ĐỀ THI VÀ ĐÁP ÁN ĐỀ THI NGỮ VĂN TUYỂN SINH VÀO LỚP 10

KỲ THI TUYỂN SINH LỚP 10 THPT - Môn thi : NGỮ VĂN
Câu 1: (1 điểm)
Trong các từ in đậm sau đây, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được
dùng theo nghĩa chuyển?
- Ngang lưng thì thắt bao vàng,
Đầu(1) đội nón dấu, vai mang súng dài.

- Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu(3) nghênh

nghênh.
(Ca dao)

(Tố

Hữu,

Lượm)
- Đầu(2) tường lửa lựu lập lòe đơm bông.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

- Đầu(4) súng trắng treo.
(Chính Hữu,

Đồng Chí)
Câu 2: (1 điểm)
Chỉ ra các từ ngữ là thành phần biệt lập trong các câu sau. Cho biết tên gọi
của mỗi thành phần biệt lập đó.
Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống
hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã
vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn.

(Nguyễn Minh Châu, Bến quê, Ngữ văn 9, tập 2)Câu 3:
(1 điểm)


Cho biết phép liên kết câu và phép liên kết đoạn văn được sử dụng trong
phần trích sau. Chỉ ra từ ngữ thực hiện mỗi phép liên kết đó.
Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm
mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của
nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực
dân và phong kiến.
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng hơn nữa để
tiến bộ hơn nữa.
(Hồ Chí Minh, Về vấn đề giáo dục, Dẫn theo Ngữ văn 9, tập hai)
Câu 4: (2 điểm)
Mùa hè là mùa thú vị nhất đối với lứa tuổi học trò. Em sẽ làm gì để có được
một mùa hè thực sự vui tươi và bổ ích?
(Viết thành một đoạn văn hoặc một bài văn ngắn không quá 20 dòng).
Câu 5: (5 điểm)
ÁNH TRĂNG
…
Thình lình đèn điện tắt

Trăng cứ tròn vành vạnh

Phòng buyn-đinh tối om

kể chi người vô tình

vội bật tung cửa sổ

ánh trăng im phăng phắc

đột ngột vầng trăng tròn

đủ cho ta giật mình.


Ngửa mặt lên nhìn mặt

TP.Hồ Chí Minh, 1978

có cái gì rưng rưng

(Nguyễn Duy, Ngữ văn 9, tập

một)
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Phân tích và phát biểu cảm nghĩ của em về đoạn thơ trên.

BÀI GIẢI GỢI Ý : đề 1
Câu 1: Khổ cuối bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt:
Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở :
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...
1963
(Ngữ văn 9, tập một, trang 145)
Câu 2:

a.

Đề huề lưng túi gió trăng,
Sau chân theo một vài thằng con con.


Từ “chân” trong hai câu thơ này được dùng theo nghĩa gốc là cái chân, bộ
phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật, dùng để đi, đứng; được coi là biểu
tượng hoặc hoạt động đi lại của con người (Từ điển tiếng Việt, 1992, NXB Trung
tâm từ điển ngôn ngữ Hà Nội – Việt Nam).
b.

Buồn trông nội cỏ rầu rầu,
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.

Từ “chân” trong câu này được dùng theo phương thức chuyển nghĩa ẩn dụ.
“chân” có nghĩa là phần dưới cùng của một số vật tiếp giáp, bám chặt vào mặt nền
(ví dụ : chân núi, chân tường…) [Từ điển tiếng Việt, 1992, NXB Trung tâm từ điển
ngôn ngữ Hà Nội – Việt Nam].
Câu 3:
- Con người là một động vật cao quí vì con người có trí tuệ và đạo đức. Một
trong những phẩm chất cao đẹp của con người là đức hi sinh.
- Tấm gương hi sinh cụ thể và gần gũi nhất là sự hy sinh của mẹ dành cho
con. Mọi người con bình thường đều cảm nhận được tấm lòng hi sinh của mẹ. Đó
là hành trang vô giá cho chúng ta vào đời.
- Gương hi sinh còn được thể hiện trong những tình huống phong phú của
cuộc sống.
+ Trong thời chiến :

- Bao nhiêu chiến sĩ vô danh đã hi sinh trong trận chiến chống
xâm lược từ thời bắc thuộc, thời phong kiến độc lập tự chủ, thời chống Pháp, thời
chống Mỹ để đất nước ta có được hòa bình và độc lập.
- Hàng vạn chiến sĩ, thanh niên xung phong đã hi sinh cả thời
tuổi trẻ của mình, đã đi mãi không về vì bảo vệ đất nước, quê hương.
+ Trong thời bình :
- Hàng triệu người đã âm thầm hi sinh trong việc đóng góp cho
sự tiến bộ của nhân loại. Hình ảnh nhà khoa học suốt đời cặm cụi trong phòng thí
nghiệm, các thầy cô giáo suốt đời tận tụy vì thế hệ tương lai. Những công nhân vệ
sinh đêm đêm quét rác cho thành phố sạch đẹp…
- Trong một gia đình nghèo, đôi khi anh chị phải hi sinh nghỉ
học để cho em mình được đi học…
- Có vô vàn tấm gương hi sinh mà chúng ta nghe thấy được,
biết được qua sách báo…
- Có vô vàn con người đã thầm lặng hi sinh cho đồng loại, cho
thiên nhiên và cho môi trường sống mà chúng ta không hề hay biết…
+ Đặc biệt nhất, tiêu biểu nhất trong thời đại ngày nay là gương hi
sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh : Người đã hi sinh một đời của mình cho sự nghiệp
giải phóng dân tộc và hạnh phúc của nhân dân.


- Để có đức hi sinh, con người cần có lòng nhân ái, biết yêu thương, quý
trọng, biết lắng nghe, cảm thông, chia sẻ.
- Hành động trên nền tảng của đức hi sinh tạo nên những hình ảnh đẹp, đánh
thức trong chúng ta những tình cảm cao thượng, khơi dậy tình yêu sâu sắc đối với
con người và cuộc sống. Đức hi sinh sẽ làm cho con người trở nên vĩ đại hơn, trở
nên lớn dậy “làm người”…
Câu 4:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm : Giữa năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực

tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi thực tế này, hồn thơ Huy Cận
mới thực sự nảy nở trở lại và dồi dào trong cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về
lao động và niềm vui trước cuộc sống mới. Bài Đoàn thuyền đánh cá được sáng tác
trong thời gian ấy và in trong tập thơ Trời mỗi ngày lại sáng (1958). Cả bài thơ là
một bức tranh đẹp, tráng lệ về hình ảnh biển cả và người ngư dân.
- Đoạn thơ trên gồm các khổ thơ 3, 4, và 5 của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.
- Hình ảnh kì vĩ, hoành tráng của đoàn thuyền đánh cá trên biển khơi với
kích thước, tầm cỡ lớn lao của trời đất, vũ trụ. Hai câu thơ cho thấy sức tưởng
tượng phong phú, bút pháp lãng mạn, tài hoa, sáng tạo của Huy Cận :
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,


- Tư thế hiên ngang của người ngư dân khi lao động: đánh cá như một cuộc
chiến đấu, buông lưới như “dàn đan thế trận”:

Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
- Biển đêm lung linh, huyền ảo :
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe.
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Cảnh của đêm trăng trên biển lung linh lấp lánh với hình ảnh nhiều màu sắc
của các loài cá : “cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song”. Một loạt những hình ảnh liệt kê
góp phần diễn tả sự giàu đẹp của biển cả nước ta. “Đêm thở : sao lùa nước Hạ
Long” là hình ảnh sống động và có hồn thể hiện sự tưởng tượng phong phú bất ngờ
của tác giả.
- Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao.

Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.


Đoạn thơ thể hiện tinh thần lạc quan, tâm hồn lãng mạn và tình cảm của
người ngư dân đối với thiên nhiên và biển cả. Âm nhạc và ánh trăng tạo nên sự
thăng hoa trong tâm hồn người lao động. “Biển … như lòng mẹ” thể hiện lòng biết
ơn sâu sắc của con người đối với thiên nhiên.
- Đoạn thơ có nhiều sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng,
tưởng tượng, phong phú độc đáo. Đoạn thơ đã khắc họa được nhiều hình ảnh đẹp,
tráng lệ, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động, thể hiện niềm
vui, niềm tự hào của người ngư dân, của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống.
Đoạn thơ đã mang đến cho người đọc nhiều cảm xúc và suy nghĩ, nhiều tin tưởng,
mến yêu đối với đất nước và con người trong cuộc sống lao động, xây dựng hiện
nay.