SKKN vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS

Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

I. PHẦN MỞ ĐẦU

I.1. Lí do chọn đề tài
Lịch sử cũng như tất cả các môn học khác có vai trò quan trọng trong đời
sống xã hội, nó tác động đến con người không chỉ về trí tuệ mà cả về tư tưởng,
tình cảm. Các môn học cả tự nhiên và xã hội ngoài việc trang bị cung cấp vốn
kiến thức cơ bản còn góp phần giáo dục xây dựng con người phát triển hoàn
thiện về đức – trí – thể - mĩ ở những mức độ khác nhau.
Nếu học văn học giúp học sinh thấy cái hay, cái đẹp trong thơ ca, học địa lí
thấy được sự giàu đẹp của quê hương đất nước để càng yêu quí thêm con người,
quê hương đất nước Việt Nam thì thông qua học lịch sử các em không chỉ thấy
được quá trình phát triển của một đất nước của một dân tộc mà rộng hơn là cả
xã hội loài người đồng thời nó còn góp phần quan trọng trong việc hình thành
bồi dưỡng nhân sinh quan, thế giới quan khoa học. Như vậy so với các môn học
khác thì lịch sử có nhiều ưu thế trong việc giáo dục tư tưởng tình cảm đối với
thế hệ trẻ, những kiến thức lịch sử không chỉ đơn thuần dạy cho các em biết yêu,
ghét trong đấu tranh giai cấp, biết yêu quý lao động, trân trọng cái đẹp mà còn
góp phần định hình cho học sinh cách ứng xử đúng đắn trong trong cuộc sống
bởi “ bắt nguồn từ một sự thực là trong khoa học lịch sử có những yếu tố nghệ
thuật” ( N.A.Erophuy)
Trong hệ thống giáo dục của bất cứ quốc gia nào, môn lịch sử là môn học bắt
buộc và có vai trò quan trọng hình thành nhân cách, tư tưởng và tinh thần của
mỗi con người. Nhà chính trị Rôma cổ đại Xi – xê - rông cho rằng: “Lịch sử là
thầy dạy của cuộc sống” và Bác Hồ kính yêu cũng đã từng khuyên: “Dân ta
phải biết sử ta, cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

1

Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Mặc dù có vai trò chức năng và nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục thế hệ trẻ
nhưng hiện nay việc dạy lịch sử vẫn chưa hoàn thành tốt vai trò của mình và
một thực tế đáng buồn là học sinh không thích học môn lịch sử, xem nhẹ môn
học này. Có thể nói rằng cùng với sự phát triển kinh tế đất nước, nhận thức của
người dân ngày một nâng cao, nhưng hiểu biết của học sinh ngày nay về lịch sử
dân tộc ngày càng mơ hồ đến mức đáng báo động. Việc tiếp thu kiến thức của
các em nhìn chung rất hời hợt, thiếu chính xác, thiếu tính hệ thống. Đa phần học
sinh cho rằng học lịch sử phải ghi nhớ quá nhiều sự kiện khô khan, khó nắm bắt
và cho rằng nó không phải là các môn công cụ cho định hướng cuộc sống sau
này.
Chất lượng đào tạo môn lịch sử, nhận thức và kết quả học tập của học sinh về
môn lịch sử không phải bây giờ chúng ta mới đề cập mà thực trạng này đã diễn
ra trong ngành giáo dục nhiều năm nay. Kết quả các kì thi tốt nghiệp hoặc thi đại
học có môn học này đã nói lên nhiều vấn đề. Nhưng muốn đánh giá đúng và tìm
giải pháp khắc phục, chúng ta cần có sự nhìn nhận khách quan về vấn đề này. Có
thể thấy rằng tình trạng trên do nhiều nguyên nhân gây nên song cơ bản không
phải do bản thân môn lịch sử mà do quan niệm phương pháp dạy học lịch sử
chưa thật phù hợp, chưa đáp ứng được yêu cầu môn học đề ra.
Thứ nhất, trong nhiều năm nay, môn lịch sử luôn bị coi là môn phụ và là
môn của những người học “thuộc lòng”, không chỉ phụ huynh - học sinh mà
ngay cả nhiều thầy cô dạy các môn tự nhiên cũng đều có quan niệm như vậy. Và
một khi đã là môn phụ thì rất khó để học sinh quan tâm học hành tử tế, thầy giáo
cũng mất hứng thú sáng tạo trong công tác giảng dạy sao cho tốt.
Thứ hai, giáo viên dạy lịch sử chưa phát huy được thế mạnh của bộ môn,
chưa chỉ cho các em xác định được đây là một bộ môn khoa học cần phải có sự
học tập nghiêm túc, chưa tái hiện được không khí sinh động của các sự kiện lịch

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

2


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

sử trong giờ học nên để học sinh rơi vào tình trạng thụ động, bộ não hoạt động ít,
không khí học tập mệt mỏi vì vậy giờ học trở nên khô khan, nặng nề.
Bên cạnh đó, sự lên ngôi của các ngành kinh tế, kỹ thuật và công nghệ ở
bậc đại học trong những năm qua cũng góp phần làm hạ thấp vai trò của môn
lịch sử nói riêng và các môn khoa học xã hội và nhân văn nói chung. Ngày càng
ít học sinh có năng lực đam mê hoặc có mong muốn theo học môn lịch sử. Chính
vì vậy Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nhận định trong một diễn đàn về sử học:
“..Lớp trẻ của chúng ta đã không còn quan tâm tới lịch sử dân tộc…” . Đây chính
là điều làm cho toàn xã hội lo lắng và phải lên tiếng.
Xu hướng phát triển của các nền giáo dục tiên tiến ngày nay trên thế giới là
nền giáo dục biết coi trọng môn lịch sử thể hiện qua việc sản xuất và xuất khẩu
được nhiều bộ phim lịch sử của nước mình. Có được điều đó xuất phát từ việc
nhà nước, xã hội và nhà trường nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của giáo
dục lịch sử dân tộc. Không chỉ coi lịch sử đơn thuần là môn học mà còn là những
giá trị văn hóa, truyền thống cội nguồn dân tộc mà mỗi người dân phải thấu hiểu
sâu sắc.
Bởi vậy, để đổi mới phương pháp giảng dạy môn lịch sử, cần thay đổi
phương pháp dạy – học từ “đọc – chép” sang dạy – học một cách sáng tạo và có
sức thuyết phục cao đó là phương pháp lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát
huy tính sáng tạo, chủ động của học sinh hơn là phương pháp truyền đạt một
chiều.
Làm thế nào để tạo cho học sinh hứng thú học tập môn lịch sử, phát huy

tính tích cực xây dựng bài trong học sinh, kích thích sự yêu thích khám phá tìm
hiểu kiến thức… thiết nghĩ đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, nhiều ý kiến
xoay quanh vấn đề trên. Ở đây trong khuôn khổ bài viết nhỏ của mình, tôi xin
trình bày một vài suy nghĩ trong việc xây dựng hứng thú học lịch sử cho học sinh
bằng cách “Vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

3


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Mục đích và nhiệm vụ của đề tài này là nhằm góp phần
giúp học sinh nắm vững nội dung chương trình kiến thức của
môn lịch sử một cách khoa học nhất, tạo hứng thú đối với môn
học trong tâm lí các em học sinh, khắc phục tình trạng khô cứng
nặng nề trong dạy học lịch sử, đồng thời tạo sự gắn kết bổ trợ
kiến thức giữa các môn học nhất là các môn khoa học xã hội, sự
gắn kết giữa học tập với thực tế nhằm đào tạo con người có đầy
đủ phẩm chất, năng lực giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện
đại từ đó giúp thực hiện nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn
trong nhà trường.
I. 3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu đối với học sinh lớp 7, 8,9 trường Trung
học cơ sở Lê Văn Tám vào các năm học : 2013 - 2014, 2014 2015
I. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu khóa trình lịch sử Việt Nam - lớp 7, 8, 9 THCS
phần lịch sử Việt Nam.
Những vấn đề đưa ra đều mang tính khái quát tổng hợp theo

từng nội dung đơn vị kiến thức.
I. 5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp quan sát thực tế
- Phương pháp điều tra khảo sát
- Phương pháp trao đổi với các đồng nghiệp rút kinh nghiệm
và ứng dụng vào quá trình giảng dạy.
II. PHẦN NỘI DUNG.
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

4


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

II.1. Cơ sở lý luận.
Định hướng chung về đổi mới phương pháp dạy học đã
được quy định trong Luật giáo dục và được cụ thể hóa trong quá
trình xây dựng chương trình và biên

soạn sách giáo khoa Trung học cơ sở. Đó là: “Dạy học theo
phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp học sinh phát huy tính
tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả
năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức vào
những tình huống khác trong học tập và thực tiễn”.
Là giáo viên giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường Trung học
cơ sở, tôi nhận thấy đây là một vấn đề bổ ích về lý luận cũng như
thực tiễn, nó có ý nghĩa rất lớn đối với việc nâng cao chất lượng
bộ môn, bởi vì đối tượng là học sinh cấp Trung học cơ sở thì
nhận thức, khả năng tư duy tuy có hơn so với các em ở bậc Tiểu
học song vẫn còn nhiều hạn chế. Vì thế, để làm được điều đó thì

vấn đề đầu tiên mà người giáo viên cần nhận thức rõ ràng là quy
luật nhận thức của người học. Người học là chủ thể hoạt động
chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng, kĩ xảo và thái độ chứ không phải là
“cái bình chứa kiến thức” một cách thụ động mà phải luôn khẳng
định: “Giáo dục không nhằm mục tiêu nhồi nhét kiến thức mà là
thắp sáng niềm tin” (W. B. Yeats).
Đairi, nhà nghiên cứu sư phạm học của Liên Xô trước đây
từng cho rằng: “Dạy lịch sử cũng như bất cứ dạy cái gì đòi hỏi
người thầy phải khêu gợi cái thông minh chứ không phải bắt
buộc các trí nhớ làm việc, bắt nó ghi chép rồi trả lại”.
Dạy học có hiệu quả, phù hợp với lứa tuổi học sinh là một
trong những nội dung quan trọng của phong trào “Xây dựng
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

5


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Để đạt được mục tiêu
này đòi hỏi các nhà trường phải đổi mới phương pháp dạy học
theo triết lý lấy người học làm trung tâm được đặt ra bức thiết.
Bản chất của dạy học lấy người học làm trung tâm là phát huy
cao độ tính tự giác, tích cực, độc lập, sáng tạo của người học,
nâng cao khả năng tư duy, giải quyết tình huống.
II. 2. Thực trạng
a. Thuận lợi và khó khăn

* Thuận lợi
* Về phía giáo viên: Trường Trung học cơ sở Lê Văn Tám có

đội ngũ giáo viên nhiệt tình, tận tâm trong giảng dạy. Nhiều giáo
viên có thâm niên cao, nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo
dục học sinh.
* Về phía học sinh: Phần lớn học sinh chăm ngoan, chất
lượng học tập của học sinh khá đồng đều ở bộ môn và có sự
nâng lên qua các năm.
* Khó khăn
Kiến thức lịch sử bao giờ cũng ở mức độ trừu tượng khá cao,
vì nó không chỉ phản ánh một sự kiện đa dạng riêng rẽ hay một
nhóm sự kiện mà còn phản ánh những hiện tượng phức tạp đa
dạng về mặt kinh tế, xã hội, chính trị…, những quan hệ của con
người với thiên nhiên, của con người với nhau trong quá trình
lao động sản xuất và đấu tranh giai cấp.
Chương trình Lịch sử lớp 7,8,9 còn nặng nề quá sức với học
sinh. Phần lớn học sinh học xong bài này thì quên bài trước. Học
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

6


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

xong từng bài thì hiểu và nắm được nội dung của bài đó. Nhưng
đến khi tổng hợp kiến thức từng chủ đề, từng chương, từng phần
thì không làm được.
Bên cạnh nguyên nhân khách quan, chất lượng dạy và học
môn lịch sử yếu kém vẫn thuộc về trách nhiệm của những giáo
viên dạy lịch sử. Không có học trò dốt sử, mà chỉ có những
người thầy chưa giỏi về dạy sử. Rõ ràng ở đây, phương pháp và
cách dạy lịch sử của đội ngũ thầy cô dù có sự đổi mới song cũng

chưa thực sự khơi dậy hứng thú tìm tòi kiến thức trong học sinh
Hầu hết học sinh khi học môn lịch sử đều học thuộc lòng,
đọc từ đầu đến cuối bài mà không có sự ghi nhớ theo từng mục
từng nội dung và nhớ từng sự kiện mà không có khả năng phân
tích, khái quát, nhìn nhận sự kiện lịch sử trong bối cảnh thời
đại. Phần lớn tâm lí các em đều thấy bộ môn lịch sử nhiều sự
kiện , kiến thức dài khó nhớ nên dễ có tâm lí học đối phó buông
xuôi.

Từ đó thấy rõ bản chất, nguyên nhân và mối liên hệ của
các sự kiện để hệ thống hóa vấn đề cho dễ nhớ những sự kiện
điển hình, tiêu biểu của mỗi giai đoạn lịch sử và không sa đà vào
những chi tiết vụn vặt. Cách giảng dạy môn lịch sử của đa phần
thầy cô vẫn là “Thầy đọc – Trò chép”. Các bài kiểm tra đưa ra
tập trung quá nhiều vào việc liệt kê, điểm lại các sự kiện mà
chưa coi trọng việc phân tích, tìm ra mối liên hệ giữa các sự
kiện, phát huy khả năng khái quát, sáng tạo và biết cách hệ
thống hóa vấn đề của học sinh.
Môn lịch sử là môn học dựng lại quá khứ thông qua các sự
kiện, con số để phân tích và rút ra bài học sinh động cho thực
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

7


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

tiễn ngày nay. Để giúp học sinh dựng lại quá khứ, nếu chỉ đơn
thuần cung cấp cho học sinh qua các sự kiện khô khan thì
không hiệu quả.

b. Thành công và hạn chế
Qua thời gian áp dụng đề tài này trong giảng dạy tôi nhận
thấy học sinh có hứng thú đối với môn học hơn trước, tạo được
không khí học tập tích cực, đa phần các em đã có ý thức tự giác
hơn trong học tập đặc biệt là việc chuẩn bị các tài liệu liên quan
đến bài học. Đối với những học sinh khá, giỏi đã phát triển được
khả năng tìm tòi ham học hỏi của các em.
Tuy nhiên một số học sinh kĩ năng liên hệ vận dụng kiến
thức liên môn còn hạn chế, các em chưa biết cách khai thác các
đơn vị kiến thức bổ trợ của các môn học khác để vận dụng vào
môn lịch sử, chưa thực sự chú trọng đến việc chuẩn bị các tư
liệu liên quan đến bài học.
c. Mặt mạnh và mặt yếu
Giúp giáo viên khắc phục được tình trạng khô cứng trong
dạy học tạo động lực cho học sinh học tập tốt hơn môn học của
mình đồng thời thúc đẩy khả năng sáng tạo tư duy độc lập của
các em

Để chuẩn bị cho việc dạy học vận dụng kiến thức liên
môn đòi hỏi giáo viên phải có vốn kiến thức rộng, phải đầu tư
tìm tòi nghiên cứu tài liệu minh họa cho bài dạy mất nhiều thời
gian và phải có sự chuẩn bị chu đáo cho mọi khâu của tiết học,
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

8


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

việc vận dụng phải khéo léo, linh hoạt nếu không sẽ không

mang lại tác dụng giáo dục như mong muốn.
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động…
Từ thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng đa số học sinh vẫn
còn thói quen học thuộc lòng, học vẹt, không nắm sâu được kiến
thức vì thế sẽ mau quên kiến thức cũ.
Mặc dầu đã giảm tải chương trình Sách giáo khoa nhưng một
số bài vẫn còn dài, kiến thức dàn trải dẫn đến tình trạng “quá
tải” kiến thức đối với cả giáo viên lẫn học sinh.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã
đặt ra
Nguyên nhân dẫn đến chất lượng học tập môn lịch sử của học
sinh yếu kém có rất nhiều song cơ bản có thể thấy rõ qua các
mặt sau:
Thứ nhất, xuất phát từ nhận thức của học sinh, phụ huynh
và của mọi cá nhân trong xã hội cần phải có sự thay đổi trong
cách nhìn nhận đối với vai trò của bộ môn lịch sử trong việc
giáo dục thế hệ trẻ và nuôi dưỡng những tình cảm tốt đẹp trong
tâm hồn các em về cội nguồn lịch sử dân tộc, về những giá trị
truyền thống tốt đẹp của dân tộc được lưu giữ qua hàng ngàn
năm nay. Một thực tế không thể phủ nhận là nhiều phụ huynh
chỉ mong muốn và đầu tư cho con em mình học tốt các môn tự
nhiên còn các môn như sử, địa thì có tâm lí coi thường “học để
làm gì khi đầu ra sau này khó tìm kiếm cơ hội công tác..” đây
cũng là yếu tố tác động không nhỏ trong cách suy nghĩ và đánh
giá của mọi người.

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

9

Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Thứ hai, chương trình sách giáo khoa còn quá nặng nề về
kiến thức, sự kiện, cách thể hiện kiến thức hình ảnh chưa thực sự
sinh động nên không thu hút

được sự quan tâm của các em, hơn thế nữa thời lượng số tiết
dành cho bộ môn chưa tương xứng với khối lượng kiến thức
trong chương trình nên thường thì cả giáo viên và học sinh trong
giờ học phải tăng tốc mới có thể đi hết kiến thức theo yêu cầu
chứ chưa nói đến việc mở rộng và nâng cao kiến thức cho các
em. Trong khi đó các em học sinh còn phải gồng mình lên để
chiến đấu với kiến thức các bộ môn khác nên tâm lí thờ ơ chán
nản đối với bộ môn lịch sử cũng là điều dễ hiểu.
Thứ ba, phương pháp giảng dạy của một số giáo viên lịch
sử vẫn còn thiếu chiều sâu, chưa hấp dẫn đối với học sinh trong
cách truyền tải kiến thức, vẫn còn mang tính nhồi nhét, và người
thầy cũng chưa đủ sức vượt qua rào cản “ môn phụ” nên tâm lí
chán nản không muốn đầu tư nhiều cho tiết dạy nên cũng dễ làm
cho học sinh có tâm lí coi thường môn học này.
Thứ tư, kiến thức lịch sử địa phương chưa được đưa vào
sách giáo khoa mà tài liệu biên soạn thì viết rất khó dạy điều này
cũng khiến cho giáo viên và học sinh ít có sự hiểu biết về địa
phương nơi mình sinh sống.
II.3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Lịch sử là những gì trải qua trong quá khứ. Do vậy, bộ môn
cung cấp một lượng kiến thức rất lớn trong khoảng một thời
gian hạn hẹp. Trong thực tế giảng dạy lịch sử là môn học có kiến

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

10


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

thức liên môn song có lẽ có mối quan hệ tác động qua lại mật
thiết nhất và bổ sung cho nhau nhiều đó là văn học và địa lí.
Trước hết là bởi vì đây đều là những bộ môn về khoa học xã hội,
thứ hai do kiến thức lịch sử đề cập đến nhiều lĩnh vực khác nhau
của cuộc sống cho nên việc lồng ghép kiến thức văn học, địa lí
vào trong giờ dạy lịch sử là điều không thể thiếu được nhất là
các dạng bài học về Văn học, nghệ thuật, hoặc các bài về diễn
biến các chiến dịch…

Nếu như lịch sử tái tạo lại quá khứ bằng những con số,
những sự kiện cụ thể, môn địa lí cung cấp những địa danh, địa
điểm cụ thể thì văn học thường mô tả các sự kiện đó bằng hình
tượng điều đó có tác động rất lớn đến nhận thức của học sinh.
Đã có không ít tác phẩm văn học tự bản thân nó là một tư liệu
lịch sử như “ Hịch tướng sĩ”, “ Cáo Bình Ngô”, “Hoàng lê nhất
thống chí”… là những minh chứng hùng hồn cho mối quan hệ
giữa các môn học trên.
b. Nội dung và cách thực hiện các giải pháp, biện pháp
Trong giảng dạy bộ môn lịch sử người giáo viên đóng một
vai trò quan trọng trong việc làm sống lại các sự kiện lịch sử, tuy
nhiên nếu chỉ dựa vào những kiến thức trong sách giáo khoa để
truyền thụ cho học sinh thì khó có thể tạo dựng lại quá khứ của
dân tộc. Vì vậy để thu hút các em đi sâu vào tìm hiểu khám phá

và có cảm xúc thực sự đối với các sự kiện lịch sử thì việc vận
dụng kiến thức các bộ môn khác là vô cùng cần thiết bởi nó sẽ
giúp cho bài giảng trở nên sinh động, hấp dẫn và nâng cao hứng
thú học tập của các em.

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

11


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Như vậy việc tạo hứng thú học tập là điều kiện cần thiết
để tiến hành giáo dục và giáo dưỡng có kết quả, hình thành thế
giới quan khoa học với học sinh, điều này cần được tiến hành
trên tất cả các mặt nội dung, phương pháp, điều kiện học tập…
bản thân tôi nhận thấy rằng ngoài việc sử dụng các phương tiện
trực quan khi lồng ghép các kiến thức địa lí, văn học trong bài
dạy có tác động rất tốt đến sự chú ý của các em. Trước hết việc
sử dụng ngôn ngữ mượt mà giàu sức biểu cảm , những hình
tượng nghệ thuật gắn liền với nội dung lịch sử không những làm
giảm đi tính khô khan của các sự kiện lịch sử mà còn giúp
không khí giờ học trở nên nhẹ nhàng thoải mái hơn, học sinh sẽ
dễ nhớ và nhớ lâu hơn những kiến thức mà mình thu nhận được.
Có thể thấy lịch sử cũng phân tích các yếu tố của điều
kiện tự nhiên đối với sự phát triển của xã hội loài người trong
từng giai đoạn. Một công cụ trực quan mà cả hai bộ môn này
đều sử dụng đó là bản đồ, đặc biệt là trong các tiết

học về các diễn biến chiến dịch lịch sử hoặc một phong trào

cách mạng thì bản đồ chính là công cụ thể hiện không gian diễn
biến các sự kiện lịch sử. Như vậy thông qua học bản đồ lịch sử
học sinh có dịp củng cố lại kiến thức địa lí qua các địa điểm, địa
danh nơi diễn ra các sự kiện, điều này sẽ góp phần hạn chế tình
trạng học sinh không phân biệt được vị trí hoặc phương hướng
địa điểm, địa danh đó thuộc khu vực nào trên đất nước ta.
VD: Chẳng hạn khi dạy bài 29 Chính sách khai thác thuộc địa
của thực dân Pháp và những biến chuyển về kinh tế xã hội ở
Việt Nam ( Lịch sử lớp 8) ở mục 1. Tổ chức bộ máy nhà nước
tôi sử dụng lược đồ hành chính Việt Nam và đặt câu hỏi:
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

12


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Bằng kiến thức địa lí hãy cho biết thực dân Pháp phân chia các
đơn vị hành chính nước ta thời bấy giờ như thế nào? Mục
đích ?
để cho học sinh xác định sự phân chia đơn vị hành chính nước
ta thời thuộc Pháp ở ba kì với các chế độ cai trị khác nhau và
mục đích cai trị của chúng.
Ở Mục II. 2 Đô thị phát triển, sự xuất hiện các giai cấp, tầng
lớp mới tôi đặt câu hỏi: Hãy cho biết sự xuất hiện các đô thị ở
Việt Nam qua lược đồ?
học sinh sẽ xác định trên lược đồ và từ đó sẽ rút ra được nhận
xét hàng loạt các đô thị được hình thành trong giai đoạn này.
Như vậy việc vận dụng kiến thức địa lí thông qua lược đồ trong
dạy học lịch sử sẽ giúp học sinh củng cố được kiến thức địa lí

vừa giúp nắm vững kiến thức lịch sử.
Hoặc khi dạy bài 30 Phong trào yêu nước chống Pháp từ đầu
thế kỉ XX đến năm 1918 mục II. 3 Những hoạt động của Nguyễn
Tất Thành sau khi ra đi tìm đường cứu nước. Sau khi dùng bản
đồ hành trình cứu nước để học sinh nắm được những chặng
đường mà Nguyễn Tất Thành đã đi qua, để nhấn mạnh những
gian lao vất vả của Người khi bôn ba ở nước ngoài tôi đã trích
dẫn đoạn thơ sau:
“…Có nhớ chăng gió rét thành Ba lê
Một viên gạch hồng Bác chống lại cả một mùa băng giá
Và sương mù thành Luân Đôn ngươi có nhớ
Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya
Đời bồi tàu lênh đênh theo song bể
Người đi hỏi khắp bóngcờ Châu Mĩ, Châu Phi
Những đất tự do những trời nô lệ
Những con đường cách mạng đang tìm đi…”
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

13


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

( trích Bài Người đi tìm hình của nước – Chế Lan Viên)
VD: Khi dạy bài Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân
Pháp xâm lược kết thúc ( 1953 – 1954) mục II. Cuộc tiến công
chiến lược đông xuân 1953 -1954 và chiến dịch lịch sử Điện
Biên Phủ 1954
Tôi đặt câu hỏi: Mục tiêu và phương hướng chiến lược của ta là
gì?

Qua nghiên cứu bài hãy xác định những hướng tấn công chính
của ta trên lược đồ?
Như vậy thông qua việc học sinh xác định vị trí các hướng tấn
công của ta trong chiến cuộc đông xuân 1953 – 1954 trên lược
đồ cũng là dịp để các em củng cố lại kiến thức địa lí của mình.
Khi dạy mục 2. Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ 1954 tôi yêu
cầu học sinh nghiên cứu lược đồ xác định vị trí của cứ điểm
Điện Biên Phủ và đặt câu hỏi:
Phân tích vị trí chiến lược của cứ điểm Điện Biên Phủ? Dựa
vào đâu mà Pháp & Mĩ cho rằng Điện Biên Phủ là pháo đài bất
khả xâm phạm?
Để trả lời được câu hỏi này buộc học sinh phải vận dụng những
hiểu biết của mình về kiến thức địa lí để phân tích được vị trí
chiến lược trọng yếu của Điện Biên Phủ và thấy được lí do vì
sao mà Pháp phải hai lần đổ quân xuống để giữ cứ điểm này.
Cũng trong bài này sau khi khái quát về kết quả của chiến dịch
tôi đã trích dẫn thơ của Tố Hữu:
“ 56 ngày đêm khoét núi ngủ hầm,mưa dầm cơm vắt
Máu trộn bùn non
Gan không núng, chí không mòn
Những đồng chí thân chôn làm giá súng
Đầu bịt lỗ châu mai
Băng mình qua núi thép gai
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

14


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Ào ào vũ bão
….Nghe trưa nay tháng 5 mùng 7
Trên đầu bay thác lửa hờn căm
Trông bốn mặt lũy hầm sụp đổ
Tướng quân bay lố nhố cờ hàng
Trông chúng ta cờ đỏ sao vàng
Rực đỏ trời đất Điện Biên toàn thắng.
( Hoan hô chiến sĩ Điện Biên)
Không những chỉ mô tả về khí thế của chiến dịch mà còn hướng
cho học sinh đi tìm hiểu nguyên nhân thắng lợi cuộc kháng
chiến hào hung của dân tộc.Tôi nhận thấy rằng các em rất xúc
động về những hình ảnh mà mình thu nhận được, điều này có ý
nghĩa rất lớn trong việc giáo dục tinh thần yêu nước, sự cảm
phục đối với sự cống hiến hy sinh của các thế hệ đi trước cũng
như góp phần nâng cao ý thức bảo vệ quê hương đất nước trong
nhận thức của các em.
Cũng bằng phương pháp trên tôi áp dụng trong bài 19 Khởi
nghĩa Lam Sơn mục III.2 Trận Chi Lăng – Xương Giang ( Lịch
sử lớp 7) khi giảng diễn biến trận Chi Lăng - Xương Giang
thông qua lược đồ tôi trích dẫn đoạn thơ mô tả khí thế tiến công
của quân ta và sự đại bại của quân địch:
“ Ngày 18 trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế
Ngày 20 trận Mã Yên, Liễu Thăng cụt đầu
Ngày 25 bá tước Lương Minh đại bại tử vong
Ngày 28 thượng thư Lí Khánh cùng kế tự vẫn….
..... Xương Giang, Bình Than máu trôi đỏ nước
Bị ta chặn đánh ở Lê Hoa quân Vân Nam nghi ngờ
khiếp vía mà vỡ mật
Nghe Thăng thua ở Cần Trạm quân Mộc Thạnh xéo lên nhau
chạy để thoát thân…”

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

15


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

( Bình Ngô Đại Cáo – Nguyễn Trãi)
Sau đó khi kiểm tra lại tôi thấy không những các em có
thể ghi nhớ chính xác các sự kiện trong bài đã học mà còn biết
kết hượp mô tả và tường thuật lại diễn biến của trận chiến, giờ
học trôi đi trong không khí rất sôi nổi thoải mái đầy hào hứng.
Các em tỏ ra thích thú với các sự kiện trong bài và có thái độ rõ
ràng khi giáo viên nêu lên những dẫn chứng tiêu biểu. Qua đó
tôi thấy rằng sử dụng lồng ghép kiến thức địa lí, văn học trong
giảng dạy lịch sử không những giúp các em nắm được nội dung
bài mau chóng, nhớ lâu hơn mà còn góp phần củng cố thêm vốn
kiến thức văn học, địa lí tạo điều kiện cho học sinh hình thành
phương pháp liên hệ kiến thức trong quá trình học tập của mình.
Không những chỉ gần gũi trong nội dung kiến thức giữa
lịch sử và văn học còn có nhiều điểm tương đồng về phương
pháp như so sánh, miêu tả, liên tưởng….nhất là trong các dạng
bài những thành tựu về Văn học, nghệ thuật. Tuy nhiên đối với
dạng bài này thì có khó khăn là học sinh thường nắm được vấn
đề qua văn học nên tỏ ra thờ ơ. Làm sao kéo học sinh vào không
khí lịch sử và chỉ cho các em thấy được sự khác biệt giữa kiến
thức văn học và kiến thức lịch sử? Bằng cách sử dụng câu hỏi
liên hệ phần nào đã khắc phục được tình trạng trên
VD: Khi dạy phần Văn học, khoa học, nghệ thuật ( Bài 20 Nước
Đại Việt thời Lê sơ 1428 – 1527) ta có thể đặt câu hỏi vận dụng

như sau:
Bằng kiến thức văn học hãy kể tên những tác phẩm văn học, tác
giả nổi tiếng thời Lê sơ mà em biết? Nội dung tư tưởng chủ yếu
trong văn học thời kì này là gì?
Học sinh dựa vào kiến thức môn văn để trả lời sau đó giáo viên
tiếp tục đặt câu hỏi để học sinh thấy được có những lĩnh vực
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

16


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

không được đề cập đến trong văn học như kinh tế, tư tưởng, tôn
giáo… từ đó nhận ra sự đa dạng và phong phú trong kiến thức
lịch sử.
Hoặc liên hệ về kiến thức địa lí ta có thể đặt câu hỏi:
Kể tên những thành tựu tiêu biểu về địa lí học thời Lê sơ?

Về nghệ thuật ta có thể sử dụng một số tranh ảnh của bộ môn mĩ
thuật về những thành tựu nghệ thuật thời Lê sơ để minh họa cho
học sinh thấy được sự phát triển rực rõ của nghệ thuật kiến trức
và điêu khắc giai đoạn này.
Dạy bài Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài trong
những năm 1919 -1925 ( Lịch sử lớp 9) vận dụng phương pháp
mô tả, liên tưởng tôi trích dẫn đoạn thơ sau:
“ …Luận cương đến Bác Hồ và Người đã khóc
Lệ Bác Hồ rơi trên chữ LêNin
Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách
Tưởng bên ngoài đất nước đợi mong tin

Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc
Cơm áo là đây, hạnh phúc đây rồi
Hình của Đảng lồng trong hình của nước
Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười…”
( trích Bài Người đi tìm hình của nước – Chế Lan Viên)
nhằm nhấn mạnh sự xúc động và sự thay đổi trong tư tưởng
hành động của Nguyễn Ái Quốc khi tiếp xúc với Bản Luận
cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của LêNin để từ đó Bác
đã lựa chọn cho mình một con đường đi đúng cho dân tộc Việt
Nam con đường “ Cách mạng vô sản”.
Hay khi dạy bài Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất
(Lịch sử lớp 9) khi phân tích đặc điểm, thái độ chính trị của giai
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

17


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

cấp nông dân Việt Nam bị bần cùng hóa và phá sản trên quy mô
lớn ta có thể đặt câu hỏi liên hệ:
Người con trai của Lão Hạc đi đâu? (Tác phẩm Lão Hạc ngữ
văn 9) học sinh sẽ liên hệ ngay người con trai của Lão Hạc đi
làm phu đồn điền, từ đó giáo viên dẫn dắt cho học sinh thấy
được nguồn gốc của giai cấp công nhân chính là xuất phát từ
những người nông dân bị bần cùng hóa phải bán sức lao động
trong các nhà máy, xí nghiệp trở thành một giai cấp mới ra đời
ngay trước chiến tranh qua đó phản ánh rõ bộ mặt tàn bạo của
thực dân, phong kiến với chính sách bóc lột sưu thuế đã đẩy
người nông dân vào bước đường cùng.

Vận dụng phương pháp so sánh miêu tả trong bài Cao trào
cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 mục II.2
Tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 ( Lịch sử lớp 9)
tôi nhấn mạnh khí thế bừng bừng như thác đổ của cuộc khởi
nghĩa đang lan rộng khắp các địa phương trong toàn quốc bằng
một đoạn trích:
“ …Đồng cỏ héo đã bùng lên lửa cháy
Nước non ơi hết thảy vùng lên
Bắc, Trung, Nam khắp ba miền
Toàn dân khởi nghĩa chính quyền về tay…”
Học sinh rất chăm chú lắng nghe, khi được gọi lên nhận xét các
em đã khái quát được không khí trong cuộc khởi nghĩa khi liên
tưởng đến những sự kiện mình đang học bằng hình ảnh đồng
thời còn giúp các em thấy và có những đánh giá đúng về vai trò
của quần chúng nhân dân – những người làm nên lịch sử - là
động lực chính đưa cách mạng đi đến thành công rực rỡ,củng cố
nhận thức trong tư tưởng đối với các em.
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

18


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Nhìn chung có rất nhiều cách thức vận dụng kiến thức
liên môn trong giảng dạy lịch sử. Ta có thể đưa vào bài giảng
một câu thơ, một trích đoạn để minh họa cho những sự kiện
đang học hoặc cụ thể hóa sự kiện nhằm nêu lên một kết luận
khái quát giúp các em hiểu vấn đề sâu sắc hơn. Hoặc có thể sử
dụng tranh ảnh tư liệu nhằm tạo biểu tượng cụ thể về vấn đề

mình tiếp thu, cũng có thể giáo viên chỉ cần liên hệ qua một câu
hỏi ( có thể ở đầu bài, giữa bài, cuối bài) để tạo tính liên hệ kiến
thức gây hứng thú cho học sinh.Chẳng hạn khi dạy bài “ Phong
trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX”
( Lịch sử lớp 8) mở đầu chúng ta có thể đặt câu hỏi:
Trong văn học các em thấy có tác phẩm nào đề cập đến bối
cảnh đất nước giai đoạn cuối thế kỉ XIX?
Bắt từ ý trả lời của học sinh chúng ta sẽ khái quát tình hình đất
nước trên cơ sở các kiến thức lịch sử. Giáo viên có thể trực tiếp
nêu ra vấn đề hoặc chỉ liên hệ mang tính chất gợi mở nhằm kích
thích tư duy của các em hoạt động.

c. Điều kiện thực hiện các giải pháp, biện pháp:
Để nâng cao hiệu quả sử dụng lồng ghép kiến thức liên
môn trong dạy học lịch sử thì người giáo viên phải có sự lựa
chọn vận dụng một cách khéo léo linh hoạt, lựa chọn các chi tiết
sao cho phù hợp với mục đích yêu cầu của bài giảng và tính chất
của từng sự kiện, hiện tượng lịch sử. Việc kết hợp kiến thức địa
lí, kiến thức lịch sử với ngôn ngữ văn học để xây dựng nên một
bức tranh sinh động về những sự kiện,những nhân vật của thời
đại trong những bối cảnh xã hội cụ thể phải đảm bảo được hai
yếu tố cơ bản: giá trị giáo dục - giáo dưỡng và phù hợp với trình
độ nhận thức của các em. Sử dụng một chi tiết dù nhỏ ví dụ như
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

19


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

một câu thơ, một đoạn văn ngắn đúng lúc đúng chỗ thì nó sẽ trở
thành chất xúc tác trong việc khơi dậy hứng thú say mê học tập
của các em. Tuy nhiên giáo viên cũng không nên quá lạm dụng
bởi khi đó sẽ biến giờ học sử thành giờ học văn hoặc địa như
vậy sẽ xa rời mục đích cũng như đặc trưng riêng của bộ môn.
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.
e. Kết quả khảo nghiệm - giá trị khoa học của các vấn đề
nghiên cứu
Khảo sát ba lớp 9A1, 9A2, 9A3 trường THCS Lê Văn Tám qua
năm học:
*Kết quả khi chưa vận dụng kiến thức liên môn - Năm học
2013 - 2014
Lớp

Tổng số HS

Trên 5 điểm

Dưới 5 điểm

9A1

40

32

8

9A2

38

28

10

9A3

36

24

12

Kết quả khảo nghiệm cho thấy điểm số của học sinh tương
đối thấp khi chưa thực hiện vận dụng kiến thức liên môn trong
dạy học từ thực tiễn trên việc nghiên cứu tìm ra giải pháp nâng
cao chất lượng bộ môn lịch sử là rất cần thiết.

II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học
của vấn đề nghiên cứu.
*Kết quả khi giảng dạy vận dụng kiến thức liên môn
Học kì 1 - Năm học 2014 – 2015
Lớp

Tổng số HS

Trên 5 điểm

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

Dưới 5 điểm
20


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

9A1

38

38

0

9A2

29

26

3

9A3

28

26

2

Như vậy có thể thấy được việc vận dụng kiến thức liên môn
trong dạy học lịch sử một cách hợp lí đã góp phần nâng cao
chất lượng giảng dạy bộ môn, tỉ lệ học sinh trên trung bình của
bộ môn đã được nâng lên năm sau cao hơn năm trước và điều
quan trọng nhất là tôi nhận thấy sự chuyển biến tích cực trong
thái độ học tập của các em.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
III.1. Kết luận.
Việc vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử
nhằm tạo cho học sinh nguồn cảm hứng, sự ham muốn tìm tòi
khám phá để tìm hiểu xem người xưa đã làm được điều đó như
thế nào, tại sao?.. vừa có tác dụng củng cố kiến thức về sự phát
triển của xã hội loài người vừa góp phần hình thành thế giới
quan khoa học cho các em trong việc nhìn nhận đánh giá những
vấn đề của quá khứ đặt ra, cách giải quyết những vấn đề trong
hiện tại.
Việc lồng ghép kiến thức các môn học khác trong giảng
dạy lịch sử sẽ tạo nên sự gắn kết kiến thức, mang lại những gợi
cảm mới tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, tình cảm của các em
đem lại hiệu quả tích hợp giáo dục sâu sắc. Đó cũng
là nền tảng để học sinh vận dụng trong quá trình học tập để giải
quyết các tình huống mà thực tiễn cuộc sống đặt ra phát triển
được năng lực tự lập trở thành người công dân có ích cho xã hội,
đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục trong thời kì hội nhập.
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

21

Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

Vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử dù
thực hiện dưới hình thức nào đều nhằm đáp ứng được yêu cầu
mục tiêu của môn học là trang bị những kiến thức đầy đủ về lịch
sử như F. Enghen đã từng khẳng định: “ Đối với chúng ta lịch sử
là tất cả, lịch sử được chúng ta đánh giá cao hơn bất kì thứ gì
khác bởi lịch sử chính là cuộc sống do con người xây dựng nên
trong lao động và trong đấu tranh giai cấp.Nhìn trong lịch sử ta
thấy gương mặt của quá khứ, hình ảnh của hiện tại và hướng đi
của tương lai…”
III.2. Kiến nghị
Nhìn về lâu dài, chúng ta cần thực hiện những biện pháp
đồng bộ từ việc xác lập đúng đắn vai trò, vị trí của môn lịch sử
đến việc quan tâm đào tạo cũng như chăm lo tốt hơn đời sống
của những giáo viên dạy lịch sử cũng như đội ngũ giáo viên nói
chung. Đồng thời đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
môn lịch sử. Trước mắt, cần nâng cao nhận thức về tầm quan
trọng của môn lịch sử cả trong nhà trường cũng như xã hội.
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ rút ra được từ trong
quá trình vận dụng vào giảng dạy của bản thân cho nên đề tài
này chắc chắn còn nhiều khiếm khuyết. Kính mong quý đồng
nghiệp đóng góp ý kiến để bản thân học hỏi rút kinh nghiệm
Krông Ana, ngày 10 tháng 02 năm 2015
NGƯỜI
VIẾT

Đỗ Thị
Hải Yến
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

22


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách giáo khoa lịch sử lớp 7,8,9.
- Tài liệu : “Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Lịch sử
THCS”
-

Một số tác phẩm văn học cách mạng

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

23


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC SKKN

CẤP CƠ SỞ:
………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………
……………………………………………..
………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………
…………..

………………………………………………………………………………
……………………..……………………………….

CHỦ TỊCH HỘI
ĐỒNG

CẤP HUYỆN:
………………………………………………………………………..
…………………………..
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………..……………………………..
…………………………………………………………………..
Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

24


Bài dự thi : “Một vài kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử cấp THCS”

………………………………..
………………………………………………………………………………
………………………..
………………………………………………………………………………
………………..

CHỦ TỊCH HỘI
ĐỒNG

Đỗ Thị Hải Yến – Trường THCS Lê Văn Tám - Năm học 2014-2015

25