Một số giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học quận 1 thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
________________

HOÀNG MINH PHƯƠNG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 1
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN – 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
________________

HOÀNG MINH PHƯƠNG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 1
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS-TS Thái Văn Thành

NGHỆ AN - 2015


LỜI CẢM ƠN
Luận văn này là kết quả của quá trình học tập tại Trường Đại học Vinh và
quá trình công tác của bản thân trong các năm qua.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến Quý Thầy, Cô
giáo đã tham gia giảng dạy lớp cao học khoá 21 chuyên ngành Quản lý giáo dục,
đến Phòng Đào tạo sau đại học của Trường Đại học Vinh, lãnh đạo Phòng Tiểu
học Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, tất cả cán bộ quản lý các
trường, bạn bè, người thân và gia đình đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác
giả trong quá trình học tập và hoàn thành đề tài luận văn này.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Thái Văn

Thành người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả nghiên cứu đề tài và hoàn
chỉnh luận văn. Với những kiến thức được học hỏi được từ các thầy cô, với vốn
kinh nghiệm của bản thân trong quá trình công tác, bản thân đã rất cố gắng
nhưng chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được
nhận những ý kiến đóng góp bổ sung nhiều hơn của quý thầy, cô cùng các anh,
chị em đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 5 năm 2015
Tác giả luận văn
Hoàng Minh Phương


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu...............................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu........................................................3
4. Giả thuyết khoa học.................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................3
6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................3
7. Đóng góp của luận văn............................................................................4
8. Cấu trúc luận văn.....................................................................................4
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Nước ngoài...................................................................................5
1.1.2 Trong nước...................................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Hiệu trưởng trường TH.................................................................8
1.2.2. Đội ngũ HT trường TH.................................................................9
1.2.3. Phát triển đội ngũ HT trường TH................................................10
1.2.4. Giải pháp phát triển đội ngũ HT trường TH...............................11
1.3. Một số vấn đề về hiệu trưởng trường tiểu học
1.3.1.Vị trí, vai trò của HT trường TH..................................................12
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của HT trường TH ...................................13


1.3.3. Yêu cầu về phẩm chất, năng lực của HT trường TH ..................14
1.4. Một số vấn đề về công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đôi ngũ HT trường TH ...................18
1.4.2. Nội dung phát triển đội ngũ HT trường TH...................................19
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ HT trường TH
.....................................................................................................23
Kết luận chương 1 ................................................................................27

Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 1, THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH
2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội, giáo dục Quận 1, Thành phố
Hồ Chí Minh
2.1.1. Vài nét khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội Quận 1, Thành phố Hồ
Chí Minh...............................................................................................28
2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh 28
2.1.3. Tình hình giáo dục TH Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh..........29
2.2. Khái quát về điểu tra thực trạng
2.2.1. Mục đích điều tra.........................................................................31
2.2.2. Nội dung điều tra........................................................................ 31
2.2.3. Đối tượng điều tra.......................................................................31
2.2.4. Phương pháp điều tra...................................................................31
2.3. Thực trạng đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận 1, Thành phố
Hồ Chí Minh
2.3.1. Về số lượng, cơ cấu.....................................................................32


2.3.2. Về phẩm chất đạo đức, chính trị..................................................35
2.3.3. Về trình độ chuyên môn..............................................................37
2.3.4. Về năng lực lãnh đạo, quản lí......................................................40
2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ HT các trường tiểu học Quận 1,
Thành phố Hồ Chí Minh...........................................................................43
2.5. Đánh giá chung về thực trạng...........................................................49
Kết luận chương 2
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 1, THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH.
3.1. Những nguyên tắc đề xuất giải pháp ...............................................53

3.2. Các giải pháp phát triển đội ngũ HT các trường TH Quận1, Thành phố
Hồ Chí Minh..............................................................................................54
3.2.1. Tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ
HT các trường TH Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.................................54
3.2.2. Xây dựng và thực hiện tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, sử
dụng, luân chuyển đội ngũ HT các trường TH Quận 1, TP. Hồ Chí Minh. 58
3.2.3. Cụ thể hóa tiêu chuẩn HT các trường TH Quận 1, TP.Hồ Chí Minh68
3.2.4. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ HT.............................72
3.2.5. Đổi mới công tác đánh giá đội ngũ HT ............................................79
3.2.6. Hoàn thiện chế độ, chính sách đối với đội ngũ HT..........................83
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã
đề xuất .......................................................................................................87
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO


PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay, chiến lược phát triển nhanh, bền vững nhất đối
với mỗi quốc gia đó là chú trọng đến công tác đổi mới và nâng cao chất lượng hệ
thống giáo dục và đào tạo (GD & ĐT), tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển
nguồn nhân lực, nhân tài cho đất nước. Đảng và Nhà nước Việt Nam hết sức chú
trọng phát triển GD & ĐT, coi "giáo dục là quốc sách hàng đầu". Một trong các
yếu tố quyết định cho sự thành công của giáo dục (GD) là đội ngũ cán bộ quản lí
GD. Cán bộ quản lí (CBQL) giáo dục có vai trò quyết định đến chất lượng và
hiệu quả GD của mỗi nhà trường, mỗi cơ sở GD.

Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII ngày 24/12/1996 đã chỉ đạo “Từ nay,
khi xét công nhận Đảng bộ trong sạch vững mạnh phải coi việc quan tâm phát
triển GD và đào tạo (GD ĐT), tổ chức học tập bồi dưỡng cho cán bộ lãnh đạo là
một tiêu chuẩn không thể thiếu.”
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VIII ngày 09-06-1997, đã nêu:
“Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ toàn diện cả về lí luận chính trị, phẩm chất đạo đức,
trình độ chuyên môn và năng lực thực tiễn…”.
Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2010-2020 của Đại hội Đảng XI đã
khẳng định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn
diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá,


dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lí giáo dục, phát
triển đội ngũ giáo viên và CBQL là khâu then chốt” [17;18].
Hiệu quả và chất lượng giáo dục ở trường phổ thông phụ thuộc vào nhiều
yếu tố như: Nội dung chương trình, sách giáo khoa; đội ngũ CBQL và giáo viên
(GV); cơ sở vật chất kỹ thuật và trang thiết bị trường học; sự phối kết hợp cuả
các lực lượng xã hội; sự quan tâm cha mẹ học sinh; môi trường GD và công tác
xã hội hoá GD… trong đó đội ngũ CBQL và GV là yếu tố quyết định chất lượng
và hiệu quả GD rõ nét nhất. Cha ông chúng ta tổng kết “Một người lo bằng kho
người làm” đã nói lên vai trò to lớn cũng như nhiệm vụ quan trọng cuả nhà quản
lí- Mà nhà quản lí các trường học phổ thông hiện nay là hiệu trưởng (HT). Cũng
chính vì nhiệm vụ quan trọng đối với HT trường phổ thông như vậy, mà Phó
Thủ tướng kiêm bộ trưởng Bộ Giáo dục-Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân đã khẳng
định: “Sự nghiệp đổi mới giáo dục có thành công hay không một phần quan
trọng phụ thuộc ở năng lực quản lí và điều hành cuả người hiệu trưởng”.
Vai trò của người làm công tác quản lí ở một cơ sở GD là vô cùng quan
trọng, đặc biệt là người đứng đầu. Tuy nhiên, từ trước đến nay vấn đề bồi dưỡng
cho cán bộ lãnh đạo nói chung, HT nói riêng chưa được đặt ra và giải quyết
đúng với vị trí của nó.

Xác định tầm quan trọng của đội ngũ CBQL ngành GD, trong những năm
qua, Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều cố gắng trong công tác xây
dựng, quy hoạch, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ HT. Tuy nhiên, trước sự phát


triển chung của đất nước, trước đòi hỏi đổi mới của ngành GD, đội ngũ CBQL
GD nói chung, CBQL các trường tiểu học (TH) nói riêng vẫn còn những tồn
tại, hạn chế và bất cập, đặc biệt là năng lực chuyên môn quản lí và khả năng
thích ứng với bối cảnh phát triển và hội nhập hiện nay. Chính vì vậy, đòi hỏi cần
phải tăng cường công tác bồi dưỡng để nâng cao năng lực đội ngũ CBQL nói
chung, HT các trường TH nói riêng.
Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài “Một số giải pháp phát triển
đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh.”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp phát triển
đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh, góp
phần nâng cao chất lượng GD tiểu học của quận.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Vấn đề phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận 1, Thành phố
Hồ Chí Minh.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận 1, Thành
phố Hồ Chí Minh.
4. Giả thuyết khoa học


Nếu đề xuất được các giải pháp đảm bảo tính khoa học, có tính khả thi thì
sẽ phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận1, Thành phố Hồ Chí
Minh

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lí luận của vấn đề phát triển đội ngũ hiệu trưởng các
trường tiểu học
5.2 Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề phát triển đội ngũ hiệu trưởng
các trường tiểu học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh
5.3 Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu
học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận: Phương pháp phân tích và
tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa lí thuyết, mô hình hoá để thực hiện nhiệm vụ
nghiên cứu lí luận của đề tài.
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Điều tra bằng bảng hỏi.
- Tổng kết kinh nghiệm GD.
- Lấy ý kiến chuyên gia.
Nhằm giải quyết nhiệm vụ 2, 3 của đề tài.
6.3. Phương pháp thống kê toán học:


Để xử lí số liệu các kết quả nghiên cứu, trên cơ sở đó có nhận định, đánh
giá đúng đắn, chính xác các kết quả nghiên cứu.
7. Đóng góp của luận văn.
7.1. Về lí luận: Góp phần khái quát hóa lí luận về vấn đề phát triển đội ngũ
hiệu trưởng các trường tiểu học. Đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ
hiệu trưởng các trường tiểu học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh
7.2. Đưa ra bức tranh xác thực về thực trạng chất lượng đội ngũ hiệu trưởng
và thực trạng công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học Quận1,
Thành phố Hồ Chí Minh
8. Cấu trúc của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn gồm

có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận của vấn đề phát triển đội ngũ hiệu trưởng các
trường tiểu học
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường
tiểu học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh
Chương 3: Một số giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu
học Quận1, Thành phố Hồ Chí Minh



CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Lịch sử phát triển của xã hội loài người từ cổ sơ đến hiện đại văn minh
như ngày nay đều gắn liền với lịch sử GD. Bởi bất kì ở thời đại nào, quốc gia
nào, chế độ chính trị nào cũng đều đặt nhiệm vụ GD thành mục tiêu có tính chiến
lược để chấn hưng và phát triển đất nước. Ngay từ thế kỉ thứ 18 nhà trí thức lỗi
lạc Lê Quý Đôn đã nói "phi trí bất hưng”. Nếu không chăm lo, bồi dưỡng đào tạo
đội ngũ những người trí thức thì làm sao có chỗ dựa rường cột cho một quốc gia
hưng thịnh. Ngày nay GD được đánh giá là quốc sách hàng đầu. Vấn đề cải cách
và đổi mới GD đang đựơc triển khai với nhiều yếu tố liên quan đến chất lượng
GD: Phương pháp dạy học chưa thực sự đổi mới, cơ cấu chưa đồng bộ, đội ngũ
GV yếu, trang thiết bị dạy học, kinh phí đầu tư cho GD còn thấp, đặc biệt đội
ngũ cán bộ (CB) QLGD nhất là HT chưa thực sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
ngày càng cao. Đánh giá và nâng cao chất lượng đội ngũ HT là một vấn đề hết
sức quan trọng, nhưng trong thực tế còn ít đề cập đến nâng cao chất lượng đội
ngũ HT, đây là đội ngũ CB có chức năng ảnh hưởng lớn, có ý nghĩa quyết định
đến chất lượng GD toàn diện của các nhà trường.
1.1.1. Nước ngoài

Có thể nói vấn đề phát triển đội ngũ CBQL trong đó được bao gồm phát
triển đội ngũ HT được các nhà nghiên cứu ngoài nước từ xa xưa đã rất quan tâm,
đã đề xuất được nhiều giải pháp có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ
CBQL GD.
Vào các năm 500 đến 300 trước Công Nguyên, tại Trung Hoa cổ đại đã
xuất hiện các tư tưởng quản lí của Khổng Tử nhằm mục đích đào tạo lớp người
cai trị xã hội. Tư tưởng quản lí đó được xây dựng trên cái cốt triết lí là đạo nhân,
ông đã đúc kết các yếu tố nói trên để đi đến việc định ra các hình mẫu về phẩm
chất và năng lực của tầng lớp những người quản lí xã hội chuyên nghiệp như
“quân tử” và “kẻ sĩ”. Tư tưởng nói trên, tuy chưa thực sự chuyên sâu về quản lí,
nhưng đã thể hiện những quan điểm về nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL trong
xã hội lúc bấy giờ [32] [35].
Trong cuốn “Vấn đề quản lí và lãnh đạo nhà trường” V.A Xukhomlinxki đã
nêu rất cụ thể cách tiến hành phân tích và khảo sát giúp đội ngũ CBQL nhằm
thực hiện tốt và có hiệu quả giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL.
Không chỉ có thế, đứng ở góc độ nghiên cứu lí luận GD học, hầu hết các công
trình nghiên cứu của các tác giả Liên Xô (cũ) đã đề cập tới lực lượng GD; trong
đó có nêu lên vai trò, vị trí, chức năng của CBQL nhà trường. Đó là các công
trình tiêu biểu như: Ilina. T.A. với tác phẩm Giáo dục học (tại tập 3: Những cơ
sở của công tác giáo dục ; Savin N. V với tác phẩm Giáo dục học. Năm 1991, tổ
chức UNESCO đã cho xuất bản cuốn La Gestion administrative et Pédagogique


des écoles (Quản lí hành chính và sư phạm trong các nhà trường TH) của Jean
Valérien [2] [24].
Trong các điều kiện cơ bản để phát triển GD: (Môi trường kinh tế GD;
chính sách và công cụ thể chế hóa GD; cơ sở vật chất kỹ thuật và tài chính GD;
đội ngũ CBQL), thì các nghiên cứu của nhiều nước trên thế giới đều khẳng định

CBQL là điều kiện cơ bản, quyết định sự phát triển của GD. Thực tế nhiều nước
đi vào cải cách GD, phát triển GD thường bắt đầu bằng phát triển đội ngũ
CBQL.
1.1.2. Trong nước
Ở Việt Nam, liên quan đến các vấn đề về phát triển đội ngũ CBQL – HT
đã có những nghiên cứu. Từ những năm 90 trở về trước đã có một số công trình
của nhiều tác giả bàn về lí luận quản lí trường học và các hoạt động quản lí nhà
trường như: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ và các bài giảng về QLGD (Trường
CBQLGD Trung ương I).....Những năm đầu của thập kỉ 90 đến nay đã có nhiều
công trình nghiên cứu có giá trị như: “Khoa học tổ chức và quản lí - một số vấn
đề lí luận và thực tiễn” của Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lí
(NXB Thống kê Hà Nội năm 1999); “Tập bài giảng lí luận đại cương về quản lí”
của Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc (Hà Nội 1998); Tác giả Lê Vũ
Hùng với bài “CBQL giáo dục - đào tạo trước yêu cầu của sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” trên tập san Nghiên cứu Giáo dục, tháng
1/2003 [30]. “Tập bài giảng lớp CBQL phòng GD&ĐT” của trường CBQL GD


& ĐT (Hà nội năm 2000); “Giáo trình khoa học quản lí” của Phạm Trọng Mạnh
(NXBĐHQG Hà Nội năm 2001) . Bên cạnh đó còn có những bài viết đề cập đến
lĩnh vực QLGD như: “Vấn đề kinh tế thị trường, Quản lí nhà nước và quyền tự
chủ các trường học”của Trần Thị Bích Liễu – Viện KHGD đăng trên tạp chí GD
số 43 tháng 11/2002; “Đổi mới QLGD là khâu đột phá” của tác giả Quế Hương,
đăng trên báo Giáo dục & Thời đại ngày 01/12/2002; “CBQL GD&ĐT trước yêu
cầu của sự nghiệp CNH- HĐH đất nước” của cố Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Lê Vũ
Hùng trên tạp chí số 60 tháng 6 năm 2003; Tác giả Hoàng Tâm Sơn trong nghiên
cứu của mình ở đề tài cấp Bộ “Một số vấn đề tổ chức khoa học lao động của
người HT” đã đưa ra các giải pháp và kiến nghị về đào tạo, bồi dưỡng CBQL
giáo dục các tỉnh phía Nam trước yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước trong những năm đầu của thế kỷ XXI; Tác giả Vũ Bá Thể đã đưa ra một số

giải pháp phát triển nguồn nhân lực để công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
trong giai đoạn đến năm 2020 [30].
Ngoài ra, còn có nhiều công trình, bài viết nghiên cứu được công báo trên
các tạp san chuyên ngành như Nghiên cứu GD, phát triển GD,.... [36] [38] [41].
Như vậy, vấn đề phát triển đội ngũ CBQL - HT từ lâu đã được các nhà
nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Những công trình, bài viết này thực
sự đã nghiên cứu những mảng đề tài hết sức thiết thực cho công tác phát triển đội
ngũ GV và CBQL - HT giáo dục phổ thông. Qua các công trình nghiên cứu của
họ, thấy một điểm chung đó là: Khẳng định vai trò quan trọng của các giải pháp


phát triển đội ngũ CBQL - HT trong việc nâng cao chất lượng quản lí, chất lượng
dạy học ở các cấp học, bậc học. Đây cũng là một trong những tư tưởng lớn về
phát triển GD của Đảng ta. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung làm
sáng tỏ các giải pháp phát triển đội ngũ HT các trường TH Quận 1, Thành phố
Hồ Chí Minh.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Hiệu trưởng trường tiểu học
1.2.1.1 Khái niệm về hiệu trưởng
HT nhà trường do các cấp có thẩm quyền bổ nhiệm, tái bổ nhiệm, miễn
nhiệm, luân chuyển, cách chức. Mỗi trường có một HT. Nhiệm kì của HT là 5
năm và không quá 2 nhiệm kì ở một trường. Trình độ đào tạo và thời gian công
tác phải đạt trình độ chuẩn đào tạo nhà giáo theo quy định của luật GD đối với
từng cấp học. HT là người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí các hoạt động và
chất lượng GD của nhà trường [3] [6] [8].
1.2.1.2 Khái niệm về hiệu trưởng trường tiểu học
HT trường tiểu học là người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí các hoạt
động và chất lượng GD của nhà trường. HT do Trưởng phòng GD & ĐT bổ
nhiệm đối với TH học công lập, công nhận đối với trường TH tư thục theo quy
trình bổ nhiệm hoặc công nhận HT của cấp có thẩm quyền [6] [8].

Người được bổ nhiệm hoặc công nhận làm HT trường TH phải đạt chuẩn
HT trường TH. Nhiệm kì của HT trường TH là 5 năm. Sau 5 năm, HT được


đánh giá và có thể được bổ nhiệm lại hoặc công nhận lại. Đối với trường TH
công lập, HT được quản lí một trường TH không quá hai nhiệm kì. Mỗi HT chỉ
được giao quản lí một trường TH. Sau mỗi năm học, mỗi nhiệm kì công tác, HT
trường TH được cán bộ, GV trong trường và cấp có thẩm quyền đánh giá về
công tác quản lí các hoạt động và chất lượng GD của nhà trường theo quy định.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay việc bổ nhiệm HT các trường các trường Mầm
non, TH, Trung học cơ sở đều do Chủ tịch ủy ban quận, huyện kí quyết định.
1.2.2. Đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học
1.2.2.1 Khái niệm về đội ngũ
Theo từ điển Tiếng Việt, đội ngũ là “Tập hợp gồm một số đông người
cùng chức năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng”. [37]
Nói đến đội ngũ là nói đến một số đông người được tổ chức thành một lực
lượng, có sự gắn bó chặt chẽ với nhau trong một tổ chức theo những quy định,
điều lệ… để tạo nên sức mạnh nhằm thực hiện những mục tiêu đã xác định của
tổ chức đó.
Theo từ điển Tiếng Việt: “Đội ngũ là tập hợp gồm một số đông người
cùng chức năng, nhiệm vụ hoặc nghề nghiệp, hợp thành lực lượng hoạt động
trong một hệ thống (tổ chức)”. [37]
Như thế có thể hiểu: Đội ngũ là một tập hợp gồm nhiều người, cùng chức
năng, nhiệm vụ hoặc nghề nghiệp, có sự gắn kết với nhau trong một tổ chức để
cùng thực hiện mục tiêu của tổ chức đó.


1.2.2.2 Khái niệm về đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học
Đội ngũ HT trường TH là những người được cấp có thẩm quyền bổ nhiệm
và đạt chuẩn về HT trường TH. HT các trường TH được tập hợp và tổ chức chặt

chẽ thành một lực lượng thống nhất sẽ tạo ra đội ngũ HT trường TH.
Đội ngũ HT trường TH là lực lượng nòng cốt của hệ thống chính trị – xã
hội của quận huyện, là một trong những nhân tố có tính quyết định sự thành
công hay thất bại của một hệ thống quản lí và hiệu quả của các hoạt động kinh
tế, xã hội, chính trị, văn hoá, GD... Ngày nay, lao động quản lí có xu hướng
nâng cao và trở thành một bộ phận quan trọng của cơ cấu lao động xã hội, là
một nghề, với cơ cấu phức tạp trong cơ cấu sản xuất xã hội được chuyên môn
hoá, hiệp tác hoá sâu sắc.
Đội ngũ HT trường TH luôn được quan tâm xây dựng, đào tạo, bồi
dưỡng về phẩm chất, trình độ chuyên môn và nghiệp vụ quản lí để đáp ứng yêu
cầu, nhiệm vụ ngày càng cao trong tình hình mới của đất nước [6] [8].
1.2.3. Phát triển đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học
1.2.3.1. Phát triển
Phát triển: là vận động, tiến triển theo chiều hướng tăng lên. Sự phát triển
là một quá trình vận động và biến đổi không ngừng làm cho số lượng và chất
lượng luôn đi lên theo chiều hướng nhất định, bền vững. Xây dựng và phát triển
luôn gắn kết và có mối quan hệ hữu cơ với nhau [37].


Một số giải pháp phát triển là những tác động liên tục, có tổ chức, có định
hướng của chủ thể quản lí tới khách thể quản lí, làm cho số lượng và chất lượng
của khách thể quản lí luôn vận động đi lên trong mối hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau,
tạo nên thế phát triển bền vững [10][37].
1.2.3.2. Phát triển đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học
Phát triển đội ngũ HT trường TH là làm cho đội ngũ HT trường TH trưởng
thành đáp ứng đòi hỏi yêu cầu của sự nghiệp GD & ĐT nói chung, từng nhà
trường nói riêng [8] [10].
Phát triển đội ngũ HT trường TH phải thực hiện các nội dung như: Kế
hoạch hoá đội ngũ HT trường TH, bổ nhiệm, đề bạt, bố trí sử dụng, bồi dưỡng,
đào tạo, đánh giá, sàng lọc, thuyên chuyển, miễn nhiệm, thực hiện công tác thi

đua-khen thưởng đội ngũ.
Tuy nhiên, phát triển đội ngũ HT trường TH là phát triển những con người
có học vấn, có nhân cách phát triển ở trình độ cao. Vì thế trong phát triển đội
ngũ hiệu trưởng trường TH, chúng ta cần chú ý một số yêu cầu chính sau đây:
[9] [10]
+ Phát triển đội ngũ HT trường TH, trước hết phải giúp cho đội ngũ này
phát huy được vai trò chủ động, sáng tạo, khai thác ở mức cao nhất năng lực,
tiềm năng của đội ngũ, để họ có thể cống hiến được nhiều nhất cho việc thực
hiện mục tiêu GD đề ra.


+ Phát triển đội ngũ HT trường TH phải nhằm hướng vào phục vụ những
lợi ích của tổ chức, cộng đồng và xã hội, đồng thời phải đảm bảo thoả đáng lợi
ích vật chất và tinh thần cho họ.
+ Phát triển đội ngũ HT trường TH phải nhằm đáp ứng mục tiêu trước mắt
và mục tiêu phát triển lâu dài của tổ chức, đồng thời phải được thực hiện theo
một quy chế, quy định thống nhất trên cơ sở Pháp luật của Nhà nước.
+ Phát triển đội ngũ HT trường TH phải đảm bảo đủ về số lượng, cân đối
về cơ cấu, đạt chuẩn và trên chuẩn, đáp ứng nhu cầu vừa tăng quy mô vừa nâng
cao chất lượng và hiệu quả GD, đáp ứng yêu cầu đặt ra của địa phương.
Phát triển đội ngũ HT trường TH là những tác động liên tục, có tổ chức, có
định hướng của chủ thể quản lí tới đội ngũ HT trường TH, làm cho đội ngũ này
đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu; có kế hoạch, quy hoạch, chuẩn hoá, nâng cao
chất lượng nhằm phát huy năng lực, vai trò, trách nhiệm của họ trong việc đảm
bảo chất lượng GD [10].
1.2.4. Giải pháp phát triển đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học
1.2.4.1. Giải pháp
Theo từ điển Tiếng Việt “Giải pháp là phương pháp giải quyết một vấn đề
cụ thể nào đó” [37]. Như vậy nói đến giải pháp là nói đến những cách thức tác
động nhằm thay đổi chuyển biến một hệ thống, một quá trình, một trạng thái

nhất định nhằm đạt được mục đích hoạt động. Giải pháp càng thích hợp, càng tối
ưu, càng giúp con người nhanh chóng giải quyết những vấn đề đặt ra. Tuy nhiên,


để có được những giải pháp như vậy, cần phải dựa trên những cơ sở lí luận và
thực tiễn đáng tin cậy.
1.2.4.2. Giải pháp phát triển đội ngũ Hiệu trưởng trường tiểu học
Từ khái niệm về giải pháp ở trên, chúng ta có thể hiểu: Giải pháp phát
triển đội ngũ HT trường TH là cách vận dụng sáng tạo chức năng quản lí của
Phòng GD & ĐT và các cơ quan quản lí cấp trên nhằm tác động đến đội ngũ HT
trường TH và các yếu tố khác có liên quan để phát triển lượng và chất cho đội
ngũ HT trường TH trong nhà trường. Là sự tác động có ý thức, có hướng đích
của các cơ quan quản lí cấp trên nhằm phát huy được tính chủ động, sáng tạo
một cách tốt nhất, khai thác ở mức độ cao nhất năng lực, tiềm năng của đội ngũ
HT trường TH để thực hiện mục tiêu GD của nhà trường [27] [37].
1.3. Một số vấn đề về Hiệu trưởng trường tiểu học
1.3.1 Vị trí, vai trò của người Hiệu trưởng trường Tiểu học
HT trường tiểu học là người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí các hoạt
động và chất lượng GD của nhà trường. HT do Trưởng phòng GD & ĐT bổ
nhiệm đối với trường TH công lập, công nhận đối với trường TH tư thục theo
quy trình bổ nhiệm hoặc công nhận HT của cấp có thẩm quyền.
HT trường tiểu học là người chịu trách nhiệm tổ chức, quản lí các hoạt
động và chất lượng GD của nhà trường.
Vai trò của HT trường tiểu học ngày càng tăng, thực chất là do đòi hỏi ở
người HT khả năng phát huy nhân tố chủ quan, có bản lĩnh, tri thức và năng


động trên cơ sở các quan điểm, đường lối, chính sách phát triển kinh tế – xã hội
của công cuộc đổi mới [6] [7] [8].
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người Hiệu trưởng trong trường Tiểu

học
Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng:
- Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; lập kế hoạch và tổ chức thực
hiện kế hoạch dạy học, GD; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước Hội đồng
trường và các cấp có thẩm quyền;
- Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn trong
nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó;
- Phân công, quản lí, đánh giá, xếp loại; tham gia quá trình tuyển dụng,
thuyên chuyển; khen thưởng, thi hành kỉ luật đối với GV, nhân viên theo quy
định;
- Quản lí hành chính; quản lí và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài chính,
tài sản của nhà trường;
- Quản lí học sinh và tổ chức các hoạt động GD của nhà trường; tiếp nhận,
giới thiệu học sinh chuyển trường; quyết định khen thưởng, kỉ luật, phê duyệt kết
quả đánh giá, xếp loại, danh sách học sinh lên lớp, ở lại lớp; tổ chức kiểm tra,
xác nhận việc hoàn thành chương trình TH cho học sinh trong nhà trường và các
đối tượng khác trên địa bàn trường phụ trách;


- Dự các lớp bồi dưỡng về chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ quản lí; tham
gia giảng dạy bình quân 2 tiết trong một tuần; được hưởng chế độ phụ cấp và các
chính sách ưu đãi theo quy định;
- Thực hiện quy chế dân chủ cơ sở và tạo điều kiện cho các tổ chức chính
trị - xã hội trong nhà trường hoạt động nhằm nâng cao chất lượng GD;
- Thực hiện xã hội hoá GD, phối hợp tổ chức, huy động các lực lượng xã
hội cùng tham gia hoạt động GD, phát huy vai trò của nhà trường đối với cộng
đồng.
1.3.3 Yêu cầu về phẩm chất, năng lực của người Hiệu trưởng trường Tiểu
học
Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp

- Yêu Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì lợi ích dân tộc, vì hạnh phúc
nhân dân, trung thành với Đảng Cộng sản Việt Nam;
- Gương mẫu chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp
luật của Nhà nước; quy định của ngành, của địa phương và của nhà trường;
- Tích cực tham gia các hoạt động chính trị - xã hội, thực hiện đầy đủ nghĩa
vụ công dân;
- Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng, quan liêu,
lãng phí; thực hành tiết kiệm.
- Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo; trung thực, tận tâm với
nghề nghiệp và có trách nhiệm trong quản lí nhà trường;