Bài giảng ngữ văn 7 bài 16 ôn tập phần tiếng việt 11

TaiLieu.VN


Tiết 138-139 Ôn tập phần tiếng Việt
I.

Khởi ngữ

TP câu đứng
trước CN nêu
lên đề tài của
câu

TaiLieu.VN

Các TP biệt lập

TP tình thái

TP cảm thán

TP phụ chú

TP gọi đáp

Thể hiện
cách nhìn
của người
nói

Bộc lộ tâm

lý của
người nói

Dùng để
tạo lập-duy
trì quan hệ
giao tiếp

Bổ sung
chi tiết cho
ND chính
của câu


* Bi tp: 1.

Gọi tên các thành phần câu:

a. xõy cỏi lng y
b. dường như
c: nhng ngi con gỏi... nhn ta nh
vy
d.
tha ụng
- vất

TaiLieu.VN

vả quá!

- khi ng.
- TP tnh thỏi
- TP phụ

chú
- TP gọi -đáp
- TP cảm

thán.


3. Viết đoạn văn giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đoạn
văn có những câu sử dụng các thành phần biệt lập:
(Bến quê là một câu chuyện về cuộc đời - cuộc đời vốn rất bỡnh lặng quanh ta- với những
nghịch lí không dễ gỡ hoá giải. Hỡnh như trong cuộc sống hôm nay, chúng ta có thể gặp ở
đâu đó một số phận giống như hoặc gần giống như số phận của nhân vật Nhĩ trong câu
chuyện của Nguyễn Minh Châu ? Người ta có thể mải mê kiếm danh, kiếm lợi để rồi sau khi
đã rong ruổi gần hết cuộc đời, vỡ một lí do nào đó phải nằm bẹp dí một chỗ, con người mới
chợt nhận ra rằng: gia đình chính là cái tổ ấm cuối cùng đưa tiễn ta về nơi vĩnh hằng ! Cái
chân lí giản dị ấy, tiếc thay, Nhĩ chỉ kịp nhận ra vào những ngày tháng cuối cùng của cuộc
đời mỡnh. Nhĩ đã từng “đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất”, nhưng khi chẳng
may bị mắc bệnh hiểm nghèo, liệt toàn thân thì cuộc sống của anh lại hoàn toàn phụ thuộc
vào những người khác. Nhưng chính vào cái khoảnh khắc mà trực giác đã mách bảo cho anh
biết rằng cái chết đã cận kề thỡ trong anh lại bừng lên nhưng khát vọng thật đẹp đẽ và thánh
thiện. Có thể nói, Bến quê là câu chuyện bàn về ý nghĩa của cuộc sống, nhân vật Nhĩ là một
nhân vật tư tưởng; nhưng là thứ tư tưởng đã được hỡnh tượng hoá một cách tài hoa và có khả
năng gây xúc động mạnh mẽ cho người đọc.)
* Các thành phần biệt lập:
- Thành phần phụ chú: cuộc đời vốn rất bỡnh lặng quanh ta
- Thành phần tình thái: hình như

- Khởi ngữ: cái chân lí giản dị ấy
- Thành phần cảm thán: tiếc thay.
TaiLieu.VN


II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn

Về nội dung

LK chủ đề

Các
câu
phục
vụ
CĐ
của
đoạn

TaiLieu.VN

Các
đoạn
phục
vụ
chủ
đề
của
VB

Về hình thức

LK lôgic

Các
câu,
các
đoạn
văn
phải
sắp
xếp
theo
trình tự
hợp lí

Các câu, các đoạn LK = biện pháp:

P. lặp
từ
ngữ

P. Đồng
nghĩa,
trái
nghĩa,
liên
tưởng

Phép

thế

Phép
nối


•Bài tập
1. Gäi

tªn phÐp liªn kÕt:

a. nh­ng,
b. c«

nh­ng råi, vµ

bÐ

c« bÐ - nã
c. Bây giờ cao sáng rồi thỡ để ý đâu
đến bọn chúng tôi nữa - thế!

TaiLieu.VN

-> phép nối
-> phÐp

lÆp tõ vùng

->phép thế đại

từ->phép thế đại từ


III.

Nghĩa tường minh

Phần thông báo
được diễn đạt trực
tiếp bằng từ ngữ
trong câu.

Và

Hàm ý

Phần thông báo không
được diễn đạt trực tiếp
bằng từ ngữ trong câu
mà suy ra từ những từ
ngữ đó.

* Bài tập:
1. Câu chứa hµm ý: “ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi !”
=> Có hàm ý lµ: “ĐÞa ngôc míi chÝnh lµ n¬i dµnh cho c¸c «ng
(nhµ giµu)”.

TaiLieu.VN

2.
Cõu chứa hàm ý:
a. “Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp”
Với Hàm ý: “Đội bóng huyện chơi không hay”
hoặc “Tôi không muốn bỡnh luận về việc này”.
*Người nói cố ý vi phạm phương châm:

Quan hệ

b. “Tớ báo cho Chi rồi”
Với hàm ý:
“Tôi chưa báo cho Nam và Tuấn”
hoặc “Tôi khụng muốn nhắc đến tên Nam và Tuấn”.
*Người nói đã cố ý vi phạm phương châm: Về lượng.

TaiLieu.VN


*Luyện tập:
3. Viết đoạn văn giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh
Châu, trong đoạn văn có những câu sử dụng khởi ngữ và các thành
phần biệt lập ( Chỉ rừ cỏc TP đú).
Bài làm:
“Bến quê” là một câu chuyện về cuộc đời - cuộc đời vốn rất bỡnh lặng
quanh ta- với những nghịch lí không dễ gỡ hoá giải. -> TP phụ chú
Hỡnh như trong cuộc sống hôm nay, chúng ta có thể gặp ở đâu đó
một số phận giống như hoặc gần giống như số phận của nhân vật
->TP tình thái
Nhĩ trong câu chuyện của Nguyễn Minh Châu ?
Người ta có thể mải mờ, rong ruổi gần hết cuộc đời, vỡ một lí do nào

đó phải nằm bẹp dí một chỗ, con người mới chợt nhận ra rằng: gia
đỡnh chính là cái tổ ấm cuối cùng đưa tiễn ta về nơi vĩnh hằng ! Cái
chân lí giản dị ấy, tiếc thay, Nhĩ chỉ kịp nhận ra vào những ngày
tháng cuối cùng của cuộc đời mỡnh.
Cái chân lí giản dị ấy

Tiếc thay

TaiLieu.VN

-> Khởi ngữ
-> TP cảm thán


Kiểm tra 15 phút:
Viết đoạn văn giới thiệu truyện ngắn “ Lặng lẽ Sa Pa” của
Nguyễn Thành Long, trong đoạn văn có những câu sử dụng
khởi ngữ và các thành phần biệt lập ( Chỉ rừ cỏc TP đú).
Sa Pa thơ mộng – nơi nhà văn Nguyễn Thành Long gọi là “Nơi lặng lẽ” ấy
– lại có những con người cống hiến hết mình như vậy cho đất nước. Hình
như

TaiLieu.VN