Tiết 13 (G.án của Đồng Thị Thanh)

Tiết 13
Tuần: 4
Văn bản

NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp học sinh hiểu rõ
1. Kiến thức
- Nắm được nội dung, ý nghĩa và mộy số hình thức nghệ thuật tiêu biểu (hình
ảnh, ngôn ngữ) của những bài ca về chủ đề “than thân” trong bài học.
- Thuộc những bài ca dao trong văn bản.
2. Tư tưởng
Học sinh có thái độ đồng cảm thương xót cho những số phận bất hạnh.
3. Kĩ năng
Rèn luyện kỹ năng đọc, tìm hiểu về ca dao - dân ca.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: SGK; SGV; soạn giáo án, băng đĩa( nếu có), TLTK.
2. Học sinh: SGK, vở ghi, vở soạn, giấy kiểm tra
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp(1’)
2. Kiểm tra bài cũ: (5’) Mỗi lớp 2 em
? Đọc thuộc lòng 4 bài ca dao dân ca nói về tình yêu, quê hương, đất nước, con
người ?
? Phân tích nội dung nghệ thuật bài 3?
3. Bài mới
a. Giới thiệu bài. (1’)
Trong kho tàng Văn học dân gian Việt Nam ca dao dân ca là bộ phận quan
trọng . Nó không chỉ là tiếng hát yêu thương tình nghĩa trong 1 gia đình là những
bài ca ngợi về tình yêu qêu hương đất nước con người bên cạnh đó còn là những
tiếng hát than thở cho những mảnh đời cơ cực đắng cay cũng như tố cáo xã hội
phong kiến bằng những hình ảnh, ngôn ngữ sinh động đa dạng mà các em sẽ tìm

hiểu bài học hôm nay.
b. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Hoạt động 1. (7’)
Giáo viên đọc mẫu – - Học sinh đọc.
hướng dẫn cách đọc.
Gọi HS đọc chú thích
- Đọc chú thích.
Hoạt động 2. (21’)

Nội dung
I. Đọc, chú thích
1. Đọc
2. Chú thích
II. Tìm hiểu văn bản


? Tìm thêm một số bài ca
dao có mượn hình ảnh
con cò để diễn tả thân
phận của người nông
dân?
? Tác giả đã diễn tả cuộc
đời con cò như thế nào?
? Cuộc đời đó được tác
giả dân gian diễn tả bằng
những từ ngữ nào?

? Em có nhận xét gì về
nghệ thuật diễn tả qua các
từ ngữ đó?
? Nhận xét về hình thức
nêu câu hỏi ở cuối bài?
? Tác giả đã mượn hình
ảnh của cò để nói đến ai
và nói như thế nào?

? Ngoài nội dung than
thân bài ca dao còn có ý
nghĩa ngầm ẩn nào?

- “ Trời mưa quả dưa…
con cò”.
“ Con cò lặn lội…”.
“ Con cò mà đi ăn
đêm…”.
- “ Lận đận, cay đắng, vất
vả…”
- Lận đận, một mình, lên
thác, xuống ghềnh; bể
(đầy); ao (cạn).
- Dùng các từ láy. Sự đối
lập: nước non > < một
mình; thân cò > < thác
ghềnh.
Các từ đối lập tương phản
Lên > < xuống;
Đầy > < cạn;

- Những từ ngữ miêu tả
hình dáng, số phận của cò:
thân cò, gầy cò con.
- Khắc họa hoàn cảnh khó
khăn ngang trái mà cò gặp
phải, sự gieo neo, khó
nhọc.
- Cò là biểu tượng chân
thực và xúc động cho hình
ảnh và cuộc đời vất vả
gian nan của người nông
dân trong xã hội cũ.
- Bài ca dao phản kháng,
tố cáo chế độ xã hội phong
kiến.

1. Bài 1.

- Cuộc đời lận đận, cay
đắng, vất vả của con cò.

- Cò là biểu tượng chân
thực và xúc động cho
hình ảnh và cuộc đời vất
vả, gian khổ của người
nông dân trong xã hội cũ.
- Nghệ thuật: So sánh
ngầm, dùng những từ,
ngữ có ý đối lập.
2. Bài 2.

Cho học sinh đọc diễn - Đọc
- Diễn tả thân phận khốn
cảm bài 2.
? Bài 2 là lời của ai? - Lời của người lao động khổ của người lao động
thương cho thân phận trong xã hội cũ.
Người đó nói gì?
khốn khổ của mình trong
xã hội cũ.
? Em có cảm nhận gì về - “ Thương thay” được lặp
lại 4 lần, mỗi lần diễn tả
từ “thương thay”?
một cảnh ngộ khác nhau.


Sự lặp lại tô đậm mối
thương cảm, xót xa cho
cuộc đời cay đắng nhiều
bề của người dân lao - Nghệ thuật: dùng phép
động.
lặp từ, ẩn dụ.
? Em có nhận xét gì hình - Dùng phép ẩn dụ: lấy
ảnh con tằm, con kiến, những con vật nhỏ bé,
con hạc, con cuốc… ?
chịu khó, có đức tính tốt,
để nói đến thân phận con 3. Bài 3.
người lao động trong xã - Diễn tả thân phận của
hội cũ.
người phụ nữ trong xã hội
? Bài 3 nói về thân phận

phong kiến.
của ai?
- Diễn tả thân phận người - Nghệ thuật: dùng hình
phụ nữ trong xã hội cũ.
ảnh so sánh.
? Thân phận của người
phụ nữ được thể hiện như - Diễn tả bằng hình ảnh so
thế nào?
sánh, hoán dụ, ẩn dụ:
“ Trái bần ↔ nghèo”.
“sóng gió dập vùi ↔ số
phận chìm nổi, lênh đênh
của người phụ nữ trong xã
? Tìm thêm một số bài ca hội phong kiến”.
dao được mở đầu bằng - “ Thân em như hạt…”.
cụm từ “thân em”?
“ Thân em như tấm 4. Ghi nhớ.
III. Luyện tập.
lụa…”.
Gọi HS đọc ghi nhớ
“ Thân em như con cá…”
Hoạt động 3(5’)
“ Thân em như giếng…”.
? Nêu điểm chung của cả - Học sinh đọc
3 bài ca dao về nội dung?
- Nói lên thân phận cực
? Nghệ thuật chủ yếu cho khổ, vất vả của người lao
cả 3 bài ?
động trong xã hội cũ.
- So sánh, ẩn dụ, đối lập…

4. Củng cố: (4’)
? Em đã được học những nội dung nào trong ca dao?
5. Dặn dò: (1’)
- Học thuộc 3 bài ca dao, phân tích nội dung & nghệ thuật từng bài.
- Soạn bài: Những câu hát châm biếm.
V. RÚT KINH NGHIỆM