luận văn thạc sĩ báo chí học, chuyên ngành báo chí báo chí kiên giang tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của đảng bộ tỉnh trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

BÁO CHÍ KIÊN GIANG TUYÊN TRUYỀN THỰC HIỆN
NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
(Khảo sát Báo Kiên Giang và Đài Phát thanh - Truyền hình
Kiên Giang năm 2014)

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

CẦN THƠ - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

BÁO CHÍ KIÊN GIANG TUYÊN TRUYỀN THỰC HIỆN
NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
(Khảo sát Báo Kiên Giang và Đài Phát thanh - Truyền hình
Kiên Giang năm 2014)
Ngành

Mã số

: Báo chí học
: 60 32 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

CẦN THƠ - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình do tôi tự nghiên
cứu, các số liệu trong Luận văn có cơ sở rõ ràng và trung
thực. Kết luận của luận văn chưa từng được cơng bố
trong các cơng trình khác.

Cần Thơ, ngày 6 tháng 8 năm 2015
Tác giả


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cơ giáo ở Học viện Báo chí và
Tun truyền đã dành tâm huyết, sự tận tâm, tận tụy truyền đạt kiến thức,
kinh nghiệm và kỹ năng thực hành báo chí cho lớp Cao học báo chí K19, Cần
Thơ trong suốt hai năm học, cũng như trong quá trình làm nghề và nghiên
cứu khoa học.
Xin cảm ơn các đồng chí lãnh đạo các ban, ngành tỉnh Kiên Giang và
anh chị đồng nghiệp ở Báo Kiên Giang, Đài Phát thanh - Truyền hình Kiên

Giang đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tơi trong q trình thực hiện và
hồn thiện luận văn.
Trân trọng cảm ơn!


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU

1

Chương 1: LÝ LUẬN VỀ BÁO CHÍ TUYÊN TRUYỀN THỰC HIỆN
NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH

1.1. Báo chí và vai trị, nhiệm vụ của báo chí cách mạng
1.2. Nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh và nội dung báo chí Kiên
Giang tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh
1.3. Những yêu cầu đối với báo chí trong tuyên truyền thực hiện
nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh

10
10
20
29

Chương 2: THỰC TRẠNG BÁO CHÍ KIÊN GIANG TUYÊN
TRUYỀN THỰC HIỆN NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA
ĐẢNG BỘ TỈNH

39

2.1. Khái quát về Đài Phát thanh - Truyền hình Kiên Giang và Báo
Kiên Giang
2.2. Kết quả khảo sát về số lượng
2.3. Về nội dung và hình thức tuyên truyền
2.4. Một số nhận xét về ưu điểm, hạn chế của báo chí Kiên Giang

39
41
43

trong tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh

54

Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BÁO CHÍ KIÊN
GIANG TUYÊN TRUYỀN THỰC HIỆN NHIỆM VỤ CHÍNH
TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

3.1. Những vấn đề đặt ra
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng đối với báo chí Kiên Giang tuyên

70
70

truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh trong giai
đoạn hiện nay
3.3. Một số kiến nghị

76

93

KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO

99
103

PHỤ LỤC

109

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


GS

:

Giáo sư

Nxb

:

Nhà xuất bản

PGS

:

Phó Giáo sư

PT-TH

:

Phát thanh - Truyền hình

TS

:

Tiến sĩ

Ths

:

Thạc sĩ


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Là một bộ phận của báo chí cách mạng nước ta, thời gian qua báo chí
Kiên Giang đã có nhiều khởi sắc, phát triển khá cả về loại hình (báo in, báo
nói, báo hình…), số lượng ấn phẩm và chất lượng thông tin. Báo chí hoạt
động đúng tơn chỉ, mục đích, thực hiện tốt chức năng vừa là cơ quan ngôn
luận của Đảng bộ, chính quyền, vừa là diễn đàn của nhân dân trong tỉnh.

Những người làm báo Kiên Giang luôn vững vàng về tư tưởng, chính trị và
chấp hành nghiêm những quy định đạo đức của người làm báo, không bị chi
phối bởi mặt trái của cơ chế thị trường, đã viết nhiều tác phẩm có giá trị về tư
tưởng, thể hiện nội dung sinh động đời sống kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc
phịng - an ninh; thơng tin, tun truyền kịp thời, có định hướng về chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ
chính trị của Đảng bộ địa phương. Qua đó, góp phần tạo sự đồng thuận xã
hội, đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh nhà…
Tuy nhiên, bên cạnh những tiến bộ, ưu điểm, báo chí Kiên Giang đến
nay chưa khắc phục được những hạn chế mà Tỉnh ủy đã chỉ ra cách đây nhiều
năm: Một bộ phận người làm báo cịn chậm đổi mới. Chưa có nhiều bài báo
phê phán thói hư tật xấu, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; chưa kịp thời phản
bác những khuynh hướng lệch lạc, không lành mạnh trong đời sống xã hội và
âm mưu, hoạt động “diễn biến hịa bình” của các thế lực thù địch. Đội ngũ cán
bộ, phóng viên kế cận và tâm huyết với nghề nghiệp còn hụt hẫng; trình độ
chun mơn, tính nhạy bén chính trị của người làm báo tuy có nâng lên, nhưng
chưa đáp ứng tốt yêu cầu ngày càng cao của công chúng. Việc thông tin, tun
truyền đơi lúc cịn tản mạn, chưa tập trung làm nổi bật những vấn đề có tính
chiến lược của tỉnh, từ đó ảnh hưởng phần nào đến sự đồng thuận, ủng hộ thực
hiện của các tầng lớp nhân dân, hay nói cách khác, sản phẩm báo chí chưa
thật sự phong phú, thiếu tính hấp dẫn, thu hút người đọc, người xem...


2
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế trong bối cảnh thế giới đầy biến
động, tiềm ẩn nhiều bất trắc khó lường. Những yếu tố tiêu cực của hội nhập
quốc tế, đặc biệt là những diễn biến phức tạp của tình hình khu vực và thế
giới cùng với những khó khăn trước mắt về kinh tế - xã hội trong nước, đã và
đang tác động mạnh mẽ đến các mặt đời sống xã hội. Âm mưu, hoạt động

“diễn biến hịa bình”, bạo loạn, lật đổ của các thế lực thù địch nhằm xóa bỏ
vai trị lãnh đạo của Đảng Cộng sản và chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
không thay đổi; trong khi đó, những biểu hiện xa rời lý tưởng, mục tiêu chủ
nghĩa xã hội, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, suy thối về tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, tệ quan liêu,
tham nhũng, lãng phí chưa được đẩy lùi, đang tác động làm xói mịn lịng tin
của cán bộ, đảng viên và nhân dân, ảnh hưởng đến vai trò lãnh đạo của Đảng,
đe dọa sự tồn vong của chế độ xã hội chủ nghĩa. Vì thế, hơn lúc nào hết, báo
chí cần tiếp tục giữ vững, phát huy cao độ bản chất cách mạng, là công cụ
công tác tư tưởng của Đảng, một bộ phận của sự nghiệp cách mạng do Đảng
lãnh đạo; hoạt động theo định hướng của Đảng, tham gia bảo vệ nền tảng tư
tưởng của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nhân dân ta. Đồng
thời, phát huy tính tiền phong trong tập hợp, đồn kết, cổ vũ các giai tầng xã
hội tích cực tiến hành thắng lợi cơng cuộc cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và
hội nhập quốc tế của đất nước. Đề án “Quy hoạch phát triển và quản lý báo
chí toàn quốc đến năm 2025” vừa được Hội nghị Trung ương 10 (khóa XI)
cho ý kiến chỉ đạo nhấn mạnh trong thời gian tới báo chí phải chuyên nghiệp,
hiện đại, đáp ứng tốt yêu cầu thông tin, tuyên truyền của Đảng và nhu cầu
thông tin của các tầng lớp nhân dân...
Tỉnh ủy Kiên Giang cũng đặt ra yêu cầu đối với các cơ quan báo chí của
tỉnh: “Hơn bao giờ hết, báo chí trong tỉnh phải bám sát nhiệm vụ chính trị của
Đảng bộ tỉnh, tích cực tuyên truyền, cổ vũ, khẳng định thành tựu của công


3
cuộc đổi mới; phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, điển hình tiên tiến,
gương “người tốt, việc tốt”. Đồng thời, mạnh dạn phê phán, đấu tranh chống
tham nhũng, lãng phí, quan liêu, các tiêu cực và tệ nạn xã hội khác; phản bác
những thông tin, quan điểm sai trái của các thế lực thù địch; kịp thời định
hướng dư luận, góp phần vào sự ổn định chính trị, bảo đảm an ninh chính trị,

trật tự, an tồn xã hội trên địa bàn. Tiếp tục đổi mới về hình thức, nâng cao
chất lượng tin, bài; thông tin phải nhanh nhạy, chính xác, hiệu quả; phản ánh
kịp thời những tâm tư, nguyện vọng của nhân dân; phải tìm tịi, phát hiện, ủng
hộ, cổ vũ cái mới, cái đúng, cái tiến bộ…” (Trích phát biểu của đồng chí
Đặng Tuyết Em - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Kiên Giang tại Đại hội Hội
Nhà báo tỉnh lần thứ VI, nhiệm kỳ 2015-2020, ngày 12-6-2015).
Vì vậy, nhiệm vụ đổi mới cơng tác báo chí, nâng cao vai trị, chất lượng
hoạt động của báo chí Kiên Giang đang là vấn đề bức thiết, địi hỏi tỉnh Kiên
Giang và các cơ quan báo chí của tỉnh thực thi nhiều biện pháp hiệu quả hơn.
Từ thực tế hoạt động báo chí ở cơ sở và là người đang làm nhiệm vụ
quản lý nhà nước về báo chí của tỉnh, tác giả xin chọn đề tài “Báo chí Kiên
Giang tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh trong
giai đoạn hiện nay”, nhằm góp phần làm rõ hơn về mặt lý luận và thực tiễn
đối với vai trị, hoạt động báo chí ở tỉnh Kiên Giang; đồng thời cũng mong
muốn được góp một phần nhỏ vào việc xây dựng nền báo chí đất nước trong
thời kỳ mới.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta ln coi trọng cơng
tác tun truyền, báo chí, coi báo chí là cơng cụ sắc bén trong cơng tác tư
tưởng của Đảng, là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, văn hóa. Bởi,
báo chí là một bộ phận cấu thành quan trọng trong tồn bộ cơng tác tư tưởng,
văn hóa của Ðảng; là ngọn cờ, cơng cụ sắc bén, hiệu quả để xây dựng, bồi đắp
nền tảng tư tưởng chính trị của Ðảng; tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư


4
tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, nghị quyết của Ðảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước; động viên, cổ vũ nhân dân thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược
là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Trước tình hình
mới, hoạt động báo chí địi hỏi cần có nhiều đổi mới, phát triển mạnh mẽ hơn

nữa; vì vậy thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta, đặc biệt là các cơ quan chức
năng đã quan tâm chỉ đạo, nghiên cứu vấn đề này, chủ yếu thể hiện ở một số
các văn bản và cơng trình nghiên cứu:
- Các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng; Hiến pháp nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Luật Báo chí...
- Chỉ thị số 63/CT-TW, ngày 25-7-1990; Chỉ thị số 08/CT-TW, ngày 313-1992 của của Ban Bí thư Trung ương Đảng; Chỉ thị số 22/CT-TW, ngày 1710-1997 của Bộ Chính trị (khóa VIII) về Tiếp tục đổi mới và tăng cường sự
lãnh đạo, quản lý cơng tác báo chí, xuất bản…
- Nghị quyết Trung ương 5 (khóa X) về cơng tác tư tưởng, lý luận, báo
chí trước yêu cầu mới.
- Thủ tướng Chính phủ: Chỉ thị (số 37) triển khai thực hiện kết luận của
Bộ Chính trị (số 41-TB/TW) về một số biện pháp tăng cường lãnh đạo, quản
lý báo chí; Quyết định số 219/2005/QĐ-TTg, ngày 9-9-2005 về phê duyệt
Chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010; Chiến lược thông tin quốc gia
đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
- Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương: Tư tưởng Hồ Chí Minh về báo
chí cách mạng, Nxb Chính trị quốc gia, 2005.
- Cơng tác lãnh đạo, quản lý báo chí trong 25 năm tiến hành sự nghiệp
đổi mới - TS. Nguyễn Thế Kỷ, Nxb Chính trị quốc gia, 2012.
- Tác giả Phạm Việt Phong nghiên cứu "Sự lãnh đạo của Đảng đối với
báo chí địa phương vùng đồng bằng sơng Cửu Long hiện nay", trong luận văn
thạc sĩ truyền thông đại chúng năm 2009 - Học viện Báo chí và Tuyên truyền,
người hướng dẫn: PGS,TS. Lương Khắc Hiếu. Luận văn đã nêu vấn đề, phân


5
tích hiện trạng và đề ra giải pháp Đảng lãnh đạo báo chí phát triển trong giai
đoạn hiện nay.
- Lãnh đạo và quản lý hoạt động báo chí ở Việt Nam hiện nay - TS.
Hồng Quốc Bảo - NXb. Chính trị - Hành chính, 2010. Cuốn sách đã đề cập
vấn đề lãnh đạo, quản lý như thế nào để báo chí thực hiện tốt vai trị, chức

năng, nhiệm vụ của mình trong bối cảnh bùng nổ các phương tiện truyền
thơng và tồn cầu hóa truyền thơng đại chúng, trong đó có báo chí.
- Luận văn “Báo Đảng các tỉnh miền đông Nam Bộ” của tác giả Hồ Thị
Hiến bảo vệ tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền năm 2009. Nội dung luận
văn phân tích, đánh giá thực trạng về chất lượng của một số tờ báo Đảng ở
miền đông Nam Bộ. Đây là một tài liệu có nhiều thơng tin bổ ích đối với vấn
đề nghiên cứu của tác giả. Nhiều kiến thức, bài học tác giả có thể vận dụng
vào cơng trình nghiên cứu của mình, bởi báo chí Kiên Giang cũng nằm trong
hệ thống báo Đảng, phải tuân thủ các nguyên tắc của báo Đảng.
- Luận án tiến sỹ của nghiên cứu sinh Nguyễn Bá Sinh với đề tài “Tính
hấp dẫn của báo Đảng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay” bảo vệ tại Học viện
Báo chí và Tun truyền năm 2013. Đây là cơng trình nghiên cứu quan trọng
góp phần giải quyết vấn đề thực tiễn đang đặt ra đối với hệ thống báo Đảng là
thơng tin cịn nghèo nàn, chưa hấp dẫn nên khó thu phục cơng chúng, có nguy
cơ cơng chúng xa dần báo Đảng. Vì vậy, một vấn đề quan trọng để báo Đảng
thực hiện tốt vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình, đảm bảo hiệu quả cao là
phải nâng cao tính hấp dẫn của thơng tin cả về nội dung và hình thức. Một số
giải pháp tác giả luận án đề xuất là tài liệu tham khảo có giá trị đối với tác giả
luận văn.
- Cơng trình nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Đổi mới, nâng cao chất lượng
các ấn phẩm báo Nhân Dân” do Nhà báo, Ủy viên Ban Chấp hành Trung
ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân Thuận Hữu chủ nhiệm đề tài và
bảo vệ thành công năm 2014. Đây là một cơng trình nghiên cứu có giá trị đối


6
với Báo Nhân Dân nói riêng và hệ thống báo Đảng nói chung. Cơng trình nghiên
cứu khá tồn diện đối với đổi mới cả về nội dung, hình thức, tố chức sản xuất để
nâng cao chất lượng, hiệu quả của sản phẩm báo chí. Tác giả luận văn đã tiếp thu
được một số kiến thức để vận dụng vào công trình nghiên cứu của mình.

Ngồi ra, cịn có nhiều bài viết, bài phát biểu của các đồng chí lãnh đạo
Đảng, Nhà nước về cơng tác báo chí; một số luận văn thạc sỹ đề cập đến các
chương trình cụ thể (chương trình thời sự, chương trình văn hóa, giáo dục...),
các kỹ năng như kỹ năng phỏng vấn, kỹ năng viết lời bình... ít nhiều có liên
quan đến vấn đề nghiên cứu của tác giả như luận văn của Hồ Nam Trung,
Nguyễn Văn Bình, Lê Phạm Hà Nơi, Hồ Quang Phương...
Những văn bản, cơng trình nghiên cứu, bài phát biểu, trao đổi kinh
nghiệm trên góp phần chỉ rõ ưu điểm, khuyết điểm của hoạt động báo chí,
cơng tác lãnh đạo, quản lý báo chí, chất lượng báo chí nước ta thời gian qua,
đồng thời định hướng cho công tác này trong thời gian tới thực hiện được tốt
hơn. Song, phần lớn các văn bản, cơng trình nghiên cứu chỉ đề cập những vấn
đề thuộc tầm “vĩ mô”, chưa đi sâu phân tích cách làm, kinh nghiệm, thực
trạng, vai trị của báo chí địa phương trong việc tuyên truyền thực hiện nhiệm
vụ chính trị của các Đảng bộ địa phương.
Luận văn này kế thừa kết quả các nghiên cứu và văn bản chỉ đạo trên,
góp phần làm rõ thêm vai trị của báo chí địa phương trong tun truyền thực
hiện có hiệu quả nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh thời gian tới.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Nghiên cứu thực trạng của báo chí Kiên Giang tuyên truyền thực
hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh trong thời gian qua; đề xuất giải
pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền trong
thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ


7
- Làm rõ một số vấn đề lý luận về báo chí, vai trị của báo chí đối với đời
sống xã hội (thể hiện ở các chức năng xã hội cơ bản của báo chí); nhiệm vụ
tuyên truyền của báo chí cách mạng; nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh và

nội dung của báo chí địa phương tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị
của Đảng bộ tỉnh; những yêu cầu đối với báo chí tuyên truyền thực hiện
nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh (tính chiến đấu của báo chí cách mạng,
đáp ứng nhu cầu cơng chúng, chất lượng thơng tin, hiệu quả tun truyền của
báo chí)…
- Đánh giá thực trạng cơng tác báo chí tun truyền thực hiện nhiệm vụ
chính trị của Đảng bộ tỉnh trong thời gian khảo sát.
- Phân tích ngun nhân thành cơng, hạn chế liên quan đến chất lượng,
hiệu quả tuyên truyền.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của báo
chí Kiên Giang tuyên truyền thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ
tỉnh trong thời gian tới.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chất lượng, hiệu quả tuyên truyền
thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh của báo chí Kiên Giang.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Khảo sát hoạt động Báo Kiên Giang và Đài PT-TH Kiên Giang; thời
gian khảo sát trong năm 2014.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn vận dụng những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật
của Nhà nước và của tỉnh Kiên Giang về vai trò, nhiệm vụ, chức năng của báo
chí cách mạng; dựa trên lý thuyết truyền thơng; lý luận báo chí; tâm lý học
báo chí; xã hội học báo chí...


8
5.2. Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện mục đích, nhiệm vụ của luận văn, tác giả đã sử dụng các
phương pháp sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đây là phương pháp quan trọng giúp
tác giả hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến đề tài. Những cơ sở
lý luận này giúp tác giả xây dựng khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu, làm
tiền đề, cơ sở để nghiên cứu các vấn đề tiếp theo.
- Phương pháp khảo sát, thống kê: Nhằm mục đích thống kê các chuyên
trang, chuyên mục, tác phẩm trong thời gian khảo sát để phân tích, đánh giá.
- Phương pháp phân tích tác phẩm: Trong truyền thông, chất lượng của
tác phẩm liên quan đến chất lượng, hiệu quả của báo chí trong việc thực hiện
nhiệm vụ của mình. Sử dụng phương pháp này, tác giả luận văn sẽ phân tích,
đánh giá việc báo chí đã lựa chọn những vấn đề gì để thơng tin, hình thức
thơng tin có phù hợp, hấp dẫn không?...
- Phương pháp điều tra xã hội học: Nhằm thu nhận những đánh giá, nhận
xét của công chúng - đối tượng phục vụ, tác động của báo chí - về chất lượng
của báo chí Kiên Giang tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng
bộ tỉnh. Để đảm bảo tính khách quan của kết quả nghiên cứu, tác giả đã phát
300 phiếu; đối tượng điều tra bao gồm nhiều thành phần, nghề nghiệp, lứa
tuổi, trình độ; địa bàn điều tra bao gồm cả thành phố và nông thôn.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Nhằm thu thập ý kiến của một số chun
gia về lĩnh vực báo chí, có hiểu biết về báo chí (lãnh đạo Tỉnh ủy, Ban Tuyên
giáo Tỉnh ủy, Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Sở Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà
báo tỉnh, Trường Đại học Kiên Giang, lãnh đạo cơ quan báo chí và một số sở,
ngành của tỉnh) để củng cố nhận xét, đánh giá của mình.
6. Đóng góp mới của đề tài
Về mặt lý luận: Làm rõ lý luận về báo chí, vai trị của báo chí cách mạng
trong sự nghiệp đổi mới đất nước, nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh, nội
dung báo chí địa phương tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng

9
bộ tỉnh; đồng thời qua đó khẳng định để thực hiện tốt vai trị, nhiệm vụ tun
truyền của mình, các tác phẩm báo chí, các sản phẩm báo chí (tờ báo, chương
trình phát thanh, truyền hình...) phải đảm bảo các ngun tắc của báo chí cách
mạng, thơng tin phải thời sự, thiết thực và hấp dẫn.
Về mặt thực tiễn: Luận văn đi sâu khảo sát tình hình hoạt động báo chí
ở địa phương nhằm góp phần cung cấp cho các cơ quan báo chí và Đảng bộ
tỉnh Kiên Giang một cái nhìn tổng thể về thực trạng cơng tác tun truyền của
báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh hiện nay. Từ đó, luận
văn đưa ra một số khuyến nghị, giải pháp giúp các cơ quan báo chí địa
phương và Đảng bộ tỉnh chỉ đạo tăng cường nâng cao nhận thức của các cấp,
các ngành, địa phương về vai trị, nhiệm vụ của báo chí, đẩy mạnh phát triển
cơng tác báo chí của tỉnh, đặc biệt trong tun truyền thực hiện có hiệu quả
nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh trong thời gian tới.
Luận văn có thể là tài liệu tham khảo cho các cơ quan báo chí, các nhà
báo trong hệ thống báo Đảng cả nước để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ của
mình. Luận văn còn là tài liệu tham khảo cho các cơ sở đào tạo nhà báo, sinh
viên báo chí và những ai quan tâm đến vấn đề nghiên cứu của đề tài.
7. Kết cấu luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận
văn được kết cấu 3 chương:
Chương 1: Lý luận về báo chí tuyên truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị
của Đảng bộ tỉnh
Chương 2: Thực trạng báo chí Kiên Giang tuyên truyền thực hiện nhiệm
vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng báo chí Kiên Giang tuyên
truyền thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh trong giai đoạn hiện nay


10

Chương 1
LÝ LUẬN VỀ BÁO CHÍ TUYÊN TRUYỀN THỰC HIỆN
NHIỆM VỤ CHÍNH TRỊ CỦA ĐẢNG BỘ TỈNH
1.1. Báo chí và vai trị, nhiệm vụ của báo chí cách mạng
1.1.1. Quan niệm về báo chí
Hiện nay, có khá nhiều quan niệm về báo chí. Tuy nhiên, để có một khái
niệm báo chí rõ ràng, thống nhất, kể cả trong các sách cơ sở lý luận báo chí
nước ta cũng chưa thấy đề cập. Có thể liệt kê một số quan niệm về báo chí:
Nhà báo Hữu Thọ nêu trong tập tài liệu mơn học báo chí học (dành cho
các khóa đào tạo cao học báo chí), tập II: “Báo chí được định nghĩa là một ấn
phẩm xuất bản, phát hành định kỳ…”.
GS,TS. Tạ Ngọc Tấn viết trong cuốn Cơ sở lý luận báo chí:
Báo chí là hiện tượng đa nghĩa, gắn bó chặt chẽ với các thành tố của
kiến trúc thượng tầng, là loại hình hoạt động nghề nghiệp sáng tạo
với tính chất chính trị, xã hội rõ ràng. Hoạt động báo chí bao hàm
trong đó sự vận hành phức tạp của một loạt nghề nghiệp, quan hệ
với nhau bằng quy luật vận động nội tại của cả hệ thống và bằng
hiệu quả xã hội có tính mục đích… [54, tr.3].
Trong cuốn Cơ sở lý luận báo chí - truyền thơng (Dương Xuân Sơn Đinh Văn Hường - Trần Quang) thì đưa ra định nghĩa:
Báo chí là loại hình hoạt động thơng tin chính trị - xã hội. Báo chí
ln năng động trong việc phản ánh hiện thực đa dạng, sinh động và
luôn vận động phát triển. Thông tin trong báo chí là một q trình
liên tục, xun suốt trong mối quan hệ chặt chẽ giữa Cuộc sống Nhà báo - Tác phẩm - Cơng chúng [51, tr.23-24].
Cịn theo Luật Báo chí sửa đổi, bổ sung năm 1999: “Báo chí ở nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông tin đại chúng thiết


11
yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của các tổ chức của Đảng, cơ
quan Nhà nước, tổ chức xã hội; là diễn đàn của nhân dân”. Nghị quyết Trung

ương 5 (khóa X) về cơng tác tư tưởng, lý luận, báo chí trước yêu cầu mới, nhấn
mạnh hơn:
Báo chí là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của tổ chức chính trị - xã
hội và là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của
Đảng, sự quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khn khổ pháp
luật; phải bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính
chiến đấu và tính đa dạng của hoạt động báo chí [22].
Trong quyển sách tham khảo “Lãnh đạo và quản lý hoạt động báo chí ở
Việt Nam hiện nay”, tác giả quan niệm:
Tiếp cận từ các sản phẩm báo chí, có ý kiến cho rằng báo chí là
những tư liệu sinh hoạt tinh thần, dùng để thơng tin và nói rõ cho
đối tượng nhất định về những tình hình thời sự đang diễn ra… Tiếp
cận từ góc độ chức năng, người ta cho rằng báo chí là phương tiện
thơng tin thời sự, cung cấp thông tin hàng ngày cho công chúng xã
hội. Theo nghĩa hẹp, báo chí bao gồm: Báo, tạp chí, các bản tin và
các sản phẩm in ấn xuất bản định kỳ. Theo nghĩa rộng, báo chí bao
gồm các sản phẩm của các loại hình báo chí như: Báo in, báo phát
thanh, báo truyền hình, báo mạng điện tử… [12, tr.8].
PGS,TS. Nguyễn Văn Dững lý giải:
Bản chất của báo chí truyền thông - là hoạt động thông tin - giao
tiếp xã hội trên quy mô rộng lớn, là công cụ và phương thức liên kết
xã hội hữu hiệu nhất, là công cụ và phương thức can thiệp xã hội
hữu hiệu nhất trong mối quan hệ với công chúng và dư luận xã hội,
với nhân dân và với các nhóm lợi ích, với các nước trong khu vực
và quốc tế… [18, tr.61].


12
Từ những quan niệm trên, theo tác giả luận văn, có thể hiểu: Báo chí là
phương tiện truyền thơng đại chúng truyền tải thông tin về các sự kiện, sự

việc, hiện tượng đang diễn ra trong hiện thực khách quan một cách nhanh
chóng, chính xác và trung thực đến đơng đảo cơng chúng, nhằm tích cực hóa
đời sống thực tiễn.
1.1.2. Vai trị của báo chí đối với đời sống xã hội
Dù còn nhiều quan điểm khác nhau, nhưng hầu hết các sách cơ sở lý
luận báo chí cũng như ý kiến các nhà lý luận về báo chí, các nhà báo có kinh
nghiệm trong lĩnh vực báo chí đều thống nhất nhận xét: Hoạt động báo chí,
xét cho cùng là hoạt động thu thập, xử lý và truyền tải thông tin thời sự đến
cho đông đảo công chúng xã hội. Hoạt động báo chí có tính chất phức tạp vì
nó chịu sự chi phối của chính trị và áp lực cao từ thực tiễn cuộc sống, trong
đó sự chi phối lợi ích là quan trọng nhất, trước hết là lợi ích chính trị. Bởi, xét
cho cùng báo chí là công cụ chính trị dùng để tuyên truyền chính trị và thể
hiện quyền năng chính trị đối với cơng chúng và dư luận xã hội. Vì thế, hoạt
động báo chí là chính trị - xã hội, là hoạt động thơng tin đại chúng và hoạt
động kinh doanh - dịch vụ… Hoạt động báo chí có vai trị rất quan trọng đối
với đời sống xã hội, xét từ các bình diện khác nhau, từ kinh tế đến chính trị tư tưởng, từ văn hóa đến xã hội và dân sinh. Vai trị ấy được thể hiện ở các
chức năng xã hội cơ bản:
Thông tin là chức năng cơ bản, quan trọng hàng đầu của báo chí. Báo
chí ra đời là để đáp ứng, thỏa mãn nhu cầu thông tin giao tiếp của công chúng
và xã hội. Xã hội càng phát triển, con người càng văn minh thì nhu cầu thơng
tin giao tiếp càng cao, càng đa dạng, phong phú. Quá trình đáp ứng nhu cầu
này làm cho báo chí phát triển nhanh chóng. Báo chí thực hiện chức năng
thơng tin - giao tiếp nhằm thực hiện các chức năng khác. Nói cách khác, báo
chí thực hiện mọi chức năng đều thơng qua con đường thơng tin. Báo chí
thơng tin để thực hiện chức năng tư tưởng, định hướng dư luận xã hội, thông


13
tin để thực hiện vai trò giám sát, quản lý xã hội, thơng tin để thực hiện chức
năng văn hóa, giải trí… Thơng tin là chức năng bao trùm, trực tiếp của báo

chí. Thực hiện chức năng thơng tin, báo chí phải đảm bảo tính chân thực, độ
nhanh nhạy, kịp thời… Thơng tin báo chí phải đảm bảo tính thời sự, diễn tả
những điểm nóng, những vấn đề nổi cộm nhất trong đời sống.
Chức năng tư tưởng là chức năng xuyên suốt, thể hiện tính mục đích của
báo chí. Với chức năng này, theo quan điểm của Đảng ta, báo chí là cơng cụ, phương
tiện quan trọng dùng để truyền bá hệ tư tưởng của Đảng, giáo dục lý luận Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và làm cho hệ tư tưởng - lý luận này trở thành
chủ đạo, chiếm ưu thế trong đời sống tinh thần, tư tưởng của đơng đảo nhân
dân. Báo chí là một binh chủng xung kích, đi đầu trong cơng tác tư tưởng của
Đảng. Nhiệm vụ đầu tiên trong hoạt động tư tưởng của báo chí là nâng cao
tính tự giác của quần chúng. Hoạt động giáo dục tư tưởng của báo chí dựa
trên sự tác động của tính thuyết phục bằng việc thơng tin sự kiện, hiện tượng,
quá trình của đời sống xã hội một cách trung thực và khách quan.
Chức năng khai sáng - giải trí được hiểu, báo chí khơng chỉ là kênh
thông tin - truyền thông quan trọng cung cấp thơng tin, kiến thức, mà cịn là
diễn đàn trao đổi, chia sẻ kỹ năng và kinh nghiệm phong phú nhằm nâng cao
trình độ dân trí, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững. Văn hóa là hiện tượng
xã hội đặc biệt. Hệ thống giá trị văn hóa được tồn tại, phát triển trong quá
trình giao lưu và truyền tải từ người này sang người khác, từ cộng đồng này
sang cộng đồng khác và từ thế hệ này đến thế hệ khác. Báo chí là kênh quan
trọng cung cấp thơng tin, kiến thức, giáo dục, giao lưu, truyền tải, tiếp biến
văn hóa có hiệu quả nhất. Giải trí là nhu cầu ngày càng đòi hỏi cao trong điều
kiện kinh tế thị trường. Đó là q trình báo chí tham gia và tạo điều kiện giúp
công chúng sử dụng thời gian rỗi hợp lý, đáp ứng nhu cầu cân bằng trạng thái
tâm lý để tái sản xuất sức lao động. Trên các loại hình báo chí và các dạng
thức truyền thơng hiện đại ngày càng có nhiều phương thức giải trí thú vị, hữu


14
ích, nhất là truyền hình, phát thanh, báo mạng điện tử và mạng xã hội. Giải trí
cũng là cách thức phổ biến, bảo vệ hệ giá trị văn hóa.

Chức năng quản lý, giám sát và phản biện xã hội của báo chí thể hiện ở
chỗ, báo chí duy trì, phát triển mối liên hệ chặt chẽ giữa chủ thể và khách thể
quản lý thơng qua việc duy trì và phát triển dịng thơng tin hai chiều, bảo đảm
cho các quyết định quản lý được thông suốt và thực thi... Giám sát có thể
được hiểu là “theo dõi, kiểm tra xem có thực hiện đúng những điều quy định
khơng”. Điều đó có nghĩa là, giám sát bao gồm hai q trình: Theo dõi và
kiểm tra. Giám sát có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo đảm cho hoạt
động được thực hiện đúng mục đích và đạt hiệu quả tốt nhất trong điều kiện
có thể, theo mục tiêu, chương trình, kế hoạch đã đề ra.
Giám sát xã hội của báo chí là q trình báo chí bằng mọi phương thức
huy động sức lực, trí tuệ và cảm xúc của đơng đảo nhân dân với tinh thần
trách nhiệm chính trị cao nhất trong việc theo dõi, kiểm tra quá trình thực hiện
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bảo
đảm đạt được mục đích cao nhất trong điều kiện có thể. Giám sát xã hội của
báo chí bao gồm các bình diện khác nhau, như theo dõi, kiểm tra phát hiện
những nơi làm đúng, làm tốt để biểu dương và nhân rộng; theo dõi và kiểm
tra để phát hiện những nơi làm trệch, làm sai để uốn nắn và đấu tranh, bảo
đảm cho đường lối, chính sách, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước
được thực thi đúng trong thực tế…
Chức năng kinh tế - dịch vụ xuất phát từ đòi hỏi khách quan của hoạt
động báo chí trong nền kinh tế thị trường; đồng thời theo quan điểm chỉ đạo
của các văn kiện chính trị của Đảng và Nhà nước, như Nghị quyết Trung
ương 5 (khóa VIII), các văn bản dưới luật…
GS,TS. Tạ Ngọc Tấn cho rằng:
Báo chí là một hiện tượng đặc biệt phổ biến, tác động từng ngày,
từng giờ vào xã hội, quan hệ tới từng địa phương, từng tổ chức, từng
thành viên của xã hội. Dưới ảnh hưởng của cuộc cách mạng khoa


15

học kỹ thuật và công nghệ, đời sống vật chất, tinh thần của xã hội có
những bước phát triển to lớn và nhanh chóng. Trong điều kiện ấy,
quy mơ, phạm vi, hình thức hoạt động của báo chí ngày càng mở
rộng, thu hút sự quan tâm, chú ý của đại bộ phận xã hội, trở thành
một phương tiện có sức mạnh, được sử dụng vào các mục đích rất
khác nhau như: Nhân đạo, kinh doanh, kinh tế, chính trị, quân sự…
Khơng có một đảng chính trị, một tổ chức, lực lượng kinh tế - xã hội
nào không sử dụng báo chí như một phương tiện thực hiện các mục
tiêu, nhiệm vụ của mình [54, tr.11].
1.1.3. Nhiệm vụ tuyên truyền của báo chí cách mạng
Báo chí cách mạng Việt Nam từ khi ra đời đến nay luôn song hành cùng
với sự phát triển của Đảng, của dân tộc, đã làm tốt chức năng của báo chí vơ
sản đó là “tun truyền, cổ động và tổ chức tập thể”: Hoạt động thông tin tuyên truyền là hoạt động cốt lõi và xuyên suốt của báo chí cách mạng Việt
Nam.
Theo GS,TS. Tạ Ngọc Tấn:
Tuyên truyền là hoạt động nhằm truyền bá trong quần chúng nhân
dân những tư tưởng nền tảng, những quan điểm chính yếu của hệ tư
tưởng của chế độ nhằm hình thành một bức tranh đặc trưng về thế
giới và lịch sử vận động của xã hội. Tuyên truyền được hiểu là tồn
bộ các hình thức hoạt động của cơng tác tư tưởng, vận động quần
chúng nhân dân. Ở nghĩa hẹp hơn, tất cả các hoạt động nhằm truyền
bá một tri thức, một ý niệm cụ thể nào đó đều được coi là tuyên
truyền [54, tr.103].
Về công tác tuyên truyền của báo chí, Ăng-ghen nhấn mạnh: “Báo chí
cần phải bảo vệ và giải thích rõ yêu cầu của Đảng, thể hiện rõ những ý kiến,
quan điểm của Đảng, đồng thời báo chí phải đấu tranh với kẻ thù của Đảng,
bác bỏ ý kiến tham vọng của chúng”; “Báo Đảng là người phát ngôn của


16

Đảng, là đội tiên phong của giai cấp vô sản, là người tuyên bố và bảo vệ luận
cương và phương hướng của Đảng” [59, tr.7]. Lênin cũng nói: “Báo chí là
trận địa ban đầu, từ đó Đảng sẽ tiến hành cuộc đấu tranh với đối thủ của mình
bằng vũ khí tương xứng. Báo hàng ngày là công cụ tuyên truyền, cổ động
quần chúng khơng có gì thay thế được” [36, tr.18]. Trong Thư gửi lớp học
viết báo Huỳnh Thúc Kháng (tháng 6-1949), Bác Hồ viết: “Nhiệm vụ của tờ
báo là tuyên truyền, cổ động, huấn luyện, giáo dục và tổ chức dân chúng để
đưa dân chúng đến mục đích chung” [39, tr.625].
Từ những vấn đề trên, có thể hiểu nhiệm vụ báo chí cách mạng ở một số
điểm cơ bản:
Tuyên truyền, cổ động: Theo cách hiểu thông thường, tuyên truyền là
đem nhiều ý đến cho một người, còn cổ động là đem một ý đến cho nhiều
người. Trên báo chí, tuyên truyền thường được thể hiện dưới các bài luận văn,
các bài giảng có tính thuyết phục về đường lối, chủ trương, chính sách của
cách mạng, về tình hình thời sự, về việc vạch trần các âm mưu và thủ đoạn
của kẻ thù. Cổ động thể hiện dưới những khẩu hiệu hành động, những lời cổ
vũ ngắn gọn và có sức hấp dẫn. Bác Hồ nói: “Tuyên truyền là đem một việc
gì nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân làm. Nếu khơng đạt được mục đích đó, là
tun truyền thất bại” [39, tr.162].
Từ những ngày đầu thành lập nền báo chí cách mạng Việt Nam, các tờ
báo như: Thanh niên, Kơng nơng, Lính Kách mệnh, Búa liềm đều với mục tiêu
là tuyên truyền. Nhiệm vụ của báo chí từ khi ra đời được cắt nghĩa đơn giản
mà lớn lao: “Từ tuyên truyền để giai cấp biết mục đích, gắn với tuyên truyền
chủ nghĩa Mác - Lênin, rồi đấu tranh không khoan nhượng bảo vệ lý tưởng
cộng sản” [44, tr.5].
Sau khi toàn quốc kháng chiến bùng nổ, trong Thư gửi Đại hội Hội Nhà
báo nước ta, cùng năm đó, Bác nói:
Theo ý tơi, các bạn có các nhiệm vụ như sau: 1. Vạch rõ âm mưu,
chính sách và những hoạt động tàn bạo của địch. 2. Giải thích cho

17
dân chúng hiểu rõ, vì sao phải trường kỳ kháng chiến, vì sao kháng
chiến nhất định thắng lợi. 3. Giải thích chính sách của Chính phủ
cho dân chúng rõ. Bày tỏ nguyên vọng của dân chúng cho Chính
phủ biết. 4. Cổ động dân chúng, huấn luyện dân chúng, bày cho dân
chúng tổ chức lực lượng của mình. 5. Kêu gọi toàn dân đoàn kết,
hăng hái kháng chiến, tin tưởng về sự thắng lợi [40, tr.180].
Huấn luyện, giáo dục: Cùng với nhiệm vụ tuyên truyền, cổ động, Bác
Hồ còn coi báo chí như là một diễn đàn để huấn luyện và giáo dục về chính
trị, nghiệp vụ và đạo đức. Bác nói:
Tờ báo của Đảng có nhiệm vụ làm cho tư tưởng và hành động thông
suốt, thống nhất và yêu cầu: Trong báo Đảng có những mục giải
thích về: Lý luận Mác - Lênin. Tình hình thế giới và trong nước.
Đường lối, chính sách đối nội và đối ngoại của Đảng và Chính phủ.
Đời sống và ý nguyện của nhân dân. Những kinh nghiệm tốt và xấu
của các ngành, các địa phương [40, tr.298].
Người còn chỉ ra phương hướng của việc giáo dục lý luận trên báo, nêu
rõ phương châm giáo dục lý luận chính trị, học đi đơi với hành, lý luận liên
hệ với thực tiễn, học để làm việc, làm người, làm cán bộ, phụng sự đoàn
thể, nhân dân, Tổ quốc và nhân loại. Về giáo dục đạo đức, Bác chủ trương
phải kết hợp xây và chống. Xây tích cực, chống quyết liệt, nhưng xây vẫn
là chính, với chủ nghĩa nhân văn, Bác tin vào con người, tin vào những
điều tốt đẹp và cao cả của con người. Bác mong muốn công tác giáo dục
làm cho cái tốt của con người nảy nở như hoa mùa xuân, làm át đi cái ác,
cái xấu trong mỗi con người.
Tổ chức và lãnh đạo: Nói về vai trị tổ chức của báo chí, Lênin từng
nhấn mạnh vai trị của tờ báo khơng phải chỉ đóng khung ở chỗ phổ biến tư
tưởng, giáo dục chính trị tư tưởng và thu hút bạn đồng minh chính trị, tờ báo
khơng chỉ là người tun truyền tập thể và cổ động tập thể mà còn là người tổ

18
chức tập thể, nhờ có tờ báo và gắn liền với với tờ báo sẽ hình thành, nó khơng
những chỉ làm các cơng tác địa phương mà cịn làm cả cơng tác chung thường
xun nữa, nó giống như những nhân viên của nó quen việc theo dõi chăm
chú những biến cố chính trị, đánh giá ý nghĩa của những biến cố ấy đến các
tầng lớp khác nhau trong nhân dân, vạch ra cho Đảng cách mạng những
phương pháp hợp lý để tác động đến những biến cố ấy…
Phát triển quan điểm nói trên của Lênin, Bác Hồ gắn kết một cách chặt
chẽ các chức năng tuyên truyền, cổ động, huấn luyện và giáo dục với chức
năng tổ chức và lãnh đạo. Người viết: “Để làm trọn nhiệm vụ tuyên truyền, tổ
chức hướng dẫn thì các báo chí ta cần phải gần gụi quần chúng hơn nữa, đi
sâu vào công việc thực tế hơn nữa, cách làm việc của các báo chí phải cải tiến
hơn nữa” [40, tr.271].
Bác địi hỏi báo chí phải lãnh đạo dư luận. Bác nói, khơng biết lãnh đạo
dư luận, không biết thúc đẩy và nâng cao tinh thần đấu tranh của nhân dân là
một trong những khuyết điểm của báo chí. Dư luận có vai trị to lớn trong đấu
tranh chống kẻ thù xâm lược, tố cáo bộ mặt xâm lược và các tội ác chiến tranh
của chúng, phát động lòng căm thù trong nhân dân, thúc đẩy họ đứng lên giết
giặc lập công. Dư luận cũng có vai trị to lớn trong đấu tranh chống các hiện
tượng tiêu cực trong nội bộ nhân dân, chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí.
Theo Bác: “Phải gây chung quanh chúng một khơng khí cơng chúng cơng
phẫn và tẩy chay về mặt đạo đức… Có như vậy mới ngăn chặn được những
hành động ăn cắp của công…” [41, tr.58].
Báo chí khơng chỉ lãnh đạo dư luận mà cần lãnh đạo, tổ chức các phong
trào cách mạng của quần chúng. Phương pháp lấy gương tốt trong quần chúng
nhân dân và cán bộ, đảng viên để giáo dục lẫn nhau, lấy quần chúng giáo dục
quần chúng là rất sinh động và có sức thuyết phục lớn. Đó cũng là cách thực
hành đường lối quần chúng trong công tác giáo dục. Bác Hồ nhiều lần nhấn

19
mạnh rằng, các báo chí phải khuyến khích những người tốt, việc tốt và thẳng
thắn phê bình những điều xấu như: Lười biếng, tham ơ, lãng phí, quan liêu.
Trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử dân tộc, báo chí cách mạng
Việt Nam đã thực hiện tốt chức năng cơ bản của mình trong cơng tác tun
truyền, cổ vũ, góp phần vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây
dựng đất nước. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền mà trong tất cả các phong
trào thi đua ái quốc đâu đâu cũng có những gương điển hình tiên tiến, những
mơ hình, cách làm hay trong lao động, sản xuất. Khó có thể liệt kê hết các bài
báo, các chương trình phát thanh, truyền hình mà hiệu quả của nó có sức lan
tỏa mạnh mẽ, có tác dụng cổ vũ, lôi kéo mọi tầng lớp nhân dân tham gia các
phong trào. Trong kháng chiến, báo chí tuyên truyền, cổ vũ các phong trào thi
đua ái quốc, đã động viên, thu hút hàng triệu triệu người hăng hái tham gia
giết giặc lập công, tham gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, tiêu biểu như phong
trào: “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”, “Bình dân học vụ”,
“Hũ gạo kháng chiến”… Trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền
Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước cịn có các
phong trào lớn như: “Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”,
“Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, Phất cao
ngọn cờ “Sóng Dun Hải” trong cơng nhân, “Gió Đại Phong” trong nơng
dân, “Thanh niên 3 sẵn sàng” trong thanh niên, “Phụ nữ 3 đảm đang” trong
phụ nữ…
Sau khi đất nước thống nhất, cả nước bước vào giai đoạn xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc, hơn lúc nào hết, hoạt động thông tin, tun truyền của báo
chí cách mạng càng có điều kiện để phát triển. Báo chí tích cực tuyên truyền,
cổ vũ các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hố”, “Ngày
vì người nghèo”, “Nơng dân sản xuất, kinh doanh giỏi”, “Uống nước nhớ
nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”, “hiến máu cứu người”, “Chung sức xây dựng

nông thôn mới”… Trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước, thực hiện