Một số vấn đề về việc xây dựng cơ sở pháp lý cho hoạt động tài chính vi mô tại việt nam

OO~til1~

~~II~fiiJ

VOl NGAN HANG

--

""

--

--

~

--

~

--

--

--

?"

"

MOTSO

VAN DEVEVIECXAY
DUNGCOsa PHAPLY
.
"

cho ho~tdQngtitichinhvi mot~i Vi~t Nam
Ngny~n linn Thanh

*

Khi chung ta ma r9ng khai ni$m
ve cac 10C;li
d!chvy tai chinh vi mo, thi
ky ai khac, ngLfCiingheocan phai SLt
trLfCing
tiem nang ve khach hang cua
Tai chinh vi mo dLf~Chieu m9t dyng m9t 10'?tcac cong cy tai chinh
tai chinh vi mo cOngdLfc;1c
ma r9ng.
cach chung nhat la vi$c cung cap de co the t'?Od~ng tai san, on d!nh
Ch~ng hC;ln,tin dyng vi mo co the co
nhiing khoan vay nho (tin dyng vi
vi$c chi tieu va tranh rui rooVi v$y,
th! trLfCing
r9ng Ion hdn, nhiing li$t ke
mo) cho cac gia dinh ngheode giup ngLfCiita phai xem xet den vi$c ma
ve cae d!ch vy tai chinh gom nhieu
h9tien hanh cac hO'?td9ng san xuat r9ng khai ni$m tai chinh vi mo.
10C;li
san pham tiet ki$m, thanh toan

hO$ctang wCingcac hO'?td9ng kinh Thach thuc cua chungta hi$n nay la
va djch vy gUi tien, cac san pham
doanh nho Ie. Theo thCiigian, hO'?t phai tlm ra nhiing phLfdngphap h~p bao hiem...
d9ngtai chinhyi mo di3bao gom cac Iy va hoan chinh de dLfara dLf~Cm9t
Khai ni?m t6 chuc tai chinh vi mo
lo,?id1chvy r9ng hdn nhLftin dyng, danh myc phongphu hdn ve cae san
(MicrofinanceInstitutionsMFls)
phamtai chinh vi mo.
tiet ki$m, bao hiem... Khi ngLfCiita
nh~nra dmg nhiing ngLfCii
ngheo va
To chuctai chinh vi mo dLf~chieu
Khach hang truyen thong cua tai
rat ngheo khong the tiep c~n dLf~C chinh vi mo la nhiing ngLfCiico thu m9t cach ddn gian la to chuc cung
cac to chuc tai chinh co tinh truyen nh~p thap khong co kha nang tiep cap d1ch vy tai chinh cho ngLfCii
thong se can den s~ da d,?ngcua c~n cac to chuc tai chinh chinh thuc, ngMo. Hau het cac MFls la cac to
nhiing san pham tai chinh. Tin dyng dien hinh la nhiing ngLfCii
laDd9ng t~ chuc phi chinh phu (NGGs)nh$n h6
vi mo bat dau xuat hi$n vaGnhiing
do va thLfCing
la cac h9 kinhdoanhca trc;1m9t b9 ph~n dan CLfco thu nh~p
nam 1980, tuy nhien, W 30 nam the. 0 khu v~c nong than, h9 thLfCing thap. Gan nhLftat ca cac to chuc nay
trLfocdo, cac hO'?td9ng nay di3manh la nong dan va nhiing ngLfCiikinh deu cung cap tin d1,Jng
vi mo va chi
nha hinh thanh a Bang la det, Brazil
doanh nho Ie nhLfnhiing ngLfCiiche nh$n lC;lim9t so ILf~ngnho tien tiet
va m9t vai nLfockhac.D$c trLfngcua bien thuc an va mua ban v$t... 0 khu
ki$m tCt nhiing khach hang vay,
tin dyng vi mo la bang s~ t~p trung v~c thanh thL hO'?td9ng tai chinh vi khong nh~n W cong chung. Trang
vaGvi$c hoan tra voi cach tinh li3i mo da dC;lnghdn, khach hang co the linh v~c ti3i chinh vi mo, khai ni$m

suatco the bao gom ca chi phi phfm la cac chu CLtahi$u, nha cung cap
MFls flham de chi m9t IOC;lt
cac to
phoitin dyng va bang vi$c t~p trung djch vy, ngh$ nhan, ngLfCiiban hang chuc nh~n cung cap cac 10C;li
dich vy
vaG nhom khach hang I~a ch9n rong... Noi chung, khach hang cua nay - NGOs, lien minh tin dyng, h~p
nguon tin dyng khong chinh thuc, hOC;lt
d9ng tai chinh vi mo la nhiing
tac xi3,ngan hangthLfdngmC;li
va cac
tranh dLf~Csam hdn nhiing rui ro co ngLfCiingheo va nhiing ngLfCiisong to chuc tai chinh phi ngan hang (m9t
thephat sinh so voi nhiing khoanvay phI,Jthu9C vaG nguon thu nh~p co s6 dLfc;1C
chuyen tlt NGOs sang cac
nham myc dich phat trien. s~ nhan djnh.
to chuc) va m9t 56 cac ngan hang
m,?nhnay thay doi W vi$c cung cap
Vi$c tiep c~n voi cac to chuc tai thu9Cso hiiu nha nLfoc.
cac khoan vay co tinh trc;1cap den chinh chinh thuc co tinh truyen
Khi de c$p den MFls, phan Ion
vi$c nfmg cap cac chLfdng trinh thong, vi nhieu Iy do, co lien quan
chUngta deu nghi rang day la m9t to
mangtinh dinh hLfongthanh vi$c xay den thu nh$p: ngLfCii
cang ngMo thi chuc tai chinh phi chinh phu (finacial
d~ngcac to chucdja phLfdngdu dieu cang it cd h9i de tiep c~n. M~t khac,
NGO) - m9t NGO chi th~c hi$n vi$c
ki$n phyc vy ngLfCiingheo. Tin dt:mg ngLfCii
cang ngMo thl s~ chuanbj cac cung cap djch vy tai chinh; trong hau
vi mo tra thanh m9t khu v~c rieng nguon tai chinh chinh thuc se cang
h~p, NGOstin dyng.vi
bi$t phi I~i nhu~n khai diem la tranh dat do va kho khan. Hdn niia, s~ het cac trLfCing

mo khong dLfc;1c
phep nh~n tien tiet
tra thanh hO'?td9ng chinh sach cong chuan bj cac nguon tai chinh chinh
ki$m W cong chUng.
khai va h$ qua la khong th~c s~ tien thuc co the khong dap Ctngm9t cach
Nhieu NGOs Ian cung cap cac
hanh tat ca cac hinh thuc cho vay
hc;1PIy cac nhu cau tai chinh nhat
phat trien khac. HO'?td9ng tai chinh djnh ho~c co the 10C;li trCtngLfCiid6. khoantin dyng vi mo, th~m chi la chu
dC;lO,
th~c hi$n nhieu hOC;lt
d9ng phat
vi motruyen thong t~p trung VaGvi$c Nhiing ca nhan b!10C;li
trCtva khu v~c
cung cap san pham tin dyng dLfc;1c thj trLfCingkhOng dLfc;1c
phyc v1,Jla
Vy Ph6p che - Ngan hang Nha nuoc
tieu chuan hoa. COnggi6ng nhLfbat khach hang cua tai chinh vi mo.
Vi$t Nom

1. Kh8.i ni~m tai chinh vi
mo

.

T~ CIIf NcANlIANc- s6 9 NhM2004

.

53

!!
OOAnHnGHI€P
VOl NGAN HANG
trien phi tai chfnh khac va dLfa ra
khuyen nghi rang hQ la nhG'ngto
chuc tai chfnh chu yeu. Tuy nhiEm,
xuat phat tLtkhfa c,?nhnganh nghe,
tLtkhi hQtham gia vao vi~c cung cap
cac dich vI,! tai chfnh cho ngLfoi
ngheo, chung ta c6 the xem hQ la
MFls. M9t so trLfongh<;1p
tLfangtl/ ton
t,?i cung m9t so ILf<;1ng
khOngnhieu
cac ngfm hang thLfangm,?ic6 cung
cap dich vI,!tai chfnh vi mo. Vi ml,!c
dfch cua minh, chUngta xem chung
nhLfnhG'ngMFls m~c du chi c6 m9t
ty I~nho tai san c6 cua chung c6 the
thl/C sl/ lien quan den djch vI,! tai
chfnhcho ngLfoingheo.Trong ca hai
trLfong h<;1p,khi ngLfoitrong nganh
nhin nh~n ve MFls, ngLfoita chi xet
den khfa c,?nhcung cap tai chfnh vi
mo cua cac to chuc.
COngc6 nhG'ngto chuc khac cho
rang ban than hQdang hO'?td9ng tai
chfnh vi mo va se d6ng m9t vai tro

nhat dinh trong m9t khu vl/c tai chfnh
dLf<;1C
kien t'?oI,?i.Day la nhG'ngtrung
gian tai chfnh c9ng dong. M9t so
dLfacto chuc tren ca so thanh vien
nh~ t~p doantin dl,!ngva cac to chuc
h<;1ptac, so khac dLf<;1C
so hG'uva
quan Iy boi cac doanh nghi~p hay
chinh quyendia phLfang.Cacto chuc
nay c6 xu hLf6ngc6 ca so khach
hang 16nhan cac NGOstai chfnhva
thl/Csl/ xem nhLfban than hQla m9t
. phan cua khu vl/c tai chfnh chfnh
thuc. d moi nLf6cc6 sl/ da d,?ngkhac
nhau, nhLfngnhieu ngLfoingheo da
c6 sl/ tiep c~n v6i cac lo,?ihinh to
chuc nay, m~c du hQ khong d!nh
hLf6ngden khu vl/c thi trLfoQgxa nhLf
cac NGOstai chfnh.

I
I

24/5/2003).

ve to chuc va h09t d9ng ngan hang I

Tinh tr,?ng ngheo d6i cua Vi~t
Nam t~p trung chu yeu 0 khu vl/c

nong thon va d~c bi~t tram trQng0
cac khu vl/c mien nui phia Bac, Bac
Trung B9 va cao nguyen Trung B9.
M9t trong nhG'ngnguyen nhan dan
den tinh tr,?ngd6i ngheocua cac h9
gia dinh nong thon la thieu van de
philt trien san xuat, phattrien kinh te
h9 gia dinh. Cung cap d!ch vI,! tai
chfnh la giai philp quan trQng giup
cac h9 gia dinh giam ngheo m9t
cach ben vG'ng.Theo cach phan lo,?i
pho bien hi~n nay, hO'?td9ng tai
chinh vi mo t,?iVi~t Nam dLf<;1C
chia
lam ba khu vl/c: khu vl/c chfnhthuc,
khu vl/c ban chfnh thuc va khu vl/c
khong chfnhthuc dl/a tren tieu chi tLf
cach cua to chuc thl/C hi~n hO'?t
d9ngtai chfnhvi mova ca so philp Iy
dieu chinh cac hO'?td9ng nay:

khi v6i nhG'ngto chuc hoan toan d~t
dLf6i sl/ dieu chinh cua Lu~t Cac I
TCTD dLf<;1C
xep vao khu vl/c chfnh
thuc, nhG'ngto chuc c6 hO'?td9ng tai I

I
I

chfnhvi mo, dLf<;1C
dieu chinh boi m9t '
so quy ph9m khac nhLfngChLfaxac
d!nh dLf<;1C
ra c6 ch!u sl/ dieu chinh
cua Lu~t Cac TCTD hay khong dLf<;1C
xep vao khu vl/c ban chinh thuc va
khong chfnh thuc. Ra rang la trong
h~ thong phaplu~t cua chungta hi~n
nay khOngc6 quy d!nh nao de c~p
den h09t d9ng tai chfnh vi mo cOng
nhLfto chuc tai chfnhvi mo trong khi
ve ban chat tren thl/C te cac h09t
d9ng nay da va dang dLf<;1C
m9t so to
chuc thl/Chi~n. Cac h09t d9ng mang
tinh cung ling nguon van (cho ngLfoi
ngheo n6i rieng va cho ngLfoidLf<;1C
cung ling n6i chung) hi~n nay dLf<;1C
dieu chinh boi cac quy d!nhcua phap
lu~t ve h09t d9ng ngan hang va quy
- Khu vLfC tai chfnh chfnh thuc. dinh cua philp lu~tve dan sl/. Neuc6
chiu sl/ die~ chinh cua Lu~t Cac to
sl/ phan bi~t t9m thoi thi day chfnhla
chuc tin dl,!ngva d~t dLf6isl/ quan Iy, cac quy djnh dieu chinh khu vl/c thu
giam sat cua Ngan hang Nha nLf6c. nhat (chfnh thuc) va khu vl/c thu ba
Cac ngan hang thLfang m,?i, ngan (khong chfnhthuc) cua h09t d9ng tai
hang chfnh sach va cac to chuc tin chfnh vi mo. Van de con 19ican lam
dl,!ngh<;1p
tac la cac to chuc tieu bieu ra 0 day la khu vl/c tai ~hfnh ban

hO'?td9ng trong khu vl/c nay.
chfnh thuc hi~n nay dLf<;1C
dieu chinh
- Khu Wc tai chfnh ban chfnh theo ca che nao, ca so phap Iy cho
h09t d9ng cua cac to chuc nay: dLf<;1C
thuc: la nhGhgto chuc khong phai la
ngan hangnhLfngdangc6 h09td9ng xem nhLfh09t d9ng ngan hang cua
tai chfnh vi mo phl,!cvI,! cac thanh cac to chuc khilc khong phai to chuc
vien ngheocua to chuc minhnhLfH9i tin dl,!ng hay can m9t C(j che dieu
PhI,!nG'Vi~t Nam, H9i Nong dan Vi~t chinh rieng, d~c thu doi v6i chung?
Hi~n nay, c6 y kiencho rangcacto
Nam, Tong Lien doan laDd9ng... va
cac NGOs quoc gia va quoc te dLf<;1C chuc hO'?td9ng vi mo ban chfnhthuc
c6 the c6 3 xu hLf6ngphat trien:
phep h09t d9ng t9i Vi~t Nam.

+ Co the h09t d9ng v6i tinh chat
- Khu vl/c tai chfnh khOngchfnh
la
hO'?td9ng
ngan hang cua cac to
thuc bao gom cac quan h~ vay mLf<;1n
chuc
khong
phai
to chuc tin dl,!ng
tCtb9n be, hQ hang, ngLfoichuyen
theo
quy
dinh

t9i
dieu
13 va dieu 22
Vao nhG'ngn~m cuoi th~p ky 80 cho vay lay lai...
cua Lu~t CacTCTD. Ngan hang Nha
cua the ky 20, cung v6i trao ILfU
NhLfv~y, cach phan 109i"chfnh
nLf6cd6ngvai tro la ca quancap giay
chung cua the gi6i, tai chfnh vi mo thuc", "ban chfnh thuc" hay "khong
phep hO'?td9ng. V6i xu hLf6ngnay,
bat dau du nh~p vao Vi~t Nam. Cho chfnh thuc" c6 y nghia quy chieu ve
hO'?td9ng tai chfnh vi mo dLf<;1C
hieu
den dau th~p nien 90, lo,?ihinh tai
ca so phap Iy doi v6i vi~c to chuc va
la
h09t
d9ng
ngan
hang
boi
ve
m~t
chfnhvi mo theo hLf6rigthe che xuat quan Iy trong tLtngkhu vl/c, khong
thflm
quyen,
Ngan
hang
Nha
nLf6c

hi~n,d61aQuyTinh thLfang(T.Y.M)0
bao ham cach danh gia ve tinh chat
Ha N9i va Quy CEP - tr<;1
van cho cac va quy mo h09t d9ng cua moi khu chi cap phep h09t d9ng ngan hang,
doi tLf<;1ng
cong nhan vien chuc
vl/c tai chfnh da neu. Han the nG'a, khong c6 cai gQi la c§p phep h09t
d9ng tai chfnhvi mo;
ngheova dan ngheo0 thanh pho Ho trong cachphan 109inay cho thay sl/
Chf Minh (TheaLe ThjLan - Baa cao quy chieu nay la ham y doi v6i quy
+ C6 the chuyento chuctai chfnh
Tai chinh vi mo d Vi~t Nam - Cd hQi djnh cua Lu~t Cac to chuc tin dl,!ng vi mo thanh Quy tin dl,!ngnhan dan
va Thachthuc - Tp. H6 Chi Minh 22- (TCTD)va cac van ban co lie~guan
nhLfmo hinh Quy tin dl,!ngnhan dan
'-------

2. Ho~t dQng tai chinh
me>d Vi~t Nam

54

vi

T~ art NcANIIANc-

NAM7004


oo~rnlHI~IHIII~P
VOl NGAH HANG

ccJSdhi~n nay;

hi;!pvoi quy mova d$Cdiemcua h09t tai chfnh trong h$ thong tai chfnh a
+ C6 the phat trien thanh to chuc d9ng tai chfnh vi mo.Tren tht,tc te, nL10cta trong dieu ki$n nen kinh te
h09t d9ng tai chfnhvi mo dL1i;!c
tht,tc th! trvelng bao gem: ngan sach nha
tai chfnhvi mo nam ngoaicac lo,?ito
trinh do nL1oc,tin dl,!ng,bao hiem, tai chfnh
chuc va hoat d9ng tren voi m9t hi~n dL10id,?ngcac chL1cJng
cac to chucdoan the nhL1H9i phI,!nCt doanh nghi$p,tai chfnhdan cL1va tai
khung phap Iy ro rang.
cap tinh, huy~n...la cac dcJnV!khong chfnh cua cac to chuc phi kinh
3. x&y dt;tng cd 8<1 ph&p ly
c6 tL1cach phap nhan tht,tchi$n. Do doanh.Trong cac khautai chfnhnay,
cho hOl;\t dQng tai chinh vi
d6, khong the ap dl,!ngcac quy d!nh c6 the c6 nhCtngkhau tht,tchi$n cac
mo
tai
Viet Nam
mot sO cua Lu~t Cac TCTD ve cap giay
",
.~ ~ .
"
.
ho9t d9ng ve tai chfnhvi mo. Ch~ng
d
1
van e can uU y
phep hO'?td9ng ngan hang cho to h9n, vi$c SLtdl,Jngcac nguen It,tctai
Tfnh chat chfnh thuc hay ban chuc khong phai TCTD doi voi to chfnh do Nha nL10chuy d9ng de cho

chfnhthuc cua hO'?td9ng tai chfnhvi chuc tai cbfnhvi mo.
ngL1dingheo va cac doi tL1i;!ng
chfnh
mo la xet ve m$t to chuc va ccJSd
- Neu cho rang day la linh vt,tc sach khac vay L1udai phl,!cvI,! san
phap Iy, khong xet ve n9i dung hO'?t h09t d9ng rieng bi$t, do nhCtngto
xuat, kinh doanh, t90 vi$c lam, cai
d9ng bdi n9i dung hO'?td9ng phai chuc rieng bi$t tht,tchi$n, do d6 can thi$n ddi song; tht,tc hi$n ChL1e1ng
dL1i;!C
hieu thong nhat cho du chu the xay dt,tngm9t khung phap Iy rieng trinh ml,!ctieu quoc gia xoa d6i, giam
tht,tchi~n la ngan hang thL1cJng
m,?i bi$t thi cOngkhong hi;!pIy vi nhL1tren ngheo,6n d!nhxa hi?i;cac h09t d9ng
hay m9t NGO.NhL1V~y,
can phai lam da de c~p, chUngta dang di tim Idi cho vay, tL1e1ng
tri;!trong dan eLf;cac
ro dL1i;!c
hO'?td9ng tai chfnh vi mo la
giai cho m9t trong ba khu vt,tccua tai quan h$ tai chfnh phat sinh trong
hO'?td9ng rieng, d9CI~p hay la m9t chfnhvi mo. Neu khu vt,tcchfnhthuc hO'?td9ng cua cac t6 chuc phi kinh
trong nhCtnghO'?td9ng ngan hangthi va ban chfnhthuc dL1i;!C
xac d!nh nhL1 doanh ph6 bien mang tinh chat b6
moi c6 the giai dL1i;!C
bai toan ve mo m9t linhvt,tcd9c I~pthi khu vt,tcchfnh tri;! cho cac hO'?td9ng chfnh, nham
hinh cOngnhL1ccJSdphapIycho hO'?t thuc va phi chfnhthuc dL1i;!c
xac d!nh t90 I~p, phan phoi, SLtdl,Jngquy tien
d9ng cua tai chfnh vi mo. Trong qua voi tL1cach nao? Phai chang van de t$ phl,!cVI,Jcho h09t d9ng chuc nang
trinh xay dt,tngche d!nh ve van de
tai chfnhVImo c6 the pMn I~pthanh dL1i;!cnha nL10cquy d!nh hO$cthva
nay dang c6 st,tlung tung trong vi~c nhieu khu vt,tc?
nh~n; hO$cvi$c cac t6 chuc tin dl,!ng

xac d!nh ph,?mvi, tinh chat cua hO'?t
tht,tchi$n
vi$c cho ngvelingheovay...
- NhLJ'ngcOngc6 quan diem cho
d9ng cOngnhL1xac d!nh mo hinh to
Ro rang la khai ni$m"tai chfnhvi mo"
chuc tai chfnh vi mo va c6 nhieu rang voi khu vt,tcchfnhthuc va khong mangtinh h9Cthu~t nhieuhelnla m9t
chfnh thuc nhL1cach phan bi~t tren
quan diem ve van de nay:
thi deu c6 ccJsa phap Iy nhat d!nhde khai ni$m phap Iy bai trong cac van
- Tv nhCtngtranh lu~n trong cach tht,tchi$n (to chuctin dl,!ngh09td9ng ban quy ph9m phap lu~t hi$n nay ve
hieu ve khai ni~m "ho'?td9ng ngan tai chfnh vi mo voi y nghia la h09t cac khau tai chfnh, chL1ac6 m9t van
hang"la tat ca cac hO'?td9ngtV nh~n d9ng ngan hang tuan thu cac quy ban nao de c~p den "tai chfnhvi mo",
tien gLti,sLtdl,!ngso tien d6 de cap tin
d!nh cua Lu~t Cac t6 chuc tin dl,!ng, nhung neu xet akhfa c9nh h09t d9ng
dl,!ngvacungCtngd!chvI,!thanhtoan quan h$ vay mL1i;!nqua b9n be, h9 cung cap d!ch VI,!tai chfnhcho ngL1di
hay chi la m9t trong cac hO'?td9ng hang...dL1i;!c
tht,tchi$n nhL1m9t quan ngheo thi c6 rat nhieu chfnh sach,
trinh, dt,tan cOngnhL1t6 chuc
d6, hO'?td9ng tai chfnh vi mo cOng h$ vay mL1i;!n
dan st,tva tuan thu quy chL1e1ng
dam
nhi$m.
Vi$c xem xet h09t d9ng
dang dung giCtast,t kh~ng d!nh hay
d!nh cua phap lu~t dan st,t),v~y voi
cung
Ctngtai
chfnh cua m9t chu the
khong kh~ngd!nh la hO'?td9ng ngan nhCtngt6 chuc cOngdang tht,tchi$n

hang. M$t khac, neu d$t gia thiet vi$c cung cap d!ch vI,!tai chfnh cho nao d6 c6 la h09t d9ng tai chfnh vi
nhCtngto chuc tien hanh cac h09t ngL1dingheo nhL1cac t6 chuc phi mo hay khong can cu chu yeu vao
d9ng nay se dL1i;!cNgan hang Nha chfnhphu nL10cngoai,cac doan, h9i, doi tL1i;!ngdL1i;!cphl,!c vI,! c6 phai la
nL10cvoi tL1cach la ccJquan quan Iy d9i... trong nL10choan toan c6 the ngL1dingheo hay khong ma kh6ng
cap giay phep h09t d9ng ngan hang dL1i;!c
d$t ra yeu cau quy d!nh ro trong cac
dieu chinh m9t cach d9CI~p.
nhL1m9t to chuc khong phai to chuc
h09t d9ng chuc nang cua chu the,
NhL1v~y, h09t d9ng tai chfnh vi
tin dl,!ngc6 h09t d9ng ngan hang thi
dau la tai chfnh vi mo, dau khong
mo
khong chi la h09t d9ng ngan
cOngkhong phu hi;!pvoi nhCtngdieu
phai la tai chfnhvi mo. Vf dl,!nhL1vi$c
ki~n d$t ra trong Lu~t Cac TCTD. hang va khong chi nam trong st,t m9t ngan hang thL1e1ng
m9i phl,JcvI,!
quan Iycua Celquan c6 chuc nangve
Trong cac 109ihinh TCTD dL1i;!cquy
cac doi tL1i;!ngngL1dingheo, dCtngve
ho9t d9ng ngan hang.De c6 the xay
d!nh t,?iLu~t Cac TCTD thi khOngc6
m$t quan Iy, cac h09t d9ng d6 cua
dt,tngdL1i;!c
m9t khung phap Iy cl,Jthe ngan hang van dL1i;!cxem nhL1cac
lo,?ihinh to chuc tai chfnhvi mo. Neu
ve van de nay can c6 st,tdanh gia CI,J h09t d9ng ngan hang thong thL1dng
xay dt,tngmo hinhto chuc tai chfnhvi
the

va tach b9chve hai n9i dung chu
mo theo m9t trong nhCtng109ihinh
khac ma khong 99i d6 h09t d(>ngtai
yeu
sau:
TCTD hi~n thdi thi khong kha thi vi
chfnh vi mo. Chi khi nhin nh~n den
mo hinh to chuc va cac quy d!nh ap
W' hO{lt d9ng: 6 muc d9 khai
doi tL1i;!ngdL1i;!cphl,JcvI,! cOng nhL1
dl,!ngcho TCTD hi~n nay khong phu
chfnh sach phl,!cvI,!cua ngan hang,
quat cho phep nh~n d9ng cac k~ "
"'55
T,w ClIfNcANIIANC- &5 9 lOOt2004

-


OOffi.\nl~
n~~II~fP>
VOl NGAN HANG
ngu'dj ta mdi dc'mh gia d6 la h09t
d9ng taj chfnh vi mo. COng nhu' khi
h9 hang, b9n be, to nh6m... cho
nhau vay mu'gn, d6 cOng chi la
nhLtng quan h$ vay mu'gn dan sl,J'
thong thu'dng, chi khi nhin nh$n a
khfa c9nh doi tu'gng du'gc phl,lc vl,l
ngu'di ta mdi xet den tinh chat tai

chfnh "vi mo" hay khong "vi mo".
ve' t6' chLit: Trong khi cung U'ng
tai chfnh la m9t linh vl,J'crat r9ng, vi$c
can clt vaG doi tu'gng du'gc phl,lc Vl,l
de danh gia h09t d9ng tai chfnh vi
mo dan den vi$c c6 rat nhieu to chltc
da, dang va se h09t d9ng tai chfnh vi
mo. Chfnh vi v$y, vi$c xay dl,J'ngm9t
khung phap Iy riEmgve tai chfnh vi
mo, trong d6 bao gom cac quy d!nh
ve h09t d9ng va to chltc se la khong
hgp Iy. Vdi ml,lctieu quy chuEinhoa
h09t d9ng cua NGOs dang h09t
d9ng cho vay, tai trg cho ngu'di
ngheo, vung sau, vung xa, vung kh6
khan nhu' hi$n nay, tru'dc het can xay
dl,fng khung phap Iy ve to chltcva
h09td9ngcua chfnhcac to chltcd6.
Tren Cd sa d6 mdi c6 the de ra du'gc
cac quy dinh ve vi$c cac to chltc nay
c6 du'gc cung U'ng cac dich vl,l tai
chfnh cho ngu'di ngheo hay khong va
cung ltng.nhu' the nao,
Nhin ra m9t so nu'dc nhu'
Campuchia, Bangladesh, Phillipin,
Indonesia hay Uganda nhLtng neJi
hi$n dang thl,J'Chi$n cac h09t d9ng
tai chfnh vi mo m9nh cOng khong c6
sl,J'nhat quan trong vi$c xay dl,fng
quy che tai chfnh vi mo. Tai chfnh vi

mo khong du'gc du'a ra m9t dinh
nghia r6 rang (Bangladesh)hay chi
ddn thuan la m9t sl,J'li$t ke cac d!ch
Vl,ltai chfnh ma to chltc h09t d9ng tai
chfnh vi mo cung cap (Campuchia,
Phillipin...).Theo d6, vi$cdinh nghia
nhu'the nao la to chltc tai chfnh vi mo
cOng khong r6 rang, khong c6 dinh
nghia Cl,lthe ve cac to chltc tai chfnh
vi mo ma chi de cap den tinh chat
cua cac h09t d9ng tai chfnh vi mo
(Campuchia) hay 19ila sl,J'li$t ke cac
d!ch vl,l tai chfnhma to chltc nao
cung cap cac dich vl,lnay du'gc xem

cap tin dl,lngho~c cac dich vl,ltai
chlnh khac cho thanh vien la nhLtng

va khong c6 rU9ng dat).
R6 rang la neu chung ta xay dl,J'ng

ngu'di ngheo

m9t khuon kho phap Iy rieng cho khu
vl,J'ctai chinh vi mo ban chfnhthltc,
va hinh chung chung ta se 109itnJ'hai
khu vl,J'ctai chfnh vi mo con 19i,hay
n6i cach khac la cung m9t n9i dung
ve tai chfnh vi mo nhung du'gc de c$p

va quan Iya cac mang khac nhau.
Van de gid day la can thong nhat ve
m~t quan diem, tren Cdsa d6 t90 nen
sl,J'thong nhat ve m~t quan Iy va xay
dl,J'ng CCJsa phap

Iy:

- Neu nham ml,lctieu thong nhat
ve mat to chltc thi chi c6 mot he
thong'to chltc tai chfnh vi mo 'du'g~
tien hanh cac h09t d9ng vi mo, ngoai
h$ thong nay khong m9t doi tu'gng
nao khac du'gc thl,J'Chi$n h09t d9ng
tai chfnh vi mo;
- Neu nham ml,lc tieu thong nhat
ve m~t h09t d9ng thi bat ky m9t doi

tu'gng nao khi

thl,J'C hi$n

cac h09t

d9ng tai chfnh vi mo phai tuan thu
cac quy d!nh chung. D6 c6 the la ve
giay phep, ve mltc van, tMi gian
h09t d9ng, h09t d9ng thong tin, bao

cao, chiu sl,J' kiem tra, thanh tra cua

Cd quan c6 thEim quyen.., H09t d9ng
tai chfnh vi mo c6 the do to chltc
chuyen h09t d9ng tai chfnt1 vi mo
dam nhi$m ho~c la m9t trong nhLtng

IInh Vl,J'c ma m9tto chltc h09td9ng
da linh vl,J'cc6 the thl,J'Chi$n.
Do c6 nhieu doi tu'<;Jngc6 the tra
thanh to chltc tai chfnh vi mo trong

khi h09t d9ng tai chfnh vi mo xet a
khfa c9nh doi tu'gngphl,lc vl,l cOng

kha da d9ng nen chung ta se quan

Iy

van de nay m9t cach d9C I$p ve to
chltc va h09t d9ng. Cd quan chltc
nang se quan Iy ve m~t to chltc. Khi

mo thong thu'dngla to chltc du'gc

cac doi tu'gng nay tien hanh vi$c
cung U'ngdich vl,l tai chfnh cho ngu'di
ngheo, tuy thu9C vaG vi$c cac dich
vl,lnay thu9CIInhvl,J'cngan hang hay
dan sl,J'ma cac quy dinh phap lu$t
tu'dng U'ng du'<;Jcap dl,lng, Khi chu'a
tach b9ch du'<;Jch09t d9ngtai chfnhvi

mo la m9t h09t d9ng rieng bi$t, d9C
I$p thi chu'a the xay dl,J'ngm9t quy
che riengbi$t, d(>cI$p cho h09t.d(>ng

nh$n tien glti tLtcac thanh vien de

nay,

la to chltctai chfnhvimo (ch~ngh9n,

a Bangladesh, to chltc
56

tai chfnh vi

'---

6

cae nu'dc, sl,J'quan

Iy cua Ngan

hang Trung u'dng doi vdi h09t d(mg
tai chfnh vi mo la rat khac nhau, co
nu'dc khong quan Iy, c6 nu'dc quan Iy
bang cach cap giay phep h09t d(>ng
ngan hang c6 h9n che, c6 nu'dc ban
hanh cac quy dinh phap Iy ngoai lu$t
ngan hang ap dl,lng rieng cho cac to

chltc tai chfnhvi mo. 6 Vi$t Nam,vdi
nhLtng n9i dung da pMn tich tren

a

va de c6 the dap ltngyeu cau can
thiet hi$n nay la phai c6 cd sa phap
Iy cho h09t d(>ngcua khu vl,J'c tai
chfnh vi mo ban chinh thltc, c6 the
giai quyettheo hu'dngxem h09t d9ng

tai chfnhvi mo cua khu vl,J'cnay nhLf
h09t d(>ngngan hang cua cac to
chltc khong phai to chltc tin dl,lng.
Dieu nay xuat phat tLtcac Iy do cOng
nhu'dapltng du'<;Jc
cac ml,lc tieu sau:
- Ve dieuki$n:De du'gccap giay
phep h09t d9ng ngan hang, to chltc
khong phai tochltc tin dl,lngphai dap
U'ngcac dieu ki$n nhu' h09t d9ng
ngan hang la can thiet va c6 lien
quan ch~t che vdi h09t d9ng chfnh,
c6 du von, dieu ki$n v$t chat phu h<;Jp

vdi yeu cau cua h09t d9ng ngan
hang, c6 d(>i ngO can b(>am hieu
h09t d(>ngngan hang, c6 phu'dngan
kinh doanh kha thi ve h09t d(>ng

ngan hang (khoan 2 dieu 22 Lu$t
Cac TCTD),
Se c6 quan diem cho rang dieu
ki$n to chltc khong phai t6 chltc tin
dl,lngphai I$pphuong an kinh_doanh
kha thi se la khong h<;JpIy doi vdi to
chltc tai chinh vi mo khi ma hoat

d(>ngcua to chltc tai chfnh vi m'o
khOngvi ml,1Ctieu Iqi nhu?n, trong khi
ho9t d(>ngngan hang la "hot?t oQng
kinh doanh tien t$ va lam dich vl,l
ngan hang" (khoan 7 dieu 20 Lu$t
Cac TCTD). Dieu nay dung ve
nguyen nghia khai ni$m "h09t d(>ng
ngan hang" theo quy dinh cua phap

c6 the xet ho9t d9ng
nay tu'dng W nhu' h09t d(>ng cua
Ngan hang Chinh sach xa h9i "h09t
d(>ngkhong vi ml,lc tieu Igi nhu$n"
(khoan 2 dieu 4 Nghi dinh so
78/2002/ND-CP ngay 04/10/2002
cua Chfnh phu ve tin dl,lng doi vdi
ngu'dj ngheo va cac doi tu'gng chfnh
sach khac). COngkhong c6 quy dinh
nao cua phap lu$t bat bu(>c tochltc
lu$t. Tuy nhien,

(Xem liep trang 49)

T~ em NC.hN
IIANC - s6

9 NXM 2()()4.


NGANHANGCHfNHSACHxA HQIVal Slf NGHlepxoA £>61, GIAMNGHEO
Tli nhCtng ket qua da d'ilt dU'<;Jc
qua cong tac thf dil§mnh$n ban giao
von uy thac tU NHNo&PTNT sang
NHCSXHc6 thg danh gia mQt cach
sa bQ ve hi$u qua cua cong tac ban
giao nhU'sau:
Vi$c trign khai thl,fChi$n cho yay
hi? ngheo thong qua cac t8 chuc
chinh tri xa hQi da tUng bU'dcxa hQi
hoa, huy dQng can bQ cac cap cac
nganh, d$c bi$t la cac hQidoan thg
cung gEmtrach nhi$m vdi NHCSXH
trong suot qua trinh tU khau th§m
dinh nhu diu yay cho den khi giai
ngan, thu n<;J,thu lai; dam bao dong
von U'u dai kip thCli den vdi cac doi
tV<;Jng
chinh sach va hQ ngheo c6 nhu
cau yay van dg san xuat kinh doanh
nang cao dClisong.

khi dU'<;JcChinh phu giao, rat can sl,f
VaG cUQc thl,fC sl,f cua cac cap, cac

nganh va d$c bi$t la sl,f quan tam t'ilO

dieu ki$n cua chinh quyen cac cap
mQtso m$t sau: Ve tn! sa lam vi~c,
de nghi chinh quyen d!a phU'elngt'ilO
dieu ki$n cap, cho mU'<;Jn
hO$c cho
thue cac trl,Js6 doi dU'dg NHCSXH
c6 trl,Js61am vi$c 8n dinh. Cung co
I?i cac to M't ki~m va vay van: NHC-

SXH phoi h<;Jpvdi cac cap chinh
quyen va cac hQidoan thg ki$ntoan
cac t8 tiet ki$m yay van, nang cao
trach nhi$m cua Ban xoa d6i giam
ngheo. Xac cJjnh I?i chuan ngheo:
tren cel s6 chu§n ngheo do BQ Lao
dQng - ThU'elng binh va Xa hQi cong
I'ili

bo, cac d!a phU'elng can t8 chuc khao
sat danh gia chung va cong bo chu§n
Vi$c huy dQng dV<;JcmQt Il,fCIV<;Jng ngheo phu h<;Jpvdi thl,fC te cua d!a
phU'elng, dg tU d6 c6 cac giai phap
dong dao can bQ cua cac hQi, doan
thg va cac t8 chuc chfnh tri xa hQiVaG giup dB cac hQ nghem thoat ngheo
mQt cach ben vCtng, chong tai ngheo;
qua trinh cho yay va thu n<;Jda t'ilOra
dong
thClitUng bU'dc xac dinh chu§n

cho NHCSXH mQtm'ilng IVdican bQ
ngheo
cua nU'dc ta phu h<;Jpvdi tieu
khong bien che, het long vi ngU'Cli
chi
danh
gia cua quoc te va cac nU'dc
ngheo; t'ilO dU'<;Jcsl,f gEm ket giCta hQi
trang
khu
vl,fc.
vien va cac t8 chuc doan thg, giup
cho nhCtng ngU'Clingheo, dU'<;Jcsong
trang sl,f dum b9C cua cQng dong, bdt
di nhCtng m$c cam xa hQi, phan dau
vVeln len, khac phl,Jc kh6 khan trong
cUQcsong.

Tli nhCtngket qua d'ilt dU'<;JCcua
cong tac nh$n ban giao c6 thg rut ra
mQtso bai h9C kinh nghi$m nhU'sau:
ThtJnhat, do cong tac ban giao
dU'elcchu§n bi mot cach chu dao tU

Vi$c trl,fc tiep quan Iy va dieu
hanh nguon van cho yay ngU'CJi
ngheo va cac doi tU'<;Jng
chinh sach,
da t'ilOra cho NHCSXHsl,fchu dQng,
linh hO'ilttrang vi$c dieu hoa nguon

van giCtacac dia phU'elng,tranh dU'<;Jc
tinh tr'ilng nClithlia, nelithieu van, tU
d6 nang cao h$ so Slt dl,Jngvan, tang
vong quay cua dong van, tang solU'<;Jt
hi? ngheo dU'<;Jc
yay van. Sau khi
nh$n ban giao, thong qua vi$c cung
co cac t8 nh6m tiet ki$m va yay van,
ky ket h<;Jpdong uy thac vdi cac cap
hQi, t8 chuc t$p huan nghi$p vl,Jda
giup cho can bQcua cac HQidoan thg
va t8 chuc chinh tr! xa hQinang cao
nghi$p Vl,J,xac dinh dU'<;Jc
trach nhi$m
cua minh vdi t8 chuc va cac hQivien;
t'ilOra dU'<;Jc
moi quan h$ gan b6 giCta
NHCSXH vdi chinh quyen d!a
phU'elng,cac HQidoan thg va cac hQi
vien. Tuy nhien, trong thCJigian tdi dg
NHCSXH lam tot heln nCtanhi$m Vl,J
cua minh va nhCtngnhi$m Vl,JIdn heln

ph~nmemmayvi'tfnhden cac IO'ilis8

T~ Cl1iNCAN IiANc - 86

sach chung tU va Cels6 v$t chat thiet
yeu nen cong tac ban giao va nh$n
ban giao rat nhanh g9n, khong c6

vU'dngmac.
ThtJhai, vdi sl,fchI d'ilo sat saG
cua Ngan hang Nha nU'dc,sl,fphoi
h<;Jp t'ilO

dieu ki$ncuacaccapchinh

quyenva cac ban, nganhnen sau khi
ban giao congtac cho yay, thu n<;Jda
dU'<;Jc
trign khai kiptMi dambao dong
van U'Udai cua Nha nU'dcden vdi hQ
ngheo va cac doi tU'<;Jng
chinh sach
khong b! gian dO'iln.
ThtJba, vi$c trign khai ky cac h<;Jp
dong uy thac vdi cac cap hQi doan
thg da gan dU'<;JC
trach nhi$mcua cac
t8 chuc nay doi vdi vi$c kigm tra,
giam sat va giup dBcac hQngheo va
doi tU'<;Jng
chinh sach slt dl,Jngdong
van U'Udai cua Chinh phu c6 hi$u
qua, g6p phan thl,fchi$n chU'elngtrinh
ml,Jctieu quoc gia ve xoa d6i giam
ngheocua dia phU'elng..
'

MOT56

VANe~ ~ VltCIII
I
I
(Tiep theo trang

56)

d6 phai 113
phap nhan.Khoan 2 dieu 23
Lu$t Cac TCTD quy d!nh ve ho sd xin
cap giay phep ho~t d9ng ngan hang c6
m9t so lo~i giay td, trong d6 c6 "quyet
d!nh hO$c giay pMp thanh I$p, giay
chung nh$n dang ky kinh doanh nganh
nghe hi$n t~i", khong bU9ct6 chUcho~t
d9ng tai chfnh vi mo phai 113
phap nhan.
Can cU VaGdieu ki$n va ml,lctieu ho~t
d9ng, cd quan c6 tham quyen c6 the
xem xet de cap giay phep ho~t d9ng cho
t6 chuc:tai chfnhvi mo.
- Ve tinh chat ho~t d9ng:Ho~t d9ng
tai chinh vi mo 113
mo hlnh gan tin dl)ng
voi tiet ki$m, tuy 0 quy mo nho nhungc6
the coi 113
ho~t d9ng ngan hang khi trong
ban thElncac nghi$p vl,l clla ho~t d9ng
nay (nhu cho vay, huy d9ng van...) c6
the tiem an nhling rlli ro va can sl! dieu

tiet clla m9t cd quan quan Iy nha nuoc
chuyen nganh.
- Ve tham quyen quan Iy: Voi cac
dieu ki$n va tinh chat tren, Ngan hang
Nha nuoc S8113
cd quan quan Iy ve ho~t
d9ng tai chfnhvi mo. Dieu nay cOngphu
h<;jpvoi thong 1$quac te ve quan Iy ho~t
d9ng tai chfnh vi mo.
Voi nhU'ngd!nh huang tren, van de
con I~i clla chung ta 113din phai c6
nhling quy d!nh can thiet va h<;jpIy ve
ph~mvi ho~t d9ng, kiem tra va giam sat,
ve bao dam an toan, cac yeu cau ve bao
cao, lai suat, tai san bao dam... ma t6
chuc c6 ho~t d9ng tai chfnh vi mo phai
thl!c hi$n de dam baodung tinh chat clla
cac ho~t d9ng d6 la tai chfnhvi mo..
ToiIi~uthornkhao:
- Microfinance Gateway: Frequently
Asked Questions (rofinancegateway. org/section/faq).
- Boo coo Toichinh vi mo a Viet Nam
- Ca hQi va Thoch thuc/22-24 thong
pho Ho Chi Minh - Le Th[Lan
- Nho thi,lc honh Toi chinh WOCCU.
5/2003 Thanh
-

ThietIQPChuang trinhToichinh vi

mo n6ng th6n Viet Nam - MQt kinh
nghiem cua chuang trinh xoo doi giam
ngheo tinh Ho.Tinh- To chuc cuu trQ tre
em Anh (Save the Childrel1UK)- Ho Noi.
thong 11n6m 2002.
- Khul1g phop

1'1 toi chil1h

vi m6

49
9 NAM 2004

-

ADBjVietnam: Khoan ho trQ ky thuQt
3741-VIE- Xay di,lng khung chlnh sach
cho hoat dong toi chinh vi mo.