Giáo án bồi dưỡng ngữ văn lớp 6 bài học đường đời đầu tiên (12)

Ng÷ v¨n 6
Ng­êi thùc hiÖn : lª thÞ the
Tæ: khoa häc x· héi
Tr­êng: thcs nguyÔn t«ng
quai


KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: “Bài học đường đời đầu tiên” là tên một chương trong tác phẩm nào?
A. Tuyển tập Tô Hoài
B. Những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn
C. Dế Mèn phiêu lưu kí
D. Tập kí về cuộc phiêu lưu của Dế Mèn
Câu 2: “Bài học đường đời đầu tiên” là sáng tác của nhà văn nào?
A. Tạ Duy Anh
B. Tô Hoài
C. Đoàn Giỏi
D. Vũ Tú Nam
Câu 3: Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” được kể bằng lời của
nhân vật nàò?
A. Chị Cốc
B. Người kể chuyện
C. Dế Mèn
D. Dế Choắt


Câu 4: Chi tiết nào sau đây không thể hiện
được vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn?
A. Đôi càng mẫm bóng với những cái vuốt
nhọn hoắt
B. Hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp

C. Cái đầu nổi từng tảng rất bướng
D. Nằm khểnh bắt chân chữ ngũ trong hang


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
- Dế Choắt: + Trạc tuổi Dế Mèn
+ Hình dáng: gầy gò, cánh ngắn
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
ngủn, râu một mẩu, càng bè bè,
1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ…
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn + Tính nết: ăn xổi ở thì.
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ:
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
+ Đặt tên: Dế Choắt
quan tâm, giúp đỡ.
+ Xưng hô: Chú, mày
I. TÌM HIỂU CHUNG

- Lời lẽ, giọng điệu:
+ Chú mày có lớn mà chẳng có khôn,
đào tổ nông thì cho chết
+ Khi nghe Dế Choắt thỉnh cầu
giúp đỡ: từ chối thẳng thừng, hếch

răng, xì một hơi rõ dài, mắng,
không chút bận tâm …


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang

+ Lúc đầu: Huênh hoang, tự đắc
- Rủ Dế Choắt cùng đùa trêu chị
Cốc. Dế Choắt can ngăn, Mèn mắng
mỏ rồi dương dương tự đắc
Ra oai với Dế Choắt
+ Khi trêu: Hát véo von, xấc xược


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang

+ Lúc đầu: Huênh hoang, tự đắc
- Rủ Dế Choắt cùng đùa trêu chị
Cốc. Dế Choắt can ngăn, Mèn mắng
mỏ rồi dương dương tự đắc
Ra oai với Dế Choắt
+ Khi trêu: Hát véo von, xấc xược


...tôi cất giọng véo von:
“Cái Cò cái Vạc cái Nông
Ba cái cùng béo,vặt lông cái nào?
Vặt lông cái Cốc cho tao
Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn”
,


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang
Đắc ý

Kiêu căng, hống hách

Nhát gan, sợ chết

+ Lúc đầu: Huênh hoang, tự đắc
- Rủ Dế Choắt cùng đùa trêu chị
Cốc. Dế Choắt can ngăn, Mèn mắng
mỏ rồi dương dương tự đắc
Ra oai với Dế Choắt
+ Khi trêu: Hát véo von, xấc xược
+ Trêu xong:
Chui tọt vào hang, nằm khểnh vắt
chân chữ ngũ, bụng nghĩ, thách
thức
 Đắc ý về hành động của mình,
khôn ngoan, láu lỉnh

+ Khi Choắt bị Cốc mổ:
 Khiếp sợ, núp tận đáy đất ,nằm

im thin thít
+ Chị Cốc đi: Mon men bò lên
- Mèn hung hăng, khoác lác trước kẻ
yếu nhưng lại nhát sợ trước kẻ mạnh


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang
Kiêu căng, hống hách
Đắc ý
- Hậu quả:

Nhát gan, sợ chết
Choắt chết thảm thương

Choắt bị Cốc mổ trọng
thương
chết

TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

BÀI TẬP NHANH

Theo em, Dế Mèn có phải chịu
1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
hậu quả nào không? Nếu có đó
là hậu quả gì?
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
A. Mất một người bạn láng giềng
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang

Kiêu căng, hống hách

Đắc ý
Nhát gan, sợ chết
- Hậu quả: Choắt chết thảm thương

B. Bị Dế Choắt dạy cho bài học nhớ đời
C. Suốt đời ân hận vì lỗi lầm của mình
D. Cả A, B, C

Lời khuyên của Choắt:

“Thôi tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước
khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung
hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi
cũng mang vạ vào mình đấy”


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang

Kiêu căng, hống hách

Đắc ý Nhát gan, sợ chết
- Hậu quả: Choắt chết thảm thương
- Trước cái chết của Dế Choắt:
+ Mèn hối hận và xót thương

+ Thấm thía bài học đường đời đầu tiên

? Thái độ của Dế Mèn thay đổi
như thế nào khi Dế Choắt chết?
A. Sợ hãi
B. Đau đớn
C. Hối hận và xót thương


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

Bài học đường đời đầu tiên:

+ Bài học về thói kiêu căng có thể
1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
làm hại người khác khiến mình phải
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn ân hận suốt đời
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
+ Bài học về tình nhân ái: Nên biết
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
sống đoàn kết với mọi người
quan tâm, giúp đỡ.
Dế Mèn đã thực sự nhận ra
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
lỗi lầm, biết ăn năn, hối cải, không
- Diễn biến tâm trạng:
dễ đánh mất tình đồng loại.

Huênh hoang
Kiêu căng, hống hách
Dế Mèn chưa phải là kẻ ác, kẻ xấu
Đắc ý
Nhát gan, sợ chết
- Hậu quả: Choắt chết thảm thương
- Trước cái chết của Dế Choắt:
+ Mèn hối hận và xót thương
+ Thấm thía bài học đường đời đầu tiên
III. TỔNG KẾT

THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1+2: Tìm hiểu về nghệ thuật của
đoạn trích?
Nhóm 3+4: Tìm hiểu nội dung đoạn
trích?


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)

1. Nghệ thuật
+Kể chuyện kết hợp miêu tả
+ Xây dựng hình tượng nhân vật
1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
Dế Mèn gần gũi trẻ thơ
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn + Ngôi kể thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
+ Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không

từ, lời văn giàu cảm xúc, hình ảnh
quan tâm, giúp đỡ.
2. Nội dung
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang
Kiêu căng, hống hách
Đắc ý Nhát gan, sợ chết
- Hậu quả: Choắt chết thảm thương
- Trước cái chết của Dế Choắt:
+ Mèn hối hận và xót thương
+ Thấm thía bài học đường đời đầu tiên
III. TỔNG KẾT

+ Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn
+ Dế Mèn kiêu căng xốc nổi đã gây
ra cái chết của Dế Choắt
+ Dế Mèn rút ra bài học đường đời
đầu tiên cho mình


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

* Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ

đẹp cường tráng của tuổi trẻ
nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc
1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc
nên đã gây ra cái chết thảm
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
hận và rút ra được bài học đường
quan tâm, giúp đỡ.
đời cho mình
* Nghệ thuật miêu tả loài vật của
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Tô Hoài rất sinh động, cách kể
chuyện theo ngôi thứ nhất hấp
Huênh hoang
Kiêu căng, hống hách
dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính
Đắc ý
Nhát gan, sợ chết
tạo hình.
- Hậu quả: Choắt chết thảm thương
- Trước cái chết của Dế Choắt:
+ Mèn hối hận và xót thương
+ Thấm thía bài học đường đời đầu tiên
III. TỔNG KẾT

Ghi nhớ (SGK)

BÀI TẬP NHANH

Câu 1: Vì sao nói: những con vật trong đoạn
trích “Bài học đường đời đầu tiên” được
miêu tả bằng nghệ thuật nhân hóa?
A. Chúng vốn là những con người đội lốt vật
B. Chúng được miêu tả thực như chúng vốn thế
C. Chúng được gán cho những nét tính cách, tư
duy và quan hệ như của con người

D. Chúng là những biểu tượng của đạo đức
luân lí


Câu 2: Qua đoạn trích “Bài học đường đời đầu
tiên”, em thấy nhân vật Dế Mèn không có nét
tính cách nào?
A. Tự tin, dũng cảm;
B. Tự phụ, kiêu căng;
C. Khệnh khạng, xem thường mọi người;
D. Hung hăng, xốc nổi.


Câu 3: Bài học đường đời mà Dế Choắt
nói với Dế Mèn là gì?
A. Ở đời không được ngông cuồng, dại
dột sẽ chuốc vạ vào thân.
B. Ở đời phải cẩn thận khi nói năng,
nếu không sớm muộn rồi cũng mang vạ vào

mình.
C. Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ,
có óc mà không biết nghĩ sớm muộn rồi cũng
mang vạ vào mình.
D. Ở đời phải trung thực, tự tin, nếu
không sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt
- Thái độ coi thường, trịch thượng, không
quan tâm, giúp đỡ.
b. Dế Mèn trêu chị Cốc
- Diễn biến tâm trạng:
Huênh hoang
Kiêu căng, hống hách
Nhát gan, sợ chết
- Hậu quả: Choắt chết thảm thương
- Trước cái chết của Dế Choắt:
+ Mèn hối hận và xót thương
+ Thấm thía bài học đường đời đầu tiên
III. TỔNG KẾT
IV. LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Hình dung âm trạng của
Dế Mèn khi đứng trước nấm mồ của
Dế Choắt?
 Ân hận vì thói ngông
cuồng, dại dột của mình đã dẫn
đến cái chết thảm thương của
Dế Choắt.
 Tự hứa thay đổi tính nết, từ
bỏ thói hung hăng, ngỗ nghịch,
kiêu ngạo.
 Xin Dế Choắt tha thứ và
khắc ghi câu chuyện đau lòng
do mình gây ra là một bài học
đường đời.


TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
(Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
I. TÌM HIỂU CHUNG
II. TÌM HIỂU CHI TIẾT
III. TỔNG KẾT
IV. LUYỆN TẬP
Bài tập 1
Bài tập 2: Đọc phân vai đoạn Dế Mèn trêu Cốc gây ra cái chết thảm thương
cho Dế Choắt.
Bài tập 3: Khi đọc văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” một số bạn đã tranh
luận với nhau:
A. Dế Mèn là một kẻ độc ác. Dế Mèn tuy không trực tiếp gây ra cái chết của Dế
Choắt nhưng là nguyên nhân gây ra cái chết ấy. Vì thế phải nghiêm trị Dế
Mèn.

B. Tuy nông nổi, ngỗ nghịch dẫn tới cái chết của Dế Choắt nhưng Dế Mèn
không phải là kẻ độc ác. Khi trêu chọc chị Cốc, Dế Mèn không ngờ hậu quả
lại đến mức ấy. Nhưng Dế Mèn đã biết hối hận vì hành động của mình. Vì
thế cần độ lượng với tội lỗi của nhân vật này.
C. Dế Mèn không có tội, Dế Choắt chết là đáng. Bị tấn công mà không biết bảo
toàn tính mạng.



•
•
•

IV. Hướng dẫn về nhà:

Học thuộc phần đầu đoạn trích, hoàn thiện bài tập 1
Sau khi học văn bản này, em học tập được gì về nghệ
thuật viết văn miêu tả của nhà văn Tô Hoài ?
• Vẽ một bức tranh minh hoạ cho bài học theo ý thích của
em.
• Chuẩn bị tiết 75, bài Tiếng Việt: Phó từ.


Trịch thượng, hống hách, kiêu ngạo -> khinh
thường, chê trách -> chọc ghẹo chị Cốc ->
lo sợ -> xót thương, ân hận -> Rút ra bài
học đường đời đầu tiên...


Trong tình cảnh ấy tâm trạng của Dế Mèn ra sao?

- Tâm trạng: Bàng hoàng, ngẩn ngơ, hốt hoảng, lo
sợ, bất ngờ trước lời khuyên của Choắt…
- Lời nói: Tôi hối hận lắm…Chỉ tại cái tội ngông
cuồng của tôi
- Hành động: Quỳ xuống, nâng đầu Dế Choắt lên
mà than, đưa xác Choắt chôn vào vùng cỏ bùm tum,
đắp mộ to cho Dế Choắt, đứng lặng hồi lâu suy nghĩ
về bài học đường đời đầu tiên…
 Ân hận suốt đời, tự trách mình, xót
thương cho Dế Choắt.