SKKN một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống trong kí túc xá cho học sinh lớp 10e trường DTNT lào cai

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI
TRƯỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH
----------------------**********---------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
LỚP 10E TRƯỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH LÀO CAI

Họ và tên: Nguyễn Quang Hưng
Tổ: Toán - Vật lý- Tin học - Công nghệ
Đơn vị công tác: Trường THPT DTNT tỉnh

NĂM HỌC 2013 -2014


ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10E
TRƯỜNG THPT DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH LÀO CAI.

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh là một lĩnh vực quan trọng
trong hình thành nhân cách, phát triển con người trong nhà trường. Ðiều đó đặt ra
việc tăng cường giáo dục kỹ năng sống để HS có những ứng xử, hành động, việc
làm đúng đắn trong học tập, đời sống.
Một trong những mục tiêu quan trọng của nền giáo dục nước ta là giáo dục
nhân cách, giáo dục làm người. Tư tưởng, lối sống là biểu hiện của nhân cách
phát sinh, phát triển trong môi trường xã hội, nhà trường và gia đình. Hiện nay
HS đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc lựa chọn những giá trị phù
hợp truyền thống của dân tộc, vừa đáp ứng xu hướng phát triển của xã hội hiện
đại, nhất là việc lựa chọn lối sống, hành vi ứng xử trong cuộc sống, học tập, công

tác và các mối quan hệ xã hội. Bên cạnh biểu hiện của những tư tưởng, đạo đức,
lối sống tích cực, lành mạnh và hành vi ứng xử có văn hóa, vẫn còn một bộ phận
HS có những hành vi thiếu văn hóa, có biểu hiện vi phạm đạo đức, gây lo lắng,
bức xúc trong dư luận xã hội.
Đối với học sinh lớp 10 trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai, mới sống
xa gia đình, ở nội trú trong nhà trường không khỏi tránh được những bỡ ngỡ, còn
nhiều điều lạ lẫm, chưa quen với nếp sống mới nên không biết xử lý khi gặp những
tình huống khó khăn, hay trở ngại trong học tập cũng như trong cuộc sống.
Chính vì vậy, việc giáo viên chủ nhiệm phải quan tâm đến việc giáo dục kĩ
năng sống cho các em, giúp các em nhanh chóng hòa nhập vào môi trường mới. đó
chính là lý do tôi chọn đề tài này để nghiên cứu và thực hiện.

2


2. Mục đích của đề tài
Sau khi nghiên cứu, thực hiện một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh lớp 10 E, tôi hy vọng đề tài này sẽ giúp tôi có thêm kinh nghiệm và kiến
thức trong công tác giáo dục học sinh, cũng như giúp cho học sinh nắm bắt được
các kiến thức về kĩ năng sống, từ đó các em có thể rèn luyện, trao dồi, tu dưỡng bản
thân, tránh được những cám dỗ của tệ nạn xã hội, biết cách giải quyết những khó
khăn của bản thân gặp phải. tự tin, vững bước trong cuộc sống.
3. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 10E trường THPT dân tộc
nội trú tỉnh Lào Cai.
4. Nhiệm vụ của đề tài
- Nghiên cứu lý luận về các kĩ năng sống và cách thức giáo dục kĩ năng sống
- Khảo sát tình trạng của học sinh lớp 10E
- Lựa chọn các biện pháp giáo dục kĩ năng sống phù hợp với học sinh lớp 10 trường
nội trú

- Thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh theo nhiều hình thức, thời gian
khác nhau có đánh giá, rút kinh nghiệm.

3


CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
TRONG CÔNG TÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM
1.1. Những vấn đề lí luận về kỹ năng sống
a. Khái niệm kĩ năng sống:
Kỹ năng sống là một tập hợp các kỹ năng mà con người có được thông qua
giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý những vấn đề, câu hỏi
thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của con người.
Tổ chức Y tế Thế giới WHO định nghĩa kỹ năng sống là " khả năng thích
nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu
cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày".
Trong giáo dục tiểu học và giáo dục trung học, kỹ năng sống có thể là một
tập hợp những khả năng được rèn luyện và đáp ứng các nhu cầu cụ thể của cuộc
sống hiện đại hóa; ví dụ cuộc sống bao gồm quản lý tài chính (cá nhân), chuẩn bị
thức ăn, vệ sinh, cách diễn đạt, và kỹ năng tổ chức. Đôi khi kỹ năng sống, nhưng
không phải luôn luôn, khác biệt với các kỹ năng nghiệp vụ (trong nghề nghiệp).
Cũng theo WHO, kỹ năng sống được chia thành 2 loại là kỹ năng tâm lý xã
hội và kỹ năng cá nhân, lĩnh hội và tư duy, với 10 yếu tố như: tự nhận thức, tư duy
sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người khác, ứng phó với
các tình huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư duy bình luận và phê
phán, cách quyết định, giao tiếp hiệu quả và cách thương thuyết
b. Phân loại kỹ năng sống
- Kĩ năng cứng ( 25%) (IQ) khả năng học vấn, bằng cấp, chuyên môn …
- Kĩ năng mềm (75%)(EQ) thuộc trí tuệ, cảm xúc, tính cách, ứng xử, kĩ năng làm
việc…

Với Giáo dục ở nước ta những năm qua, kỹ năng sống thường được phân loại
theo 3 nhóm :
Nhóm I: Kỹ năng nhận biết và sống với chính mình (tự nhận thức, xác định
giá trị, kiểm soát cảm xúc, ứng phó với căng thẳng…)
Nhóm II: Kỹ năng nhận biết và sống với người khác (giao tiếp hiệu quả, giải
quyết mâu thuẫn, thương lượng, từ chối, bày tỏ cảm thông, hợp tác)

4


Nhóm III: Kỹ năng ra quyết định một cách hiệu quả (thu thập và xử lý thông
tin, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, ra quyết định…)
Có rất nhiều cách phân loại kỹ năng sống và việc phân loại chỉ có tính chất
tương đối. Thực tế cho thấy, các kỹ năng sống không tách rời nhau mà liên quan chặt
chẽ với nhau.
Căn cứ trên thực tiễn giáo dục và cơ sở phân loại của các tài liệu đưa ra hệ
thống những kỹ năng cần thiết cho học sinh như sau:
• Kỹ năng quan sát, nhận định giá trị sự vật, hiện tượng & vấn đề
• Kỹ năng trang bị, sắp xếp thông tin, ý tưởng có hệ thống.
• Kỹ năng thuyết trình, diễn giải, nói trước đám đông.
• Kỹ năng viết báo cáo, đơn, thư…
• Kỹ năng giao tiếp - ứng xử:
• Kỹ năng sống đẹp, sống khỏe, lành mạnh, đạo đức và trách nhiệm:
• Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn, quản lý xung đột.
• Kỹ năng sinh tồn:
• Kỹ năng làm việc độc lập. chủ động và sáng tạo…
• Kỹ năng thưởng thức nghệ thuật có văn hóa:
• Kỹ năng quản lý stress.
• Kỹ năng học tập hiệu quả:
• Kỹ năng làm chủ tâm- sinh lý

• Kỹ năng hoạt động nhóm, tổ chức hoạt động / sự kiện.
• Kỹ năng biểu hiện bản thân qua sân khấu hóa, văn học- nghệ thuật…
1.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng sống của học sinh trong trường nội
trú và vai trò của GVCN trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nội trú:
a. Những yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng sống của học sinh trong trường nội trú:
- Điều kiện học tập và sinh hoạt của kí túc xá
- Công tác quản lí toàn diện kí túc xá và quản lí học sinh
- Các hoạt động tập thể trong nhà trường và tại khu nội trú
- Chất lượng học tập chính khóa trên lớp của học sinh
- Nề nếp quản lí và đặc thù chung của nhà trường
- Môi trường kinh tế-xã hội địa phương
- Hiệu quả công tác giáo dục của giáo viên chủ nhiệm

5


b. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh nội trú:
- Giáo viên chủ nhiệm lớp phải quản lý toàn diện học sinh lớp học và nắm vững:
. Hoàn cảnh và những tác động thay đổi của gia đình đến học sinh.
. Hiểu biết những đặc điểm của từng em học sinh (về sức khỏe, sinh lý, trình độ
nhận thức, năng lực hoạt động, năng khiếu, sở thích, quan hệ xã hội, bạn bè….)
. Nắm vững mục tiêu, chương trình, nội dung giáo dục cấp học, lớp học và khả
năng thực hiện, kết quả của lớp phụ trách so với mục tiêu giáo dục về mọi mặt (học
tập, rèn luyện đạo đức, thể dục thể thao, văn nghệ và các hoạt động khác…).
. Quản lý toàn diện đặc điểm học sinh của lớp, nắm vững mục tiêu đào tạo, giáo
dục cả về mặt nhân cách và kết quả học tập của học sinh.
- Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa Ban giám hiệu, giữa các tổ chức trong
trường, giữa các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Với ý nghĩa
một mặt đại diện cho các lực lượng giáo dục của nhà trường, mặt khác đại diện cho

tập thể học sinh. Với tư cách đại diện cho tập thể các nhà sư phạm, giáo viên chủ
nhiệm có trách nhiệm truyền đạt tới học sinh của lớp chủ nhiệm tất cả yêu cầu, kế
hoạch giáo dục của nhà trường tới tập thể và từng học sinh của lớp chủ nhiệm
không phải bằng mệnh lệnh mà bằng sự thuyết phục, sự gương mẫu của người giáo
viên chủ nhiệm, để mục tiêu giáo dục được học sinh chấp nhận một cách tự giác, tự
nguyện. Với kinh nghiệm sư phạm và uy tín của mình, giáo viên chủ nhiệm có khả
năng biến những chủ trương, kế hoạch đào tạo của nhà trường thành chương trình
hành động của tập thể lớp và của mỗi học sinh. Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm lớp
là người tập hợp ý kiến, nguyện vọng của từng học sinh của lớp phản ánh với hiệu
trưởng, với các tổ chức trong nhà trường và với các giáo viên bộ môn. Khi tiếp
nhận thông tin, người giáo viên chủ nhiệm lớp xử lí kịp thời ngay thông tin với tư
cách là nhà sư phạm, điều đó có tác dụng rất lớn.
Giáo viên chủ nhiệm với tư cách là đại diện cho lớp còn có trách nhiệm bảo vệ,
bênh vực quyền lợi mọi mặt học sinh của lớp.
- Giáo viên chủ nhiệm là cố vấn tổ chức hoạt động tự quản của tập thể học sinh,
quán triệt được toàn diện nội dung giáo dục, kế hoạch hoạt động của cá nhân và tập
thể lớp chủ nhiệm bao gồm từ việc học tập, rèn luyện đạo đức, văn hóa, thể dục thể
thao, sinh hoạt tập thể, hoạt động chính trị xã hội, quan hệ giao tiếp, ứng xử cộng
đồng và trong tình bạn, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

6


CHƯƠNG 2.
CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
NỘI TRÚ Ở TRƯỜNG PTDTNT TRONG CÔNG TÁC GVCN
2.1. Đặc điểm trường THPT DTNT tỉnh Lào Cai
Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh Lào Cai được thành lập từ năm 1992,
đóng trên địa bàn thành phố Lào Cai, với nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực cán bộ
nguồn có trình độ văn hóa, có sức khỏe và phẩm chất tốt để tham gia vào công cuộc

xây dựng đất nước nói chung, cho tỉnh nhà nói riêng.
Đối tượng giáo dục là con em các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa trong
tỉnh được tuyển chọn từ các trường trung học cơ sở và phổ thông dân tộc nội trú
các huyện.
Với đội ngũ cán bộ giáo viên có trình độ chuyên môn tốt, nhiệt tình, tâm
huyết với giáo dục, đồng thời với sự quan tâm của nhà nước, cơ sở vật chất nhà
trường đã được trang bị tương đối tốt nên chất lượng giáo dục của nhà trường nhiều
năm đạt kết quả cao, đứng trong tốp đầu các trường THPT trong toàn tỉnh.
2.2. Thực trạng kỹ năng sống của học sinh lớp 10E ở trường THPT DTNT Lào
Cai:
Hầu hết học sinh của nhà trường đều thực hiện các nội dung học tập và hoạt
động ngoài giờ lên lớp theo đúng quy định của nhà trường. tuy nhiên việc thực hiện
còn mang tính thụ động, luôn phải có giáo viên phụ trách nhắc nhở, đôn đốc thì
mới thực hiện, còn mang tính ỷ lại, chưa chủ động rèn luyện các kĩ năng trong các
hoạt động. cụ thể ở các kĩ năng sau:
Kĩ năng xác định mục tiêu:
Nhiều học sinh chưa đặt được mục tiêu học tập, cũng như định hướng nghề
nghiệp. học sinh đa phần chỉ học theo yêu cầu của các môn học trong sách giáo
khoa, ít học sinh quan tâm đến các tài liệu tham khảo, ít đọc sách báo nắm bắt các
thông tin về ngành nghề, xu hướng xã hội. Giáo viên cũng đã quan tâm đền việc
hướng nghiệp cho học sinh, tuy nhiên vẫn còn mang tính định hướng chung, không
thể cụ thể hoá với từng học sinh và bên cạnh đó, gia đình của ít quan tâm đến việc
học, việc định hướng nghề nghiệp cho con em mình nên việc đặt mục tiêu học tập
và định hướng nghề nghiệp của học sinh còn nhiều hạn chế.

7


Kĩ năng tự nhận thức về bản thân:
Nhiều học sinh còn thờ ơ, bàng quan với cuộc sống xung quanh, rụt rè, nhút

nhát, khi gặp khó khăn thường kêu ca, thiếu cố gắng, thích hưởng thụ và thực dụng,
hời hợt trong quan hệ sống, thờ ơ trước những biến động xã hội, một số học sinh
còn ham chơi điện tử, làm việc không có kế hoạch, còn mang tính thụ động, nhiều
học sinh còn không biết rõ yêu cầu của xã hội với bản thân nên không chịu tu
dưỡng, rèn luyện.
Kĩ năng giao tiếp trong cuộc sống:
Nhìn chung, học sinh của trường chăm chú lắng nghe lời nói của giáo viên
và của bạn (thông qua đánh giá xếp loại giờ học và các hoạt động khác trong nhà
trường). Tuy nhiên, trong khi giao tiếp, tiếp xúc với người khác, học sinh còn có
các hạn chế như: thiếu tự tin, không dám nhìn thẳng vào mặt và mặt của người
cùng giao tiếp, lời nói chưa rõ ràng, không thể hiện rõ nội dung muốn nói…
Kĩ năng ra quyết định:
Với kĩ năng này, trước một vấn đề cần giải quyết thì đa phần học sinh phải
nhờ người khác (cụ thể là giáo viên) quyết định thay mình, học sinh không quyết
định được, chủ yếu trông chờ vào quyết định của giáo viên hoặc đưa ra quyết định
khi chưa suy nghĩ thấu đáo. ít học sinh có khả năng nghĩ ra nhiều cách, rồi xem xét
từng cách và chọn được phương án tối ưu.
Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn:
Khi có mâu thuẫn xảy ra, đa phần học sinh xử lý ôn hoà, do sợ bị kỉ luật của
nhà trường. Tuy nhiên, việc tìm hiểu nguyên nhân, lắng nghe giải thích của người
mâu thuẫn rất ít học sinh làm được, chủ yếu nhờ sự giải quyết của giáo viên chủ
nhiệm. chủ yếu các em lầm lì, không nói hoặc không chơi với nhau nữa. một số học
sinh còn thể hiện không tốt khi có mâu thuẫn như: nói xấu bạn, gây khó khăn cho
các nhiệm vụ của bạn, nói tục với bạn trong các hoạt động chung của lớp…
Kĩ năng tìm kiếm sự giúp đỡ:
Đa phần các khó khăn trong cuộc sống, học sinh đều tìm đến sự giúp đỡ của
người khác do nhiều em mới sống xa gia đình, chưa có kĩ năng tốt sử lý tốt các vấn
đề cuộc sống.
Những khó khăn về học tập, chủ yếu học sinh nhờ đến sự giúp đỡ của giáo viên và
các bạn học khá trong lớp, đây cũng là việc thực hiện tốt của các em.

8


Những khó khăn trong quan hệ với bạn bè, với thầy cô giáo, đa phần các em có
quan hệ tốt hoà đồng, cởi mở. tuy nhiên vẫn còn một số không nhỏ học sinh còn
ngại giao tiếp tìm kiếm sự giúp đỡ của người khác, mặc cho diễn biến xảy ra,
không quan tâm kết quả thế nào, với thái độ thờ ơ, bàng quan.
*Nhận định:
Từ những thực trạng trên của học sinh lớp10E nói riêng, của học sinh trường
nội trú nói chung, cho thấy rất cần giáo dục, tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện
các kĩ năng đã nêu trên, từ đó tạo tiền đề cho các kĩ năng về kế hoạch học tập,
phương pháp học tập để kết quả học tập tốt hơn cũng như việc giải quyết các vấn
đề cuộc sống được tốt hơn.

9


CHƯƠNG 3.
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH NỘI
TRÚ LỚP 10E TRƯỜNG PTDTNT VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN
3.1 Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 10E của giáo viên
chủ nhiệm
a. Nắm bắt những kĩ năng học sinh đã có và những kĩ năng cần có:
GVCN cần có kế hoạch kiểm tra định kì theo tháng, tuần và thường xuyên
theo ngày để nắm bắt những khó khăn, vướng mắc mà học sinh đang gặp phải,
những nhu cầu có về kĩ năng sống
GVCN cần theo dõi sát sao các hoạt động học tập cũng như các hoạt động
NGLL của lớp chủ nhiệm
Trong các giờ sinh hoạt lớp tạo điều kiện để học sinh có thể bày tỏ, chia sẻ

những vấn đề vướng mắc hoặc đang quan tâm.
Quan tâm tới những học sinh đặc biệt như: gia đình khó khăn, gặp chuyện
buồn, không hoà đồng với bạn bè… Phân tích và tìm ra nguyên nhân của sự việc,
thông qua nhiều thông tin khác nhau như: bạn bè trong lớp, gia đình, các thầy cô
giáo bộ môn và cán bộ phụ trách các bộ phận trong nhà trường…
Thường xuyên nắm bắt các thông tin, dư luận trong trong học sinh về các
vấn đề của tập thể lớp cũng như từng cá nhân học sinh
b. Thiết kế các chủ đề giáo dục kĩ năng sống:
Hàng tuần, nhà trường đã đưa ra chủ đề sinh hoạt ngoại khoá về các vấn đề
giáo dục tư tưởng đạo đức và rèn luyện kĩ năng sống. Căn cứ vào đó, GVCN hướng
dẫn học sinh thiết kế nội dung sinh hoạt ngoại khoá.
c. Xây dựng các tình huống g iáo dục kĩ năng sống phù hợp với học sinh và môi
trường nội trú:
Căn cứ vào các chủ đề sinh hoạt ngoại khoá của nhà trường và các vấn đề
thực tiễn trong sinh hoạt của học sinh, giáo viên xây dựng các nội dung giáo dục kĩ
năng sống phù hợp với điều kiện cụ thể với mục đích, định hướng rõ ràng, cần
phong phú đa dạng, tránh nhàm chán. Đồng thời cần chú trọng đến những vấn đề
nổi cộm, mang tính thời sự để có tính giáo dục kịp thời.

10


3.2 Tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10E trường
THPT dân tộc nội trú Lào Cai:
Để học sinh được rèn luyện các kĩ năng cần thiết đã nêu ở trên, cũng như tạo
ra môi trường thân thiện cho các em học sinh, tạo sự hoà đồng, cởi mở giữa giáo
viên và học sinh, giữa học sinh và học sinh thì giáo viên chủ nhiệm cần lựa chọn
các chủ đề và xây dựng các hình thức tiến hành phù hợp, sau đây là một số chủ đề
trong nhiều chủ đề mà tôi đã thực hiện:
Chủ đề 1: Kĩ năng tự nhận thức:

Với mục tiêu là thông qua chủ đề này, giúp cho học sinh biết được kĩ năng tự
nhận thức là gì, biết đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân. Giúp cho học
sinh thấy được cần phải cố gắng vấn đề nào, cần phát huy những mặt nào của bản
thân, để học sinh có thể tự tin trong cuộc sống.
Nội dung rèn luyện kĩ năng tự nhận thức
ND1: Tôi là ai?
Hoạt động 1: Phát phiếu thông tin cho từng học sinh (giao trước cho HS đề về nhà
thực hiện điền thông tin)
PHIẾU THÔNG TIN
TÔI LÀ AI?
Họ và tên: ……………………….
Lớp: ……….
1. Những ưu điểm của tôi:
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………….………………
2. Những tồn tại của tôi:
……………………………………………………………………….……………
……………………………………………………………………….………..…..
Hoạt động 2: Chia nhóm, trao đổi, góp ý cho nhau trong từng nhóm, ghi báo cáo
nhóm (Các nhóm có thể tự họp nhóm)

11


Hoạt động 3: Các trưởng nhóm lần lượt báo cáo trước lớp. học sinh khác có thể
đóng góp thêm ý kiến
Hoạt động 4: Thảo luận cả lớp:
- Có ai chỉ có toàn ưu điểm, không có tồn tại không?
- Có ai giống nhau không?
Hoạt động 5: Kết luận

Không có ai là người hoàn hảo, ai cũng có những điểm mạnh, điểm yếu
riêng. Vấn đề là nhận ra được để phát huy được những điểm mạnh, hạn chế khắc
phục những điểm yếu của bản thân.
ND2: Bạn là ai? (theo hình thức trò chơi)
*Chuẩn bị: Giấy A4, bút, băng dính
* Thực hiện:
- Học sinh ngồi thành 2 vòng tròn (với 35 HS), người sau dán giấy lên lưng bạn
phía trước.
- Trong vòng 3 phút HS ghi lời nhận xét của mình với bạn lên giấy (với tinh thần
góp ý chân thành, mang tính tích cực)
- Khi hết thời gian, HS gỡ giấy trên lưng mình để xem.
- GV chọn một số HS đọc lời nhận xét của bạn và phát biểu suy nghĩ của bản thân
về sự nhận xét đó.
* Tổng kết:
Khi có những nhận xét của người khác với bản thân, cần giữ bình tĩnh xem
xét ý kiến nào là khách quan, chân thực thì ta tiếp nhận, những lời khen quá lời hay
ý kiến không khách quan thì ta tham khảo, tránh vì lời khen không đúng làm tăng
sự tự cao, lời chê làm mất đi sự tự tin. Từ đó có sự bao dung những hạn chế của
người khác, cũng như nhìn nhận chủ yếu vào những mặt tốt của bạn.
Chủ đề 2: Kĩ năng giao tiếp:
Với mục tiêu là thông qua chủ đề này, giúp cho học sinh biết cách giao tiếp
với người khác có hiệu quả, biết lắng nghe người khác, biết bày tỏ quan điểm, suy
nghĩ của bản thân, biết thương lượng và biết từ chối từ đó có thể tự tin sống, học
tập và làm việc ở các môi trường sống khác nhau.

12


Hoạt động 1: Cho học sinh xem video về kĩ năng giao tiếp hiệu quả đã được tải về
trên Internet theo đường dẫn />Hoạt động 2: Thảo luận

Câu hỏi 1: Nội dung của video nêu những nguyên tắc nào để có kĩ năng giao tiếp
hiệu quả?
Câu hỏi 2: Nội dung của video nêu những phương pháp nào để có kĩ năng giao tiếp
hiệu quả?
Các học sinh trả lời, giáo viên tổng hợp:
Nguyên tắc 1: Chấp nhận thế giới quan của người khác
Mỗi người có quan điểm, cách nhìn nhận về mọi thứ quanh ta (thế giới quan)
khác nhau, bởi vì mỗi người có một niềm tin, kinh nghiệm , quan niệm sống và
hoàn cảnh khác nhau. Vì vậy không có lý gì khi giao tiếp ta cứ bắt người khác phải
theo ý của mình cũng như suy nghĩ của ta cứ phải làm theo ý của người khác.
Nguyên tắc 2: Nói rõ ràng, chính xác, chi tiết
Khi giao tiếp, nếu còn chưa rõ, chưa hiểu thì nên hỏi lại và ngược lại nếu
người cùng giao tiếp còn mơ hồ thì hỏi lại xem họ đã hiểu ý bạn nói chưa
Nguyên tắc 3: Lắng nghe, chân thành
Kỹ năng đầu tiên là thái độ lắng nghe, bước thứ hai là sự phản hồi, diễn giải
nội dung bạn muốn trình bày, đặt câu hỏi, cuối cùng và cũng là quan trọng nhất, đó
là sự im lặng.
Hoạt động 3: Thực hành (có thể thực hiện ở nhiều buổi khác nhau như: thảo luận
một vấn đề trong giờ sinh hoạt lớp, bình xét hạnh kiểm, trong lúc kiểm tra phòng ở
KTX…)
Hoạt động 4: Nhận xét, đánh giá của giáo viên với quá trình thực hiện giao tiếp của
học sinh (thông qua cách thức trao đổi, uốn nắn, giúp đỡ học sinh trong các hoạt
động của học sinh đã nêu ở hoạt động thực hành ở trên.)
Chủ đề 3: Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn:
Với mục tiêu là thông qua chủ đề này, giúp cho học sinh biết cách nhận biết
được các loại mâu thuẫn thường xảy ra trong cuộc sống, nhận thức được nguyên

13

nhân tạo ra mâu thuẫn từ đó biết lựa chọn cách giải quyết mâu thuẫn một cách hợp
lý với thái độ thiện chí và tích cực.
Hoạt động 1: Yêu cầu học sinh ghi ra giấy những mâu thuẫn đã gặp trong cuộc
sống? Với ai?
Hoạt động 2: Thu phiếu, tổng hợp
Hoạt động 3: GV nêu một số mâu thuẫn của học sinh, yêu cầu học sinh thảo luận
đưa ra cách giải quyết mâu thuẫn, ghi vào bảng phụ ( thông qua cách thức hoạt
động nhóm), các trưởng nhóm lần lượt trình bày nội dung của nhóm.
Các cách giải quyết HS đã sử dụng:
- Nói chuyện với nhau để hiểu và thông cảm/ bỏ qua cho nhau.
- Cãi nhau, sau đó giận nhau không chào hỏi nhau
- Đánh nhau, sau đó không thèm nhìn mặt nhau, có khi còn nuôi hận chờ dịp báo
thù.
- Đánh nhau một cách dã man, cố tình xúc phạm, hủy hoại tinh thần và thể chất
nhau...
Ngoài ra, còn những cách giải quyết khác....
Hoạt động 4: Tổng hợp, nhận xét
Hoạt động 5: Tổ chức trò chơi “Thoát khỏi dây buộc”
. Thể lệ:
- Chọn 6 học sinh ( 3 nam, 3 nữ) tạo thành 3 cặp chơi (mỗi cặp gồm 1 nam và
1 nữ)
- GV buộc 1 sợi dây vào 2 tay mỗi học sinh, 2 sợi dây của mỗi cặp chơi đan
vào nhau.
- Yêu cầu sau 2 phút các học sinh phải tìm cách thoát khỏi nhau, mà không
được tháo dây, hay làm đứt dây.
. Tiến hành:
- Các cặp chơi: thực hiện trò chơi (99% là không hoàn thành được yêu cầu).
- Học sinh còn lại: cổ vũ.
- Giáo viên: + hướng dẫn gỡ dây, giải thích (tìm được chỗ gỡ, nút thắt)
+ Liên hệ việc tìm chỗ nút thắt của trò chơi với việc giải quyết

mâu thuẫn.

14


Hoạt động 6: Tổng kết.
- Các loại mâu thuẫn.
- Cách giải quyết mâu thuẫn:
• Bước 1: Khám phá vấn đề: Chuyện gì đã xảy ra
• Bước 2: Tìm hiểu cảm xúc: Cảm thấy thế nào
• Bước 3: Đề ra giải pháp và lựa chọn giải pháp (Muốn gì, muốn như thế nào?)
• Bước 4: Cam kết thực hiện
Lưu ý:
- Trong thực tế, GVCN không chỉ quan tâm giải quyết những mâu thuẫn đã bộc lộ
thành xung đột, mà cần phải quan tâm phòng tránh bằng cách trang bị cho các em
cách ngăn ngừa mâu thuẫn bộc lộ và phát triển.
- Khi giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh giữa HS cần dành thời gian để HS tạm
lắng yên, rồi cầu các em tuân thủ các nguyên tắc và lắng nghe tích cực để tìm giải
pháp giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực nhất.
- GVCN cần nhận thức được và làm cho HS hiểu là điều quan trọng không phải là
chuyện gì đã xảy ra mà là cách chúng ta phản ứng với nó như thế nào. Đó chính là
điểm mấu chốt giúp con người đề phòng và kiểm soát thái độ, hành vi tiêu cực, để
có thái độ và hành vi tích cực
* Chủ đề Xác định mục tiêu cuộc sống:
Hình thức:
- Xem video “ Chiếc bình kì diệu”
- Thảo luận
- Thực hành: lên kế hoạch hoạt động cá nhân
* Chủ đề Tư duy tích cực:
Hình thức:

- Xem video “Phương pháp tư duy tích cực” của diễn giả Nguyễn
Thành Nhân
- Thảo luận
(Do thời gian có hạn, nên tôi không trình bày chi tiết 2 chủ đề này)

15


3.3. Tổ chức thực hiện
a. Đối với nhà trường:
- Đã xây dựng chi tiết kế hoạch hoạt động NGLL trong năm học, kế hoạch
tháng, kế hoạch tuần và kế hoạch hoạt động các ngày chủ điểm như ngày kỉ niệm
ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày quốc phòng toàn dân 22/12… trong năm học.
- Thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức ngoại khóa tạo sức cuốn hút
học sinh tham gia. Tổ chức khoa học các hoạt động để nhiều học sinh được tham
gia, được rèn luyện và được phát huy năng lực của bản thân.
- Phát huy mạnh mẽ vai trò của Đoàn thanh niên, các tổ chức đoàn thể trong
việc phối hợp giáo dục thế hệ trẻ.
- Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật cho học sinh. Tổ chức
tốt các hoạt động ngoại khóa đầu tuần của Ban hoạt động ngoài giờ và của các tổ
chuyên môn, đoàn thể. Thông qua hoạt động ngoại khóa, giáo dục cho học sinh
lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, tinh thần đoàn kết…đồng thời giáo dục ý thức đạo
đức, hành vi ứng xử thân thiện cho học sinh.
- Duy trì tốt kỷ cương nền nếp trường học; tổ chức tốt đội cờ đỏ trực nền
nếp, chấn chỉnh kịp thời những trường hợp học sinh vi phạm nội qui trường học…
b. Đối với lớp 10 E ( lớp chủ nhiệm):
* Thực hiện giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh.
- Triển khai học tập nghiêm túc điều lệ trường THPT tổ chức cho học sinh
tham gia thảo luận nội quy và thực hiện. Đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động “học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” với các hoạt động thiết thực: học

tập không ngừng, vượt khó học tập, đoàn kết, giản dị, tiết kiệm. Phát huy vai trò
giáo dục đạo đức của nhiều lực lượng trong nhà trường, trong đó chú trọng giáo
dục đạo đức trong sinh hoạt tập thể, sinh hoạt lớp, trong công tác thi đua hàng
ngày. thông tin tuyên truyền đến học sinh về gương người tốt, việc tốt. Đồng thời
xử lí chính xác, công bằng, kịp thời giáo dục đối với học sinh còn mắc khuyết
điểm.
- Tổ chức cho học sinh học tập các chuẩn mực đạo đức cơ bản tốt đẹp của
dân tộc như cầu thị, ham học, trung thực ... từ đó hình thành giá trị đạo đức, thái độ,
tình cảm, hành vi đạo đức cho học sinh.

16


- Duy trì mối liên hệ chặt chẽ giữa GVCN với phụ huynh học sinh, phối hợp
kịp thời với phụ huynh học sinh trong việc giáo dục đạo đức lối sống, động viên
học sinh trong việc học tập và rèn luyện, tu dưỡng.
- Tổ chức tốt các giờ sinh hoạt lớp với các hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt
tập thể để giáo dục đạo đức, bồi dưỡng năng lực, phẩm chất, lối sống cho học sinh.
Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về truyền thống văn hóa dân tộc, khai thác các yếu tố
tích cực trong văn hóa truyền thống các dân tộc để giáo dục học sinh, thi tìm hiểu
kiến thức pháp luật, tìm hiểu học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
* Thực hiện giáo dục các kĩ năng sống và giáo dục các hoạt động NGLL:
- Tham gia đầy đủ chương trình dạy học NGLL, hướng nghiệp, môn nhạc
theo chương trình, kết hợp với các hoạt động xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh như tổ chức các trò chơi dân
gian, hát dân ca, ...
- Tổ chức cho học sinh các hoạt động giáo dục kĩ năng sống theo chủ đề (như
một số chủ đề đã nêu ở phần trên và các chủ đề khác: phương pháp tư duy tích cực,
tính kỉ luật, xác định mục tiêu...) bằng các hình thức xem video, trình chiếu các
chương trình quà tặng cuộc sống, các chương trình giáo dục kĩ năng sống của các

nhà tâm lý, diễn giả nổi tiếng của Việt Nam, và trên thế giới như diễn giả Nguyễn
Thành Nhân, Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu, Nick Vujicic ... được tải về qua mạng
Internet. Sau đó tổ chức cho học sinh thảo luận, học tập, cùng với các trò chơi gắn
với việc giáo dục kĩ năng sống....
- Phối hợp với các tổ chức đoàn thể thực hiện bồi dưỡng kĩ năng sống cho
học sinh. Tham gia câu lạc bộ “dấu hỏi xanh” để giáo dục kĩ năng phòng chống các
tệ nạn xã hội như phòng chống ma túy, mại dâm, buôn bán người, giáo dục giới tính,
tìm hiểu luật an toàn giao thông... Tích cực tham gia các câu lạc bộ thể thao, văn
nghệ, hội khỏe Phù Đổng trong nhà trường.
- Xây dựng nền nếp tự quản, lấy cán bộ lớp, cán bộ đoàn, cán sự môn học
làm nòng cốt. Hướng dẫn HS tự quản, giao nhiệm vụ tự quản cho học sinh gắn với
các nội dung thi đua.
- Chú trọng giáo dục kĩ năng phòng chống bệnh tật, tự chăm sóc, rèn luyện
sức khỏe, kiến thức phòng chống dịch bệnh, xây dựng cuộc sống văn minh.

17


- Thường xuyên động viên, giáo dục học sinh trong các thời gian bám sát
lớp, giờ sinh hoạt để học sinh có ý thức đoàn kết và luôn cố gắng thi đua xây dựng
một tập thể lớp đoàn kết giúp nhau cùng tiến bộ.
- Luôn khuyến khích động viên mỗi học sinh phát huy tính trung thực,
nghiêm túc tự phê bình và thẳng thắn phê bình trước lớp với những biểu hiện, thái
độ không đúng của các bạn trong lớp để giúp nhau tiến bộ.
- Thực hiện kiểm tra đột xuất, thường xuyên các HĐNGLL để kịp thời động
viên những cố gắng của học sinh hoặc nhắc nhở, uốn nắn những sai sót, thái độ
chưa đúng nhằm mục đích học sinh dần dần tự biết điều chỉnh hành vi của bản
thân.
- Thường xuyên cập nhật thông tin thi đua về các mặt HĐNGLL trên bảng
thông báo của BGH nhà trường, trên bảng tin để chỉ đạo thực hiện hoặc khắc phục

kịp thời những tồn đọng về HĐNGLL của lớp.
- Chỉ đạo học sinh lao động hàng tuần, có kiểm tra đánh giá khen chê.
- Phối hợp chặt chẽ với ban lao động trong nhận xét đánh giá kết quả lao
động.
- Thường xuyên kiểm tra các hoạt động ngoài giờ, tuyên dương, nhắc nhở,
phê bình kịp thời.
- Ban cán bộ lớp, đoàn theo dõi các hoạt động, báo cáo ngay với GVCN
những hiện tượng bất thường xảy ra trong lớp.
* Thực hiện giáo dục trong hoạt dộng học tập, tự học:
- Giáo viên chủ nhiệm thực hiện kiểm tra đột xuất, thường xuyên hoạt động
học tập và tự học để kịp thời động viên những cố gắng của học sinh hoặc nhắc nhở,
uốn nắn những sai sót, thái độ chưa đúng nhằm mục đích học sinh dần dần tự biết
điều chỉnh hành vi của bản thân.
- Tổ chức hội nghị học tốt về đổi mới phương pháp học tập và thường xuyên
bàn về phương pháp học tập theo từng bộ môn trong các giờ sinh hoạt lớp, chi
đoàn.
- Thành lập, phát huy năng lực của ban cán sự bộ môn trong các hoạt động
học tập giúp đỡ bạn học yếu, chữa bài tập khó và kiểm tra sự chuẩn bị bài của các
bạn trong lớp vào cuối giờ tự học, đẩy mạnh phong trào “Đôi bạn cùng tiến”.
- Phổ biến kỹ quy chế thi cử, giao ước thi đua, cam kết thực hiện nghiêm túc
trong kiểm tra.

18


- Phân công ban quản lý tự học để nhắc nhở lớp thực hiện tốt các giờ tự học.
- Ban cán bộ lớp thường xuyên báo cáo tình hình của lớp cho GVCN nhất là
những sự việc bất thường xảy ra trong lớp.
- Liên hệ chặt chẽ với giáo viên bộ môn để theo sát tình hình học tập của học
sinh, kịp thời động viên khen thưởng các học sinh học tập tốt, có nhiều tiến bộ và

nhắc nhở các học sinh còn hạn chế trong học tập.
- Phối hợp kịp thời với phụ huynh học sinh trong việc động viên, nhắc nhở
con em mình thực hiện tốt nhiệm vụ học tập.
c. Một số hình ảnh hoạt động giáo dục của nhà trường và lớp 10E

Mái trường nội trú thân yêu

Vòng xoè đoàn kết

Tìm hiểu thông tin trên sách báo

Hoạt động trồng rau lớp 10E

19


Thể dục giữa giờ

Tuyên truyền công tác chữ thập đỏ

Ngoại khoá “ Gặp nhau cuối năm”

Tiết mục múa lớp 10E đạt giải nhì

Ngoại khoá môn học

Lao động tình nguyện
20

Sức mạnh đồng đội trong một cuộc thi

Tiết mục múa tập thể của lớp 10E

Trò chơi kéo co giữa các lớp

Cùng nhau thi tài

Tham gia buổi tuyên truyền
phòng chống ma tuý

Ai nhảy nhanh hơn?

21


Đồng tâm hiệp lực cùng tiến bước

Hội thi học sinh thanh lịch

Cùng nhau học nhóm

Tái hiện nét vắn hoá, bản sắc dân tộc

Chương trình “Thắp sáng ước mơ”

Giờ tự học lớp 10E

22

3.4. Kết quả thực hiện
a. Tu dưỡng, đạo đức(Tính đến thời điểm hiện tại):
. Không có học sinh vi phạm quy chế kiểm tra.
. Không có hiện tượng gây rối, đánh nhau, vi phạm pháp luật.
. Không có học sinh vi phạm nội quy trường học bị kỉ luật
. Các em học sinh tích cực tham gia và thực hiện tốt các hoạt động của trường,
lớp.
. Tập thể lớp đoàn kết, các vướng mắc mâu thuẫn giữa các em đều được giải quyết
với tinh thần tôn trọng nhau, thái độ tích cực, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
b. Học tập
- Kết quả thi khảo sát:
KS đầu năm
Điểm thi
Toán Lý Hoá Sinh Văn Sử Địa Anh
Giỏi
0
1
0
1
0
13 12
0
Khá
1
3
3
5
6
6

9
0
TB
5
16
11
11
17
8
11
0
Yếu
7
10
19
15
9
7
3
1
Kém
22
5
2
3
3
1
0
34
- Kết quả giữa học kì 1:

. Thống kê điểm TBM của 1 số môn:
Học kì 1
Điểm
Toán Lý Hoá Sinh Văn Sử Địa Anh
Giỏi
1
1
6
2
0
12
5
8
Khá
12
10
10
12
16
11
17
10
TB
14
18
15
16
18
11
10

11
Yếu
6
5
4
5
1
1
3
4
Kém
2
1
0
0
0
0
0
2
. Xếp loại HL giữa kì 1:
Giỏi: 0HS; Khá: 15HS; TB: 16HS; Yếu: 3HS; Kém: 1HS
- Kết quả học kì 1:
. Thống kê điểm TBM của 1 số môn:
Điểm
Học kì 1
TBM
Toán Lý Hoá Sinh Văn Sử Địa Anh
Giỏi
2
0

2
3
0
8
4
8
Khá
14
10
15
20
20 14
25
9
TB
10
16
14
12
15 10
6
14
Yếu
9
9
4
0
0
3
0

4
Kém
0
0
0
0
0
0
0
0
. Xếp loại học lực: Giỏi: 0HS; Khá: 19HS; TB: 16HS; Yếu, kém: 0HS
- Kết quả cả năm: Giỏi: 0HS; Khá: 21HS; TB: 14HS; Yếu, kém: 0HS
23


c. Các HĐNGLL:
Hầu hết học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động thi đua của trường,
lớp. hoàn thành các nhiệm vụ được giao đúng tiến độ, cũng như chất lượng công
việc.
Cụ thể: việc thực hiện nội vụ phòng ở tương đối tốt nhiều tuần đạt 9.6 điểm.
lao động vệ sinh, vệ sinh ăn uống, vệ sinh khu vực, vệ sinh chung, thể dục buổi
sáng, thể dục giữa giờ … thực hiện tương đối tốt đều vượt chỉ tiêu đề ra.
* Điểm thi đua NGLL học kì 1: Xếp thứ 7
*Điểm thi đua toàn diện học kì 1: Xếp thứ 9
* Điểm thi đua NGLL giữa học kì 2: Xếp thứ 3
*Điểm thi đua toàn diện giữa học kì 2: Xếp thứ 7
*Điểm thi đua toàn diện học kì 2: Xếp thứ 4
- Nhận xét kết quả thực hiện: Do việc một số học sinh nghỉ ốm, đi khám bệnh
thường xuyên, nên tỉ lệ chuyên cần thấp ở nhiều tuần học, bị trừ điểm thi đua nhiều.
vì vậy ảnh hưởng đến việc tính điểm xếp loại của lớp.

24


KẾT LUẬN
Kỹ năng sống vừa mang tính cá nhân vừa mang tính xã hội, nó cần thiết đối
với thanh thiếu niên, đặc biệt với học sinh lớp 10 của trường nội trú, để các em có
thể ứng phó một cách tự tin, tự chủ và hoàn thiện hành vi của bản thân trong giao
tiếp, giải quyết các vấn đề của cuộc sống với mọi người xung quanh mang lại cho
các em một cuộc sống lành mạnh về tinh thần, thể chất.
Đối với giáo viên chủ nhiệm khi thực hiện trách nhiệm của mình, trước hết
phải có tâm, có sự độ lượng, bao dung, đồng thời phải nắm được tâm lý lứa tuổi, có
nhiều biện pháp giáo dục tinh tế. Cùng đó, giáo viên chủ nhiệm còn cần am hiểu và
biết cách tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Đối với những học sinh có
còn lệch lạc về hành vi, nhân cách, thì giáo viên chủ nhiệm chính là người thay mặt
nhà trường cùng với gia đình có những biện pháp giúp các em nhận thức, điều
chỉnh lại hành vi, nhân cách của mình với tinh thần tích cực.
Giáo viên chủ nhiệm phải là tấm gương về đạo đức, mẫu mực, từ lời nói, tác
phong làm việc cho đến trình độ chuyên môn; quan hệ với học trò như là một người
bạn lớn, vừa gần gũi, vừa đáng tin cậy; kiên trì trong giáo dục học sinh. hiểu và
nắm rõ hoàn cảnh các em để có định hướng đúng trong giáo dục.
Giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ Đoàn hoạt
động hiệu quả, biết cách xây dựng điều hành một tập thể tự quản. Giáo viên chủ
nhiệm phải biết ứng xử giải quyết đúng các mối quan hệ giữa các em học sinh với
nhau, giữa học sinh với giáo viên, và với cha mẹ học sinh. Giáo viên chủ nhiệm cần
biết động viên, biết vận động thuyết phục học sinh trong quá trình giáo dục học
sinh. Thầy cô giáo chủ nhiệm là cầu nối quan trọng để kết nối 3 môi trường giáo
dục: nhà trường, gia đình và xã hội.
Thường xuyên liên hệ với cha mẹ học sinh, kịp thời nắm bắt thông tin, diễn
biến tâm sinh lí của học sinh, thông qua các hoạt động hưởng ứng phong trào " Xây

dựng trường học thân thiện học sinh tích cực" để rèn luyện cho học sinh kỹ năng
ứng xử, rèn luyện sức khỏe, ứng xử văn hóa, phòng chống bạo lực, tệ nạn xã hội …
Nâng cao ý thức tự nguyện, tự giác, tự chủ phát huy được tính tích cực trong
mọi hoạt động rèn luyện kỹ năng sống của giáo viên và học sinh. Cách rèn luyện kỹ
năng cho các em được thực hiện từ dễ đến khó. Với mục đích giúp các em tự tin
hơn, tự lập trong cuộc sống, giáo dục cho các em nhận thực được lợi ích của rèn

25