Tiết 20 (G.án của Đồng Thị Thanh)

Tiết 20
Tuần: 5
Tập làm văn

ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN BIỂU CẢM
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nắm được các đặc điểm của bài văn biểu cảm
- Hiểu đượcđặc điểm của phương thức biểu cảm
- Biết cách vận dụng những kiến thức về văn biểu cảm vào đọc- hiểu văn bản
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC
1. Kiến thức
- Bố cục của bài văn biểu cảm
- Yêu cầu của việc biểu cảm
- Cách biểu cảm gián tiếp và cách biểu cảm trực tiếp
2. Kỹ năng:
Nhận biết các đặc điểm của bài văn biểu cảm
3. Tư tưởng:
Học tập ở bài này để các em rút ra tấm gương tốt cho mình.
III. CHUẨN BỊ
1. GV: Giáo án bảng phụ
2. HS: Soạn bài.
IV. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp (1’)
2. Kiểm tra bài cũ . (5) Mỗi lớp 2 em
? Thế nào là văn biểu cảm? Nêu những đặc điểm chung của văn biểu cảm? (bao
gồm thể loại, tình cảm trong văn biểu cảm, phương thức biểu đạt tình cảm).
3. Bài mới
a. Giới thiệu bài. (1’)
Văn biểu cảm bộc lộ những tư tưởng, tình cảm sâu sắc kín đáo. Nó thuyết phục
người đọc ở chỗ chân thật tự nhiên nói lên cảm xúc mà không gì bó theo khuôn
khổ. Vậy văn biểu cảm có đặc điểm gì và cách làm bài văn biểu cảm có đặc điểm ra

sao, chúng ta hãy cùng nhau đi tìm hiểu.
b. Tiến trình hoạt động
Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung

I. Tìm hiểu đặc điểm
Hoạt động 1(20’)
của văn biểu cảm.
Cho học sinh đọc bài văn - Học sinh đọc – làm ra 1. Đọc bài văn và trả lời
tấm gương.
giấy nháp.
câu hỏi.


? Bài văn biểu đạt tình cảm - Ca ngợi đức tính trung
gì?
thực của con người, ghét
thói xu nịnh, dối trá.
? Để biểu đạt được tình - Tác giả mượn hình ảnh
cảm trên tác giả đã làm tấm gương làm điểm tựa,
như thế nào?
vì tấm gương luôn luôn
phản chiếu trung thành
mọi vật. Nói với gương, ca
ngợi gương là gián tiếp ca
ngợi người trung thực.
? Bài văn trên gồm mấy - Bố cục 3 phần

phần?
? Phần mở bài và kết bài - Quan hệ thống nhất cùng
có quan hệ với nhau như nội dung.
thế nào?
? Phần thân bài nêu lên ý - TB nói về các đức tính
nghĩa gì? Ý nghĩa đó liên của tấm gương, nội dung
quan tới chủ đề bài văn của bài văn là biểu dương
như thế nào?
tính trung thực.
? Tình cảm và sự đánh giá - Tình cảm và sự đánh giá
của tác giả trong bài có rõ của tác giả rõ ràng, chân
ràng không? Điều đó có ý thực không thể bác bỏ.
nghĩa gì tới giá trị của bài Hình ảnh tấm gương có
văn?
sức khêu gợi tạo giá trị cho
bài văn.
Cho học sinh đọc đoạn văn - Đọc đoạn văn
? Đoạn văn vừa đọc biểu - Tình cảm cô đơn cầu
đạt tình cảm gì?
mong sự giúp đỡ và thông
cảm.
? Tình cảm đó được biểu - Biểu hiện tình cảm trực
hiện trực tiếp hay gián tiếp.
tiếp?
? Dựa vào dấu hiệu nào?
- Tiếng kêu, lời than, câu
hỏi biểu cảm.
Giáo viên cho học sinh đọc - Học sinh đọc
ghi nhớ, rút ra kết luận
chung.

Hoạt động 2(13’)
Cho học sinh đọc bài văn
- Đọc bài văn
? Đoạn 1, 2, 3 thể hiện
cảm xúc gì?
? Đoạn văn miêu tả hoa - Cảm xúc bối rối, thẫn

a. Ca ngợi tính trung
thực, ghét thói xu nịnh,
dối trá.
b. Mượn hình ảnh tấm
gương để gián tiếp ca
ngợi người trung thực.

c. Cả 3 phần đều thể hiện
rõ nội dung.
Mượn hình ảnh tấm
gương ca ngợi người
trung thực.

d. Tình cảm và sự đánh
giá của tác giả rõ ràng,
chân thực không thể bác
bỏ → tạo giá trị cho bài
văn.
2. Đọc đoạn văn sau và
trả lời câu hỏi.
Tác giả biểu hiện tình
cảm trực tiếp: sự cô đơn,
cầu mong được giúp đỡ,

thông cảm, thông qua
tiếng kêu, lời than, câu
hỏi biểu cảm.
3. Ghi nhớ: SGK tr. 86
II. Luyện tập
BT: Văn bản “Hoa học
trò”
a) Bài văn thể hiện tình
cảm nhớ thương của hoa


phượng nhằm mục đích thờ, trống trỉa, cô đơn pha
gì ?
chút hờn dỗi của hoa
phượng.
? Tác giả có miêu tả cây - Ca ngợi tình cảm bạn bè
phượng như loài hoa nở thắm thiết sâu sắc .
mùa hè không ?
? Đoạn văn biểu hiện tình - Không, mượn hoa
cảm gì ?
phượng để bộc lộ tình cảm
bạn bè .
? Gạch dưới những lời văn - Nỗi buồn khi xa bạn lúc
thể hiện tình cảm đó .
nghỉ hè .
- “ Chỉ thấy xa trường, rời
bạn , buồn biết bao.
Buồn và nhớ người sắp
xa”
?Tác giả miêu tả hoa - Buồn man mác, lưu luyến

phượng nhằm khêu gợi , không muốn rời xa.
tình cảm buồn nhớ thế
nào ?
? Vậy miêu tả trong văn - Trong văn miêu tả: bộc lộ
biểu cảm khác văn miêu tả tư tưởng, cảm xúc không
thế nào ?
phải là chủ yếu .
- Trong văn miêu tả biểu
cảm: cũng miêu tả đồ vật,
cảnh vật nhưng bộc lộ tư
tưởng, tình cảm là chủ yếu
? Em hãy tìm mạch ý của - HS tìm
đoạn văn đó ?
? Bài văn này là biểu cảm - Biểu cảm trực tiếp
trực tiếp hay gin tiếp

phượng. Việc miêu tả
hoa phượng đóng vai trò
là đối tượng biểu cảm mà
qua đó nhà văn thể hiện
cảm xúc của mình đối
với thiên nhiên. Tác giả
gọi hoa phượng là hoa
học trò vì hoa này
thường gắn liền với ngày
tháng học tập và nghỉ hè
của học sinh

b) Mạch cảm xúc của bài
văn là các cuộc chia lìa

khi phượng nở, gợi nhớ
nhiều điều về nó, rồi sau
đó tác giả nói về nỗi
buồn khi hoa phượng ở
lại một mình trong sân
trường, đếm từng giây
phút xa học sinh qua ba
tháng nghỉ hè

c) Bài văn này là biểu
cảm trực tiếp đối với hoa
phượng: bộc lộ cảm xúc
của nhà thơ với hoa
phượng

4. Củng cố(4’)
- Văn biểu cảm có những đặc điểm nào?
- Tình cảm trong bài văn biểu cảm yêu cầu phải như thế nào?
5. Dặn dò (1’)
- Học sinh ghi nhớ
- Soạn trước bài: bài ca côn sơn; Buổi chiều đứng ở phủ thiên trường trông ra
V. RÚT KINH NGHIỆM
……………………………………………….