Đổi mới công tác kiểm tra ở đảng bộ tỉnh trong giai đoạn hiện nay theo tư tưởng hồ chí minh tiểu luận cao học

65

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập, xây dựng, rèn luyện và lãnh đạo
Đảng Cộng sản Việt Nam, trên cơ sở vận dụng sáng tạo học thuyết xây dựng
Đảng Cộng sản của chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể nước ta. Là
lãnh tụ của Đảng, Người đã cống hiến trọn vẹn cuộc đời mình cho dân tộc
Việt Nam, vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng
con người.
Từ đầu những năm 20 của thế kỷ XX, Hồ Chí Minh đã nhận thức sâu sắc
rằng cách mạng: "Trước hết phải có đảng cách mệnh" và "chỉ có sự lãnh đạo của
một Đảng biết vận dụng một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện
cụ thể của nước mình thì mới có thể đưa cách mạng giải phóng dân tộc đến
thắng lợi và cách mạng xã hội chủ nghĩa đến thành công". Người đã chỉ ra sự cần
thiết phải có một chính đảng ở một nước thuộc địa để "trong thì vận động và tổ
chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi
nơi".
Suốt cả cuộc đời, Người đã thực sự quan tâm sâu sát, mong mỏi thiết tha tới
việc xây dựng một chính Đảng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và
của cả dân tộc Việt Nam, một Đảng thực sự trong sạch, "xứng đáng là người
lãnh đạo và người đầy tớ thật trung thành của nhân dân". Ngay từ nhận thức ban
đầu về sự cần thiết phải có một chính Đảng của giai cấp vô sản cho tới trước khi
Người trở về với "thế giới người hiền", Hồ Chí Minh đã dặn lại toàn Đảng, toàn
dân ta vài việc, vài lời trong đó "trước hết nói về Đảng" và "việc cần phải làm
trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng". Có thể khẳng định rằng, Hồ Chí Minh đã dành
nhiều công sức, trí tuệ để vun đắp, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam. Người
đã xác định rõ nội dung và phương châm xây dựng Đảng đúng đắn và phù hợp
với những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và phù hợp với điều
kiện, hoàn cảnh cụ thể của nước ta, vốn là một nước có nền kinh tế nông nghiệp

65

lạc hậu, giai cấp công nhân nhỏ bé về số lượng, lại luôn phải đương đầu với
những kẻ thù hùng mạnh nhất thế giới. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng
Đảng Cộng sản Việt Nam là một tư tưởng lớn, được hình thành ngay sau khi
Người tìm thấy con đường cứu nước. Tư tưởng đó không ngừng được hoàn thiện
trong quá trình Người lãnh đạo, chỉ đạo cách mạng Việt Nam.
Thực tiễn đã minh chứng, sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam được
xác định như là một tất yếu lịch sử, một nhân tố quyết định, một lực lượng
duy nhất dẫn đường đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng
lợi khác. Chính vì sự đòi hỏi khách quan ấy, Đảng ta dưới sự trực tiếp lãnh
đạo và chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thường xuyên tự đổi mới, tự xây
dựng và chỉnh đốn để đáp ứng với những yêu cầu và nhiệm vụ cách mạng đặt
ra.
Trong công tác xây dựng Đảng, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến công
tác kiểm tra của Đảng. Theo Hồ Chí Minh: "Công tác kiểm tra của Đảng có tác
dụng thúc đẩy và giáo dục đảng viên và cán bộ làm tròn nhiệm vụ đối với
Đảng, đối với Nhà nước, làm gương mẫu tốt cho nhân dân. Do đó mà góp
phần vào việc củng cố Đảng về tư tưởng, về tổ chức". Làm tốt công tác kiểm
tra của Đảng sẽ góp phần xây dựng Đảng mạnh cả về tư tưởng, chính trị và tổ
chức; qua công tác kiểm tra của Đảng sẽ góp phần "nâng cao năng lực lãnh
đạo và sức chiến đấu của Đảng".
Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng được trình bày một
cách có hệ thống trong những bài viết, bài nói của Người. Đó là sự kế thừa trực
tiếp và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, đặc biệt là tư tưởng về công
tác kiểm tra Đảng của V.I. Lênin; đó còn là sự bổ sung thêm nhiều luận cứ mới
để khẳng định tính tất yếu của công tác kiểm tra của Đảng; về mục đích, ý nghĩa,
tác dụng; về nội dung và cách kiểm tra; về yêu cầu đối với cán bộ thực hiện công
tác kiểm tra của Đảng v.v...

Trung thành và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng, Đại hội đại biểu toàn quốc của


65

Đảng lần thứ X (4/2006) một lần nữa tiếp tục khẳng định vai trò, nhiệm vụ
xây dựng Đảng là then chốt, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là vấn đề sống
còn đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Đại hội đã tổng kết và rút
ra các bài học kinh nghiệm của công tác xây dựng Đảng trong 20 năm đổi
mới toàn diện đất nước (1986-2006). Đại hội chỉ ra thực trạng công tác kiểm
tra của Đảng:
Công tác kiểm tra của Đảng còn yếu, chất lượng và hiệu quả kiểm tra chưa
được cao; nhiều khuyết điểm, sai lầm của đảng viên và tổ chức đảng chậm được
phát hiện và khắc phục; chưa coi trọng kiểm tra phòng ngừa, phát huy nhân tố
tích cực. Nhiều cấp ủy, tổ chức đảng chưa làm tốt công tác kiểm tra và thi hành
kỷ luật trong Đảng.
Muốn thực hiện tốt một trong những phương hướng và giải pháp lớn của
công tác xây dựng Đảng là "đổi mới và tăng cường công tác kiểm tra, giám
sát của Đảng, góp phần phát hiện và khắc phục những khuyết điểm, thiếu sót
khi mới manh nha", cần thiết phải nghiên cứu, xem xét tư tưởng Hồ Chí Minh
về công tác kiểm tra của Đảng một cách thấu đáo, toàn diện.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng đã được Đảng ta kế
thừa, vận dụng, được các các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu đã và đang thu
được kết quả bước đầu. Tuy nhiên, xuất phát từ quan điểm có tính nguyên tắc:
Lãnh đạo phải có kiểm tra, lãnh đạo không kiểm tra coi như không lãnh đạo;
trước xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu hiện nay, đang xuất
hiện nhiều vấn đề tác động tiêu cực tới công tác xây dựng Đảng và đội ngũ cán
bộ, đảng viên; hơn nữa qua thực tiễn hoạt động, bên cạnh những ưu điểm, công
tác kiểm tra của Đảng còn bộc lộ nhiều hạn chế, cần phải khắc phục để đáp ứng

yêu cầu trong tình hình mới.
Tỉnh Hà Tây là một địa phương có vị trí địa lý rất quan trọng, thuộc cửa
ngõ phía Tây của thành phố Hà Nội (từ ngày 01/8/2008 đã sáp nhập với thành
phố Hà Nội), đang có tốc độ đô thị hóa rất nhanh. Có rất nhiều vấn đề cần
phải giải quyết như: vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội theo hướng


65

công nghiệp hóa, hiện đại hóa; vấn đề đô thị hóa; vấn đề giải quyết việc làm
và các vấn đề xã hội khác, đã và đang đặt ra cho Đảng bộ tỉnh Hà Tây nhiều
thuận lợi nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức. Đó cũng là một yêu cầu
mang tính cấp thiết đặt ra cho Đảng bộ tỉnh, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo
và sức chiến đấu của Đảng, đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng về mọi mặt,
trong đó có vấn đề đổi mới công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Thời gian
gần đây, Đảng bộ tỉnh Hà Tây đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trong công
tác xây dựng Đảng cũng như trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng. Tuy
nhiên, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng vẫn còn bị động, bộc lộ những
hạn chế, làm ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên
và sức mạnh vốn có của Đảng.
Bước đầu nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng
một cách có hệ thống sẽ góp phần làm tốt hơn nhiệm vụ mang tính "then chốt" xây dựng Đảng, trong đó có Đảng bộ tỉnh Hà Tây. Với ý nghĩa đó, tác giả mạnh
dạn chọn: "Đổi mới công tác kiểm tra ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây trong giai đoạn
hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh" làm chủ đề nghiên cứu trong luận văn tốt
nghiệp của mình.
2.Tình hình nghiên cứu đề tài
Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng được
thể hiện trong các sản phẩm khoa học chủ yếu sau:
* Hệ thống các giáo trình, giáo khoa
- Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình Quốc gia các môn học

khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh (2003), Giáo trình tư tưởng Hồ
Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Lê Văn Lý (chủ biên) (2003), Một số chuyên đề về tư tưởng Hồ Chí
Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Mạch Quang Thắng (1995), Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản
Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.


65

- Nguyễn Khánh Bật (chủ biên) (2001), Tập bài giảng tư tưởng Hồ Chí
Minh (hệ cử nhân chính trị), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Phân viện Hà Nội - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (1995), Tư
tưởng Hồ Chí Minh (tập bài giảng), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng (2004), Giáo trình tư tưởng
Hồ Chí Minh (Dùng cho hệ cao cấp lý luận), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
* Công trình nghiên cứu khoa học
- Đề tài khoa học mang mã số: KHXH 05.01 thuộc Chương trình khoa học
cấp Nhà nước,"Tăng cường vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng trong
điều kiện nền kinh tế nhiều thành phần với cơ chế thị trường theo định hướng
xã hội chủ nghĩa" do PGS Lê Văn Lý làm chủ nhiệm;
- Đề tài khoa học mang mã số: KHXH 03.07 thuộc Chương trình khoa học
cấp Nhà nước: "Đổi mới công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của
Đảng" do GS.TS Nguyễn Thị Doan làm chủ nhiệm.
* Các công trình chuyên khảo tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác xây
dựng Đảng
- Bùi Đình Phong, Phạm Ngọc Anh (2001), Công tác xây dựng Đảng trong
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb Lao động, Hà
Nội.
- Bùi Đình Phong, Phạm Ngọc Anh (2006), Một số vấn đề trong tư tưởng

Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb Lao động, Hà Nội.
- Bùi Đình Phong, Phạm Ngọc Anh (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội.
- Bùi Đình Phong, Phạm Ngọc Anh (2007), Vận dụng và phát triển tư
tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Lê Văn Lý (chủ biên) (2002), Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò lãnh đạo
và sức chiến đấu của Đảng trong điều kiện Đảng cầm quyền, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội.


65

- Nguyễn Văn Biều (chủ biên)(2005), Giáo trình Xây dựng Đảng
(Chương trình cao cấp lý luận chính trị), Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội.
- Trần Đình Huỳnh, Phan Hữu Tích (chủ biên) (1998), Tư tưởng Hồ Chí
Minh về Đảng cầm quyền, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Trần Đình Huỳnh (chủ biên) (1993), Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về
xây dựng Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
- Võ Nguyên Giáp (chủ biên) (1997), Tư tưởng Hồ Chí Minh và con
đường cách mạng Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
* Các bài viết đăng tải trên báo, tạp chí
- Lê Đức Bình (2003), "Kiểm tra - một khâu quan trọng của quá trình
lãnh đạo", Tạp chí Cộng sản, số 7.
- Nguyễn Thị Doan (2002), "Một số vấn đề cần lưu ý khi thực hiện công
tác kiểm tra, kỷ luật của Đảng", Tạp chí Cộng sản, số 16.
- Phạm Văn Đồng (1984), "Về công tác kiểm tra của Đảng", Tạp chí Xây
dựng Đảng, số 4.
- Trần Đình Huỳnh (1992), "Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về
Đảng cầm quyền", Tạp chí Cộng sản, số 7.

- Nguyễn Thị Xuân Mỹ (1998), "Tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra
của Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh", Tạp chí Kiểm tra, số 5.
- Đặng Đình Phú (1999), "Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra và thi
hành kỷ luật - sự vận dụng của Đảng ta trong tình hình hiện nay", Tạp chí Kiểm tra,
số 5& 6.
Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu công tác kiểm tra của Đảng
theo tư tưởng Hồ Chí Minh
- Về hệ thống sách giáo khoa, giáo trình nêu trên đều có: 01 bài hoặc 01
chương đề cập tới vấn đề tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản bao gồm: Cơ
sở hình thành Đảng Cộng sản Việt Nam; nguyên tắc tổ chức, hoạt động, vai trò,
sứ mệnh lịch sử của Đảng, các nguyên tắc xây dựng Đảng v.v… Tuy nhiên, nội
dung công tác kiểm tra của Đảng thì chưa đề cập đến hoặc đề cập chưa có hệ


65

thống, chưa sâu sắc, chưa đặt thành nội dung chủ yếu trong phương thức lãnh
đạo của Đảng để nghiên cứu.
- Về hệ thống các sách chuyên khảo: Đã ít nhiều đề cập đến công tác kiểm
tra của Đảng nhưng nhìn chung cũng chưa thành một hệ thống theo tư tưởng
Hồ Chí Minh, chưa chỉ ra sự sáng tạo của Hồ Chí Minh về công tác này.
- Ngay cả ở kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa học cấp Nhà nước cũng
mới chỉ đề cập một cách khái quát công tác kiểm tra của Đảng theo tư tưởng Hồ
Chí Minh. Cụ thể, coi công tác kiểm tra của Đảng là một trong những phương
thức lãnh đạo của Đảng, giành một phần thích đáng cho việc nghiên cứu công
tác kiểm tra và thi hành kỷ luật của Đảng như: mục đích, nội dung, cách thức
của công tác kiểm tra của Đảng v.v… Vì thế, đề tài mà chúng tôi lựa chọn
nghiên cứu không trùng lặp với các công trình nghiên cứu khoa học đã công
bố; các kết quả nghiên cứu đã đạt được chỉ là cơ sở tham khảo hữu ích, giúp
chúng tôi hoàn thành vấn đề nghiên cứu này.

3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
* Mục đích
- Nghiên cứu một cách có hệ thống các quan điểm của Hồ Chí Minh về
công tác kiểm tra của Đảng;
- Đề xuất các quan điểm, nội dung, giải pháp đổi mới công tác kiểm tra
của Đảng ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí
Minh.
* Nhiệm vụ
Để thực hiện được mục tiêu trên, luận văn có nhiệm vụ:
- Làm rõ cơ sở lý luận trực tiếp hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về công
tác kiểm tra của Đảng;
- Nêu và phân tích hệ thống các quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác
kiểm tra của Đảng;
- Đánh giá thực trạng công tác kiểm tra của Đảng ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây
trong giai đoạn từ năm 2000 - 2005;


65

- Đề xuất các quan điểm, nội dung và giải pháp đổi mới công tác kiểm tra
của Đảng ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả
hoạt động trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Hệ thống các quan điểm của Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng qua
các bài viết, bài nói của Hồ Chí Minh, qua thực tiễn chỉ đạo công tác kiểm tra Đảng
của Người trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam; Công tác kiểm tra của
Đảng bộ tỉnh Hà Tây.
* Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu các quan điểm của Hồ Chí Minh được thể hiện trong

các bài nói, bài viết của Người về công tác kiểm tra của Đảng, được thể hiện
trong bộ sách Hồ Chí Minh toàn tập, xuất bản lần thứ hai vào năm 2000;
- Khảo sát thực trạng công tác kiểm tra của Đảng ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây
vào khoảng thời gian từ năm 2000 đến 2005.
5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở phương pháp luận
Đề tài sử dụng cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam.
* Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng một số phương pháp như: phương pháp văn bản học, phương pháp
lịch sử, lôgic, phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp, trên cơ sở những tác
phẩm của Hồ Chí Minh, gắn nghiên cứu tác phẩm với thực tiễn chỉ đạo của
Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng.
Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp như: Khảo sát thực tế
công tác kiểm tra ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây; phân tích, tổng hợp các báo cáo
tổng kết công tác kiểm tra của Đảng v.v…
6. Cái mới về mặt khoa học của luận văn


65

Luận văn bước đầu đã chỉ ra một cách có hệ thống các quan điểm của Hồ
Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng, qua đó đề xuất một số giải pháp đổi
mới công tác kiểm tra của Đảng, góp phần nhỏ bé vào việc nâng cao chất
lượng công tác xây dựng Đảng trong giai đoạn hiện nay ở một địa phương cụ
thể.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận văn gồm 2 chương, cụ thể như sau:
Chương 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng.

Chương 2. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra vào việc
đổi mới công tác kiểm tra ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay.
NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA LUẬN VĂN
Chương 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG
1.1. Cơ sở lý luận trực tiếp hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về công
tác kiểm tra của đảng
Tác giả luận văn đã trình bày cơ sở lý luận trực tiếp hình thành tư tưởng
Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng, đó là sự kế thừa và vận dụng
sáng tạo các nguyên lý của Chủ nghĩa Mác - Lênin, đặc biệt là quan điểm của
V.I Lênin về công tác kiểm tra của Đảng.
Công tác kiểm tra, giám sát cần thiết cho mọi tổ chức và con người trong
xã hội, đặc biệt là đối với chính Đảng của giai cấp vô sản và những người
cộng sản. Trong di sản của mình, C. Mác đã đề cập đến vấn đề kiểm tra như là
một phương thức hành động mang tính quy luật để thực hiện mục đích.
Nhưng vấn đề kiểm tra Đảng thì cả C. Mác và Ph. Ăngghen đều chưa bàn tới.
Cho đến khi sáng lập đảng kiểu mới của giai cấp công nhân và trực tiếp lãnh


65

đạo, xây dựng đảng cầm quyền, V.I. Lênin đã đặc biệt coi trọng công tác kiểm
tra của Đảng và đặt nó cùng với hệ thống thanh tra, kiểm tra, kiểm soát của
Nhà nước và chính quyền. Chủ nghĩa Mác - Lênin, đặc biệt là những tư tưởng
của V.I. Lênin đã chỉ ra những vấn đề cơ bản của công tác kiểm tra Đảng,
được thể hiện tập trung ở một số nội dung như: Tính tất yếu phải kiểm tra,
thanh tra, kiểm soát các hoạt động của Đảng; những nội dung, chủ thể, đối
tượng của công tác kiểm tra; những yêu cầu về hình thức tổ chức, phương
thức tiến hành và đội ngũ cán bộ thực hiện công tác kiểm tra.

Trên cơ sở tiếp thu và vận dụng sáng tạo những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin về xây dựng một chính Đảng nói chung và về công tác
kiểm tra Đảng, mà đặc biệt là tư tưởng của V.I. Lênin về công tác kiểm tra
Đảng nói riêng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kế thừa và bổ sung thêm nhiều
luận cứ mới và đó là cơ sở lý luận trực tiếp, quan trọng, trong quá trình hình
thành và hoàn thiện tư tưởng của Người về công tác kiểm tra Đảng.
Bên cạnh đó, ta thấy trong quá trình tìm đường cứu nước, giải phóng dân tộc
Việt Nam, Hồ Chí Minh đã đi nhiều nơi, tham gia nhiều tổ chức, khảo cứu nhiều
phong trào cách mạng của các dân tộc trên thế giới. Từ chỗ, nhận thức được việc
cần thiết phải có một chính Đảng để lãnh đạo phong trào cách mạng, đến việc
Người đã quan tâm chăm lo tới công tác xây dựng Đảng. Đặc biệt, Người đã có
thời gian tham gia tổ chức và hoạt động thực tiễn ở Đảng Cộng sản Pháp, ở
Quốc tế Cộng sản. Tất cả những hoạt động thực tiễn sinh động ấy, những kinh
nghiệm học hỏi được từ các Đảng Cộng sản, từ Quốc tế Cộng sản về cách thức
tổ chức, hoạt động, xây dựng một chính Đảng đã được Hồ Chí Minh tổng kết,
đúc rút thành những bài học quý báu cho công tác xây dựng Đảng. Thực tiễn tổ
chức, lãnh đạo và xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Hồ Chí Minh đã tích cực
vận dụng những kinh nghiệm quý báu ấy và dần bổ sung, hoàn thiện trong việc
xây dựng một Đảng cách mạng, chân chính.
Thực tiễn tổ chức và hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam thời kỳ dưới
sự lãnh đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất coi trọng công tác kiểm


65

tra, giám sát trong Đảng. Từ nhận thức tới hoạt động thực tiễn, đã thành lập được
một cơ quan chuyên trách của Đảng thực hiện công tác kiểm tra Đảng
(16/10/1948). Từ thực tiễn sinh động ấy dần trở thành nền tảng của tư tưởng Hồ
Chí Minh về công tác kiểm tra Đảng. Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời
(02/9/1969), Đảng ta tiếp tục kế thừa và bổ sung tư tưởng của Người về công tác

kiểm tra, giám sát của Đảng. Trải qua các thời kỳ khác nhau Đảng ta đã luôn bổ
sung về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác kiểm tra Đảng dần nâng công
tác kiểm tra, giám sát của Đảng lên tầm tư duy lý luận.
1.2. Những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về công
tác kiểm tra của đảng
Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra Đảng là hệ thống
những quan điểm của Người về công tác kiểm tra bao gồm: Vị trí, vai trò của
công tác kiểm tra Đảng trong xây dựng Đảng; những nguyên tắc, phương
pháp tiến hành công tác kiểm tra Đảng; những nội dung kiểm tra và những
yêu cầu cụ thể đối với đội ngũ cán bộ thực hiện công tác kiểm tra Đảng.
1.2.1. Vị trí, vai trò của kiểm tra trong công tác xây dựng Đảng
* Khái niệm về công tác kiểm tra của Đảng:
Công tác kiểm tra của Đảng xét về bản chất là sự tác động sâu sắc, có hệ
thống và có định hướng vào quá trình giải quyết các nhiệm vụ chính trị, kinh
tế, văn hóa, xã hội,... và công tác xây dựng Đảng.
Nội hàm khái niệm công tác kiểm tra Đảng thường được xem xét và luận
giải chủ yếu ở các khía cạnh sau:
Thứ nhất, công tác kiểm tra Đảng như là một công cụ quan trọng, như là
một nguyên tắc chính của sự lãnh đạo, của công tác xây dựng Đảng.
Thứ hai, công tác kiểm tra Đảng như là một phương tiện nhằm đảm bảo
vai trò lãnh đạo, vai trò tiên phong của Đảng.
Thứ ba, công tác kiểm tra Đảng như là một phương tiện có hiệu quả để
giải quyết những vấn đề trong nội bộ Đảng.


65

Từ những xem xét, luận giải theo các nội dung nêu trên có thể rút ra:
Công tác kiểm tra Đảng - đó chính là hoạt động của các cấp ủy, các ban chức
năng của Đảng, các tổ chức cơ sở đảng và các đảng viên, hướng vào mục tiêu

xây dựng, thực thi các các nghị quyết, chỉ thị; giải quyết các vấn đề trong sinh
hoạt và nội bộ Đảng; hoàn thiện quy trình lãnh đạo; giữ gìn kỷ luật của Đảng với
mục đích là thực hiện thắng lợi những quyết định đã đặt ra.
* Vị trí, vai trò của kiểm tra trong công tác xây dựng Đảng
- Hồ Chí Minh khẳng định công tác kiểm tra Đảng là một nội dung, một
khâu không thể thiếu trong quy trình hoạt động lãnh đạo của Đảng. Khi đã có
chính sách đúng, thì sự thành công hay thất bại của chính sách đó là do nơi tổ
chức công việc, nơi lựa chọn cán bộ, và do nơi kiểm tra.
- Xuất phát từ thực tiễn, từ tính tất yếu của công tác kiểm tra Đảng, Hồ Chí
Minh đã vạch ra vai trò, vị trí của công tác kiểm tra Đảng đối với quá trình xây
dựng Đảng và thực hiện lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Quy trình lãnh đạo của
Đảng bao gồm các khâu chủ yếu: Ra quyết định, tổ chức thực hiện quyết định và
kiểm tra sự thực hiện. Khi đánh giá sự lãnh đạo của Đảng, nhất thiết phải xem xét,
đánh giá trên cả ba khâu đó. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: "Lãnh đạo đúng
nghĩa là phải quyết định mọi vấn đề một cách cho đúng; phải tổ chức sự thi hành
cho đúng và phải tổ chức sự kiểm soát"
- Kiểm tra không chỉ là khâu cuối cùng mà nó đan xen vào tất cả các khâu
trong quy trình lãnh đạo của Đảng. Đó là một chu trình khép kín trong việc
hoạch định và thực thi đường lối cách mạng của Đảng: Từ việc đề ra đường lối,
chính sách - tổ chức thực hiện đường lối, chính sách - kiểm tra việc thực hiện
đường lối, chính sách - rồi lại đề ra đường lối, chính sách (bao gồm cả việc sửa
đổi, bổ sung đường lối, chính sách).
1.2.2. Mục đích, nhiệm vụ công tác kiểm tra của Đảng
* Mục đích
- Mục đích của công tác kiểm tra Đảng giúp các cấp ủy đảng cấp trên nắm
bắt được tình hình thực tiễn, giúp cấp dưới kịp thời sửa chữa, uốn nắn những sai


65

lầm, lệch lạc, giúp cấp dưới hoàn thành và thực hiện đúng chủ trương, chính
sách của Đảng. Hồ Chí Minh cho rằng, công tác kiểm tra của Đảng là một trong
ba khâu rất quan trọng trong quá trình lãnh đạo của Đảng. Từ chỗ có chính
sách đúng, còn cần phải có cách thức tổ chức công việc, có sự lựa chọn cán
bộ và có sự kiểm tra.
- Công tác kiểm tra Đảng phải giúp cho việc thực thi các chủ trương,
đường lối và chính sách của Đảng vào thực tiễn cuộc sống tránh được những
sai lầm khuyết điểm, phát huy những ưu điểm và bảo đảm tính nghiêm minh
của Đảng.
- Công tác kiểm tra Đảng phải góp phần chống tệ quan liêu, chống việc thực hiện
sai hoặc thực hiện không đầy đủ các chủ trương, đường lối và chính sách của Đảng
trong thực tế. Muốn làm được điều này đòi hỏi công tác kiểm tra phải đi đến tận nơi,
xem tận chỗ.
- Công tác kiểm tra Đảng góp phần quan trọng trong việc giáo dục cán bộ
của Đảng thực hiện nghiêm chỉnh đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng, nâng cao lòng tự trọng và thái độ, trách nhiệm của mỗi cán bộ đảng
viên. Thông qua việc thực thà tự phê bình và phê bình để giúp cán bộ, đảng
viên thấy được những ưu điểm, nhìn rõ được những hạn chế, tồn tại và từ đó
tìm cách khắc phục những hạn chế, tồn tại, phát huy những ưu điểm, thấy
được trách nhiệm của mình.
- Công tác kiểm tra Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh nếu được thực hiện
tốt giúp cho Đảng nắm bắt được tình hình thực tiễn, thấy rõ được ưu, khuyết
điểm, hiểu được cán bộ, đồng thời còn đề ra được các biện pháp hữu hiệu,
thiết thực ngăn ngừa những sai lầm, thiếu sót, góp phần quan trọng trong việc
hoạch định đúng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng.
* Nhiệm vụ
Nhiệm vụ của công tác kiểm tra Đảng góp phần ngăn chặn những khuyết
điểm, sai lầm đồng thời sửa chữa những thói hư tật xấu, thải loại những kẻ

65

thoái hóa biến chất, những kẻ vụ lợi chui vào Đảng; góp phần xứng đáng vào
nhiệm vụ chung là xây dựng Đảng.
- Công tác kiểm tra Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh phải có mục đích và
nhiệm vụ góp phần hoạch định chủ trương, đường lối một cách đúng đắn phù
hợp với thực tiễn khách quan; nắm bắt được tình hình thực tiễn; hiểu rõ được
việc, hiểu rõ được cán bộ, hiểu rõ tình hình thực hiện các chủ trương của
Đảng trên thực tế, phát hiện và bồi dưỡng những điển hình tiên tiến. Không
dừng lại ở đó, Hồ Chí Minh chỉ ra mục đích, ý nghĩa, tác dụng sâu sắc của
công tác kiểm tra Đảng: "thúc đẩy và giáo dục đảng viên và cán bộ làm tròn
nhiệm vụ đối với Đảng, đối với Nhà nước, làm gương mẫu tốt cho nhân dân.
Do đó, mà góp phần vào việc củng cố Đảng về tư tưởng, về tổ chức".
1.2.3. Nội dung công tác kiểm tra của Đảng
Nội dung, phạm vi công tác kiểm tra của Đảng rất toàn diện, bao gồm tất
cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, từ chính trị, kinh tế, văn hóa đến an ninh,
quốc phòng, đối ngoại v.v… Đảng ta đã cụ thể hóa nội dung kiểm tra trong
các chủ trương, đường lối, chính sách, trong các chỉ thị, nghị quyết của Đảng,
trong chính sách và pháp luật của Nhà nước.
1.2.4. Nguyên tắc và phương pháp kiểm tra của Đảng
1.2.4.1. Các nguyên tắc khi tiến hành công tác kiểm tra Đảng
Nguyên tắc thứ nhất: Đảm bảo tính Đảng Cộng sản trong công tác kiểm
tra
Là một bộ phận quan trọng trong hoạt động lãnh đạo và công tác xây
dựng Đảng, công tác kiểm tra Đảng có những đòi hỏi mang tính nguyên tắc
rất nghiêm ngặt. Nó lấy việc phục vụ nhiệm vụ chính trị, lợi ích của Đảng,
của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và công tác xây dựng Đảng
làm mục tiêu, phương hướng và nội dung hoạt động. Hơn nữa, bất kỳ hoạt
động kiểm tra nào của Đảng nếu xa rời nguyên tắc tính Đảng, thì đều đi chệch
mục tiêu và gây hậu quả khôn lường. Vì thế, nguyên tắc đảm bảo tính Đảng

phải được thẩm thấu và xuyên suốt trong quá trình kiểm tra và đòi hỏi chủ thể


65

phải tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng, mà trước hết
là nguyên tắc tập trung dân chủ, xem xét, phân tích khách quan, thận trọng
trong từng giai đoạn lịch sử nhất định.
Nguyên tắc thứ hai: Kiểm tra phải kịp thời, cụ thể, khách quan, khoa học
và có tính hệ thống, toàn diện
Hoạt động kiểm tra của Đảng giúp cấp trên nắm được tình hình, giúp cấp
dưới sửa chữa, uốn nắn những sai lầm, lệch lạc; giúp cấp dưới thực hiện đúng
chủ trương, chính sách, pháp luật v.v... Do đó, công tác kiểm tra Đảng phải
luôn đảm bảo tính kịp thời. Xuất phát từ tính dân chủ của Đảng, công tác
kiểm tra Đảng phải mang tính chất quần chúng sâu sắc. Chỉ có thể dựa vào
quần chúng và kết hợp với các cơ quan lãnh đạo thì mới có thể kiểm tra, xem
xét, đánh giá, kết luận có tính chính xác và phản ánh bản chất của vấn đề. Khi
tiến hành kiểm tra, chủ thể phải thực sự dựa vào tổ chức Đảng, đảng viên và
quần chúng tham gia vào các hình thức kiểm tra khác nhau, biết phát huy tính
tự giác của mỗi cá nhân đảng viên. Quá trình kiểm tra, đánh giá, kết luận phải
được tiến hành công khai, minh bạch tạo ra bầu không khí thẳng thắn trung
thực, tin tưởng lẫn nhau.
Nguyên tắc thứ ba: Công tác kiểm tra Đảng phải được tiến hành một
cách thường xuyên, cẩn thận, kỹ lưỡng, có tính lịch sử cụ thể
Những thông tin mà qua công tác kiểm tra cơ quan kiểm tra cấp dưới cung
cấp cho cơ quan kiểm tra cấp cao hơn phải đảm bảo trung thực, chính xác,
khách quan. Từ yêu cầu khách quan, trung thực ấy, Hồ Chí Minh đã đặt ra yêu
cầu cho người làm công tác kiểm tra của Đảng cần phải cẩn thận, tỉ mỉ, thấu
đáo, nghiên cứu kỹ và luôn luôn phải khách quan không được áp đặt ý chí chủ
quan.

1.2.4.2. Về phương pháp kiểm tra
Thứ nhất: Dựa vào lực lượng to lớn của toàn dân
- Về phương pháp, công tác kiểm tra đảng chủ yếu dựa vào các tổ chức đảng
và đảng viên nơi được kiểm tra, đặc biệt là đề cao việc tự kiểm tra của các tổ


65

chức đảng và tình thần tự giác của đảng viên nơi được kiểm tra. Công tác kiểm
tra của Đảng lấy tự kiểm tra là chính. Hồ Chí Minh chỉ ra phương pháp kiểm tra
là cần phải dựa vào lực lượng to tát của quần chúng, nhưng không chỉ dựa hẳn
vào quần chúng mà phải biết kết hợp lực lượng của cả hai bên (quần chúng nhân
dân và cán bộ kiểm tra).
- Trong quá trình kiểm tra, đoàn kiểm tra cần tiếp xúc, trao đổi với nhiều
người, bao gồm cả cán bộ lãnh đạo, các cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan
và quần chúng biết về sự việc đó; thu thập, nghiên cứu các tài liệu cần thiết để
làm sáng tỏ vấn đề cần kiểm tra (cần phân tích, đối chiếu, so sánh…). Cần
phải thực hiện tốt việc thẩm tra, xác minh để kết luận rõ ràng, chính xác, nhất
là đối với những sai phạm của cơ quan, đơn vị, cá nhân.
Thứ hai: Đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong công tác kiểm tra Đảng
Có thể nói, công tác kiểm tra của Đảng có vai trò đặc biệt quan trọng
trong việc tăng cường khối đoàn kết thống nhất trong Đảng. Hiện tượng mất
đoàn kết trong Đảng thường diễn ra rất đa dạng, khó phát hiện và thường có
biểu hiện ngầm. Do đó, chỉ có công tác kiểm tra mới có thể giúp cho các cấp
ủy kịp thời phát hiện và ngăn chặn hiện tượng mất đoàn kết. Bên cạnh đó,
việc tổ chức thực hiện tốt công tác thi đua khen thưởng của Đảng có tác dụng
kịp thời động viên, khích lệ những tập thể, cá nhân, cán bộ, đảng viên có
thành tích trong xây dựng khối đoàn kết thống nhất, nhắc nhở giáo dục cán bộ
đảng viên phải không ngừng xây dựng, vun đắp cho khối đoàn kết thống nhất
trong Đảng.

Thứ ba: Biết đôn đốc, nhắc nhở và bám sát thực tiễn
Một phương pháp nữa mà Hồ Chí Minh đưa ra là: "Cán bộ cấp trên phải
luôn luôn đôn đốc và kiểm tra công việc của cán bộ cấp dưới. Nhân dân thì
giúp Chính phủ và đoàn thể kiểm tra công việc và hành vi của các cán bộ.
Như vậy, thì chúng ta tránh khỏi nhiều khuyết điểm, phát triển được nhiều ưu
điểm". Đó chính là sự kết hợp tốt giữa cán bộ cấp trên và cấp dưới, giữa công
việc của Đảng và của Nhà nước, giữa công việc của Đảng, của Nhà nước với


65

sự giám sát của quần chúng nhân dân. Có thể nói đó chính là quan điểm mang
tính toàn diện và sâu sắc trong công tác kiểm tra Đảng mà Hồ Chí Minh đã
chỉ dẫn cho chúng ta. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Hồ
Chí Minh luôn trân trọng và cầu thị sự giám sát, phê bình của quần chúng
nhân dân.
Tóm lại, Hồ Chí Minh đã chỉ ra một hệ thống các phương pháp tiến hành
công tác kiểm tra Đảng. Mỗi hình thức, mỗi phương pháp kiểm tra đều có cách
làm và tác dụng khác nhau, nhưng chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau, bổ
sung cho nhau. Do đó, trong quá trình tiến hành công tác kiểm tra Đảng, thì
không được tuyệt đối hóa một phương pháp nào, một cách thức nào. Trong suốt
quá trình trực tiếp lãnh đạo của mình, cũng như sau này, Đảng ta vận dụng tư
tưởng của Người về các phương pháp kiểm tra Đảng, đặc biệt là sự chỉ dẫn thật
sâu sắc: "Kiểm soát khéo, bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, hơn nữa kiểm tra
khéo về sau khuyết điểm nhất định bớt đi" một cách rất linh hoạt, kết hợp nhiều
phương pháp, cách thức để tiến hành công tác kiểm tra Đảng phù hợp với những
điều kiện, hoàn cảnh lịch sử khác nhau nhằm đảm bảo cho mọi thắng lợi của
đường lối cách mạng Việt Nam trên thực tiễn.
1.2.5. Xây dựng đội ngũ cán bộ và bộ máy tổ chức, thực hiện công tác
kiểm tra của Đảng

Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận
mệnh của Đảng, của đất nước là khâu then chốt trong công tác xây dựng
Đảng. Cán bộ có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng với tổ chức và đường lối
chính trị, vì đường lối chính trị đúng thì sản sinh ra cán bộ tốt.
Hồ Chí Minh đã phác thảo những tiêu chuẩn của người cán bộ, đảng viên
nói chung và đặc biệt đối với cán bộ thực hiện công tác kiểm tra của Đảng nói
riêng.
Trước hết, người cán bộ của Đảng được phân công nhiệm vụ thực hiện
công tác kiểm tra cần phải: Tuyệt đối trung thành với mục đích, lý tưởng cách
mạng của Đảng; chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng,


65

nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đây là nhiệm vụ của
mọi đảng viên, đồng thời cũng là yêu cầu quan trọng đầu tiên đối với người
cán bộ kiểm tra.
Thứ hai, phải có nhiệt tình cách mạng, có tinh thần trách nhiệm và ý thức
tổ chức kỷ luật cao. Luôn phấn đấu học hỏi, nâng cao trình độ, phải thấm
nhuần đường lối: "Sự lãnh đạo trong mọi công tác thiết thực của Đảng, ắt phải
từ trong quần chúng ra, trở lại nơi quần chúng". Điều đó có nghĩa là trong
công tác của Đảng nói chung và trong hoạt động kiểm tra của Đảng nói riêng,
thì yêu cầu mỗi người cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng được phân công thực
hiện công tác kiểm tra phải luôn luôn biết lắng nghe quần chúng nhân dân,
học hỏi từ quần chúng nhân dân. Cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng khi thực
hiện công tác kiểm tra của Đảng không những phải có nhiệt tình cách mạng,
có tinh thần và trách nhiệm cao mà còn phải có ý thức tổ chức kỷ luật tự giác
và nghiêm minh. Tính tổ chức, kỷ luật chặt chẽ, tự giác và nghiêm minh đã
tạo nên sức mạnh của Đảng.
Thứ ba, đội ngũ cán bộ, đảng viên trong đó có cán bộ, đảng viên làm công tác

kiểm tra của Đảng cần phải thường xuyên thực hiện tự phê bình và phê bình để
biết rõ chính mình, biết việc và biết người. Đặc biệt trong công tác kiểm tra phải là
những người am tường sâu sắc về chuyên môn nghiệp vụ, gương mẫu, có lập
trường tư tưởng vững vàng. Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: "Mỗi đảng viên, trước hết là
mỗi cán bộ, phải thật thà tự phê bình, tự sửa chữa những khuyết điểm của mình.
Đặt lợi ích của Đảng, của dân tộc lên trên hết. Kiên quyết chống bệnh tự mãn tự
túc, tự tư tự lợi, kiêu ngạo, ba hoa". Đồng thời, Người yêu cầu: "Cán bộ phải
gương mẫu, chí công vô tư, cần kiệm liêm chính, hết lòng vì dân, thực hành dân
chủ, làm trọn công việc, tham gia lao động, luôn luôn rèn luyện lập trường, tư
tưởng và đạo đức cách mạng, đi sâu vào nghiệp vụ, kỹ thuật.
Bên cạnh những yêu cầu về phẩm chất, năng lực và trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ v.v… Hồ Chí Minh còn đặc biệt coi trọng đến vấn đề đạo đức cách
mạng cho mỗi cán bộ, đảng viên trong đó có cán bộ thực hiện công tác kiểm tra


65

của Đảng. Người viết: "Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo
đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng
ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung
thành của nhân dân".
Có thể khẳng định, Hồ Chí Minh đã phác họa những phẩm chất và kỹ
năng cơ bản nhất của đội ngũ cán bộ, đảng viên thực hiện công tác kiểm tra
của Đảng. Điều đó đã được Người tổng kết lại: Các ủy ban và cán bộ kiểm tra
phải học tập và thấm nhuần đường lối, quan điểm của Đảng, phải luôn luôn
chú ý nâng cao khả năng chuyên môn, phải cố gắng công tác, phải trau dồi đạo
đức cách mạng. Đặc biệt là phải nâng cao ý thức tổ chức và kỷ luật, phải thật thà
phê bình và tự phê bình để làm gương mẫu trong việc chấp hành kỷ luật của
Đảng. Phải chí công vô tư, không thiên vị, không thành kiến. Như thế thì mới
làm tốt được công tác kiểm tra.

Từ việc quan tâm tới việc xây dựng đội ngũ cán bộ thực hiện công tác
kiểm tra của Đảng; từ thực tiễn chỉ đạo và yêu cầu khách quan của cách mạng
và đặc biệt là trên cơ sở lý luận của V.I. Lênin về xây dựng cơ quan kiểm tra
của Đảng, Hồ Chí Minh đã cùng với Đảng Cộng sản Việt Nam tích cực xây
dựng bộ máy tổ chức cho công tác kiểm tra của Đảng. Ngày 16 tháng 10 năm
1948, bằng Quyết định số 29-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng
đã thành lập cơ quan chuyên trách về công tác kiểm tra Đảng.
Tóm lại là, trên cơ sở lý luận trực tiếp của chủ nghĩa Mác - Lênin, mà đặc
biệt là những chỉ dẫn hết sức cụ thể của V.I. Lênin về công tác xây dựng đội ngũ
cán bộ và cơ quan kiểm tra Đảng, Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo vào những
điều kiện thực tế Việt Nam. Chính Người đã đặt nền móng xây dựng công tác
kiểm tra của Đảng cả về lực lượng tiến hành kiểm tra, phương pháp kiểm tra, cả
về nội dung và cơ quan tổ chức kiểm tra. Thấm nhuần những tư tưởng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh về công tác kiểm tra của Đảng, Đảng ta qua các thời kỳ lịch sử
đã luôn chăm lo tới công tác kiểm tra trên nhiều mặt, trong đó có việc xây dựng
đội ngũ cán bộ và cơ quan kiểm tra. Cho tới nay Ủy ban Kiểm tra các cấp từ


65

Trung ương đến cơ sở đã được kiện toàn và củng cố. Đội ngũ cán bộ thực hiện
công tác kiểm tra của Đảng với những phẩm chất tốt đẹp: bản lĩnh chính trị vững
vàng; có lòng nhiệt tình cách mạng, tinh thần trách nhiệm cao; trình độ về
chuyên môn nghiệp vụ ngày càng sâu sắc và vững vàng, đáp ứng yêu cầu của sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Chương 2
VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA
VÀO VIỆC ĐỔI MỚI CÔNG TÁC KIỂM TRA CỦA ĐẢNG BỘ
TỈNH HÀ TÂY TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
2.1. Những nhiệm vụ đặt ra đối với Đảng bộ tỉnh Hà Tây về công tác

kiểm tra trong giai đoạn 2000 - 2005.
2.1.1. Vài nét về lịch sử Đảng bộ tỉnh Hà Tây và tổ chức, bộ máy kiểm
tra của Đảng bộ tỉnh
Đảng bộ tỉnh Hà Tây tiền thân là sự ra đời của Đảng bộ tỉnh Hà Đông vào
cuối năm 1938 và Đảng bộ tỉnh Sơn Tây vào tháng 10/1940. Cho tới ngày 10
tháng 4 năm 1965, Bộ Chính trị Trung ương Đảng (khóa III) ra Quyết định số
113, về việc hợp nhất hai tỉnh Hà Đông và Sơn Tây thành tỉnh Hà Tây. Đảng
bộ tỉnh Hà Tây đã lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc kháng chiến toàn dân,
toàn diện, chống thực dân Pháp và những năm đầu thực hiện đường lối hai
nhiệm vụ chiến lược do Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III (9/1960) vạch ra,
nhất là việc thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất của Đảng (1960 - 1965).
Mười năm tiếp theo (1965-1975) là Đảng bộ tỉnh Hà Tây, trải qua hai kỳ
Đại hội Đảng bộ tỉnh vào các năm 1969 và 1974.
Đất nước thống nhất, cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, từ năm 1976
- 1991 là khoảng thời gian 15 năm Đảng bộ tỉnh Hà Tây cùng với Đảng bộ tỉnh
Hòa Bình hợp nhất thành Đảng bộ tỉnh Hà Sơn Bình. Trong khoảng thời gian 15


65

năm ấy, Đảng bộ tỉnh Hà Sơn Bình đã trải qua bốn kỳ Đại hội vào các năm:
1977, 1979, 1983 và 1986.
Kỳ họp Quốc hội thứ 9 (khóa VIII) từ ngày 27/7 đến ngày 12/8/1991, đã
quyết định tách tỉnh Hà Sơn Bình thành hai tỉnh Hà Tây và Hòa Bình. Từ
tháng 10/1991 cho tới nay 8/2008, Đảng bộ tỉnh Hà Tây đã tiếp tục tổ chức 4
kỳ Đại hội vào các năm 1992, 1996, 2000 và 12/2005, lãnh đạo nhân dân
trong tỉnh thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng,
xây dựng một quê hương Hà Tây ngày càng giàu đẹp và văn minh.
Sơ đồ cơ cấu tổ chức, bộ máy của Ủy ban Kiểm tra tỉnh Hà Tây

TỈNH UỶ
HÀ TÂY

UỶ BAN KIỂM TRA
TỈNH UỶ

CÁC THÀNH UỶ; HUYỆN
UỶ VÀ TƯƠNG ĐƯƠNG

UBKT THÀNH UỶ, HUYỆN
UỶ VÀ TƯƠNG ĐƯƠNG

CẤP UỶ CƠ SỞ

UỶ BAN KIỂM TRA
ĐẢNG UỶ CƠ SỞ

CHI UỶ CHI BỘ
(Trong Đảng bộ cơ sở)

Ghi chú:
Lãnh đạo phương hướng, nhiệm vụ công tác
kiểm tra; Chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra thực hiện
chương trình, kế hoạch kiểm tra; Kiểm tra việc


65

chấp hành điều lệ Đảng, chỉ thị, nghị quyết
v.v…

Lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng tổ chức và hoạt
động; Đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện nhiệm
vụ, quyền bạn của Ủy ban Kiểm tra.
Chỉ đạo, hướng dẫn về phương hướng nhiệm
vụ, nghiệp vụ công tác kiểm tra; đôn đốc, kiểm
tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn; chỉ đạo
giải quyết một số vấn đề cụ thể về công tác
kiểm tra, giám sát của Đảng..
Hướng dẫn kiểm tra việc thực hiện công tác
kiểm tra và thi hành kỷ luật của Đảng; Kiểm tra
cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng khi có dấu
hiệu vi phạm v.v...
2.1.2 Những nhiệm vụ đặt ra đối với Đảng bộ tỉnh Hà Tây về công tác
kiểm tra trong giai đoạn 2000 - 2005
* Nhiệm vụ của Đảng bộ tỉnh
Trước hết, là nhiệm vụ lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và thi hành
kỷ luật của Đảng;
Thứ hai, về tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ
luật của Đảng
Thứ ba, chấp hành việc kiểm tra của các tổ chức đảng cấp trên
* Nhiệm vụ của Ủy ban Kiểm tra các cấp của tỉnh
Thứ nhất, công tác kiểm tra phải góp phần vào việc giữ vững ổn định
chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn toàn tỉnh
Thứ hai, công tác kiểm tra của Tỉnh ủy phải góp phần vào việc thực hiện
thắng lợi sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phục vụ sự
nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh


65

Thứ ba, công tác kiểm tra của Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy phải góp phần
xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có phẩm chất chính trị vững vàng, có đạo
đức cách mạng trong sáng
Thứ tư, công tác kiểm tra của Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy phải góp phần nâng
cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng,
giữ gìn kỷ cương, kỷ luật của Đảng; củng cố hệ thống chính quyền và đoàn thể
các cấp
Thứ năm, công tác kiểm tra của Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy phải luôn được
đổi mới theo hướng không ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả
2.2. Thực trạng công tác kiểm tra ở Đảng bộ tỉnh Hà Tây trong giai
đoạn từ năm 2000 - 2005
2.2.1. Những kết quả đã đạt được
- Các cấp ủy Đảng đã thường xuyên chăm lo, giáo dục, rèn luyện phẩm
chất đạo đức, ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm cho cán bộ, đảng
viên và tổ chức đảng, nghiêm chỉnh chấp hành các chủ trương, đường lối,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, thực hiện Pháp lệnh Công
chức, cán bộ và các quy định của Đảng về những điều đảng viên không được
làm.
- Thực hiện nghiêm túc chế độ tự phê bình và phê bình, xây dựng và chỉnh
đốn Đảng theo tinh thần của Nghị quyết Trung ương 6 lần 2 khóa VIII của
Đảng, làm tốt công tác quản lý đảng viên, chủ động phòng ngừa và ngăn chặn
các vi phạm trong mỗi cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng;
- Các cấp ủy Đảng trong toàn Đảng bộ tỉnh Hà Tây đã nhận thức được vị
trí, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác kiểm tra;
- Đã xây dựng được kế hoạch kiểm tra theo nhiều hình thức: định kỳ, đột
xuất, thường xuyên; tổ chức tốt kiểm tra việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết
của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phát huy được vai trò tiền phong, gương
mẫu của cán bộ, đảng viên.

65

- Chất lượng của Ủy ban Kiểm tra các cấp được nâng cao, thực hiện tốt
chức năng, nhiệm vụ kiểm tra, xem xét, kết luận và xử lý nghiêm minh đối
với cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng vi phạm kỷ luật của Đảng;
- Thực hiện tốt công tác bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, nâng trình độ
chuyên môn nghiệp vụ về công tác kiểm tra của Đảng và trình độ lý luận cho
đội ngũ cán bộ kiểm tra của đảng, củng cố và kiện toàn được Ủy ban Kiểm tra
các cấp.
- Đặc biệt, được sự chỉ đạo của Thường vụ Tỉnh ủy, ngay từ năm 2002, Ủy
ban Kiểm tra Tỉnh ủy đã tổ chức Hội thi về Công tác kiểm tra. Nội dung hội
thi đã được cấp ủy và Ủy ban Kiểm tra các cấp bám sát vị trí, chức năng,
nhiệm vụ chuyên môn của công tác kiểm tra Đảng. Thông qua hội thi đã góp
phần nâng cao nhận thức về chuyên môn, nghiệp vụ của những người làm
công tác kiểm tra của Đảng. Đây là lần đầu tiên các cấp ủy tổ chức hội thi ở
lĩnh vực công tác này; đồng thời cũng là Đảng bộ tỉnh đầu tiên của cả nước
xây dựng được mô hình tổ chức Hội thi về Công tác kiểm tra của Đảng.
- Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy còn tiến hành tổng kết các chuyên đề về ngành
Kiểm tra, phục vụ việc nghiên cứu lý luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Nguyên nhân của những kết quả đã đạt được
Thứ nhất, Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thường trực Tỉnh ủy Hà Tây
đã nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác
kiểm tra của đảng trong mọi hoạt động lãnh đạo của Tỉnh ủy.
Thứ hai, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, các ban đảng của Tỉnh ủy luôn chủ
động tham mưu cho Tỉnh ủy về công tác kiểm tra và kỷ luật của Đảng, chủ
động đề xuất với Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy những vấn đề trọng tâm,
trọng điểm trong công tác kiểm tra; chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc các tổ chức
đảng, đảng viên triển khai thực hiện công tác kiểm tra. Ngoài việc làm tốt
chức năng tham mưu, Ủy ban Kiểm tra tỉnh ủy và các ban Đảng của Tỉnh ủy
còn tích cực, chủ động thực hiện các chương trình công tác của Tỉnh ủy một

cách có chất lượng và hiệu quả.


65

Thứ ba, các cấp ủy đảng, các tổ chức đảng trong toàn Đảng bộ tỉnh Hà Tây
đã được quán triệt phương hướng, nhiệm vụ, những điểm trọng tâm, trọng điểm
do Tỉnh ủy hướng dẫn; đồng thời vận dụng sáng tạo, linh hoạt tại đơn vị, địa
phương. Nhiều cấp ủy đảng đã tích cực triển khai công tác kiểm tra, gắn công tác
kiểm tra với các hoạt động lãnh đạo của cấp ủy, phát huy tốt sức mạnh của quần
chúng nhân dân, thực hiện nghiêm quy chế dân chủ ở cơ sở, nhờ đó mà tổ chức
đảng và đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong
sạch, vững mạnh.
Thứ tư, đó là sự cố gắng, nỗ lực của đội ngũ cán bộ kiểm tra từ cơ sở tới
Tỉnh ủy. Đây là lực lượng nòng cốt trực tiếp tiến hành công tác kiểm tra.
2.2.2. Những mặt còn hạn chế
Thứ nhất, công tác phổ biến, quán triệt, giáo dục, hướng dẫn để nâng
cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và tổ chức đảng về công tác kiểm tra
còn nhiều hạn chế
Thứ hai, công tác kiểm tra ở một số tổ chức đảng chưa tiến hành một
cách chủ động và thường xuyên
Thứ ba, phương pháp kiểm tra còn thiếu linh hoạt, chất lượng, hiệu quả
chưa cao
Thứ tư, công tác kiểm tra của các tổ chức đảng chưa đóng góp có hiệu
quả vào việc ngăn chặn, đẩy lùi tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, mất dân
chủ, vi phạm đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên
Nguyên nhân của những tồn tại trong công tác kiểm tra ở Đảng bộ
tỉnh Hà Tây
Thứ nhất, nhận thức của không ít cán bộ, đảng viên và các tổ chức đảng
về công tác kiểm tra chưa đầy đủ, chưa sâu sắc, chưa thấy được vai trò, vị trí,

ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác kiểm tra trong hoạt động lãnh đạo của
Đảng, do đó dẫn đến sự thiếu tích cực, chủ động trong việc triển khai tổ chức,
thực hiện công tác kiểm tra của Đảng;