Tìm hiểu bản chất của cái đẹp trong nghệ thuật Ấn Độ

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Tỡm hi u b n ch t c a cỏi p trong ngh thu t n

truy n th ng

U

OBO
OK S
.CO
M

M
Cỏi

p l m t trong b n ph m trự c b n c a M h c, gi v trớ trung

tõm trong i s ng th m m ,

c hỡnh thnh do s k t h p cỏc y u t khỏch

quan - ch quan, t o nờn th c th hon thi n Chõn - Thi n M , gõy nờn nh
h

ng ton v n, sinh ng, y xỳc c m lnh m nh v ti n b . Trong th gi i

bao la r ng l n v i muụn ngn hi n t

ng, l nh v c, ph m vi khỏc nhau, Cỏi

p u cú m t, hi n h u qua cỏc s v t v i nh ng kớch th
ch t em n xỳc c m, rung ng th m m cho con ng

c, hỡnh dỏng, ph m

i. T nh ng cỏi p

c a t nhiờn do t o húa sinh ra nh sụng, nỳi, tr ng, sao, cõy c , hoa lỏ n
nh ng thnh ph , lng m c, nh c a,
con ng

ng sỏ u do bn tay lao ng c a

i lm ra v ngay th m chớ b n thõn con ng

i v i hnh ng, c ch ,

ỏnh m t, l i núi v hỡnh th u ch a ng y u t c a Cỏi
Cỏi

p, l hi n thõn c a

p. Tuy nhiờn, trờn h t, tớnh hon thi n, ton v n, ch nh th , sinh ng v

hi hũa

c th hi n cao nh t trong cỏi p ngh thu t; vỡ ú l cỏi p

sỏng t o ra b i nh ng ch th ti n ng theo m c ớch c a con ng
t i lý t

ng c a loi ng

Cỏi

i nh m v

c
n

i ti n b .

p trong ngh thu t l s hũa quy n n m c g n nh tuy t i c a

ch nh th tinh th n Chõn - Thi n - M , c a tỡnh c m - trớ tu - khỏt v ng v ý chớ
con ng

i. C.Mỏc ó t ng núi i ý r ng,trong ton b ho t ng sỏng t o c a

con ng

i, ho t ng no con ng

b n ch t Cỏi

õu qui lu t y l i

KIL

nh ng khụng

i c ng sỏng t o theo qui lu t c a Cỏi
c b c l rừ nột nh

n
Ph

ng

ngh thu t. Tỡm hi u

p, bi vi t c a chỳng tụi t p trung i sõu khai thỏc nh ng nột c

tr ng ch y u trong quan ni m v bi u hi n c th Cỏi
truy n th ng.

p



p

ngh thu t

n

c coi l m t trong hai n n v n minh l n v tiờu bi u c a

ụng, hỡnh thnh t r t s m, cũn t n t i v phỏt tri n liờn t c cho n

1



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
ngày nay; đ l i cho nhân lo i nh ng thành t u vô cùng giá tr , đ c đáo trên
nhi u l nh v c: Tôn giáo, Tri t h c, Khoa h c, Ngh thu t…
t n

n

là m t qu c gia r ng l n và đông dân

mi n Nam

c ví nh m t tam giác kh ng l , m t c nh phía B c ch y dài theo dãy

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Á,đ

c

Himalaya hùng v mà ng
phía Tây B c

i ta th

n có “con đ

ng g i là “lâu đài tuy t tr ng”.

ng t l a” đi qua các n

u t n cùng

c Trung Á, Tây Á đ

sang Châu Âu, còn đ u tam giác phía Nam gi ng nh m i tàu đón sóng gió b
bi n

n

D

ng,tràn ng p ánh n ng mang hình vòng cung g n đ t n

Lanca. N n v n hóa n

c Xri-

hình thành t s m cùng v i chi u dài c a l ch s dân

t c,ti n tri n theo hai giai đo n: Giai đo n v n hóa Th dân

ravida (kho ng

i Arya (ngh a là “Ng

i

cao quý”) di c t Trung Á,tràn vào bán đ o kh ng l này,làm nên v n hóa

n

3000 n m TCN) và Giai đo n v n hóa Arya, do ng
. Di s n v n hóa đ s mà v n minh
nh n

n

đ l i cho nhân lo i đ

c ghi

nh ng tác ph m v n h c s kì n i ti ng nh b Kinh Veda, ra đ i vào

thiên niên k th II TCN, s thi v đ i nh Ramajana,Mahabharata, cùng ngh
thu t ki n trúc và điêu kh c v i hàng lo t các đ n, chùa, tháp c kính… có giá
tr to l n và ý ngh a th i đ i cho t i ngày nay.
Tìm v b n ch t Cái

p v i t cách là m t ph m trù m h c c b n và

trung tâm trong đ i s ng th m m

ngh thu t

n

truy nth ng,chúng tôi

t p trung đi sâu vào ba lo i hình chính,đ t nhi u thành t u và giá tr nh t đ t
đó có cái nhìn khái quát, đ y đ và th u đáo h n v v n hóa ngh thu t
nói riêng c ng nh v v n minh Ph

ng

ông, Cái

p trong m h c Ph

ông nói chung; đó là: Ngh thu t ki n trúc, điêu kh c và v n h c.

2

n
ng



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
N I DUNG
1. Ngh thu t ki n trỳc
c ph

ng

ụng núi chung a ph n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Ngh thu t ki n trỳc c c a cỏc n

g n li n v i tụn giỏo,s c m nh c a tụn giỏo nh h
linh c a con ng

i, do v y h th

ng r t l n n i s ng tõm

ng t p trung c a c i, s c l c vo vi c xõy

d ng cỏc n, chựa, thỏp s th cỏc v Th n nh
ng

m t cỏch by t lũng

ng v ng m i cỏc v Th n v quanh mỡnh c u mong phự h cho cu c s ng.
n

l m t t n

c a th n giỏo, l n i s n sinh v nuụi d

ng nhi u

tụn giỏo l n cựng t n t i song song, trong ú quan tr ng nh t l o Balamôn, v
sau l o Hinu v o Ph t. Do v y, ngh thu t ki n trỳc c a
h

ng sõu m d u n c a cỏc tụn giỏo l n,

theo phong cỏch

n

n

c xem xột c th

ch u nh
: Ki n trỳc

giỏo ( o B la mụn); Ki n trỳc theo phong cỏch Ph t

giỏo v Ki n trỳc theo phong cỏch H i giỏo.
1.1. Ki n trỳc theo phong cỏch n

giỏo

o B la mụn l tụn giỏo ra i s m nh t

n

m c s c a nú l b

Kinh Veda (ra i kho ng 2000 n m TCN), cú t m nh h

ng sõu r ng trong xó

h i v i ch ng c p Varna, theo ú c ng l i nhi u d u n trong ngh
thu t ki n trỳc, n i b t l cỏc cụng trỡnh n i:
n Lingaragia (th k X)

-

Bubanetvar vựng ụng-B c n

- Khu n Khajuraho (th k X)
-

n Tridambarama (th k XI)

-

n Madura

mi n Trung-B c n

.

.

Tanggio

t n cựng Nam n

(th k XVIII)

i n hỡnh nh t trong ton b cụng trỡnh trờn l khu n Kharujaho-m t
qu n th ki n trỳc c c kỡ s bao g m 22 ngụi n liờn k t l i. Khu n
xõy d ng theo
Chandella

c v ng c a cỏc v vua sựng

mi n Trung n

n

giỏo trong Hong tri u

, kho ng th k X-XI SCN.

3

c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Khu n

c t trờn n n ỏ cao t i vi tr m một so v i m t t, tụn

thờm v honh trỏng v thiờng liờng cho cụng trỡnh. Ki n trỳc c a Khajuraho t


c thnh cụng v nhi u m t: v cỏch t o hỡnh, v b c c, v quan h ki n trỳc

v i khụng gian t nhiờn song nột n i b t l ki n trỳc c a khu n ó bao quỏt

ng

c ch chớnh, ú l s giao hũa gi a th n linh v con ng
i v t o v t, n m trong quan ni m tri t h c c ph

Nhõn h p nh t.

Nhỡn vo ngh thu t ki n trỳc

ng

i, gi a con

ụng: Thiờn-

a-

n

ngay t th i kỡ kh i nguyờn, chỳng

ta nh n th y quan ni m th m m v Cỏi

p ó th hi n r t rừ nột trong tớnh hi

hũa v cõn i, c bi t, ki n trỳc do nh h

ng c a tụn giỏo nờn Cỏi

p c ng

mang mu s c c a th n linh nh ng khụng mang tớnh ch t siờu hỡnh m cú quan
h g n bú m t thi t v i con ng

i trong m i giao hũa tuy t i. (i u ny chỳng

tụi s núi rừ h n trong ph n ngh thu t iờu kh c).
1.2. Ki n trỳc theo phong cỏch Ph t giỏo.
Ki n trỳc theo phong cỏch Ph t giỏo c a
v i ki n trỳc Hy-La, Iran, cỏc cụng trỡnh

4

n

cú m i quan h qua l i

c hỡnh thnh t th k I nh ng n



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
th k VI SCN m i t o thnh m t phong cỏch riờng; c bi t h ng th nh trong
th i k Gupta (th k V-VII.SCN).
Nhỡn m t cỏch t ng th , ngh thu t ki n trỳc Ph t giỏo

n

trong giai

KIL
OBO
OKS
.CO
M

o n ny g m m t s cụng trỡnh l n m tiờu bi u v s nh t l Chựa hangnh ng ngụi chựa th Ph t

c lm ng m trong hang nỳi nh chựa Karli, chựa

Giangkhara, chựa Matkhura, c bi t l qu n th ki n trỳc chựa hang Ajanta

bang Maharasta.

T t c 29 gian chựa hang u
ng

i n

c bn tay khộo lộo, ti hoa v t m c a

c i t o tỏc b ng cỏch khoột sõu vo vỏch nỳi ỏ; m t ngoi m i

gian cú kho ng 20 c t ỏ

c c o t nỳi ỏ nguyờn th y r i ch m kh c,

trang trớ r t cụng phu.

5



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ngồi ra, trong qu n th ki n trúc
thu t h i h a đ c s c
vòm

chùa hang còn ch a đ ng c ngh

các b c tranh đ p v Ph t giáo; dày đ c trên các mái

vách đá chùa là nh ng b c h a màu s c s v i màu đ , xanh lá cây, xanh

KIL
OBO
OKS
.CO
M

lam trên n n đá c m th ch, mơ t sinh đ ng các đi n tích Ph t giáo.

.

Ngồi chùa, còn có các mi u th r t l n:mi u Makkhabotkha
c bi t, trong ki n trúc c a Ph t giáo

n

Botkhai…

còn có m t lo i hình đ c

bi t là Tháp (stupa) hay còn g i là Phù đ , đây là cơng trình b o t n các di v t
c a Ph t. Trong s các tháp còn gi đ n ngày nay, đi n hình nh t là tháp Xansi
(Sanchi)

Trung n, xây t th k II TCN b ng g ch, hình n a qu c u, cao h n

16m, xung quanh có lan can, v i b n c a l n,làm b ng đá và ch m tr r t
đ p,tinh vi và nhi u h a ti t đ c s c.

Tr đá c ng là m t cơng trình ki n trúc dung đê th Ph t, trung bình cao
15m n ng 50 t n, trên đó ch m m t ho c nhi u con s t và các hình trang trí
khác. Trong s các tr đá còn l i n i ti ng nh t là tr đá
ch m hình 4 con s t ch m đi nhìn ra 4 h
có hình bánh xe ln h i, v sau hình t
Nhìn l i ki n trúc
h

n

ng trong t th t v . D

ng này đ

pn m

is t

c v thành qu c huy n

.

th i kì này, chúng ta th y d u n Ph t giáo nh

ng vơ cùng rõ nét, sâu đ m trong tâm th c c a ng

v y b n ch t Cái

Sarnath, trên đ nh

i n

truy n th ng; vì

quan ni m th m m c a h là s t ng hòa, s tích

h p c a nhi u ngành ngh thu t khác nhau, nh ng trên t t c , Cái

p n m

trong th t nh t i, sâu l ng, n hòa; nó khơng g n lên trong tâm trí con ng
nh ng đam mê, khối l c mà tìm v Cái
6

p trong rung c m sâu kín tốt lên t

i



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
n i t i. ây c ng là phong cách ngh thu t do nh h
t bi, h

ng thi n, đ a con ng

ng c a Ph t giáo, tơn giáo

i đ n m t th gi i c a cõi Niêt bàn siêu th c,

khơng còn tham, sân, si.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

1.3. Ki n trúc theo phong cách H i giáo
N m 1562, ng
thành l p v
ng

i Mơng C

Trung Á đã t n cơng và chi m đ

c

eli,

ng tri u m i g i là Mogon. Cùng v i vi c H i giáo - tơn giáo do

i Mơng C đem t i - tr thành qu c giáo,

n

đã xu t hi n nh ng

cơng trình ki n trúc m i xây d ng theo ki u Trung - Tây Á.

ó là nh ng nhà

th H i giáo, cung đi n, l ng m mà đ c đi m chung c a l i ki n trúc này là mái
tròn, c a vòm, có tháp nh n; ho c còn k t h p thêm phong cách truy n th ng
n

là có bao l n l thiên, có c t ch ng thanh thốt…

Cơng trình tiêu bi u nh t c a th i Mogon là l ng Taj Mahal, đ
d ng th k XVII đ t

ng nh ng

c xây

i v h t m c u q đã q c Mahal

Mumtaz c a vua Sahd Jahan.

L ng Taj Mahal đ

c d ng trên khu đ t r ng 576mx293m; tồn b đ u

b ng đá c m th ch tr ng.Chính di n, gác chng, tháp, sân đ u đ
hài hòa, bên trong bên ngồi đ u đ
hồng h u đ

c b trí r t

c ch m tr c c kì tinh vi. M c a vua và

c kh m b ng 12 lo i đá q n hi n nhi u màu s c trên n n c m
7



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
th ch tr ng trang trớ nhi u h a ti t hỡnh h c,hoa lỏ v cỏc dũng ch
ngang trớch t

R p ch y

kinh Cụ Ran;bờn c nh lõu i l 4 c t thỏp s ng s ng võy

quanh,c 3cm2

c ch m kh c b ng 50 viờn ỏ quớ. Phong cỏch thi t k c a

KIL
OBO
OKS
.CO
M

l ng Taj Mahal l s t h c a ki n trỳc Ba T , Trung v H i giỏo: s m
v n thanh tỳ, nh nhng nh s s p x p khộo lộo trong quan h t
m i b ph n v t ng th . Taj Mahal n m

cu i m t khu v

n r ng l n v i

nh ng hng cõy bỏch di v xanh ngỏt,trờn th m c mờnh mụng,
n

ng tỏc gi a
gi a l h

c ph n chi u ỏnh sỏng l p lỏnh, i m nh ng úa sen tr ng, h ng cựng mu

xanh l c a b u tr i cao vỳt, lm n i b t m t tũa nh kiờu hónh tr ng ng i m
l ng l y, uy nghi,

ng b .

Taj Mahal ngy nay


ng i, l bi u t

c cụng nh n l m t trong b y kỡ quan th gi i

ng cho tỡnh yờu v nh c u, b t di t, bi u t

m ng th i l linh h n c a

n

ng cho s ton

m nhõn dõn ó t ho xem nh l viờn

ng c trõn chõu c a nh ng n i

Cú th núi, tỡm l i ngh thu t ki n trỳc c a

n

qua cỏc th i o n l ch

s n n v n minh lõu i ny, chỳng ta nh n th y quan ni m Cỏi
n ch u nh h

p c a ng

ng vụ cựng sõu s c c a v n húa tụn giỏo. B n ch t Cỏi
8

i

p hi n



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
di n trong i s ng th m m con ng

i b chi ph i b i nhón quan tụn giỏo a

th n,nh ng trờn h t, nú v n b o t n

c nh ng c tr ng tiờu bi u, v n cú, ú

l tớnh cõn i, hũa h p v ch nh th . Cng v sau,cựng v i s phỏt tri n chung
n

, Cỏi

thnh nh ng bi u t

ng,

ú, xỳc c m th m m , quan ni m th m m ngy cng



p trong ngh thu t ki n trỳc

KIL
OBO
OKS
.CO
M

c a n n v n minh

c nh hỡnh, nú khụng cũn l ph

ng ti n bi u hi n cho th gi i tõm linh

siờu hỡnh th n bớ m trờn h t b c l tõm h n con ng
ng

i tr

Cỏi

c tỡnh yờu, h nh phỳc, thiờn nhiờn t

i, l rung c m c a con

i p. Cỏi

p l m t giỏ tr ;

p mang tớnh nhõn lo i vỡ nú khụng l s n ph m c a m t cỏ th , m t dõn

t c, Cỏi

p

c ch t chiu k t h p hi hũa trong nhi u n n v n húa khỏc nhau,

vỡ trờn h t, nú ph c v cho lý t
ng

c nõng lờn

i.

2. Ngh thu t iờu kh c c
n

ng th m m v m c ớch cao quớ c a con

n

cú m t n n iờu kh c r t lõu i; phỏt tri n a d ng,phong phỳ ti p

bi n cựng s phỏt tri n c a n n ngh thu t huy hong n

c i; nh ng nhỡn

chung u b chi ph i b i m t quan ni m th m m r t c ỏo: tớnh nh c c m
mónh li t.

Cú m t i u chỳng ta d dng nh n th y trong ngh thu t ki n trỳc

n

, bờn c nh cỏc cụng trỡnh l ng m , n chựa, thỏp, mi u bao gi c ng cú s
xu t hi n c a cỏc tỏc ph m iờu kh c c u kỡ, tinh x o. Nú khụng ch l s n ph m
c a bn tay kh i úc ti hoa, m n c m c a ngh nhõn c i m ng sau nh ng
b ct

ng ch m, kh c, o, g t mi gi a cụng phu, ng

ng trong ú c m t i u tõm h n c a con ng
i s ng tỡnh d c; ph i by

i ta th y hi n di n s ng

i v i nh ng ý th c mónh li t v

ú nh ng c m th c mang tớnh ch t nguyờn th y

nh ng c c kỡ rừ nột v sinh ho t nam n , nõng nú lờn thnh m t ngh thu t cú
tớnh th m m cao, khụng n thu n l tỏi di n cỏc ho t ng tỡnh d c m cũn n
tng ng sau nh ng tri t lý v Cỏi
Trờn nh ng b c t

xõy d ng t th k XI, ng

p,v tụn giỏo, v tỡnh yờu-h nh phỳc..

ng c a nh ng cụng trỡnh ki n trỳc

Khajuraho

c

i ta ch th y th hi n m t n i dung g n nh duy nh t:

tỡnh d c núng b ng
9

KIL
OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Nh ng b c t

ng ú miờu t nh ng c nh õu y m gi a th n Shiva v n

th n Parvati, theo quan ni m c v ngu n g c c a v tr : õy chớnh l s k t h p
gi a n ụng v n b em l i s s ng trờn Trỏi
ch t l y nhau
th

t. Nh ng c th ú qu n

m i t th trong c nh hoan l c v i ni m am mờ nh c d c l

ng. Chớnh nh ng tỏc ph m y tớnh t th c v tỡnh yờu xỏc th t ny ó th

hi n s thu n khi t trong tõm h n con ng

i cú th t

Trong ngh thu t iờu kh c truy n th ng

n

c.

, bờn c nh c i m n i

b t mang tớnh th m m cao l s am mờ v p nh c c m c a con ng

i, cũn

cú c i m khỏc ú l s k t h p g n nh tuy t i v hon h o gi a iờu kh c
v ki n trỳc.
10



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
iờu kh c n

ph dy t t c b m t ki n trỳc. 29 ngụi n trong qu n

th khu di tớch Khajuraho khụng cú l y m t phõn vuụng no b b tr ng. T
ng di m trang trớ t d

c u

c ch m kh c t m t ng h a ti t. Cú nh ng cỏi

nột

i lờn trờn b ỏ cho t i nh thỏp cao 30m, t t

c ch m b ng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

nh ng

ng

c l nh ng ph n l n mang tớnh hi n th c cao.

Trong qu n th chựa hang Ajanta, bờn c nh giỏ tr ki n trỳc s , ng

i

ta hon ton khụng th ph nh n tớnh ch t th m m c c kỡ tinh x o trờn t ng
vỏch, t ng phi n ỏ, c bi t l nh ng b c t
nhõn sỏng t o

ng Ph t th hi n kỡ cụng c a ngh

Ngh thu t ki n trỳc v iờu kh c th c s hi hũa v g n bú trong m t s n
ph m sỏng t o khụng ch cho th y ti ngh khộo lộo, t m , lũng kiờn trỡ c a
ng

i ngh s m cũn cho ta th y quan ni m v Cỏi

p c a h ; ú l Cỏi

p

mang tớnh ch nh th tuy t i hon m ; th c s l m i hũa quy n c a tỡnh c mtrớ tu - khỏt vong - ý chớ con ng

i, cao h n n a, mang mu s c m i h n n a l

Cỏi

p mang tớnh d c,

c nõng lờn

Cỏi

p mang trong nú tri t lý m - D

rung c m th m m ,

ng ph n th c v hũa h p, Cỏi

s khờu g i h p d n nh ng c m xỳc nguyờn s c a con ng
nh ng liờn t

ng thỳ tớnh, Cỏi

tớnh ngh thu t,
p l

i khụng ph i v i

p trờn h t l s giao hũa - s ng i u trong

m t nh p - s k t n i nh ng tõm h n nõng xỳc c m th ng hoa, nõng hnh vi c
ch lờn thnh ngh thu t. Qu th t, tri t lý ph n th c trong suy ngh c a ng
n

: th i i m ho t ng tỡnh d c gi a hai ng
11

i yờu nhau

c coi l s

i



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
hũa h p v th ng nh t hon ton gi a linh h n v thỏnh thi n ó em l i cho di
s n ngh thu t iờu kh c nh ng tỏc ph m cú tớnh th m m cao, tỡm Cỏi
trong sõu th m tinh th n, i s ng tỡnh d c y nh c c m, tỡm Cỏi
giao c u mang n m t ý ngh a ngh thu t th c s : Cỏi
tuy t i c a nh ng c m xỳc ang

c m

t lờn trờn ý ngh a nh l hnh vi

KIL
OBO
OKS
.CO
M

giỏc hoan l c v am mờ, c bi t, nõng nú v

p

p

p l s hũa h p

c th ng hoa, em n cho con ng

i

nh ng rung ng mónh li t.
3. V n h c
n

l m t t n

c cú n n v n h c ngh thu t phỏt tri n t r t s m

v i nh ng thnh t u vụ cựng r c r , c bi t trong v n h c n
ng
n

i ta th

ng ỏnh giỏ v ghi nh n

truy n th ng,

ba lo i hỡnh tỏc ph m chớnh: Th n tho i

, S thi v Truy n c dõn gian. Tỡm hi u nh ng giỏ tr c s c c a cỏc tỏc

ph m trong n n v n húa ngh thu t s c a n

v i s ỏnh giỏ khỏch quan

v cú cỏi nhỡn l ch s , chỳng tụi hi v ng s gúp nh t thờm nh ng quan ni m v
b n ch t Cỏi

p th hi n trong v n h c, bờn c nh nh ng di s n tuy t m v ki n

trỳc v iờu kh c nh ó trỡnh by

trờn.

3.1. Th n tho i n
Th n tho i n

l sỏng tỏc dõn gian truy n mi ng c a nhi u ch ng t c,

nhi u a ph

ng k th a l n nhau trong quỏ trỡnh phỏt tri n t n

Núi n

, ng

n

c

n

.

i ta ngh ngay t i th gi i th n tho i kỡ o v i nh ng t p

th n tho i n i ti ng nh : Veda, Brahmana, Upanixat, Ph t tho i Buda

12



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Trong th n tho i n
sinh ho t c a ng

i

, các tác gi dân gian đã đem đ n nh ng b c tranh

n giàu màu s c hi n th c, sinh đ ng và chân th c.

c

bi t, hình nh thiên nhiên trong th n tho i làm t ng thêm nét tr tình và v đ p

KIL
OBO
OKS
.CO
M

lãng m n: đó là núi Himalaya hùng v , là sông H ng trong xanh, là nh ng cánh
đ ng th o nguyên mênh mông, nh ng đàn súc v t tung t ng d
cây c hoa lá đua nhau n d
t

ng t

ng c a ng

i n

i ánh m t tr i,

i n ng xuân …. t t c đã đua nhau kích thích trí

x a.

c bi t, ngh thu t nhân cách hóa trong th n tho i c ng th hi n khi u

i n x a vô cùng đáng khâm ph c: “Nàng Usa m r ng kh n

th m m c a ng

trùm nh cô gái trang s c đ p… khi nàng đ ng d y, nàng nh m t cô gái t m
xong….Nàng theo gót nh ng nàng R ng

ông x a, nàng là ch c c a nh ng

nàng R ng ông mai sau, nh ng nàng R ng ông không bao gi ch t…” (Trích
Rig Veda).

tài trong th n tho i c ng r t phong phú,

đó hi n lên nh ng n i vui

m ng,rung c m, nh ng n i m h lo s , nh ng đ ng tác múa nh y, nh ng l i ca
đ u tiên đ n c tình yêu nam n … Ng

i ta th y đ

c Cái

p th hi n ngay

trong nh ng c m nh n v v đ p thiên nhiên, v đ p hình hài, vóc dáng con
ng
h

i tuy nhiên,

giai đo n này,do n n v n h c nguyên th y s m ch u nh

ng c a tôn giáo, đ c bi t là ch đ đ ng c p Vacna c a đ o Balamon nên ít

nhi u m c m c a ng

i

n

và kinh k vùi d p; lòng ng

b h

ng khói c a tôn giáo che m , b phù chú

ng v ng nh ng đ ng t i cao (Brahamana -

Sáng t o t i cao) đã đ a t i nguyên t c m h c ph n hi n th c, s h

ng

ng l c c m

quan đi li n v i ch ngh a kh h nh, coi cu c đ i nh m t trò ch i o m ng phù
phi m mà tr n th là h vô còn Th
b n ch t Cái

ng

p trong th n tho i n

c m xúc, rung đ ng

là chân th c… Do v y quan ni m

còn nhi u h n ch khi ki m tìm nh ng

v phù phi m, h vô, siêu hình.

3.2. S thi (Anh hùng ca)
S thi n

ra đ i trên c s xã h i n

ch phong ki n, nhi u v

đã phát tri n qua ch đ quân

ng qu c đã hình thành. S thi là b c tranh sinh đ ng

13



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
ph n ánh đ i s ng t t
chi n tranh gi a các v

ng c a nhân dân

n

qua nh ng cu c xung đ t,

ng qu c, các ch ng t c trên lãnh th .

H n n a, s thi còn là nh ng bài ca v đ i ca ng i nh ng chi n công hi n
đ cao và ng
Mahabharata.

ng mà nhân dân n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

hách, khí phách hào hùng c a các anh hùng lí t

c x a

ng m ; tiêu bi u và n i ti ng nh t là hai b s thi: Ramajana và

3.2.1. S thi Ramajana

Ramajana là thiên s thi v đ i đ y ch t bi hùng, chói l i ánh hào quang
huy n tho i, m ra th i đ i r c r trong v n h c

n

,đ

c Van-mi-ki vi t

thành v n v n b ng ti ng X ng c rít, vào kho ng th k III TCN. Ng

i n

xem Ramajana nh Kinh Thánh và tin r ng: “Ch ng nào sông ch a c n,đá
ch a mòn thì Ramajana còn làm say mê lòng ng
l i”.

i và c u h ra kh i vòng t i

c đi m n i b t khi n cho Ramajana s ng mãi trong lòng ng
chính s c g i c m c a nó, không ch

i đ c là

thiên tình s éo le c a chàng Rama và

nàng Sita mà còn do tài ngh c a nhà th dân gian đã bi t v n d ng nhi u th
pháp ngh thu t đ c s c. Y u t t

ng t

ng kì o gi m t vai trò quan tr ng

trong su t b n anh hùng ca; y u t th n kì đ

c k t h p m t cách đ c đáo khách

quan v i hi n th c c a th i đ i. Nh ng nhân v t trong tác ph m đ u xu t thân
th n thánh nh Rama, Sita, nh ng nhân v t nh qu Ravana, kh Hanuman đ u
đ

c hình t

ng hóa và mang đ y đ tính ng

Tác ph m còn v lên c nh chi n tr

i r t sinh đ ng và chân th c.

ng ác li t, cung tên rào rào, ng

i và

qu bi n hóa nhi u phép thu t, cùng v i khí phách hào hùng, d ng c m c a
nh ng ng

i chi n th ng đã gây nên h ng thú cho ng

14

i đ c.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Chớnh nh ng c i m ngh thu t trờn õy ó t o nờn v p v s c s ng
cho tỏc ph m, nú n m trong tớnh ch t bi hựng, Cỏi

p hi n di n sinh ng

trong nh ng tỡnh c m mónh li t, nh ng c m xỳc trỏc tuy t, khụng cũn d u v t
c a h vụ, th n bớ, phự phi m v hoang
tỡm ki m v p con ng

ng c a th n tho i, s thi Ramajana

i v i i, 5 tỡnh c m c a ng

i bỡnh dõn, dự i l t l

qu hay l thỏnh th n.

3.2.2. S thi Mahabharata

õy l b s thi cú qui mụ c c kỡ s , di 22 v n cõu, g p b y l n I-liat
v ễ-i-xờ c a Hy L p c ng l i, cú nh h

ng sõu r ng trờn th gi i, c bi t l

ụng Nam . Ch c a tỏc ph m v i ny l cu c chi n tranh l n gi a dũng
h Bharata ginh gi t t ai v m r ng b cừi, thụng qua ú cao lý
t

ng v o c c a th i i. Mahabharata cú th coi l cu n Bỏch khoa ton

th v i s ng v n húa, chớnh tr v xó h i n
s ki n l ch s ,nh ng tớn ng
dõn t c

n

c i;

ú ch a ng cỏc

ng tụn giỏo,nh ng tõp quỏn sinh ho t c a ton th

su t chi u di t chõn nỳi Himalaya hựng v cho t i v nh B ng

gan trn ng p ỏnh n ng. S phong phỳ v n i dung ú

c nhõn dõn

n

th a nh n trong m t cõu t c ng y t ho v kiờu hónh: Cỏi gỡ khụng th y
trong Mahabharata thỡ c ng khụng th y cú trong t n
3.3. Truy n c dõn gian n

15

c n





THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
n

là đ t n

c có kho tàng c tích giàu có và đ s vào lo i giàu nh t

th gi i. ó là thành qu tuy t v i c a s thông minh,đ y m u trí, giàu óc t
t

ng c a nhân dân n

.

KIL
OBO
OKS

.CO
M

C ng gi ng nh truy n c c a các dân t c khác, truy n dân gian
c ng ph n ánh đ i s ng xã h i mà
lòng t t bao gi c ng đ
r n ng

ng

n

đó, thói h t t x u b đ kích,tr ng ph t;

c phát huy và ca ng i mang ng ý giáo d c và khuyên

i đ i. i m đáng chú ý nh t trong ngh thu t truy n c dân gian n

là đ m đà tính ch t tri t lý, d i dào trí tu , nhi u ng ngôn,ph n ánh t duy c a
ng
đ

i n

th i c đ i, tuy nhiên còn đôi ch t n t i t t

ng do d u n tôn giáo ít nhi u v n nh h
Nhìn chung,trong v n h c n

th hi n m t cách mãnh li t

ng th n bí, hoang

ng n ng n .

truy n th ng, b n ch t v Cái

nh ng xúc c m trác tuy t c a con ng

nh ng b c tranh thiên nhiên đ p và lãng m n vô cùng; Cái

pđ

th m chí th n thánh hóa nên ít nhi u m t đi tính hi n th c đ i th
ng

i ta tìm th y

bi th
đ

t qua

c

i c đ i,
c thi v hóa,
ng gi n d ,

các tác ph m Th n tho i, S thi anh hùng ca v đ p l m li t,

ng c a các v Th n, nh ng ng

cl

pđ

i anh hùng; v đ p con ng

v đ p c a hình th , s c vóc nh ng ti p t c đ

m c phi phàm; do v y Cái

p trong v n h c n

i tr n th ch
c nâng lên

ch y u đ a con ng

it i

xúc c m rung đ ng r t m nh m ,mãnh li t v tình yêu, v chinh chi n, v h nh
phúc, ch a d n d t con ng
ch a giúp con ng
ki m tìm
ng

n

ng gi n d ,

i nh n ra v đ p n m ngay trong b n thân n i t i mà m i mê

mô típ hình t

trong v n h c

i vào th gi i c a nh ng ni m yêu th

ng các v Thánh cao siêu. Nh ng trên t t c , Cái

p

truy n th ng có ch c n ng giáo d c th m m cho con

i khi bi t tìm ki m và khám phá v đ p c a thiên nhiên hùng v , c a tình

c m mãnh li t trong huy t m ch con ng

16

i.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
K T LU N
Cú th núi,tỡm hi u b n ch t Cỏi

p trong ngh thu t

n

truy n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

th ng, chỳng tụi nh n ra m t s nột c tr ng c b n nh sau:
N n ngh thu t huy hong c a

n

c i l m t quỏ trỡnh phỏt tri n

liờn t c, khụng t o n v cú s ti p bi n tu n t gi a cỏc phong cỏch,
cú hay khụng cú ý th c bi u hi n Cỏi
mỡnh, nh ng ng

i n

p trong cỏc cụng trỡnh ngh thu t c a

x a ó hon ton chinh ph c

t i cho di s n v n minh ph

ú dự

c nhõn lo i khi em

ng ụng núi riờng v th gi i núi chung nh ng ki t

tỏc cú giỏ tr vụ cựng to l n, ỏng chỳ ý l Cỏi

p trong ngh thu t n

ch u

ng sõu m d u n c a cỏc tụn giỏo l n: Ngh thu t theo phong cỏch

nh h

Ph t giỏo tỡm v p trong th uy nghiờm, t nh t i v yờn hũa; Ngh thu t theo
phong cỏch

n

giỏo sụi n i n cu ng nhi t ,tỡm tũi

nh ng c nh v t, di n

m o hựng v , trỏc tuy t cũn ngh thu t theo phong cỏch H i giỏo l i i vo th
gi i siờu hỡnh, cú s hũa quy n c a hai n n v n húa Trung v
xột m t cỏch ton th , ngh thu t n

truy n th ng

n

. Dự v y

m mu s c tụn giỏo, i

tỡm v p trong th yờn lnh, bỡnh n v tụn nghiờm.
M t khỏc, ngh thu t

n

truy n th ng cũn i tỡm Cỏi

p trong tớnh

ch nh th , cõn i, hũa i u nh p nhng gi a cỏc ngnh ngh thu t khỏc nhau.
Ng

i ta d dng nh n ra bờn trong qu n th ki n trỳc s , uy nghiờm v l ng

l y luụn hi n di n nh ng b c t

ng iờu kh c ch m tr tinh vi v cỏc b c h a

mu s c s c s , lm tụn thờm nột p cho c cụng trỡnh ngh thu t, mang l i cho
con ng

i rung c m th m m

Cỏi



p trong ngh thu t

ng nột k t h p uy n chuy n v nh p nhng.

n

truy n th ng cũn cú m t i m riờng r t

c ỏo so v i cỏc n n v n húa v n mỡnh nhõn lo i,ú l Cỏi
nh c c m th m m r t mónh li t. Cỏi
t

p

p mang tớnh

c tỡm th y ng sau nh ng b c

ng iờu kh c di n t i s ng sinh ho t tỡnh d c c a con ng

i, nh ng khụng

n thu n l nh ng hnh vi giao c u m

c nõng lờn thnh m t ngh thu t, n

tng ng sau ú tri t lý ph n th c c a ng

i

17

n

x a. B n ch t c a Cỏi p



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trong quan ni m c a ng

i

n khụng ch l s giao hũa tuy t i m cũn mang

tớnh d c, g i c m sõu s c.
Cỏi p trong ngh thu t n

nh ng xỳc c m th m m mónh li t, gõy n t

p cú tớnh trỏc tuy t, nh ng v p bi th
ng

ng m nh

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tỡm ki m

truy n th ng khụng ch cú v y m cũn i

i ta tỡm th y trong cỏi

ng cao c nờn

m t gúc no y

p cú c nh ng c i m c a cỏi Bi, cỏi Cao c -

hai trong b n ph m trự m h c c b n cựng v i ph m trự cỏi
p trong ngh thu t

n

nh ng v

truy n th ng

p. Qu th t cỏi

c xem l m u m c, b i nú ng

th i mang nh ng c i m cú tớnh b n ch t c a ph m trự cỏi p núi chung:
ch nh th - ton v n - hi hũa gi a ch quan v khỏch quan, nh ng c ng mang
m nh ng d u n riờng, c ỏo c a m t n n v n minh lõu i, th hi n
nh ng c m xỳc mónh li t, nh ng rung ng sõu xa, trong tõm h n con ng

iv

v p c a thiờn nhiờn, v p t thõn trong chớnh b n th con ng

i, cú tớnh g i

c m cao; i u quan tr ng h n h t l cỏi p trong ngh thu t

n

th ng mang m t v p hon m , h

ng con ng

th th m m ti n b v cú tớnh th i i sõu s c./.

18

i n lý t

truy n

ng nh n th c, c m

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
M CL C
N I DUNG ....................................................................................................... 3

KIL
OBO
OKS
.CO
M

1. Ngh thu t ki n trúc ................................................................................. 3
1.1. Ki n trúc theo phong cách n

giáo................................................ 3

1.2. Ki n trúc theo phong cách Ph t giáo................................................... 4
1.3. Ki n trúc theo phong cách H i giáo .................................................... 7
2. Ngh thu t điêu kh c c

n

................................................................ 9

3. V n h c .................................................................................................... 12
3.1. Th n tho i n

.............................................................................. 12

3.2. S thi (Anh hùng ca) ......................................................................... 13
3.2.1. S thi Ramajana ........................................................................... 14
3.2.2. S thi Mahabharata ...................................................................... 15
3.3. Truy n c dân gian n

................................................................. 15

K T LU N ..................................................................................................... 17

19