phương tiện dạy học địa lý

CẤU TRÚC
NỘI DUNG CHÍNH

MỘT
SỐ
KHÁI
NIỆM

VAI
TRÒ

CHỨC
NĂNG

MỐI
QUAN
HỆ
GIỮA
PTDH
VÀ PP
DẠY
HỌC

NGUYÊN
TẮC SỬ
DỤNG
PHƯƠNG

TIỆN

DHĐL
THPT

CÁC
PHƯƠNG
TIỆN
DẠY
HỌC ĐỊA
LÝ THPT

PHƯƠNG
HƯỚNG
SỬ DỤNG
MỘT SỐ
LOẠI
PHƯƠNG
TIỆN
DHĐL

NHỮNG
LƯU Ý
CHUNG


I. Một số khái niệm:
1. Khái niệm phương tiện dạy học:

PTDH` là gì?

I. Một số khái niệm:
1. Khái niệm phương tiện dạy học Địa lí THPT

PTDH Địa lí là một khái niệm dùng để chỉ tất cả các PT, thiết bị
mà GV và HS sử dụng trực tiếp trong quá trình dạy - học Địa lí,
phục vụ các mục đích dạy học và giáo dục.


II. Vai trò:
Vai trò
Đối với giáo
viên
Giúp
GV dễ
giảng
bài và
dễ
truyền
đạt tri
thức
cho
HS

Giúp
GV rèn
luyện
được kỹ
năng
cho HS

Kiểm
tra,
đánh giá
được
khả
năng,
nhận
thức
được tri
thức của
HS

Đối với học
sinh
Giáo
dục một
số phẩm
chất tốt
cho HS
như tính
thẩm
mỹ, khả
năng
quan
sát…

Giúp
HS
nằm

vững
được tri
thức

Tạo
hứng
thú học
tập cho
HS


III. Chức năng:
1. MINH HỌA TRI THỨC:
* GV sẽ trình bày nội dung
bài học Địa lý bằng lời giảng,
sau đó sẽ minh họa lời giảng
trên các phương tiện dạy học
Địa lý
2. NGUỒN TRI THỨC:
GV trình bày nội dung theo
hướng xây dựng các câu hỏi,
bài tập gắn phương tiện, tổ
chức hướng dẫn HS tự khai
thác tri thức để tự nhận thức


 VD: sử dụng bản đồ

trong dạy học địa lí
trong dạy bài phân bố

khoáng sản ở Việt
Nam.


- Với chức năng minh họa
tri thức:
* Sau khi trình bày về sự
phân bố khoáng sản của
Việt Nam, giáo viên chỉ
trên bản đồ cho học sinh
thấy sự phân bố đó
* Khoáng sản nước ta tập
trung chủ yếu ở trung du
miền núi phía bắc và ở
các tỉnh như Cao Bằng,
Thái nguyên, ....
Mời các em quan sát trên
bản đồ và chỉ vị trí phân bố
đó trên bản đồ cho học sinh


- Với chức năng nguồn
tri thức:
* Quan sát bản đồ
phân bố khoáng sản
Việt Nam, các em hãy
cho biết các loại
khoáng sản chủ yếu và
phân bố của chúng?
* GV nhận xét câu trả

lời, chuẩn kiến thức:
Khoáng sản nước ta
tập trung chủ yếu ở
trung du miền núi phía
bắc và ở các tỉnh như
Cao Bằng, Thái
nguyên, ....


IV. Mối quan hệ giữa PTDH và PPDH:
Phương tiện, nội dung và PP luôn luôn có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau :
Sự xuất hiện của phương tiện lại có thể làm nảy sinh những nội
dung và phương pháp mới.
PTDH là “hình ảnh kép” của PPDH. Mỗi PPDH đòi hỏi phải có
phương tiện hoạt động phù hợp, PPDH được thực hiện bằng các
hoạt động với các PT cụ thể.
VD: - Khi sử dụng PP bản đồ trong DH địa lý thì cần sử dụng
đến PTDH là bản đồ
- Khi sử dụng PT bản đồ trong môn địa lý thì cần áp dụng
PP bản đồ trong dạy học.


VI. MỐI QUAN HỆ GIỮA PTDH VỚI
HTTCDH:

* Phương tiện quy định hình thức tổ chức dạy học
* Phương tiện giúp phát huy tính tích cực của hình
thức tổ chức dạy học
Ví dụ:

•Quy định hình thức tổ chức dạy học:
Với mỗi loại phương tiện lại có một hình thức tổ chức dạy học
phù hợp:
Với phương tiện dạy học là bản đồ: phù hợp với hình thức tổ
chức dạy học theo lớp, ca nhân hoặc nhóm nhỏ.
Với phương tiện dạy học là tranh ảnh địa lí có thể phù hợp với
hình thức dạy học theo nhóm lớn, nhóm nhỏ….
•Phát huy tính tích cực của hình thức tổ chức dạy học:
PTDH góp phần làm tăng khả năng tư duy trừu tượng của học
sinh, gắn tri thức lí thuyết với lí thuyết giúp các em tiếp thu bài
tốt hơn..


V. Nguyên tắc sử
dụng:
1

Sử dụng phương tiện phải phù hợp với nội dung bài học

2

Sử dụng phương tiện phải đúng lúc, đúng chỗ

3

Sử dụng phương tiện phải đúng cường độ (không nên quá 5
phút)
Sử dụng phương tiện phải theo hướng phát huy tính tích cực
của HS
Phương tiện sử dụng phải đặt ở vị trí sao cho HS cả lớp quan

sát được

4
5
6

Tăng cường các phương tiện tự tạo (GV tự làm ra)

7

Sử dụng phối hợp nhiều phương tiện


V. Các phương tiện dạy học địa lí chủ yếu ở trường
THPT.
1. Phương tiện địa lý lớp 10
- PTDH địa lý 10 bao gồm: tranh ảnh địa lý, quả địa cầu, băng
đĩa hình, bản đồ, bảng số liệu, biểu đồ..
Trong đó, những PT sử dụng trong nhiều bài học ở địa lý 10 là
tranh ảnh địa lý, quả địa cầu, bảng số liệu, biểu đồ,bản đồ.

Quả địa cầu

Tranh ảnh địa lý


Bản đồ

Bảng số liệu

2. Phương tiện Địa lý lớp 11
-Bản đồ:
+ bản đồ tự nhiên và kinh tế các nước, khu vực
+ Bản đồ sơ đồ, hành chính.
- Tranh ảnh
- Bảng số liệu
- Bảng kiến thức
- Biểu đồ
- Sơ đồ
- Hình vẽ
Trong tất cả các phương tiện trên, loại phương tiện chủ yếu
trong SGK là: bản đồ, tranh ảnh và bảng số liệu. Ngoài ra còn
sử dụng một số loại phương tiện như: băng(đĩa) hình; máy
chiếu, máy vi tính và các phần mềm của máy tính…


3. Phương tiện địa lý lớp 12

Bản đồ Giáo khoa

Lát cắt địa hình

Bảng số liệu


Biểu đồ

Atlat địa lý

Bảng kiến thức


VI.PHƯƠNG HƯỚNG SỬ DỤNG

1: Băng đĩa hình:
- là loại phương tiện cung cấp những thông tin bằng
hình ảnh,tạo thuận lợi cho giáo viên và học sinh khai
thác kiến thức.


Các
Các
bước
bước
sử
sử
dụng
dụng
băng
băng
đĩa
đĩa
hình.
hình.

B1:
B1:Định
Định
hướng

hướng

B2:
B2:Cho
Cho
học
họcsinh
sinh
xem
xembăng
băng

B3:
B3:Kết
Kết
thúc
thúc

Nhằm
Nhằmmục
mụctiêu
tiêucho
chohs
hsnắm
nắmmục
mụctiêu
tiêuvà
và
các
cácđề

đềmục
mụcchính
chínhcủa
củabài
bàihọc.
học.
Giáo
Giáoviên
viêncó
cóthể
thểghi
ghicác
cácđề
đềmục
mụcchính
chính
của
củabài
bàihọc
họclên
lênbảng
bảnghay
haynhững
nhữngvấn
vấnđề
đề
chính
chínhcần
cầnnhận
nhậnthức.

thức.
Mỗi
Mỗiđoạn
đoạnxem
xembăng
băngphù
phùhợp
hợpvới
vớitừng
từng
vấn
vấnđề
đềghi
ghitrên
trênbảng.
bảng.
Sau
Saumỗi
mỗiđoạn
đoạnbăng
bănggiáo
giáoviên
viênđặt
đặtraracâu
câu
hỏi
hỏihay
haybài
bàitập
tậpđể

đểhọc
họcsinh
sinhrút
rútnhận
nhậnxét,
xét,
kết
kếtluận.
luận.

H/s:
H/s:Hoàn
Hoànthành
thànhcâu
câuhỏi,
hỏi,bài
bàitập
tậpdo
dogiáo
giáo
viên
viênnêu
nêura.
ra.Trình
Trìnhbày
bàykết
kếtluận,
luận,nhận
nhậnxét
xét

về
vềđoạn
đoạnbăng,
băng,đĩa
đĩahình
hìnhvừa
vừaxem.
xem.
Gv:
Gv:Bổ
Bổsung,
sung,sửa
sửachữa,
chữa,kết
kếtluận.
luận.


Vd: Khi dạy bài 16: SÓNG. THỦY
TRIỀU. DÒNG BIỂN chương trình
địa lí lớp 10 THPT

- Video được dùng để mở đầu
bài học:
* Gv: Trước khi đi vào bài mới,
mời các em xem một đoạn video
sau
* GV: Các em có biết đoạn
video nói về hiện tượng gì
không?

* Hs trả lời, Gv nhận xét, kết
luận, giới thiệu video: đây là
đoạn video về sóng biển, là hiện
tượng thiên nhiên lí thú, bên
cạnh sóng biển, các em thường
nge tới hiện tượng thủy triều,
dòng biển, vậy để tìm hiểu rõ
hơn về những hiện tượng trên
mời các e đi vào bài 16: SÓNG,

VIDEO VỀ SÓNG BIỂN


2. Bảng số liệu thống kê:
-Được dùng phổ biến trong dạy học địa lí lớp 12
-Phương hướng sử dụng.
+ Phải làm cho hs hiểu được tên bảng, đơn vị, nội dung cột
dọc, hàng ngang, mối quan hệ các số liệu trong bảng…
+ Tổ chức cho hs làm việc với bảng số liệu: tính toán,
phân tích, nhận xét, giải thích…
+ Dựa vào bảng số liệu hs có thể viết báo cáo ngắn gọn
nhận định về tình hình, đặc điểm phát triển…của một địa
phương,khu vực….
- Đây là phương tiện phát huy được vai trò chủ động nhận
thức của học sinh.


Ví dụ:
Cho bảng số liệu
năm

1995

2005

giá trị sx cn
Tổng số

50508

199622

Nhà nước

19607

48058

Ngoài nhà nước

9942

46738

Khu vực có vốn đầu tư
nước ngoài

20959

104826

Bảng: giá trị sản xuất công nghiệp phân theo thành phần kinh tế của vùng
Đông Nam Bộ

Câu hỏi:
1.Dựa vào bảng số liệu hãy vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu sản
xuất công nghiệp phân theo thành phần kinh tế của vùng Đông
Nam Bộ qua các năm. Nêu nhận xét?


Hướng dẫn
-Cách tính cơ cấu.
+ Công thức:
Cơ cấu = giá trị sxcn của từng năm
Tổng số

* 100

Vd: cơ cấu giá trị sxcn nhà nước năm 1995 = 19607* 100 = 38,8
50508

- Nhận xét: giá trị sản xuất cn qua các năm tăng hay giảm
Xu hướng thay đổi của cơ cấu