Phân tích vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước

MỤC LỤC
Trang
A.
B.
I.

C.

LỜI NÓI ĐẦU………………………….……….1
NỘI DUNG
Khái niệm về khiếu nại ,tố cáo,giải quyết khiếu nại ,tố
cáo và pháp chế xã hội chủ nghĩa,quản lí hành chính
Nhà nước..........................................................................
…………………………………………………..………2
II.
Vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu
nại, tố cáo đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý
hành
chính
nhà
nước…………………………………………3
III.
Những bất cập và những giải pháp tăng cường
công tác khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu
nại, tố cáo nhằm đảm bảo pháp chế xã hội chủ
nghĩa……….7

KẾT LUẬN…………………………….………….11

1

A.

LỜI NÓI ĐẦU

Khiếu nại ,tố cáo là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi
nhận trong các bản Hiến pháp và được thể chế hóa trong những văn bản pháp
luật hiện hành. Thực hiện quyền khiếu nại,tố cáo là một hình thức dân chủ
trực tiếp để nhân dân tham gia hoạt động quản lý nhà nước, giám sát hoạt
động của các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước.
Giải quyết khiếu nại ,tố cáo là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt coi
trọng. Giải quyết tốt khiếu nại ,tố cáo của công dân, nhằm bảo đảm thực hiện
quyền cơ bản của công dân, thực hiện quyền dân chủ xã hội chủ nghĩa; góp
phần đấu tranh chống biểu hiện quan liêu, cửa quyền, thiếu dân chủ, tham nhũng,
tiêu cực trong các cơ quan nhà nước, công chức nhà nước; góp phần ổn định tình
hình chính trị - xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế..Với tính thời sự và vai trò
quan trọng của hoạt động này nên em đã chon đề tại: “Phân tích vai trò của
khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm bảo pháp
chế trong quản lý hành chính nhà nước”.

B. NỘI DUNG
I. Khái niệm về khiếu nại ,tố cáo,giải quyết khiếu nại ,tố cáo và
pháp chế xã hội chủ nghĩa,quản lí hành chính Nhà nước.
1. Khái niệm Khiếu nại, tố cáo.
Trước hết, xét về khái niệm khiếu nại: theo quy định của Luật khiếu nại, tố
cáo(được sửa đổi, bổ sung năm 2004 và 2005) tại Điều 2: “Khiếu nại là việc
công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do luật này
quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết
định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công
chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật,

xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.
Bên cạnh khái niệm mà luật quy định còn có nhiều cách định nghĩa khác nhau
về khiếu nại, vì khiếu nại là một hiện tượng xã hội phản ánh ý chí phản đối
2


của chủ thể khiếu nại đối với các hành vi của chủ thể bị khiếu nại. Khiếu nại
nó cũng là một quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp và các văn bản
pháp luật khác ghi nhận, do vậy việc sử dụng quyền cơ bản đó để bảo vệ lợi
ích của mình là phù hợp với xu thế khách quan và là tất yếu, đây cũng chính là
cơ sở để đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
Thứ hai, cùng với khái niệm khiếu nại, Luật Khiếu nại, tố cáo cũng quy định
rõ tại Điều 2 khái niệm tố cáo: “Tố cáo là việc công dân theo thủ tục do luật
này quy định báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành
vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại
hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của
công dân, cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Khái niệm tố cáo này khi chiếu vào
thực tế đời sống ta thấy nó được sử dụng rộng rãi, cũng như khái niệm khiếu
nại thì khái niệm tố cáo được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc
vào những ngành riêng biệt liên quan đến việc xem xét vấn đề này. Nói chung
khiếu nại, tố cáo đều là hành vi của chủ thể có quyền, lợi ích bị xâm phạm
hoặc phát hiện các quyền, lợi ích của các chủ thể khác bị xâm phạm bởi hành
vi mà mình cho là không đúng.
2. Khái niệm giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Tại khoản 13, Điều 2 Luật Khiếu nại, tố cáo có quy định: “Giải quyết khiếu
nại là việc xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết của người giải quyết
khiếu nại”. Hoạt động giải quyết khiếu nại là bước tiếp theo khi có yêu cầu
giải quyết(khi có khiếu nại), hoạt động này gồm có ba giai đoạn: xác minh
tình tiết, nội dung vụ việc khiếu nại; kết luận về tính đúng sai, cơ sở pháp lý
của nội dung khiếu nại, của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị

khiếu nại; ra quyết định giải quyết khiếu nại. Giải quyết khiếu nại của các cơ
quan hành chính nhà nước là các cơ quan này tiến hành các hoạt động thuộc
thẩm quyền của mình để có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật,
nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức và lợi ích
chung của nhà nước và xã hội.
Cũng theo quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo, khái niệm giải quyết tố cáo
được quy định rõ tại khoản 14, Điều 2: “Giải quyết tố cáo là việc xác minh,
kết luận về nội dung tố cáo và việc quyết định xử lý của người giải quyết tố
cáo”. Theo đó hoạt động giải quyết tố cáo cũng bao gồm ba giai đoạn. Tuy
nhiên, việc giải quyết tố cáo có nhiều điểm khác biệt và phức tạp hơn so với
giải quyết khiếu nại ở chỗ: giải quyết tố cáo có liên quan đến quyền lợi của
nhiều chủ thể bị xâm phạm bởi hành vi trái pháp luật: lợi ích của nhà nước,
quyền, lợi ích của công dân... điều này đòi hỏi khi giải quyết tố cáo, cơ quan
có thẩm quyền phải xem xét thật kỹ.
3. Khái niệm pháp chế xã hội chủ nghĩa
Pháp chế xã hội chủ nghĩa là một chế độ đặc biệt của đời sống chính trị xã hội,
trong đó tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, nhân
viên nhà nước, nhân viên các tổ chức xã hội và mọi công dân đều phải tôn
trọng và thực hiện pháp luật một cách nghiêm chỉnh, triệt để và chính xác. Nội
dung của pháp chế rất phong phú, trong đó nội dung cơ bản nhất là sự triệt để
tôn trọng pháp luật của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân.
3


Chính từ nội dung này mà pháp chế là một trong những nguyên tắc cơ bản
nhất của quản lý hành chính Nhà nước.
4. Khái niệm quản lý hành chính nhà nước.
Cùng với những khái niệm trên, trong phạm vi phân tích về vai trò của
khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm bảo
pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước, chúng ta cũng cần chỉ rõ

khái niệm quản lý hành chính nhà nước. Có thể đưa ra khái niệm Quản lý
Hành chính nhà nước theo quan điểm cá nhân như sau:
“Quản lý hành chính nhà nước là việc các cơ quan trong bộ máy nhà nước, cá
nhân có thẩm quyền trong các cơ quan ấy, đặc biệt là cơ quan và cá nhân có
thẩm quyền của bộ máy hành chính nhà nước(Chính phủ, Bộ, Cơ quan ngang
bộ và Ủy ban nhân dân các cấp) tiến hành những hoạt động, việc làm cụ thể
nhằm bảo đảm sự thi hành và chấp hành những văn bản pháp luật của cơ
quan nhà nước có thẩm quyền(cơ quan quyền lực nhà nước) để làm ổn định
và phát triển tất cả các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội: chính trị,
kinh tế, văn hóa,...”. Như vậy, trên đây là khái niệm về QLHCNN, nó kết hợp
với khái niệm về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo tạo nên mối
quan hệ, chính mối quan hệ này có vai trò quan trọng cho việc phân tích vai
trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với bảo đảm pháp
chế trong quản lý hành chính nhà nước

II. Vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối
với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết
khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước là một chế độ chính trị
- Pháp lý của đời sống nhà nước, trong đó tồn tại hệ thống quy phạm pháp luật
khiếu nại, tố cáo hoàn thiện, đồng bộ, phản ánh yêu cầu dân chủ xã hội chủ
nghĩa trong việc đảm bảo quyền khiếu nại, quyền tố cáo của công dân được
quy định trong Hiến Pháp, đòi hỏi các cơ quan hành chính nhà nước, người có
thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo và các chủ thể khác tham gia quan hệ
pháp luật khiếu nại, tố cáo phải tự giác, nghiêm chỉnh thực hiện (tuân thủ,
chấp hành, sử dụng, áp dụng) đúng đắn các quy định của pháp luật khiếu nại,
tố cáo, có cơ chế hữu hiệu kiểm tra, giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại,
tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước, đấu tranh phòng, chống và xử lý
nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo nhằm bảo vệ lợi
ích của nhà nước, của xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ

quan, tổ chức, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương và hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà
nước.
Từ khái niệm trên có thể xác định nội dung của pháp chế xã hội chủ nghĩa
trong hoạt động khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ
quan hành chính nhà nước. Việc xác định này đã thể hiện một cách rõ hơn về
vai trò to lớn của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong việc
đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa, đó là:
1. Khiếu nại, tố cáo của công dân là một hình thức bảo đảm pháp chế xã hội
chủ nghĩa trong quản lý hành chính nhà nước.
4


Việc ghi nhận quyền, trách nhiệm khiếu nại, tố cáo của công dân trong Hiến
Pháp và Luật khiếu nại, tố cáo đã khẳng định một lần nữa về quyền là người
làm chủ quyền lực nhà nước của nhân dân. Thể hiện bản chất của nhà nước ta
là nhà nước của dân, do dân và vì dân. Với cơ chế dân biết, dân bàn, dân làm,
dân kiểm tra. Việc công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của mình là một
hình thức quản lý nhà nước. Thông qua hình thức này của nhân dân, các cơ
quan nhà nước có thể kịp thời phát hiện những hiện tượng tiêu cực trong bộ
máy hành chính nhà nước để có những biện pháp để chấn chỉnh kịp thời. Để
đảm bảo cho pháp chế xã hội chủ nghĩa được thực hiện trong quá trình quản lý
hành chính nhà nước.
2. Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà
nước là sự tồn tại hệ thống quy phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo hoàn
thiện, đồng bộ, phản ánh yêu cầu của dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm
quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được quy định trong Hiến pháp.
Quyền khiếu nại, quyền tố cáo là những quyền tự do dân chủ quan trọng của
công dân được quy định trong Hiến pháp và được cụ thể hóa trong hệ thống
các quy phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo. Pháp luật khiếu nại, tố cáo là tổng
hợp những quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh

trong quá trình công dân thực hiện quyền khiếu nại, quyền tố cáo và các cơ
quan nhà nước, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo và những
quan hệ xã hội khác có liên quan đến khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại,
tố cáo. Pháp luật khiếu nại, tố cáo do nhiều cơ quan nhà nước có thẩm quyền
ban hành và được quy định ở nhiều loại văn bản quy phạm pháp luật khác
nhau. Pháp luật khiếu nại, tố cáo quy định khái niệm khiếu nại, tố cáo, quyền
và nghĩa vụ của người khiếu nại, tố cáo, người bị khiếu nại, tố cáo, thẩm
quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi
phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo và những vấn đề khác có liên quan đến khiếu
nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo…
Trong quá trình thực hiện hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ
quan hành chính nhà nước, pháp luật khiếu nại, tố cáo bảo đảm được các yêu
cầu sau đây sẽ đáp ứng được yêu cầu và đảm bảo của pháp chế xã hội chủ
nghĩa.
Thứ nhất, tôn trọng tính tối cao của Hiến pháp trong việc cụ thể hóa quyền khiếu
nại, quyền tố cáo của công dân nhằm đảm bảo tính thống nhất của hệ thống
các quy phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo, là cơ sở để thiết lập trật tự pháp
luật, củng cố và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải
quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước. Như vậy, văn
bản quy phạm pháp luật về khiếu nại, tố cáo đảm bảo tính hợp Hiến và hợp
pháp là đảm bảo cho pháp chế xã hội chủ nghĩa được thực hiện.
Hiến pháp, Luật khiếu nại, tố cáo chỉ quy định những vấn đề có tính nguyên tắc
về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo. Để bảo đảm quyền khiếu
nại, tố cáo của công dân trong các lĩnh vực cụ thể của đời sống xã hội, các cơ
quan nhà nước có thẩm quyền phải ban hành các văn bản dưới luật để quy
định chi tiết và hướng dẫn thi hành, nhưng phải đảm bảo tính thống nhất, hiệu
lực pháp lý của Hiến pháp, Luật khiếu nại, tố cáo. Có như vậy, pháp chế xã
5

hội chủ nghĩa mới đảm bảo được đúng bản chất của nó trong quản lý hành
chính nhà nước.
Thứ hai, pháp luật khiếu nại, tố cáo phải là công cụ pháp lý để công dân, cơ
quan, tổ chức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, lợi ích của nhà
nước, của xã hội và của người khác bị xâm phạm. Quyền khiếu nại, tố cáo của
công dân chiếm vị trí quan trọng trong các quyền của công dân, vì đây là
“quyền để bảo vệ quyền”. Quyền khiếu nại, tố cáo là bảo đảm pháp lý cho các
quyền và nghĩa vụ khác của công dân. Quyền khiếu nại, tố cáo “là phương
tiện tự vệ khi các quyền chủ thể bị vi phạm, là hoạt động có tính phòng ngừa
nhằm ngăn chặn khả năng vi phạm pháp luật”. Có thể nói, khi nào có hoạt
động của quyền lực nhà nước thì ở đó phải có pháp luật khiếu nại, tố cáo để
công dân có công cụ pháp lý bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Thứ ba, pháp luật khiếu nại, tố cáo phản ánh nhu cầu, nội dung và là công cụ bảo
vệ nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Khiếu nại, tố cáo là một trong những phương
thức quan trọng để nhân dân tham gia quản lý nhà nước, kiểm soát việc thực
thi quyền lực nhà nước của các cơ quan nhà nước và những người được trao
quyền. Quyền khiếu nại, tố cáo là phương tiện để nhân dân đấu tranh chống
các hành vi vi phạm pháp luật, bảo vệ lợi ích của nhà nước, của xã hội, lợi ích
của công dân. Do đó, việc bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo là một trong
những biểu hiện sinh động nhất, rõ nét nhất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
3. Hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo cơ quan hành chính nhà nước và
những người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo phải tự giác
nghiêm chỉnh thực hiện đầy đủ, đúng đắn các quy định của pháp luật
khiếu nại, tố cáo và pháp luật khác có liên quan là góp phần đảm bảo thực
hiện pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Việc cơ quan hành chính nhà nước và những người có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại, tố cáo nghiêm chỉnh thực hiện pháp luật khiếu nại, tố cáo có ý
nghĩa quyết định đến việc bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Nếu thực hiện được những nội dung sau đây là đã thực hiện được yêu cầu của
việc đảm bảo pháp chế:

Thứ nhất, thực hiện đầy đủ chế độ trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo:
trách nhiệm tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền,
trách nhiệm chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố
cáo, trách nhiệm xử lý vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo, trách nhiệm quản
lý công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo…
Thứ hai, nhận thức và quán triệt đầy đủ các nguyên tắc giải quyết khiếu nại, tố
cáo: nguyên tắc bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, nguyên tắc
công khai, dân chủ, nguyên tắc độc lập, nguyên tắc giải quyết hợp pháp, hợp
lý, nguyên tắc khách quan, nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật, nguyên tắc
kịp thời, nghiêm minh…
Thứ ba, bảo đảm và thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại,
tố cáo, người bị khiếu nại, tố cáo và những chủ thể khác mà pháp luật khiếu
nại, tố các đã quy định. Việc bảo đảm quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại,
tố cáo và người bị khiếu nại, tố cáo có vai trò quan trọng trong việc giải quyết
khách quan, công bằng, đúng pháp luật những vụ việc cụ thể.
6


Thứ tư, tuân thủ nghiêm ngặt thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo từ giai
đoạn thụ lý khiếu nại, tố cáo, kiểm tra, xác minh, kết luận, ban hành quyết
định, kết luận khiếu nại, tố cáo, tổ chức thực hiện quyết định, kết luận khiếu
nại, tố cáo.
Thứ năm, tuân thủ những quy định về việc ban hành quyết định, kết luận giải
quyết khiếu nại, tố cáo.
Thứ sáu, tuân thủ những quy định trong việc tổ chức thực hiện quyết định, kết
luận giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Như vậy, việc áp dụng pháp luật, trên cơ sở những đòi hỏi của pháp chế, là
một quá trình sáng tạo, kích thích mạnh mẽ việc không ngừng xem xét tính
đúng đắn của pháp luật, không ngừng hoàn thiện đổi mới pháp luật để nó thự
sự là nền tảng của pháp chế xã hội chủ nghĩa. Việc áp dụng pháp luật khiếu

nại, tố cáo một cách linh hoạt, sáng tạo trong từng hoàn cảnh, từng vụ việc
khiếu nại, tố cáo cụ thể phải trên những nguyên tắc chung của pháp luật, thực
hiện và bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa.
4. Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà
nước yêu cầu phải có cơ chế hữu hiệu để kiểm tra, giám sát hoạt động giải
quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước là thực hiện
pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước
là hoạt động quyền lực nhà nước, bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo của công
dân, trật tự pháp luật và hiệu quả quản lý nhà nước. Một trong những phương
thức để bảo đảm và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa là phải có cơ chế
hữu hiệu để kiểm tra, giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các
cơ quan hành chính nhà nước.
Việc kiểm tra hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành
chính nhà nước được thực hiện bởi cơ chế tự kiểm tra trong nội bộ hệ thống
cơ quan hành chính nhà nước. Cơ quan hành chính nhà nước cấp trên có trách
nhiệm kiểm tra mọi hoạt động của cơ quan mọi hoạt động của cơ quan hành
chính nhà nước cấp dưới trong đó có hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Hoạt động kiểm tra hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo nhằm phát hiện
những mặt tích cực để biểu dương, khuyến khích, đồng thời cũng phát hiện
những sai phạm, yếu kém để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý kịp thời, bảo đảm
trật tự, kỷ cương, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và nâng cao hiệu quả
quản lý nhà nước.
Giám sát là phương thức để kiểm soát quyền lực nhà nước, nhằm bảo đảm
việc thực hiện quyền lực nhà nước theo đúng định hướng, mục tiêu đề ra.
Trong phạm vi đề tài, xin đề cập đến việc giám sát hoạt động giải quyết khiếu
nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước được thực hiện bằng hai hình
thức:
Thứ nhất, giám sát mang tính quyền lực nhà nước, đây chỉ là hình thức giám
sát do cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành đối với hoạt động giải quyết

khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước theo những nguyên tắc
phân công quyền lực nhà nước do Hiến pháp và pháp luật quy định. Chủ thể
tiến hành hoạt động giám sát theo hình thức này là hệ thống cơ quan quyền
7


lực nhà nước (Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp) và hệ thống Tòa án
nhân dân.
Thứ hai, giám sát không mang tính quyền lực nhà nước, là hinh thức giám sát
do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các thành viên của Mặt trận, cơ quan báo chí,
các tổ chức lao động và cá nhân thực hiện thông qua phương thức: kiến nghị,
phản ánh về hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật và giải quyết
khiếu nại, tố cáo; tham gia hoạt động giám sát, kiểm tra với cơ quan nhà nước
có thẩm quyền; thông qua hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân… Đây là
hình thức giám sát của xã hội đối với hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo,
hoạt động này hỗ trợ giám sát của cơ quan nhà nước, hơn nữa đây là hình thức
để nhân dân tham gia quản lý nhà nước, thể hiện vai trò là người chủ của
quyền lực nhà nước, tham gia kiểm soát hoạt động quản lý của các cơ quan
hành chính nhà nước.
Giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính
nhà nước là phương thức quan trọng để kiểm soát hoạt động giải quyết khiếu
nại, tố cáo nhằm đảm bảo quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, pháp chế xã
hội chủ nghĩa và hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
5. Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà
nước biểu hiện của pháp chế xã hội chủ nghĩa yêu cầu phải đấu tranh
phòng, chống và xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm pháp luật khiếu
nại, tố cáo.
Trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo, nếu cơ quan hành chính nhà nước
vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình trạng
pháp chế xã hội chủ nghĩa, làm suy giảm lòng tin của nhân dân đối với chính

quyền và là nhân tố “tiềm ẩn” gây mất ổn định chính trị - xã hội. Vì vậy, yêu
cầu của pháp chế xã hội trong hoạt động giả quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ
quan hành chính nhà nước là phải xử lý nghiêm minh mọi vi phạm pháp luật
khiếu nại, tố cáo của những người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo
không kể người vi phạm là ai, giữ cương vị công tác như thế nào. Theo quy
định của pháp luật nếu vi phạm thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị
xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây
thiệt hại phải bồi thường. Để thực hiện yêu cầu xử lý nghiêm minh mọi hành
vi vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo cần phải hoàn thiện những quy định của
pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật khiếu nại, tố cáo, kiện toàn tổ chức, đổi
mới phương thức hoạt động của cơ quan làm công tác tham mưu giải quyết
khiếu nại, tố cáo, tăng cường thanh tra, kiểm tra nâng cao chất lượng đội ngũ
cán bộ làm công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo.

III. Những bất cập và những giải pháp tăng cường công tác khiếu
nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo nhằm đảm
bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa
1. Những biểu hiện bất cập trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo
Về lý thuyết, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo phải đạt được 2 mục đích
sau:
8


- Bảo đảm quyền dân chủ của nhân dân, bảo vệ lợi ích hợp pháp của công
dân; đồng thời chống lại hành vi vi phạm, sai trái của cơ quan nhà
nước, sự lạm quyền của công chức nhà nước.
- Sử dụng cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo như một trong những công
cụ đánh giá hiệu quả kiểm soát kỷ cương bộ máy nhà nước, công cụ
điều chỉnh và hoàn thiện các chính sách phát triển kinh tế xã hội.
Tuy nhiên trên thực tế cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo ở Việt Nam hiện nay,

chưa thể nói là đã đạt được những mục đích nói trên. Cơ chế giải quyết khiếu
nại, tố cáo hiện nay đang còn rất nhiều bất cập. Đây chính là một trong những
nguyên nhânchủ yếu làm cho tình hình khiếu kiện hành chính ở Việt Nam
ngày càng nhiều về số lượng, phức tạp về tính chất, kéo dài về thời gian. Có
thể liệt kê một số biểu hiên yếu kém, hạn chế của cơ chế giải quyết khiếu nại
như sau.
Nhiều địa phương chưa tổ chức tốt việc tiếp công dân, chưa gắn công tác tiếp
công dân với việc giải quyết khiếu nại tố cáo; Chủ tịch UBND, Thủ trưởng
nhiều cơ quan chưa thực hiện tiếp công dân theo đúng quy định. Gần 60%
những người được phỏng vấn cho rằng, thủ trưởng cơ quan hành chính nhà
nước không trực tiếp đối thoại với dân, mà uỷ quyền cho cơ quan thanh tra
làm việc này.
Nhiều vụ việc khiếu nại, tố cáo giải quyết không đúng chính sách, pháp luật
hoặc chưa xem xét đầy đủ các khía cạnh pháp lý và thực tế, do đó số vụ việc
sau khi có quyết định giải quyết lần đầu, công dân tiếp khiếu nại tố cáo lên cơ
quan hành chính cấp trên khởi kiện tại toà án khá lớn, chiếm tỷ lệ khoảng 60%
Một số vụ việc người có thẩm quyền giải quyết né tránh, đùn đẩy cho việc giải
quyết long vòng, kéo dài, cá biệt có cơ quan thực hiện không đúng trách
nhiệm và thẩm quyền được giao, có hành vi bao che và cố ý làm sai. Hơn 64%
người được phỏng vấn cho rằng cơ quan có thẩm quyền chậm trễ, đùn đẩy, né
tránh trong việc giải quyết khiếu nại.
Một số vụ việc mặc dù đã có ý kiến chỉ đạo của Bộ, Ngnàh Trung ương và thủ
tướng chính phủ nhưng chính quyền địa phương không thực hiện hoặc thựuc
hiện chưa triệt để, không nghiêm túc dẫn đến người dân tiếp tục khiếu kiện
gay gắt.
Khi công dân tập trung khiếu kiện lên các cơ quan trugn ương, chính quyền
một số địa phương chưa có sự phối hợp chặt chẽ, có biểu hiện đùn đẩy, né
tránh, trông chờ việc xử lý của các cơ quan trung ương.
Đối với các cơ quan trung ương, khi địa phương có những lúng túng trong
việc vận dụng chính sách pháp luật để giải quyết khiếu nại, tố cáo thì chưa có

sự hướng dẫn, chỉ đạo cụ thể kịp thời trong một số vụ việc, các cơ quan trung
ương khi xem xét, kết luận thiếu sự thống nhất hoặc còn ý kiến khác nhau làm
cho địa phương rất khó thực hiện, công dân dựa vào các ý kiến khác nhau để
khiếu kiện gay gắt, kéo dài, tình trạng chuyển đơn thư khiếu nại, tố cáo lòng
vòng giữa các cơ quan trưng ương và với địa phương vẫn còn.
Tổ chức bộ máy, cán bộ làm công tác tiếp dân và giải quyêt khiếu nại, tố cáo
còn bất cập, mô hình tổ chức tiếp công dân thiếu thống nhất, trách nhiệm tham
9


mưu giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa phân định rõ rang cho các cơ quan chức
năng; một bộ phận cán bộ tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo còn yếu.
2. Giải pháp tăng cường công tác khiếu nại tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố
cáo ngày càng đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa.
1.1. hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo sự đồng bộ, nâng cao tính khả thi, hiệu
lực, hiệu quả của hệ thống pháp luật; chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý
nhà nước trên các lĩnh vực, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, xây dựng, tài
chính, ngân sách, chính sách xã hội; thực hiện tốt công tác cải cách hành
chính, tạo điều kiện thuận lợi để công dân tham gia vào hoạt động quản lý nhà
nước và thực hiện tốt quyền, nghĩa vụ công dân; đẩy mạnh công tác thực hành
tiết kiệm, chống lãng phí và phòng, chống tham nhũng nhằm tạo ra môi
trường pháp lý lành mạnh, hài hòa, tạo động lực mới trong phát triển kinh tế xã hội và hạn chế phát sinh khiếu nại, tố cáo.
1.2. Đẩy mạnh công tác tổ chức triển khai và tổng kết thực tiễn thi hành pháp
luật khiếu nại, tố cáo
Thứ nhất, tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luât khiếu nại, tố cáo
và các văn bản pháp luật khác có liên quan cho đội ngũ cán bộ, công chức nói
chung và những người có thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo
nói riêng. Thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 của
Ban bí thư về tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trong công tác phổ
biến, giáo dục pháp luâtj, nâng cáo ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ,

công dân và chương trình giáo dục pháp luật được phê duyệt tại Quyết định số
13/2003/QĐ-TTg ngày 17/01/2003 của Thủ tướng Chính phủ.
Thứ hai, tổ chức các lớp tập huấn, nghiên cứu, học tập về pháp luật khiếu nại,
tố cáo cho cán bộ công chức, nhất là những cán bộ làm công tác tham mưu
giải quyết khiếu nại, tố cáo và Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước
với nội dung thiết thực, cụ thể, sát với yêu cầu của công việc và thực tiễn.
Thứ ba, đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn thi hành pháp luật khiếu nại, tố
cáo một cách thường xuyên, coi đây là một trong những giải pháp để bảo đảm
pháp chế trong giải quyết khiếu nại, tố cáo.
1.3. Đổi mới nhận thức và nâng cáo trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan hành
chính nhà nước và những người có thẩm quyền đối với công tác giải quyết
khiếu nại, tố cáo.
Thứ nhất, Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước phải xác định công
tác giải quyết khiếu nại, tố cáo là nhiệm vụ chính trị vừa cấp bách, vừa lâu
dài, phải gắn công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo với công tác quản lý nhà
nước, phải coi kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo là tiêu chuẩn quan trọng để
đánh giá năng lực, hiệu quả công tác của Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà
nước và cán bộ công chức có trách nhiệm.
Thứ hai, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân thực chất là giải quyết mối
quan hệ giữa nhà nước và công dân. Thông qua việc giải quyết này, nhà nước
thể hiện rõ bản chất là nhà nước của dân, do dân và vì dân, tất cả quyền lực
nhà nước thuộc về nhân dân. Giải quyết khiếu nại, tố cáo không những là biện
pháp bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, mà còn bảo đảm các
quyền khác của công dân.
10


Thứ ba, xây dựng chế độ trách nhiệm cụ thể của từng cấp, từng ngành, từng cá
nhân có thẩm quyền đối với công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Thứ tư, tiến hành xem xét, đánh gí mức độ hoàn thành nhiệm vụ chính trị,

đánh giá năng lực, hiệu quả của Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước trên
cơ sở đánh giá chế độ trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo đã được xác
định và thực hiện trong thực tế.
Thứ ba, xây dựng chế độ trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo gắn với chế
độ trách nhiệm trong công tác chỉ đạo và điều hành của Thủ trưởng cơ quan
hành chính nhà nước.
1.4. Tăng cường thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan hành
chính nhà nước và những người có thẩm quyền trong hoạt động giải quyết
khiếu nại, tố cáo.
Thứ nhất, thực hiện chính sách thanh tra toàn diện, thanh tra chuyên đề hoặc
thanh tra đột xuất, coi đây là một nội dung quan trọng trong hoạt động quản
lý.
Thứ hai, “Tăng cường hướng dẫn, kiểm tra đôn đốc cơ quan hành chính nhà
nước các cấp trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, thi hành các quyết định
giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có hiệu lực pháp luật; kịp thời phát hiện và xử
lý nghiêm minh đối với người thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết khiếu
nại, tố cáo, không chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết có hiệu lực
pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên” (Nghị quyết số 30/2004/QH11
ngày 15/6/2004 của Quốc hội về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong
lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước).
Thứ ba, chỉ đạo thực hiện triệt để các kết luận, quyết định xử lý sau thanh tra,
kiểm tra trên hai mặt: xử lý nghiêm minh những người vi phạm pháp luật
khiếu nại, tố cáo, đồng thời có biện pháp định hướng khắc phục những tồn tại
để thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật khiếu nại, tố cáo.
1.5. Bảo đảm và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam đối với
hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước

C. KẾT LUẬN
Tóm lại , quyền khiếu nại , tố cáo của công dân là quyền hiến địnhvì vậy việc
ngày càng hoàn thiện việc này là yêu cầu tất yếu khách quan .Trong quản lí

hành chính nhà nước , công dân thực hiện quyền khiếu nại , tố cáo không
những họ thực hành quyền dân chủ trực tiếp, tham gia thiết thực vào quản lí
nhà nước, quản lí xã hội mà thông qua đó còn là một bảo đảm cho pháp luật
được thực thi trong thực tế .Như vậy, với những kết quả đạt được trong thời
gian qua của hoạt động khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đã cho
ta thấy tầm quan trọng của nó trong quá trình quản lý hành chính nhà nước
đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa. Nói chung, trong thời gian tới chúng ta
cần phải tăng cường cơ chế về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo
để cho hoạt động này ngày càng phát huy sức mạnh của nó, góp phần đảm bảo
pháp chế xã hội chủ nghĩa nói riêng và củng cố bộ máy nhà nước xã hội chủ
nghĩa Việt Nam nói chung.
11


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật hành chính Việt Nam,
Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, 2007, 2008;
Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình thanh tra và giải quyết khiếu
nại tố cáo, Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội, 2007, 2008;
Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 (sửa đổi, bổ sung năm 2004, 2005,
2006);
Luatvn.com.vn
Caicachhanhchinh.gov.vn

12