Tác động của nợ công đến tăng trưởng kinh tế bằng chứng tại các nước đang phát triển

B
TR

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
NGă

I H C KINH T TP.HCM
--------o0o--------

LÂM NG C THIÊN LÝ

TÁCă

NG C A N

CÔNG

N T NGăTR

KINH T : B NG CH NG T IăCÁCăN
PHÁT TRI N

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

TP. H Chí Minh ậ N mă2015

NG

Că ANGă

B
TR

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
NGă

I H C KINH T TP.HCM
--------o0o--------

LÂM NG C THIÊN LÝ

TÁCă

NG C A N

CÔNG

N T NGăTR

KINH T : B NG CH NG T IăCÁCăN
PHÁT TRI N
Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã s

: 60340201

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT
NG

IH

NG D N KHOA H C

PGS.TS. LÊ TH LANH

TP. H Chí Minh - N mă2015

NG

Că ANGă


L IăCAMă OAN

Tôi xin cam đoan Lu n v n Th c s Kinh t ắTácă đ ng c a n côngă đ nă t ngă
tr

ng kinh t : b ng ch ng t iăcácăn

căđangăphátătri n” là công trình nghiên

c u c a riêng tôi. Các s li u và k t qu nghiên c u trong lu n v n là trung
th c.Các tài li u, s li u trích d n đư đ
hi n d

is h

c ghi rõ ngu n g c.Lu n v n đ

c th c

ng d n khoa h c c a PGS.TS. Lê Th Lanh.

Tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m v i cam k t nêu trên.

TP. HCM, ngày 10 tháng 10 n m 2015

Lâm Ng c Thiên Lý
H c viên cao h c khóa 21
Chuyên ngành: Tài chính doanh nghi p
Tr

ng

i h c Kinh t TP. HCM


M CăL C
TRANG PH BÌA
L IăCAMă OAN
M CL C
DANH M C CÁC T

VI T T T

THU T NG
DANH M C CÁC B NG BI U
DANH M C HÌNH V ,ă

TH

DANH M C CÁC PH L C
TÓM T T ................................................................................................................1
CH

NGă1:ăPH N M

U ...............................................................................2

1.1 Lý do ch n đ tài .............................................................................................2
1.2 M c tiêu nghiên c u ........................................................................................3
it

1.3
1.4 Ph

ng và ph m vi nghiên c u ....................................................................4
ng pháp nghiên c u .................................................................................4

1.5 ụ ngh a th c ti n c a đ tài nghiên c u ...........................................................4
1.6 Tính m i c a đ tài ..........................................................................................4
1.7 K t c u c a lu n v n ........................................................................................5
CH

NGă 2ă :ă C ă S

LÝ THUY T VÀ K T QU

NGHIÊN C UăTR

C

ỂY ..........................................................................................................................5
2.1 N công c a m t qu c gia ...............................................................................5
2.2 Lý thuy t nhô n .............................................................................................6
2.3 Lý thuy t v hi u ng l n át .......................................................................... 11
2.4 Tiêu chí đánh giá m c đ an toàn n n

c ngoài đ i các qu c gia có thu nh p

th p ...................................................................................................................... 12
CH

NGă3:ăD

LI UăVĨăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U ......................... 19

3.1 Mô hình nghiên c u ....................................................................................... 19


3.2 M u d li u nghiên c u ................................................................................. 26
3.3 Ph
CH

ng pháp nghiên c u ............................................................................... 34

NGă4:ăN I DUNG VÀ CÁC K T QU NGHIÊN C U ....................... 37

4.1K t qu h i quy mô hình................................................................................. 37
4.2 Ki m đ nh mô hình ........................................................................................ 45
CH

NGă5:ăK T LU N ..................................................................................... 45

5.1 K t lu n và hàm ý .......................................................................................... 45
5.2 H n ch c a lu n v n ..................................................................................... 47
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANHăM CăCÁCăT ăVI TăT T
CPIA

: Ch s đánh giá th ch và chính sách qu c gia

DSF

: Ch s đánh giá nguy c c ng th ng n

GDP

: T ng s n ph m qu c n i

GNP

: T ng s n ph m qu c dân

GNI

: T ng thu nh p qu c dân

HIPC

: Các n

IDA

: Hi p h i phát tri n qu c t

IMF

: Qu ti n t qu c t

LICs

: Các qu c gia có thu nh p th p

NPV

: Giá tr hi n t i thu n

ODA

: H tr phát tri n chính th c

WB

: Ngân hàng th gi i

c nghèo m c n cao


THU T NG
Ngân hàng Th gi i (World Bank): là m t t ch c tài chính qu c t n i cung c p
nh ng kho n vay nh m thúc đ y kinh t cho các n
các ch

c đang phát tri n thông qua

ng trình vay v n. Ngân hàng Th gi i tuyên b m c tiêu chính c a mình là

gi m thi u đói nghèo.
Qu ti n t qu c t (IMF): là m t t ch c qu c t c a 188 qu c gia, làm vi c đ
thúc đ y h p tác ti n t toàn c u, đ m b o s
th

n đ nh tài chính, t o thu n l i cho

ng m i qu c t , thúc đ y vi c làm và t ng tr

ng kinh t b n v ng và gi m đói

nghèo trên th gi i.
Ch s đánhăgiáăvƠăth ch qu c gia (CPIA):đây là tiêu chu n chính đ phân b
tài kho n qu c gia t IDA. T l CPIA các qu c gia d a trên b 16 tiêu chí đ

ct p

h p trong 4 nhóm: (a) qu n lý kinh t , (b) chính sách c u trúc, (c) các chính sách v
hòa nh p và công b ng xã h i, và (d) qu n lý và th ch công. Các x p h ng đ
th c hi n t n m 1997 đ

c

c WB th c hi n hàng n m.

Hi p h i Phát tri n Qu c t (IDA):thu c Nhóm Ngân hàng Th gi i (WBG).

c

thành l p vào n m 1960, IDA nh m m c đích gi m nghèo b ng cách cung c p các
kho n vay (đ
tr

c g i là "tín d ng") và tài tr cho các ch

ng trình thúc đ y t ng

ng kinh t , gi m b t bình đ ng và c i thi n đi u ki n s ng c a ng

Các qu c gia nghèo m c n (HIPC): Các qu c gia này đ

i dân.

c Qu ti n t qu c t

và Ngân hàng Th gi i xác đ nh đ đi u ki n tham gia sáng ki n gi m n cho các
qu c gia nghèo m c n . Tiêu chí sáng ki n HIPC bao g m đánh giá c a Ngân hàng

Th gi i và Qu ti n t qu c t cho th y m t "nhu c u ti m n ng cho vi c gi m n
HIPC" và thu nh p bình quân đ u ng

id

i 785 $, đ

c quy n vay IDA c a Ngân

hàng Th gi i và t PRGF c a Qu ti n t qu c t .
H tr phát tri n chính th c (ODA)là m t thu t ng đ

c s d ng l n đâu vào

n m 1969 b i y ban H tr phát tri n (DAC) c a T ch c H p tác Kinh t và Phát
tri n (OECD), (ODA) là m t phân lo i các ngu n tài tr t 22 n
ng b n tiêu chí. M t là cho vay t các liên bang, trung
chính quy n đ a ph

ng. Hai là đáp ng ngu n v n cho các n

c c a DAC đáp

ng, t nh, nhà n

c, và

c đang phát tri n và

các n

c đ đi u ki n đ

c l a ch n b i các t ch c qu c t OECD d a trên các

ch s khác nhau (GNI bình quân, gia t ng giá tr nông nghi p, tu i th , ...). Không
bao g m các n
n

c trong quá trình chuy n đ i sang n n kinh t th tr

ng và nhi u

c đang phát tri n tiên ti n. Ba là m c đích cho vay h tr cho phát tri n, nhân

đ o trong pháp lý ho c hành pháp.B n là tài tr và cho vay u đưi ít nh t 25%.


DANHăM CăCÁCăB NGăBI U
B ng 2.1: C u trúc tr n c a con n trong nhi u gi thi t khác nhau
B ng 2.2: Tiêu chí đánh giá m c đ n n

c ngoài

B ng 3.1: D báo m i quan h gi a các bi n đ c l p và t c đ t ng GDP bình quân đ u
ng

i trong mô hình tuy n tính.

B ng 3.2: D báo m i quan h gi a các bi n đ c l p và t c đ t ng GDP bình quân đ u
ng

i trong mô hình phi tuy n b c 2.

B ng 3.3: D báo m i quan h gi a các bi n đ c l p và t c đ t ng GDP bình quân đ u
ng

i trong mô hình phi tuy n d ng ng

B ng 3.4: Danh sách các n

ng.

c trong m u nghiên c u

B ng 3.5: Danh sách các bi n s d ng trong mô hình.
B ng 4.1: Ki m tra v n đ đa c ng tuy n mô hình
B ng 4.2: Th ng kê mô t các bi n trong mô hình
B ng 4.3: Ma tr n t t

ng quan c a các bi n trong mô hình

B ng 4.4: K t qu mô hình n công - t ng tr

ng (Base case)

B ng 4.5: K t qu mô hình n công - t ng tr

ng (Không có bi n CPIA)

DANHăM CăHỊNHăV ,ă
Hình 2.1:
Hình 4.1:

ăTH

ng cong Laffter v n
th phân tán gi a n công và t ng tr

ng kinh t

DANHăM CăCÁCăPH ăL C
Ph l c 1: K t qu h i quy mô hình n công – t ng tr

ng (Base case)

Ph l c 2: K t qu h i quy mô hình n công – t ng tr

ng (Không có bi n CPIA)


1

TịMăT T
Cu c kh ng ho ng toàn c u và v n đ gia t ng n công t i nhi u qu c gia đư làm các
nhà ho ch đ nh chính sách và các nhà nghiên c u chú Ủ đ n v tác đ ng l n c a n
công đ n t ng tr

ng. Nghiên c u th c nghi m c a tác gi đi u tra tác đ ng c a n

công đ n t ng tr

ng

các n

c đáng phát tri n có m c thu nh p th p và trung bình.

Bài nghiên c u này nh m b sung các b ng ch ng hi n t i t p trung vào các n
phát tri n, n i mà s gia t ng vay trong n

c đang

c đư b t đ u tr

c khi cu c kh ng ho ng,

tác gi đư phân tích toàn di n h n, không ch d a trên n n

c ngoài, mà còn v t ng

n công. K t qu trên d li u b ng c a 68 n
n m 1999 đ n n m 2013 b ng ph
tác đ ng tiêu c c đ n t ng tr
phi tuy n tính này có th đ

c đang phát tri n, giai đo n 15 n m t

ng pháp GMM h th ng cho th y n công có m t

ng khi ng

ng trên 47 ph n tr m c a GDP. Hi u ng

c gi i thích b i lý thuy t nhô n , khi n v

an toàn thì s là m t h n ch t ng tr

ng

các n

ng

c có các th ch và chính sách kinh

t v mô n đ nh.
T khóa: N công, t ng tr

t quá ng

ng kinh t , mô hình phi tuy n, GMM.


2

CH

NG 1: PH NăM ă

Uă

1.1 LỦădoăch năđ ătƠi
Trong h n hai th p k qua, nh m m c tiêu phát tri n kinh t trong đi u ki n ti t ki m
trong n

c còn h n ch , nhi u n

c đang phát tri n th

ng thu hút các ngu n v n

b ng hình th c vay n . Tuy nhiên, vay n là m t con dao hai l

i, v a giúp các n

đang thi u v n bù đ p ngu n l c và đ y m nh phát tri n kinh t , ng
nh ng tác đ ng tiêu c c kìm hãm phát tri n kinh t c a n

c

c l i s gây ra

c vay n . Trong đi u ki n

h i nh p kinh t qu c t đang m r ng, kh ng ho ng ti n t luôn đe d a các n n kinh
t , vi c vay n n

c ngoài luôn g n v i các r i ro tài chính thông qua các y u t t giá,

l m phát, chi phí s d ng n … đây là v n đ mà nhi u nhà kinh t đư c nh báo. Khi
n n kinh t r i vào tình tr ng l m phát cao, giá tr n i t ngày càng suy gi m so v i
ngo i t vay n thì quy mô n và gánh n ng tr n ngày càng l n.Nhi u n

c đang

phát tri n đư có kinh nghi m v vi c các giai đo n l p đi l p l i c a vi c t ng n và
d ch v n d n đ n kìm hãm vi c t ng tr

ng kinh t và đ u t . Vi c thi u kinh nghi m

đ nh h

c d n đ n v n đ gánh n ng n ngày càng

ng phát tri n kinh t c a các n

t ng, bóp ngh t t ng tr

ng kinh t , làm cho các n

c m c n không th thoát kh i đói

nghèo.
Hi n nay, n công đang tr thành v n đ nóng b ng không ch
Nh t B n mà nhi u n

riêng Châu Âu, M ,

c đang phát tri n trên th gi i c ng đang ph i đ i m t, trong đó

có Vi t Nam. Theo Vi n Nghiên c u toàn c u McKinsey công b h i tháng 2/2015,
công b này d a trên báo cáo v tri n v ng kinh t th gi i c a IMF, Ngân hàng thanh
toán qu c t và Haver Analytics. Theo báo cáo này, top 10 qu c gia n n n nhi u nh t
còn có Ireland (t ng n /GDP 390%), Singapore (382%), B

ào Nha (358%), B

(327%), Hà Lan (233%), Hy L p (317%), Tây Ban Nha (313%) và an M ch (302%).
C ng theo McKinsey, 3 n n kinh t l n nh t th gi i c ng đang có m c đ n công
cao: M n m 2014 t ng n /GDP là 233%, Trung Qu c t ng n /GDP c ng đ t t i


3

217%, Nh t B n t ng n /GDP là 227,2%.
Ngân hàng Th gi i (WB) - nhà tài tr đa ph

ng l n nh t hôm qua công b v n

công Vi t Nam v i s li u b t ng . Tính đ n cu i n m 2014, t ng n công c a Vi t
Nam, bao g m n c a Chính ph , n đ
đ a ph

ng

c Chính ph b o lãnh và n c a chính quy n

c tính là 2,35 tri u t đ ng (kho ng 110 t USD). N u xét v t l t

đ i so v i GDP (186,2 t USD), thì t l n công theo tính toán c a WB t
59% - x p x s li u đ

c xem là trong ng

ki m soát n công trong t

c nêu ra tr

c đó. M c dù

ng an toàn nh ng n u không có m t ch

trình và k ho ch qu n lý n công hi u qu , đ c bi t là n n
ph c h i và s

ng

c B Tài chính đ a ra. Nh ng n u xét riêng s tuy t đ i, n

công theo tính toán c a WB cao h n b t k s li u nào đ
ch s 59% v n đ

ng đ

ng

ng

c ngoài thì nguy c m t

ng lai là đi u có th x y ra. N công đang đe d a đ n s

n đ nh c a n n kinh t toàn th gi i, vi n c nh c a cu c tái suy thoái

kinh t toàn c u c ng đư đ

c đ t ra.Li u chính ph m t qu c gia l a ch n gi i pháp

vay n đ bù đ p thi u h t ngân sách và đáp ng nhu c u chi tiêu công s có tác đ ng
nh th nào đ n n n kinh t .
Qua lu n v n “Tácăđ ng c a n côngđ nt ngătr

ng kinh t : b ng ch ng t i các

n

c b ng ch ng th c nghi m v tác

căđangăphátătri n”, tác gi mong mu n tìm đ

đ ng c a n côngđ n t ng tr

ng, t đó đ làm c s cho các nhà qu n tr ho ch đ nh

nh ng chính sách phù h p, giúp phát tri n đ t n

c, c i thi n giáo d c, s c kh e.

1.2 M c tiêu nghiên c u
Th nh t, tác gi xem xét vai trò ngày càng t ng c a n công và đa d ng t các lý
thuy t nghiên c u tr
tr

c đây, tìm ki m m t cách rõ ràng tác đ ng c a n công đ n t ng

ng trong m t m u l n các n

c thu nh p th p và thu nh p trung bình . Th hai, tác

gi c g ng khám phá m i quan h phi tuy n c a n công đ n t ng tr
tác gi xem xét tác đ ng c a n công đ n t ng tr
ch c a đ t n

ng. Cu i cùng,

ng v i chính sách và ch t l

ng th

c. T đó, đ a ra c s đ các nhà qu n tr rút kinh nghi m và đ xu t


4

nh ng bi n pháp, nh ng chính sách qu n lý n công m t cách có hi u qu , đ m b o s
t ng tr

ng kinh t b n v ng trong t

iăt

1.3

ng lai.

ng và ph m vi nghiên c u

Tác gi nghiên c u tác đ ng c a n công đ n t ng tr
tri n có m c thu nh p th p và trung bình

ng đ i v i các n

c đang phát

khu v c Châu Âu và Trung Á, M Latinh

và Caribê, Sub-Saharan Châu Phi, Nam Á,

ông Á & Thái Bình D

ng, Trung

ông

và B c Phi trong kho ng th i gian t n m 1999 đ n 2013.
1.4 Ph

ngăphápănghiênăc u

Nghiên c u trong đ tài s d ng các ph
-

Ph

ng pháp :

ng pháp thu th p thông tin, t ng h p và phân tích s li u t internet, các bài

báo, các bài nghiên c u trong và ngoài n
-

Ph

c.

ng pháp mô hình hóa: s d ng đ làm rõ nh ng phân tích đ nh tính b ng các

hình v c th đ v n đ tr nên d hi u h n.
-

Ph

ng pháp đ nh l

ng: tác gi s d ng ph

ng pháp

th ng đ phân tích m t s tác đ ng n công nh h

c l

ng đ n t ng tr

ng GMM h
ng.

1.5 Ý ngh aăth c ti n c aăđ tài nghiên c u
tài nghiên c u đánh giá tác đ ng c a n công đ n t ng tr
ng

ng n an toàn

các n

ng, đ ng th i tìm ra

c đang phát tri n. Trên c s đó, các nhà qu n lý có th

nh n th y nh ng m t m nh và h n ch c a n

c mình đ đ ra chính sách phù h p

nâng cao hi u qu qu n lý n công t i m i qu c gia.
1.6 Tính m i c aăđ tài
Trong nghiên c u này, tác gi xem xét tác đ ng c a n công t i các n
tri n có m c thu nh p th p và trung bình khác v i các nghiên c u tr
c u t i các n

c phát tri n. Tác gi tìm th y nhô n

các n

c đang phát

c đây đ u nghiên

c thu nh p th p và trung


5

bình c ng là m t rào c n t ng tr

d

ng khi n

i m t ng

ng th p h n 10-90%.

i u này phù h p v i gi thuy t và tính b n v ng n và n ng l c qu n lý n ngày càng
t ng cùng v i thu nh p. T i Vi t Nam, hi n nay còn khá ít đ tài nghiên c u v các v n
đ liên quan tác đ ng c a n đ n t ng tr

ng, do đó nghiên c u c a tác gi góp ph n

làm d i dào thêm cho các nghiên c u t i Viêt Nam.

1.7 K t c u c a lu năv n
C u trúc c a lu n v n đ

c chia thành 5 ch

ng, c th nh sau:

-

Ch

ng 1: Ph n m đ u – T ng quan v đ tài nghiên c u.

-

Ch

ng 2: C s lý thuy t và k t qu nghiên c u tr

-

Ch

ng 3: Mô t m u d li u nghiên c u, ph

nghiên c u và gi i thích các bi n đ
Ch

ng 4: Phân tích k t qu nghiên c u.

-

Ch

ng 5: K t lu n c a lu n v n.

NGă2 :ăC ăS

ng pháp nghiên c u, mô hình

c s d ng đ phân tích

-

CH

c đây.

LÝ THUY T VÀ K T QU NGHIÊN C UăTR

Că ỂY

2.1 N công c a m t qu c gia
N công th

ng đ

c hi u là n c a khu v c công.C n ph i phân bi t gi a n công và

n qu c gia.N qu c gia hi u m t cách r ng rãi là n c a các đ i t

ng mang qu c

t ch c a m t qu c gia, bao g m c n c a khu v c công và n khu v c t nhân không
đ

c b o lãnh. Hi n nay v n còn nhi u quan ni m khác nhau v n công: Theo Ngân

hàng Th gi i, n công là toàn b nh ng kho n n c a chính ph và nh ng kho n n
đ

c chính ph b o lãnh. Theo Qu Ti n t Qu c t , n công bao g m n c a khu v c

tài chính công và khu v c phi tài chính công.T i h u h t các n
công đ
n

c xác đ nh bao g m n c a chính ph và n đ

c, n công còn bao g m n c a chính quy n đ a ph

c trên th gi i, n

c chính ph b o lãnh. M t s
ng (Bungari, Rumani, Vi t


6

Nam…), n c a doanh nghi p nhà n

c phi l i nhu n (Thái Lan, Macedonia…). Nh

v y, quan ni m v n công c ng còn tùy thu c vào th ch kinh t - chính tr c a m i
qu c gia.
Lu t Qu n lý n công Vi t Nam s 29/2009/QH12 có hi u l c t ngày 01/01/2010 quy
đ nh n công bao g m: N chính ph , n đ
đ a ph
n

c chính ph b o lãnh và n chính quy n

ng, trong đó: N chính ph là kho n n đ

c ký k t phát hành nhân danh Nhà

c ho c Chính ph , các kho n n do B Tài chính ký k t, phát hành ho c y quy n

phát hành, không bao g m các kho n n do Ngân hàng Nhà n

c Vi t Nam phát hành

nh m th c hi n m c tiêu chính sách ti n t trong t ng th i k . N chính ph bão lãnh
là kho n n c a doanh nghi p, t ch c tài chính, tín d ng vay trong n
đ

c Chính ph b o lãnh. N chính quy n đ a ph

t nh, thành ph tr c thu c trung

c, n

c ngoài

ng là kho n n do y ban nhân dân

ng kỦ k t phát hành ho c y quy n phát hành. N

l c kéo n n kinh t thoát kh i cu c kh ng ho ng tài chính n m 2008-2009 v i các gói
kính thích kinh t , qu c h u hóa các kho n n t nhân, các ch

ng trình gi m, giãn

thu và t ng chi tiêu công đư đ l i h u qu là s t ng lên m t cách đáng k kho n n
công c a các qu c gia.
2.2 Lý thuy t nhô n (debt-overhang)
H u h t các n

c nghèo đư nh n đ

c các kho n cho vay, vi n tr , tài tr trong nh ng

th p k v a qua v i lãi xu t u đưi.Theo Tokunbo và c ng s (2006) cho r ng vi c này
là c n thi t vì nó b sung ngu n v n thi u h t trong n
sung s giúp các n

c. V i ngu n v n đ

c chuy n đ i n n kinh t c a h đ t o ra m c t ng tr

cb
ng cao

h n. Theo Suludo (2001) chu k n có ba giai đo n: trong giai đ an đ u tiên n phát
tri n đ b sung vào ngu n l c thi u h t trong n

c, trong giai đ an th hai thì quá

trình s d ng n t o ra th ng d nh ng có th không đ đ bù đ p các kho n thanh
tóan lãi su t, trong khi giai đ an th ba quá trình s d ng n ph i t o ra đ th ng d đ
trang tr i lãi và n g c.


7

Trong ng n h n, m i quan h t l thu n gi a n n
các n

c này v

c ngoài và t ng tr

ng có th giúp

t qua chu k n trong th i h n h p lý. Các qu c gia

giai đ an phát

tri n đ u v i dung l

ng v n nh h n s có nh ng c h i đ u t v i t su t hòan v n

cao h n. Các qu c gia này s d ng v n vay đ đ u t s n xu t thì t ng tr

ng s t ng

và cho phép h thanh tóan các kh an n vay k p th i.Nh ng n c ng là n t trong
nh ng y u t chính góp ph n h n ch s phát tri n c a các qu c gia. Khi n t ng lên
đ n m c đ nào đó thì nó l i làm ch m t ng tr

đó s x y ra.Các nghiên c u trên ch a gi i thích đ
ngoài đ i v i t ng tr

m c đ nào thì đi u

ng kinh t . V y
c nh h

ng lâu dài c a n n

c

ng, s h n ch này đư thúc đ y các nhà kinh t xây d ng m t

n n t ng lý thuy t gi i thích đ y đ m i liên h gi a n n
t - lý thuy t nhô n .Lý thuy t này đ

c ngoài và t ng tr

c gi i thích qua đ th là đ

ng kinh

ng cong Laffer n .

Theo Krugman (1988) đ nh ngh a nhô n là tình tr ng trong đó s ti n d ki n chi tr
n n

c ngoài s gi m d n khi dung l

nh n trong t

ng lai v

ng n t ng lên. LỦ thuy t nhô n cho r ng n u

t quá kh n ng tr n c a m t n

chi tr cho các kho n n s kìm hưm đ u t trong n
h

ng x u đ n t ng tr

l i ích phát sinh trong t

c thì các chi phí d tính

c và đ u t n

c ngoài, t đó nh

ng.Lý thuy t nhô n c ng có Ủ ngh a r ng h n đó là mu n có
ng lai thì ph i có chi phí phát sinh trong hôm nay, nh là vi c

b đánh thu đ tr cho ch n (Coren, 1989). Nh ng có kh n ng các kho n n trong
t

ng lai s l n h n so v i kh n ng tr n c a các n

trong n

c đi vay n , l i nhu n t đ u t

c s đ i m t v i lãi su t cao h n và do đó các nhà đ u t khó có th b các

chi phí đ u t hi n t i đ thu v s n l
r ng n n

ng cao h n trong t

c ngoài cao s làm gi m t ng tr

ng lai.

i u này ng ý

ng thông qua đ u t gi m (Krugman,

1988; Sachs, 1989). Vi c c i cách c c u là c n thi t đ duy trì t c đ t ng tr
t đ i v i các n

c có thu nh p th p. Nh ng khi m c n n

ng kinh

c ngoài quá cao s làm

gi m các u đưi c a chính ph cho các ho t đ ng c i t c c u và tài khóa do vi c c ng
c tình hình tài khóa qu c gia có th làm t ng áp l c tr n n
hi n r ng không ch kh i l

ng đ u t

nh h

ng đ n t ng tr

c ngoài.

i u này th

ng mà hi u qu đ u t


8

c ng nh h

ng đ n t ng tr

ng thông qua môi tr

ng chính sách kinh t v mô.

Bên c nh đó, lý thuy t nhô n c ng kìm hưm đ u t và t ng tr

ng do gây ra s lo ng i

v các quy t đ nh c a chính ph . Chính ph có th dùng các công c tác đ ng đ n đ u
t đ chi tr cho các kh an n v i h th ng thu b bóp méo, ho c c t gi m đ u t công
hi u qu (Agenor và Montiel, 1996).S không ch c ch n s làm n tác đ ng tiêu c c
đ n ho t đ ng kinh t .Vi c đ u t v i lý thuy t không ch c ch n làm cho các nhà đ u
t ph i ch đ i các c h i c a h (Serven, 1997). Vi c đ u t trong môi tr
s x y ra nhi u r i ro h n do th i gian lâu, đ u t không th đ o ng

ng n cao

c, không rõ ràng

trong vi c đ nh l i th i gian tr n , vay b sung, gia h n n do thay đ i trong chính
sách c a chính ph . Do đó m c n cao v i s không ch c ch n có th
t ng tr

ng thông qua hi u qu và kh i l

Dung l

ng n l n có th

nh h

tích l y v n s n xu t và t ng tr
c a dòng v n n n

ng ng

ng đ n

ng đ u t .
c chi u đ n t ng tr

ng do tác đ ng x u đ n

ng n ng su t các nhân t t ng h p. M c đ h p lý

c ngoài s có tác đ ng tích c c đ n t ng tr

n tích l y quá m c thì là m t tr ng i cho t ng tr
đ

nh h

c tài tr cho các c h i đ u t trong n

ng, nh ng n u m c

ng. Vay n n

c ngoài ban đ u s

c, nh ng sau đó n u g p ph i đi u ki n khó

kh n trong đ u t , chính sách x u thì s ti p t c vay s d n đ n s tích l y n và tác
đ ng tiêu c c đ n t ng tr

ng.

L p lu n c a lý thuy t nhô n có th đ

c xem xét trong đ

ng cong Laffer v n

(xem hình 2.1), cho th y r ng t ng n càng l n s đi kèm v i kh n ng tr n càng
gi m. Trên ph n d c lên c a đ

ng cong, giá tr hi n t i c a n càng t ng s đi cùng

v i kh n ng tr n t ng lên. Trên ph n d c xu ng c a đ
n càng t ng l i đi kèm v i kh n ng tr n càng gi m.

ng cong, giá tr hi n t i c a


9

Hình 2.1 :

ng cong Laffter v n

(Ngu n: Catherine Pattillo, Hélène Poirson và Luca Ricci (2002):“External Debt and
Growth”, Magazine Finance and Development of the IMF)
nh đ

ng cong Laffer v n (hình 2.1) là đi m mà t i đó s t ng lên trong t ng n

b t đ u t o ra gánh n ng cho đ u t , c i t kinh t và các ho t đ ng khác, đi m này có
th liên quan đ n đi m mà t i đó n b t đ u nh h

ng ng

M c dù mô hình nhô n không tr c ti p phân tích nh h
t ng tr

c chi u đ n t ngtr
ng c a n n

c ngoài đ n

ng kinh t nh ng l i g i ý r ng t ng n l n s kìm hưm t ng tr

ph n gi m đ u t . Do v y,
đ n t ng tr

ng.

ng do góp

m c n h p lý, vay n t ng lên s có tác đ ng tích c c

ng nh ng t ng n tích l y l n s có th c n tr t ng tr

ng.

Cohen (Cohen và Sachs, 1986; Cohen, 1991, 1992), đư trình bày m t mô hình t ng
tr

ng n i sinh v i tích l y v n là l c l

thoái thác n x y ra. T ng tr
đ u. Sau đó, t c đ t ng tr

ng duy nh t thúc đ y t ng tr

ng cao khi đ t n

c vay m

ng, có nguy c

n đ đ u t trong giai đo n

ng gi m xu ng m c th p h n, nh ng v n cao h n so vi c

không có dòng v n này đ vào.S chi tr n s không l n át đ u t mà khuy n khích
đ u t b i vì ng

i cho vay s có nhi u l i ích h n so v i cho vay trong n

c h .Và

k t qu này c ng ph thu c vào chính sách gia h n t i u n u không v n đ nhô n s


10

l i x y ra. Mô hình c a Calvo(1998) thì th hi n s tháo ch y v n trong m i quan h
gi a n và t ng tr

ng. N cao thì d n đ n t ng tr

ng th p do m c thu b bóp méo

đ đ kh n ng tr n , t su t l i nhu n trên v n s th p h n, d n đ n đ u t và t ng
tr

ng th p.

đ a ra m t vài gi i pháp cho v n đ nhô n các nhà kinh t t p trung

vào vi c tìm ki m m c vay n t i u cho t ng qu c gia c th .

ây là m c đ n mà

các qu c gia có th duy trì mà không c n lo ng i v n đ nhô n . M t s nghiên c u
tr

c đó (Elbadawi và c ng s , 1997; Pattillo và c ng s , 2002, 2004; Clements và

c ng s , 2003) tìm th y r ng m i quan h n và t ng tr

hình ch U ng

c, qua m t ng

ng trong m t đ

ng nh t đ nh, tác đ ng c a n đ n t ng tr

nên tiêu c c. i u này cho th y, d

i m c ng

ng cong
ng s tr

ng n thì vi c gi m n có th làm gi m

các kho n n , giúp ph c h i các bi n pháp khuy n khích đ u t . D a trên lý thuy t
này, Pattillo và c ng s (2002) d đoán r ng gi m m t n a gánh n ng n n n c a các
n

c nghèo m c n trong n m 2000 s làm cho GDP th c t bình quân đ u ng

i t ng

tr

ng kho ng m t đi m ph n tr m. H n n a, h cho th y r ng, trong m t môi tr

ng

n th p, s không ch c ch n v nh ng hành đ ng và chính sách c a chính ph s
làmgi m các ngh a v tr n .
Sachs (1985), Krugman (1988), Dooley (1989) và Claessens (1990) trình bày mô hình
gi i thích tác đ ng khuy n khích c a vi c gi m n cho các n
n .Nh ng mô hình c a h cho th y r ng khi n n
các kho n tr n đ

c khuy n khích.

(2002), ông ch ra r ng nhi u n

c ngoài gi m, đ u t s t ng lên và

i u này đư không đ

c nghèo đư đ

c g p ph i v n đ nhô

c ch p nh n b i Easterly

c cung c p gi m n , nh ng d n đ n

tích l y thêm n và nghèo h n. Tác gi trích d n b ng ch ng cho th y hi u su t kém
do hành vi x u d n đ n gia t ng thêm n . Lý thuy t trình bày v hành vi x u có th
nh h

ng đ n gia t ng n , gi m n và đ u t . N n t ng lý thuy t gi đ nh hai tác

nhân: m t là con n và hai là ch n . Các con n có th bi u hi n hành vi x u ho c t t.
Hành vi x u d n đ n nh ng l i ích cá nhân ho c ti n thuê (R). C u trúc tr n c a qu c
gia m c n tr

c khi tham gia sáng ki n gi m n đ

c mô t trong b ng 2.1.


11

B ng 2.1 C u trúc tr n c a con n trong nhi u gi thi t khác nhau
Ti n thuê

Hành vi

Xác xu t thành

Xác xu t th t

Thanh toán n

công

b i

0

PG

1- PG

PGYD + (1- PG)Y’D

R

PB

1- PB

PBYD + (1- PB)Y’D + R

t t (G)
Hành vi
x u (B)
(Ngu n: Easterly, 2002)
D án đ u t đ

c gi đ nh k t qu là 1 c p chuy n giao {YD;Y’D} con n , {YL;Y’L}

ch n . Trong tr

ng h p th t b i nó gi đ nh là Y’D = Y’L = 0. Nó c ng gi đ nh các

con n đánh giá nh nhau v ti n thuê và thu nh p t các d án đ u t , nh ng nó s n
sáng đánh đ i ti n thuê nhà cho vi c gi m n . Trong các mô hình, hành vi t t có th
x y ra n u vi c thanh toán n đ

c mong đ i t hành vi t t thì t t h n t hành vi x u,

PGYD ≥ PBYD + R ho c P. YD ≥ R ho c YD ≥ R/P
V i P = PG -PB
Ng

i cho vay ph i có kh n ng thu h i n vay, ít nh t là l y l i n g c t con n đ

hòa v n:
PG (Y - YD) ≥ (I - S)
Bây gi gi s vi c gi m n ch có th đ
c i cách đ

c c p n u gi m R c a n

c thi t l p, l i ích và chi phí cho các n

cách s có l i cho con n n u ti n thuê nh n đ

cm cn .

cm cn c nđ

iv i

c xem xét. C i

c thông qua hành vi x u là ít h n

nh ng l i ích ti m n ng c a vi c gi m n .
2.3 Lý thuy t v hi u ng l n át
Gi m n làm t ng t c đ t ng tr

ng b ng cách gi i phóng các ngu n l c đ

d ng đ đ u t s n xu t (Cohen, 1993). Trong tr

cs

ng h p c a m t qu c gia có gánh


12

n ng n cao, các kho n thanh toán n d ch v chèn l n đ u t và do đó c n tr s phát
tri n. D

i nh ng đi u ki n này, gi m n s làm t ng đ u t công và thúc đ y t ng

tr

ng b ng cách gi m b t các h n ch ngân sách c a chính ph . T t nhiên, tài nguyên

đ

c gi i phóng n u n

đ

c cung c p đ h tr ; n u không gi m n s ch thay th cho vi n tr và s không

c này đư thanh toán n

tr

c đó. H n n a, vi c gi m n đư

d dàng h n ch ngân sách c a chính ph (Bird và Milne, 2003).

ng th i, đ u t

công cao h n không g n li n v i các ch s xã h i t t h n. Do đó, quan tr ng là gi m
n đ

c chính ph s d ng tr c ti p vào chi tiêu cho ng

i nghèo, ch ng h n nh giáo

d c ti u h c và ch m sóc s c kh e phòng ng a đ gi m đói nghèo (Gupta và c ng s ,
2001).
2.4 Tiêuăchíăđánhăgiáăm căđ an toàn n n

căngoƠiăđ i các qu c gia có thu nh p

th p
Các ch s đánh giá m c đ an toàn v n n

c ngoài đ

nh m xác đ nh m c đ nghiêm tr ng c a n n

c xây d ng thành h th ng

c ngoài đ i v i an ninh tài chính qu c

gia. C ng c n ph i xác đ nh l i là các ch tiêu đánh giá chung v n n
đó n n

c ngoài, trong

c ngoài c a Chính ph là ch y u, còn n c a khu v c t nhân h u nh

không đáng k .
DSF là m t công c đ đánh giá nguy c c ng th ng n c a m t qu c gia. Nó là m t
m c đo n b n v ng đ

c gi i thi u b i IMF và WB vào tháng 04/2015. DSF đư tr

thành m t công c quan tr ng đ phân tích các l h ng liên quan đ n n và h

ng d n

xây d ng các chính sách đ giúp ng n ch n nguy c c ng th ng v n . Có b n x p
h ng cho các r i ro c ng th ng v n n

c ngoài:

+ R i ro th p: khi t t c các ch s gánh n ng n này đ u n m d
+ R i ro v a ph i: khi ch s gánh n ng n là d
nh ng các th nghi m c ng th ng cho th y ng

i ng

i ng

ng.

ng trong tình hu ng ban đ u,

ng n có th b vi ph m n u có nh ng

cú s c bên ngoài ho c thay đ i đ t ng t trong chính sách kinh t v mô.


13

+ R i ro cao: khi tình h
kéo dài v ng

ng và c ng th ng th nghi m ban đ u cho th y s vi ph m

ng n ho c ng

ng n d ch v , nh ng qu c gia này hi n không đ i

m t v i b t k khó kh n tr n hi n t i.
+ ang trong tình tr ng c ng th ng v n : khi đ t n
LICs v i các chính sách và th ch y u có xu h
m c th p h n so v i các n
lo i các n

c đư g p khó kh n tr n .

ng ph i đ i m t v i v n đ tr n

c có chính sách và th ch m nh h n. Do đó, DSF phân

c thành m t trong ba lo i (m nh, trung bình và kém) s d ng chính sách

qu c gia c a Ngân hàng th gi i và ch tiêu đánh giá th ch (CPIA), và s d ng các
ng

ng khác nhau cho các gánh n ng n . DSF đánh giá an toàn n n

c ngoài đ i v i

các qu c gia có thu nh p th p d a vào hi n giá thu n c a n và d ch v n , m t chính
sách n y u đ ng ngh a an toàn v n và m t chính sách n m nh đ ng ngh a v i kém
an toàn v n .
B ng 2.2 : Tiêu chí đánh giá m c đ an toàn v n c a Qu ti n t th gi i
Gánh n ng n theo tiêu chí DSF
NPV n (%)

D ch v n (%)

Xu t kh u

GDP

Thu ngân sách

Xu t kh u

Thu ngân sách

Y u

100

30

200

15

25

Trung bình

150

40

250

20

30

M nh

200

50

300

25

35

(Ngu n: Qu ti n t th gi i, />[Ngày truy c p: 09 tháng 06 n m 2015])
+ NPV c a n /xu t kh u: đo l

ng hi n giá thu n c a n n

c ngoài liên quan đ n kh

n ng tr n c a qu c gia t ngu n thu xu t kh u.
+ NPV c a n /thu ngân sách nhà n

c: đo l

ng hi n giá thu n c a n n

quan đ n kh n ng tr n c a qu c gia l y t ngu n thu ngân sách nhà n

c ngoài liên
c.


14

Tuy nhiên, ch tiêu th hai ch đ

c s d ng n u nh đáp ng hai đi u ki n: (i) t l

xu t kh u/GDP ph i l n ho c b ng 30% và (ii) t l thu ngân sách nhà n
l n h n 15%. M t qu c gia đ

c xem là an toàn n u nh t l NPV c a n /xu t kh u

nh h n 150%; t l NPV c a n /thu ngân sách nhà n
+ NPV c a n /GDP: đo l

c/GDP ph i

c nh h n 250%.

ng hi n giá thu n c a n n

c ngoài trên t ng thu nh p

qu c n i.
+ D ch v n /xu t kh u đo l

ng kh n ng thanh toán d ch v n t ngu n thu xu t

kh u. + D ch v n /ngu n thu ngân sách đo l
thu ngân sách nhà n

ng kh n ng thanh toán d ch v n t

c.

D ch v n /xu t kh u và D ch v n /ngu n thu ngân sách: là nh ng ch tiêu đo l
tính l ng đ

ng

c Ngân hàng Th gi i và IMF đ a vào đ đánh giá m c đ b n v ng n

công. M t qu c gia đ m b o tính l ng, D ch v n /xu t kh u ph i th p h n 15% và
D ch v n /ngu n thu ngân sách th p h n 10%.
2.5 Các nghiên c u th c nghi m trên th gi i
Cu c kh ng ho ng toàn c u và ph n ng m r ng c a chính ph
đ n đ nh đi m khi n công c a M và n công không b n v ng

nhi u n
m ts n

c đư lên
c châu Âu

(đ c bi t là Hy L p và Ireland) phát tri n nhanh chóng. Vi c này đư làm gia t ng s chú
ý c a các nhà nghiên c u, các nhà ho ch đ nh chính sách và các h c gi v tác đ ng
b t l i c a m t kho n n công l n.Tháng 03/2010, Ngân hàng Thanh toán Qu c t xác
đ nh m t s khách hàng ti m n ng t i

m ts n

c công nghi p phát tri n có n công

không b n v ng (Cecchetti, Mohanty và Zampolli, 2010). T

ng t nh v y, tháng

9/2010, Qu Ti n t qu c t (IMF) phát hành bài báo v 3 m c n không b n v ng
trong n n kinh t phát tri n và Giám đ c S N i v Tài chính, Carlo Cottarelli, nói
r ng "m c n công trong các n n kinh t phát tri n đư đ t đ n m c đ ch a t ng th y
tr

c đây trong s v ng m t c a m t cu c chi n tranh l n ". Khác v i các m i quan h

gi a n chính ph và kh ng ho ng, ph n l n đ

c khám phá b i các nghiên c u


15

(Panizza và Levy Yeyati, 2010), khi nào và đ n m c đ nào thì n công có nh h
t i t ng tr

ng

ng kinh t đang là m t v n đ quan tr ng trong các cu c tranh lu n v

chính sách tài chính gi a nh ng ng
t ng c u và ng

i h tr m t kích thích tài chính m nh đ duy trì

i xem xét nh ng h u qu v tác đ ng có h i dài h n c a vi c thâm h t

ngân sách và n chính ph .Trong khi ph n l n các nhà bình lu n và bài nghiên c u h c
thu t v ch đ n công (Reinhart và Rogoff, 2010b) ch y u v i các n

c công

nghi p phát tri n, nh ng c ng có các cu c tranh lu n chính tr , các bài nghiên c u l p
lu n r ng n công ngày càng t ng c ng c n đ

c quan tâm cho m t s qu c gia thu

nh p th p và thu nh p trung bình.T nh ng n m 1990, m t s n
n i b t đ u thay th n n

c ngoài b ng n trong n

đ n n m 2004, t tr ng n trong n
m t m u c a 25 n
các n

c phát tri n và m i

c (Panizza, 2008): t n m 1990

c trong t ng s n công gia t ng 38-58% trong

c m i n i (Hanson, 2007), và n trong n

c có thu nh p th p, nhi u ng

iđ

ch

c t ng c ng đáng k

ng l i t vi c gi m n (Arnone và

Presbitero, 2010). Do kh ng ho ng tài chính toàn c u n m 2007, ngoài xu h
các n

ng này,

c đang phát tri n ph i đ i phó v i m t s cân b ng tài chính x u đi do t ng chi

tiêu công và doanh thu th p.
Các tài li u kinh t đư đi u tra nhi u kênh mà qua đó m t kho n n công ngày càng
t ng có th c n tr tri n v ng t ng tr
t p trung vào vay n n

c ngoài.

ng dài h n

tính r ng l i nhu n t

c đang phát tri n, đ c bi t

u tiên, m t kho n n công l n có th t o ra nhô

n , m t tình hu ng mà trong đó đ u t đ
nhân d

các n

đ u t

c gi m ho c trì hoãn k t khi khu v c t
c a h s ph c v đ tr n

cho ch n

(Krugman, 1988; Sachs, 1989). Bên c nh đó, m t m c đ cao v n công có th có
nh ng h u qu x u đ i v i s

n đ nh kinh t v mô (Singh, 2006), không khuy n

khích dòng v n trong khi có ngu n v n u đưi (Alesina và Tabellini, 1989; Cerra, Rishi
và Saxena, 2008), và làm cho các nhà chính tr gia đ

ng nhi m ph i ch p nh n r i ro

l n đ thay đ i n n kinh t , d n đ n bi n đ ng chính sách cao h n (Malone, 2010).
Ngay c khi t ng đ u t không th p h n đáng k , n ng su t t ng th có th , vì s


16

không ch c ch n v nh ng hành đ ng c a chính ph trong t

ng lai đ đáp ng các

ngh a v n n ng n có th đ y các nhà đ u t thích đ u t ng n h n và r i ro th p
h n là các d án dài h n và r i ro cao (Fosu,1996; Serven, 1997). Khu v c t nhân
c ng có th ph i đ i m t v i khó kh n tài chính ràng bu c h n, đ c bi t là
có n trong n

c cao và th tr

các n

c

ng tài chính ch a phát tri n, h n ch tín d ng có th là

k t qu c a ti t ki m gi m, t ng lưi su t và u đưi c a ngân hàng đ i v i r i ro t do
c a ch ng khoán chính ph

(Christensen, 2005; Hanson, 2007; Harrabi, Bousrih và

Salisu, 2007). Khác v i ch ng khoán n , các dòng thanh toán liên quan có nh h
gì đ n s t ng tr

ng và đ u t : d ch v n

m ts n

ng

c là đáng k so v i doanh thu

chính ph , gi m các ngu n l c có s n đ qu đ u t công vào c s h t ng (Cohen ,
1993). Các nh h
n

ng l n át, trong khi không ph i lúc nào c ng áp d ng đ i v i n

c ngoài cho các n

c nghèo, v i m c đ cao c a kho n vay u đưi và t l tr n

th p, có nhi u kh n ng đ làm vi c khi xem xét t ng s n công, đ a ra m t d lu t
quan tâm l n h n v n trong n

c (Arnone và Presbitero, 2010).

V m t th c nghi m, b ng ch ng là khá h n ch và nó th
n

c ngoài

các n

ng ch riêng v n công

c thu nh p th p và thu nh p trung bình. M t s nghiên c u tr

đây cho th y m t ph n ng c a hai đ t c a kh ng ho ng n , đ u tiên là nh h

c

ng đ n

m t s qu c gia M Latinh trong nh ng n m đ u 1980 (Green và Villanueva, 1991;
Savvides, 1992) và l n th hai liên quan đ n các chính sách gi m n mà m c tiêu là
m t s qu c gia nghèo và n n n ch ng ch t (HIPC) (Arnone và Presbitero, 2010;
Cordella, Ricci và Ruiz-Arranz, 2010). S t p trung vào vay n n
đ

c bi n minh b i các t n s t

n

c ngoài ho c n trong n

c ngoài, không th

ng đ i c a cu c kh ng ho ng n liên quan đ n n

c đư đ

c ch ra b i Reinhart và Rogoff (2009):trong

kho ng th i gian dài t 1800 đ n 2006, c ng nh trong giai đo n ng n t 1940 đ n
2006, t l m c đ nh cho n trong n

c và n n

c ngoài là không khác nhau v m t

th ng kê. Lý do là có th do s thi u d li u có th so sánh và đáng tin c y v n trong
n

c cho m t m u l n c a các qu c gia. D li u s n có thì nghèo nàn, vi c này có th