Giáo án bồi dưỡng ngữ văn lớp 6 bài học đường đời đầu tiên (11)

Bµi häc ®êng ®êi ®Çu tiªn
<TrÝch “DÕ MÌn phiªu lu kÝ” cña T« Hoµi>

• I/ ®äc - tim hiÓu chó thÝch
•
1. ®äc – Tãm t¾t truyÖn:


Quan sát phần còn lại của van bản và tóm tắt nhung
sự việc chính.
Dế Choắt nhờ Dế Mèn đào hang giúp minh nhng Mèn
từ chối.
Mèn bày trò trêu chị Cốc.
Choắt bị chị Cốc mổ chết, Mèn ân hận rút ra bài học
thấm thía.
Lệnh: quan sát chú thích dấu sao và cho biết vài nét
về tác giả.
2.Tim hiểu chú thích
a) Tác giả:


Tên khai sinh là Nguyễn
Sen, Sinh ngày 7/9/1920
tại Nghĩa đô- Cầu GiấyHà Nội.
Bút danh:Tô Hoài, Mai
Trang, Duy Phơng
Lối viết tơi sáng, hồn
nhiên, đậm chất thơ,
Giọng kể rủ rỉ mà sâu
sắc.

Tô Hoài là bút danh thể hiện tinh
yêu quê hơng (Sông Tô Lich
Phủ Hoài đức)
- Tô Hoài sinh ra trong một gia
đinh nghèo, làm nghề dệt lụa.
Học xong bậc tiểu học, ông làm
nhiều nghề kiếm sống tự học mà
thành tài, ông đến với nghề van
vừa bất ngờ, ngạc nhiên, vừa tự
nhiên khi cha đầy 20 tuổi.
- Vi nhung đóng góp lớn lao của
ông trong lĩnh vực van học NT
nên ông đợc Nhà nớc phong tặng
giải thởng HCM 1996.
- Hiện nay tuy đã ở cái tuổi xa
nay hiếm nhng ông vẫn rất say
mê với van chơng.


• b, T¸c phÈm.
• “DÕ MÌn phiªu lu kÝ” (1941) lµ t¸c phÈm tiªu biÓu,
næi tiÕng nhÊt cña T« Hoµi viÕt vÒ loµi vËt dµnh cho
thiÕu nhi.
• -T¸c phÈm gåm 10 ch¬ng,
• - ®o¹n trÝch thuéc ch¬ng I
• c,Tõ khã
• T×m hiÓu c¸c chó thÝch : 3,6,8,10,20

II/ đọc Hiểu van bản
? Truyện đợc kể theo ngôi thứ mấy? T/D của ngôi kể
này?
Ngôi 1: Tự nhiên, gần gũi. Dế Mèn tự kể về minh
khiến câu chuyện hấp dẫn.
? Theo mạch kể của câu chuyện, đoạn trích có thể
chia làm mấy phần? Nội dung từng phần.
2 phần: P1: Từ đầu đến sắp đứng đầu thiên hạ rồi
=>Hinh dáng, tính nết Dế Mèn.
P2: còn lại: Mèn bày trò trêu chị Cốc gây ra cái chết
cho Choắt. Mèn ân hận rút ra bài học.


Mới đợc 3 ngày, Mẹ
Mèn cho 3 anh em ra ở
riêng, vốn tính hiếu
động, biết lo xa chú đã
tạo dựng đợc cơ ngơi
khang trang cho riêng
minh. Tối đến chú cùng
họ hàng nhà Dế uống s
ơng đọng và ca hát đến
sáng bạch. Cuộc sống
rất an nhàn nhng dần
dần Mèn thấy chán.


1.Hinh ảnh Dế Mèn
đọc thầm

từ đầu -> vuốt râu.

a) Hinh dáng.
Em hãy tim nhung từ ng miêu
tả hinh dáng Dế Mèn.
Càng mẫm, bóng, đạp phanh phách.
Vuốt: nhọn hoắt
- Cánh:Ngắn hủn hoẳn, dài vũ lên
phành phạch, giòn giã.
- đầu: To, nổi từng tảng.
- Rang: đen nhánh nhai ngoàm ngoạp
nh lỡi liềm máy.
Râu: dài, cong hùng dũng.
*Cả ngời một màu nâu bóng mỡ soi g
ơng đợc.


Giả sử thay từ mẫm
bằng từ khoẻ, đẹp, từ
nhọn hoắt bằng từ rất
nhọn, từ hủn hoẳn
bằng từ cũn cỡn, từ đen
nhánh bằng từ đen kít có
đợc không? Vi sao?
Qua đó ta thấy việc lựa
chọn từ ngu để sử dụng
là rất quan trọng, cần
chú ý đến sắc thái biểu
cảm của từ .

a.Hinh dáng.
- Càng: mẫm, bóng, đạp
phanh phách.
Vuốt: nhọn hoắt
- Cánh:Trớc đây ngắn hủn
hoẳn, bây giờ dài vũ lên
phành phạch, giòn giã.
- đầu: To, nổi từng tảng.
- Rang: đen nhánh nhai
ngoàm ngoạp nh lỡi liềm
máy.
Râu: dài, cong hùng dũng.
*Cả ngời một màu nâu bóng
mỡ soi gơng đợc.


Miêu tả đầu, râu tác giả
không miêu tả đơn thuần mà
qua đó còn bộc lộ tính nết
rất bớng, hùng dũng của DM
càng làm cho chân dung
DM sinh động hơn.

a.Hinh dáng.

- Càng: mẫm, bóng, đạp
phanh phách.
Vuốt: nhọn hoắt
- Cánh:Trớc đây ngắn hủn
hoẳn, bây giờ dài vũ lên

phành phạch, giòn giã.
- đầu: To, nổi từng tảng.
- Rang: đen nhánh nhai
ngoàm ngoạp nh lỡi liềm
máy.
Râu: dài, cong hùng dũng.
*Cả ngời một màu nâu bóng
mỡ soi gơng đợc.


? Nhung từ mẫm bóng, nhọn
hoắt, ngắn hủn hoẳn, to, bớng,
dài, đen nhánh, cong, nâulà từ
loại gi ? Nhung từ phanh phách,
phành phạch, giòn giã, ngoàm
ngoạp .là từ ghép hay từ láy?
Tính từ, từ láy.
Tính từ , từ láy là phơng tiện
ngôn ngu rất cần thiết để lựa
chọn khi viết van miêu tả.
Khi miêu tả hinh dáng Dế Mèn,
tác giả miêu tả theo trinh tự
nào?
- Từ cụ thể, liệt kê từng bộ phận
quan trọng -> khái quát ( cả ng
ời) kết hợp tả tĩnh và hoạt động.

a.Hinh dáng.
- Càng: mẫm, bóng, đạp phanh
phách.

Vuốt: nhọn hoắt
- Cánh:Trớc đây ngắn hủn hoẳn,
bây giờ dài vũ lên phành phạch,
giòn giã.
- đầu: To, nổi từng tảng.
- Rang: đen nhánh nhai ngoàm
ngoạp nh lỡi liềm máy.
Râu: dài, cong hùng dũng.
*Cả ngời một màu nâu bóng mỡ
soi gơng đợc.


? Em có nhận xét gi về sự quan sát , miêu tả và chọn
từ ngữ của tác giả. ( thảo luận).
A - Miêu tả tỉ mỉ, cụ thể, tinh tế, tởng tợng , phong
phú.
B - Chính xác, sinh động.
C - Dùng tính từ, động từ, từ láy chọn lọc, biện pháp tu
từ so sánh có sức biểu cảm cao.
D
D - Cả 3 đáp án trên đều đúng.
Tác giả đã quan sát tỉ mỉ, tởng tợng phong phú, lựa
chọn từ ng sắc sảo (Tính từ, động từ, từ láy, biện pháp
so sánh) cách miêu tả từ cụ thể đến khái quát kết hợp
tả tĩnh và động
? Qua đó Dế Mèn hiện lên là một chàng thanh niên có
nhung nét đẹp nào về hinh dáng ?.


- đó là một chàng Dế thanh niên cờng tráng, trẻ trung, sinh

động, chất chứa sức sống mạnh mẽ, mang dáng dấp của một
võ sĩ.
HS đọc từ: Tôi đi đứng- > thiên hạ rồi

b. Tính nết:
? DM có nhung điệu bộ, hành động, suy nghĩ nh thế nào?

điệu bộ : đi đứng oai vệ , làm điệu nhún chân,
rung râu.
- Hành động: Cà khịa với tất cả bà con hàng xóm, quát mấy
chị cào cào. đá, ghẹo anh Gọng Vó.
- Suy nghĩ: Tởng sắp đứng đầu thiên hạ rồi


? Miêu tả điệu bộ hoạt động,
suy nghĩ của Dế Mèn, tác giả sử
dụng biện pháp nghệ thuật gì?
Biện pháp nghệ thuật đó có tác
dụng nh thế nào khi miêu tả?
Nhân hoá, sinh động gần gũi với
con ngời
? Các từ : đi đứng, nhún rung, cà
khịa, quát, đá, ghẹo là từ loại
gi?
Là động từ.
? Em có nhận xét gi về điệu bộ
của DM qua nhung động từ ấy?
(Biểu lộ cách c xử nh thế nào?
Tính cách ra sao?)

b. Tính nết:
- điệu bộ : đi đứng oai vệ ,
làm điệu nhún chân, rung
râu.
- Hành động: Cà khịa với tất
cả bà con hàng xóm, quát
mấy chị cào cào. đá, ghẹo
anh Gọng Vó.
- Suy nghĩ: Tởng sắp đứng
đầu thiên hạ rồi


-Tính cách quá kiêu cang tự phụ, nhận thức và hành động








thiếu chín chắn, hung hang, hống hách.
? Nét tính cách này của Mèn khiến em nhớ tới nhân vật nào
trong truyện ngụ ngôn mà em đã học?
? Em có đồng tình với suy nghĩ của họ không? Vi sao?
Không- vì khiêm tốn bao nhiêu vẫn cha đủ, tự kiêu một chút
cũng bằng thừa.
? Em nhận thấy Dế Mèn có nhng nét đẹp và cha đẹp nào?
(thảo luận)
Nét đẹp: Vẻ đẹp cờng tráng, sức sống mạnh mẽ, tự tin, yêu

đời.
- Nét cha đẹp: Nhận thức và hành động kiêu cang tự phụ,
hống hách, xốc nổi.


? Có ý kiến cho rằng hinh ảnh Dế Mèn là bóng dáng của
các bạn trẻ đang dần trởng thành, em thấy có đúng không?
đúng Là hinh bóng của các bạn trẻ đang trởng thành nên
còn bồng bột. Mỗi chúng ta phải vơn lên rèn luyện minh để
tự hoàn thiện minh .
III Luyện tập


? Qua đây em học tập đợc điều gi về nghệ thuật miêu
tả của tác giả?
Quan sát tởng tợng phong phú phù hợp với tâm lý ng
ời mà vẫn không xa lạ với các đặc điểm của loài vật.
? Em nên học tập ở Mèn điều gi? và không nên mắc
phải nhung tính xấu nào của Mèn? (thảo luận)
Học tập ở Mèn đức tính tự tin yêu đời, an uống điều
độ, làm việc cham chỉ, biết lo xa .
Không nên: Kiêu cang hung hâng, hống hách, phải
khiêm tốn.