Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến giá cổ phiếu thường của các ngân hàng thương mại cổ phần niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG
---o0o---

KHịAăLU N T T NGHI P
TÀI:

PHỂNăTệCHăCÁCăNHỂNăT
NHăH NGă N
GIÁ C PHI UăTH NG C AăCÁCăNGỂNăHÀNG
TH NGăM I C PH NăNIểMăY TăTRểNă
TH TR NG CH NGăKHOÁNăVI T NAM

SINHăVIểNăTH C HI N : V ăTH THỐYăDUNG
MÃăSINHăVIểN
: A21577
CHUYểNăNGÀNH
: NGỂNăHÀNG

HÀăN I ậ 2015


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG
---o0o---

KHịAăLU N T T NGHI P
TÀI:

PHỂNăTệCHăCÁCăNHỂNăT
NHăH NGă N
GIÁăC PHI UăTH NG C AăCÁCăNGỂNăHÀNGă
TH NGăM I C PH NăNIểMăY T TRểNă
TH TR NG CH NGăKHOÁNăVI T NAM

Giáoăviênăh ng d n
: Th.SăLêăTh HƠăThu
Sinhăviênăth c hi n
: V ăTh ThùyăDung
Mƣăsinhăviênăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă:ăA21577
ChuyênăngƠnhăăăăăăăăăăă
:ăTƠiăchínhăậ ngơnăhƠng

HÀăN I ậ 2015

Thang Long University Library


L I C Mă N
Trong quá trình th c hi n nghiên c u và hoàn thành Khóa lu n t t nghi p này, em đư
nh n đ

c s giúp đ c ng nh đ ng viên t nhi u phía. Tr

c tiên, em xin g i l i c m n

chân thành nh t t i gi ng viên h ng d n c a em – ThS. Lê Th Hà Thu. Cô là ng i luôn
luôn t n tâm, t n l c, nhi t tình ch b o, h ng d n em trong su t th i gian nghiên c u và
th c hi n Khóa lu n này. Ngoài ra, thông qua Khóa lu n này, em mu n g i l i c m n sâu
s c nh t đ n các th y giáo, cô giáo đang gi ng d y t i tr ng i h c Th ng Long, nh ng
ng i đư truy n l a, truy n đam mê và ki n th c v kinh t t nh ng môn h c c b n nh t,
giúp em có đ c n n t ng v chuyên ngành Ngân hàng nh hiên t i, t đó có th hoàn
thành đ tài nghiên c u này. Cu i cùng, em xin c m n gia đình và nh ng ng i b n c a
em đư luôn bên c nh đ ng viên và ng h em trong su t quưng th i gian th c hi n khóa
lu n. Em xin chân thành c m n!
Sinh viên
(Ký và ghi rõ h và tên)

V Th Thùy Dung


L I CAMă OAN
Tôi xin cam đoan Khóa lu n t t nghi p này là do t b n thân th c hi n có s h tr t
giáo viên h ng d n và không sao chép các công trình nghiên c u c a ng i khác. Các d
li u thông tin th c p s d ng trong Khóa lu n là có ngu n g c và đ c trích d n rõ ràng.
Tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l i cam đoan này!
Sinh viên
(Ký và ghi rõ h và tên)

V Th Thùy Dung

Thang Long University Library

M CL C
CH

NGă1. M

U ........................................................................................................ 1

1.1. Tínhăc p thi t c aăđ tƠi ........................................................................................... 1
1.2. Cơuăh iănghiênăc uăvƠăm cătiêuănghiênăc u........................................................... 2
1.2.1. Câu h i nghiên c u ............................................................................................. 2
1.2.2. M c tiêu nghiên c u ........................................................................................... 2
iăt

1.3.

1.3.1.

ngăvƠăph măviănghiênăc u ............................................................................ 3
it

ng nghiên c u ......................................................................................... 3

1.3.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................................ 3
1.4. Ph

ngăphápănghiênăc u .......................................................................................... 3

1.5. K t c uăđ tƠi ............................................................................................................. 3
CH

NGă2. T NGăQUANăLụăTHUY T V GIÁăC

NHỂNăT

NHăH

NGă

NăăGIÁăC

PHI UăTH

2.1. T ng quan v ch ngăkhoánăvƠăc phi uăth
2.1.1. T ng quan v th tr

PHI UăTH

NGăăVÀăCÁCă

NG ........................................ 5

ng .................................................... 5

ng ch ng khoán .............................................................. 5

2.1.2. T ng quan chung v ch ng khoán................................................................... 10
2.1.3. T ng quan chung v c phi u th

ng ............................................................. 13

2.2. Nh ng v năđ chung v giáăc phi u th
2.2.1. M nh giá c phi u th

ng ................................................................................ 14

2.2.2. Giá tr s sách c phi u th

ng ........................................................................ 14

2.2.3. Giá tr th c c a c phi u th
2.2.4. Giá tr th tr

ng ..................................................................... 14

ng c a c phi u th

2.3. VƠiănétăv ngơnăhƠngăth

ng ........................................................ 13

ng ............................................................ 16

ngăm i .......................................................................... 16

2.3.1. Khái ni m ngân hàng th

ng m i ................................................................... 16

2.3.2. Giai đo n phát tri n c a ngành ngân hàng Vi t Nam .................................... 18

2.3.3. Ho t đ ng ch đ o c a ngân hàng th
2.3.4.

ng m i .............................................. 19

c tr ng ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng th

2.4. Cácănhơnăt

nhăh

ngăđ năgiáăc phi uăth

ng m i ....................... 21

ng ................................................ 21

2.4.1. Các nhân t v mô.............................................................................................. 21
2.4.2. Các nhân t vi mô.............................................................................................. 26


2.5. Khungănghiênăc u ................................................................................................... 36
CH

NGă3. PH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U.............................................................. 38

2.6. Quyătrìnhănghiênăc u .............................................................................................. 38
2.7. Ph

ngăphápăthuăth p s li uăvƠăx lỦăs li u ...................................................... 39

2.7.1. Ph

ng pháp thu th p s li u .......................................................................... 39

2.7.2. Ph

ng pháp x lý s li u ................................................................................ 40

2.8. Cácăbi nănghiênăc uăvƠăđoăl

ngăcácăbi nănghiênăc u ........................................ 42

2.8.1. Mô hình nghiên c u.......................................................................................... 43
2.8.2. Các bi n và gi thuy t nghiên c u ................................................................... 43
CH
NGă4. TH C TR NGăGIÁăC PHI UăTH
NGăVÀăCÁCăNHỂNăT
NH
H
NGă NăGIÁăC PHI UăTH
NG C AăCÁCăNGỂNăHÀNGăTH
NGă
M IăNIểMăY TăTRểNăTH TR
NG CH NGăKHOÁNăVI T NAM ................... 50
4.1. L ch s raăđ i Th tr

ng ch ngăkhoánăVi t Nam .............................................. 50

4.2. Th c tr ngăgiáăc phi uăth ng c aăcácăNgơnăhƠngăTh ngăm iăniêmăy tătrênă
th tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam ............................................................................... 52
4.3. Th c tr ngăcácănhơnăt tácăđ ngăđ năgiáăc phi uăth ng c aăcácăNgơnăhƠngă
Th ngăm i C ph năniêmăy tătrênăth tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam .................. 55
4.3.1. T ng tr

ng GDP (GDP).................................................................................. 55

4.3.2. L m phát (I) ....................................................................................................... 57
4.3.3. T giá USD/VND (EX) ...................................................................................... 58
4.3.4. Th i gian ho t đ ng c a Ngân hàng (AGE) ................................................... 59
4.3.5. Quy mô ngân hàng (SIZE) ............................................................................... 60
4.3.6. T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA) .......................................................... 62
4.3.7. T su t sinh l i trên v n ch s h u (ROE) .................................................... 64
4.3.8. H s giá trên thu nh p (P/E) ........................................................................... 66
4.3.9. T l n x u (NPLs) .......................................................................................... 67
4.3.10. Lãi trên c phi u (EPS) .................................................................................. 69
4.3.11. T l an toàn v n (CAR) ................................................................................. 70
4.3.12. T c đ t ng tr

ng v n ch s h u ............................................................... 71

4.3.13. T c đ t ng tr

ng t ng tài s n ..................................................................... 72

Thang Long University Library

CH

4.3.14. T c đ t ng tr

ng t ng ti n g i .................................................................... 73

4.3.15. T c đ t ng tr

ng c p tín ế ng .................................................................... 74

NGă5. N I DUNG K T QU NGHIểNăC U.................................................... 77

5.1. Th ngăkêămôăt m uănghiênăc u............................................................................ 77
5.2. Phơnătíchăh i quy tuy nătính .................................................................................. 81
5.2.1. ánh giá đ phù h p c a mô hình................................................................... 82
5.2.2. Ki m đ nh đ phù h p c a mô hình ................................................................. 82
5.2.3. Ki m đ nh các nhân t tác đ ng ....................................................................... 83
5.2.4. K t qu c a mô hình ......................................................................................... 85
5.3. i u ch nhămôăhình ................................................................................................. 89
5.4. Ki măđ nh khuy t t t c aămôăhình ........................................................................ 90
5.4.1. Ki m đ nh đa c ng tuy n .................................................................................. 90
5.4.2. Ki m đ nh d ph

ng sai ................................................................................... 91

5.4.3. Ki m đ nh mô hình b sót bi n thích h p ........................................................ 92
CH

NGă6. K T LU NăVÀăM T S

KI N NGH ................................................... 94

6.1. Tómăt t k t qu nghiênăc u ................................................................................... 94
6.2. M t s h n ch c aăđ tƠiănghiênăc u ................................................................... 94
6.3. M t s ki n ngh ...................................................................................................... 95
K T LU N
TÀIăLI U THAM KH O


DANH M C VI T T T
KỦăhi u vi t t t

Tênăđ yăđ

ACB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Á Châu

CTD

C p tín d ng

CTG

Ngân hàng th

ng m i c ph n Công Th

EIB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Xu t Nh p Kh u Vi t Nam

EPS

Lưi trên c phi u

HBB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Nhà Hà N i

NCB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Qu c Dân

NHNN

Ngân hàng Nhà N

NHTM

Ngân hàng Th

NXB

Nhà xu t b n

ROA

T su t sinh l i trên t ng tài s n

ROE

T su t sinh l i trên v n ch s h u

SHB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Sài Gòn – Hà N i

STB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Sài Gòn Th

T TT

T c đ t ng tr

ng

TTCK

Th tr

TTS

T ng tài s n

VCB

Ngân hàng th

VCSH

V n ch s h u

ng Vi t Nam

c

ng m i

ng Tín

ng ch ng khoán

ng m i c ph n Ngo i Th

ng Vi t Nam

Thang Long University Library


DANH M CăCÁCăB NG BI U,ăHỊNHăV ,ă

TH ,ăCỌNGăTH C

B ng 2.1. Doanh thu toàn ngành .......................................................................................... 18
B ng 2.2. M t s nghiên c u v tác đ ng t ng tr ng GDP t i giá c phi u ..................... 22
B ng 2.3. M t s nghiên c u v tác đ ng l m phát t i giá c phi u ................................... 24
B ng 2.4. M t s nghiên c u v tác đ ng c a t giá h i đoái t i giá c phi u ................... 25
B ng 2.5. M t s nghiên c u v tác đ ng th i gian ho t đ ng c a ngân hàng đ n giá c
phi u ..................................................................................................................................... 27
B ng 2.6. M t s nghiên c u v tác đ ng quy mô đ n giá c phi u ................................... 28
B ng 2.7. M t s nghiên c u v tác đ ng c a kh n ng sinh l i đ n giá c phi u ............. 30
B ng 2.8. M t s nghiên c u v tác đ ng c a h s giá trên thu nh p đ n giá c phi u ... 31
B ng 2.9. M t s nghiên c u v tác đ ng lưi trên c phi u t i giá c phi u ....................... 33
B ng 2.10. B ng t ng h p bi n và gi thi t nghiên c u ...................................................... 36
B ng 3.1. B ng tóm t t các bi n trong mô hình................................................................... 42
B ng 4.1. Giá c phi u trung bình ngành ngân hàng t n m 2010 – 2014 ......................... 52
B ng 4.2. Th ng kê nhóm giá c phi u c a các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t
trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam t n m 2010 – 2014 ............................................... 52
B ng 4.3. T c đ t ng tr ng GDP n m 2010 – 2014 ........................................................ 56
B ng 4.4. T l l m phát t n m 2010 đ n n m 2014 ......................................................... 57
B ng 4.5. Th ng kê t giá USD/VND t n m 2010 - 2014................................................. 58
B ng 4.6. Th ng kê th i gian ho t đ ng c a ngân hàng tính đ n n m 2014 ....................... 59
B ng 4.7. Th ng kê quy mô các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên TTCK Vi t
Nam t n m 2010-2014 ....................................................................................................... 60
B ng 4.8. Th ng kê ROA c a các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên TTCK Vi t
Nam t n m 2010 - 2014 ..................................................................................................... 62

B ng 4.9. Th ng kê ROE c a các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên TTCK Vi t
Nam t n m 2010 - 2014 ..................................................................................................... 64
B ng 4.10. Th ng kê h s giá trên thu nh p c a các ngân hàng th ng m i c ph n niêm
y t trên TTCK Vi t Nam t n m 2010 - 2014 ..................................................................... 66
B ng 4.11. Th ng kê t l n x u các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên TTCK
Vi t Nam t n m 2010-2014 ............................................................................................... 67
B ng 4.12. Th ng kê EPS c phi u ngân hàng th ng m i niêm y t trên TTCK Vi t Nam
t n m 2010 – 2014.............................................................................................................. 69
B ng 4.13. Th ng kê t l an toàn v n c a ngân hàng th ng m i niêm y t trên TTCK Vi t
Nam t n m 2010 – 2014 ..................................................................................................... 70
B ng 4.14. Th ng kê t c đ t ng tr ng v n ch s h u c a các ngân hàng th ng m i c
ph n niêm y t trên TTCK Vi t Nam t n m 2010 – 2014 .................................................. 71


B ng 4.15. Th ng kê T TT TTS c a các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên
TTCK Vi t Nam t n m 2010 -2014 ................................................................................... 72
B ng 4.16. Th ng kê t c đ t ng tr

ng c p tín d ng c a các ngân hàng th

ng m i c

ph n niêm y t trên TTCK Vi t Nam t n m 2010 – 2014 .................................................. 73
B ng 4.17. Th ng kê t c đ t ng tr ng c p tín d ng c a các ngân hàng th ng m i c
ph n niêm y t trên TTCK Vi t Nam t n m 2010 – 2014 .................................................. 74
B ng 5.1. K t qu th ng kê mô t ........................................................................................ 77
B ng 5.2. K t qu đánh giá m c đ phù h p c a mô hình. ................................................. 82
B ng 5.3. K t qu ki m đ nh đ phù h p c a mô hình mô hình (Sig.) c a mô hình v i bi n
ph thu c Price..................................................................................................................... 83
B ng 5.4. K t qu phân tích h i quy mô hình v i bi n ph thu c Price ............................. 84

B ng 5.5. K t qu các nhân t tác đ ng đ n giá c phi u thông qua phân tích h i quy tuy n
tính........................................................................................................................................ 89
B ng 5.6. K t qu phân tích mô hình h i quy đi u ch nh v i bi n ph thu c LNPrice ...... 89
B ng 5.7. K t qu ki m đ nh đa c ng tuy n ........................................................................ 91
B ng 5.8. K t qu ki m đ nh d ph ng sai ......................................................................... 92
B ng 5.9. Ki m đinh mô hình b sót bi n thích h p ........................................................... 92
Bi u đ 2.1. Tín d ng/GDP và t c đ t ng tr ng tín d ng ................................................ 18
Ph l c 1. Danh sách mư ch ng khoán ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán Vi t Nam (2010 – 2014) ....................................................................... 1
Ph l c 2. Th i gian ho t đ ng c a các ngân hàng th ng m i c ph n niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán Vi t Nam (2010 – 2014) ....................................................................... 1
Ph l c 3. T ng tr ng GDP, t l l m phát, t giá USD/VND t n m 2010 -2014 ........... 1
Ph l c 4. Giá c phi u và các nhân t tác đ ng đ n giá c phi u c a các ngân hàng th ng
m i c ph n niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam n m 2010 – 2014.................. 1
Ph l c 5. Giá c phi u trung bình và t c đ t ng tr ng GDP, t l l m phát, t giá h i
đoái c a các ngân hàng th ng m i niêm y t trên TTCK Vi t Nam t n m 2010 đ n n m
2014 ........................................................................................................................................ 1
Ph l c 6. Giá c phi u trung bình và t l ROA, t l ROE, t l n x u c a các ngân
hàng th ng m i niêm y t trên TTCK Vi t Nam t n m 2010 đ n n m 2014 ..................... 1
Ph l c 7. Giá c phi u và EPS trung bình c a các ngân hàng th ng m i niêm y t trên
TCK n m 2010 – 2014 ........................................................................................................... 2
S đ 3.1. Thi t k nghiên c u ............................................................................................ 38
S đ 3.2. Mô hình nghiên c u các nhân t tác đ ng t i giá c phi u c a các ngân hàng
th

ng m i c ph n niêm y t trên th tr

ng ch ng khoán Vi t Nam ................................ 43

Thang Long University Library

CH

NGă1. M

U

1.1. Tínhăc păthi tăc aăđ ătƠi
Trong nh ng n m g n đây, đ th c hi n đúng l trình gia nh p WTO, Nhà N c
ta đư th c hi n chính sách m c a cho các nhà đ u t n c ngoài ti n hành đ u t vào
Vi t Nam. Các nhà đ u t n c ngoài t p trung vào các ngành kinh t m i nh n nh :
Công nghi p i n t , D t may, Du l ch, Ngân hàng…. Trong đó, Ngân hàng là m t
trong nh ng ngành đáng chú Ủ. Nh ng đóng góp c a h th ng NHTM Vi t Nam vào
quá trình đ i m i và thúc đ y t ng tr ng kinh t , đ y nhanh quá trình công nghi p
hoá - hi n đ i hoá là r t l n. Các NHTM không ch ti p t c kh ng đ nh là m t kênh
d n v n quan tr ng cho n n kinh t , mà còn góp ph n n đ nh s c mua đ ng ti n. n
nay, v n cho s n xu t kinh doanh ch y u v n do các NHTM đáp ng, v i t ng tài s n
c a h th ng lên t i kho ng 140% GDP. Cùng v i quá trình c i cách và đ i m i, s
l ng các NHTM Vi t Nam đư t ng nhanh [48], đư và đang t ng b c chuy n d n
h ng t i m t h th ng t ng thích c a các n n kinh t đang n i và m i phát tri n. S
l n m nh c a h th ng NHTM Vi t Nam th hi n s t ng lên c a v n ch s h u,
t ng tài s n, m c đ đa d ng hóa các d ch v cung c p và s đóng góp c a ngành vào
GDP hàng n m: v t ng v n đ ng kỦ đư t ng g p 12 l n, t ng tài s n và ti n g i t ng
h n 16 l n và các kho n vay t ng kho ng 14 l n [4]. Cùng v i s gia t ng v s l ng
các NHTM s c nh tranh gi a các ngân hàng ngày càng kh c li t h n. Các ngân hàng
100% v n đ u t n c ngoài có ngu n v n kh ng l , đ i ng nhân viên chuyên
nghi p. Ng c l i, nhi u ngân hàng th ng m i trong n c có v n đi u l tròn ho c
nh nh h n 3.000 t đ ng là BaoVietBank, KienLongBank, NamABank, PGBank,
VietcapitalBank, CBBank, NCB, GP.Bank và NamABank. Ngoài ra, trình đ c a nhân

viên, n ng l c lưnh đ o còn y u kém nên vi c c nh tranh v i các ngân hàng n c
ngoài r t khó kh n. Do đó, các NHTM luôn tìm cách thu hút ngu n v n đáp ng yêu
c u c a Ngân hàng Nhà n c v v n pháp đ nh và t ng kh n ng c nh tranh. Phát
hành c phi u trên sàn ch ng khoán là cách thu hút ngu n v n nhanh chóng và ít t n
kém chi phí nh t. Bên c nh đó, ngành ngân hàng đóng m t vai trò r t quan tr ng trong
n n kinh t phát tri n và h th ng tài chính trong m t qu c gia. Vì v y, m t h th ng
ngân hàng phù h p và hi u qu s t o ra m t n n kinh t lành m nh. C phi u ngân
hàng là m t trong y u t ph n ánh đ c h th ng ngân hàng có hi u qu hay không.
Tuy nhiên, c phi u ngân hàng trên th tr ng ch ng khoán luôn luôn bi n đ ng
t ng ngày. Do đó ngân hàng và nhà đ u t ph i luôn quan tâm đ n các nhân t tác
đ ng đ n giá c phi u t đó đ a ra quy t đ nh đ tìm ki m c h i sinh l i và h n ch
r i ro x y ra. i n hình nh n m 2014 là m t n m đ y bi n đ ng c a th tr ng ch ng
khoán khi Trung Qu c kéo giàn khoan 981 ra Bi n ông khi n ch s VN – Index và
HNX – Index trong nh ng ngày này gi m liên t c, c ng theo xu h
1

ng c a th tr

ng


thì giá c phi u c a ngân hàng th

ng m i liên t c gi m. Bên c nh đó, ho t đ ng kinh

doanh c a ngân hàng trong th i gian này g p nhi u khó kh n kéo theo giá c phi u
ngành ngân hàng càng gi m. Nh ng đi u th c ti n này đư ch ng minh cho quan đi m
c a Lim, Tang và Yu (2012) đư nh n ra r ng có r t nhi u y u t quan tr ng trong vi c
xác đ nh l i nhu n c a m t c phi u. Các thông tin kinh t và tài chính s nh h ng
đ n l i nhu n c a c phi u mà nhà đ u t đang n m gi . L i nhu n c a nhà đ u t b

nh h ng tr c ti p ho c gián ti p b i m t s y u t kinh t khác nhau. Nh ng y u t
này có th d đoán đ c tác đ ng c a nó đ n l i nhu n c a nhà đ u t . Vì v y, trong
nh ng n m qua, các nhân t nh h ng đ n giá c phi u là ch đ đ c các nhà
nghiên c u v tài chính đ c bi t quan tâm do nh ng Ủ ngh a quan tr ng c a nó. Nh ng
bi n đ ng v i biên đ nh c ng t o ra nhi u c h i sinh l i ho c r i ro cho các nhà
đ u t và NHTM. Xu t phát t t m quan tr ng c ng nh tính c p bách c a s c n thi t
ph i tìm hi u các nhân t tác đ ng đ n giá c phi u th ng nh m nâng cao kh n ng
c nh tranh c a các NHTM nên trong quá trình h c t p và nghiên c u t i tr ng
i
h c Th ng Long, tác gi đư l a ch n đ tài “Phân tích các nhân t nh h ng đ n
giá c phi u th ng c a các Ngân hàng Th ng m i c ph n niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán Vi t Nam” đ nghiên c u.
1.2. Cơuăh iănghiênăc uăvƠăm cătiêuănghiênăc u
1.2.1. Câu h i nghiên c u
Bài nghiên c u s đ c th c hi n nh m tr l i cho các câu h i sau:
 Giá c phi u là gì?
 Các nhân t nào nh h ng t i giá c phi u c a các NHTM niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán Vi t Nam?
 Các th

c đo và m c đ

 Nhân t nào có nh h

nh h

ng c a các nhân t t i giá c phi u?

ng m nh nh t t i giá c phi u c a các NHTM?

 Y u t v mô hay các y u t c b n c a b n thân Ngân hàng nh h
c phi u nhi u h n?

ng đ n giá

1.2.2. M c tiêu nghiên c u
T ng h p và h th ng hóa các c s lỦ lu n v giá c phi u và các y u t
h

nh

ng t i giá c phi u. T đó xác đ nh mô hình phù h p đ ch ra m i quan h gi a

các y u t nh h ng đ n giá c phi u c a các NHTM.
D a vào s li u thu th p đ c đánh giá th c tr ng s tác đ ng các nhân t tác
đ ng lên giá c phi u c a NHTM c ph n niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t
Nam. T đó, xác đ nh m c đ nh h ng c a các y u t lên giá c phi u. D a trên k t
qu ch y mô hình và đ a ra k t lu n các nhân t nh h ng t i giá c phi u.

2

Thang Long University Library


a ra m t s ki n ngh cho các NHTM c ph n niêm y t trên th tr

ng ch ng

khoán Vi t Nam nh m giúp ngân hàng gi m thi u r i ro thông qua k t qu phân tích
và ki m đ nh thu đ

1.3.
1.3.1.

c.

iăt ngăvƠăph măviănghiênăc u
i t ng nghiên c u
i t ng nghiên c u c a khóa lu n là giá c phi u th

ng và các nhân t

h ng đ n giá c phi u c a các NHTM c ph n niêm y t trên th tr
Vi t Nam.

nh

ng ch ng khoán

1.3.2. Ph m vi nghiên c u
Ph m vi nghiên c u là các NHTM c ph n niêm y t trên S giao d ch ch ng
khoán Thành Ph H Chí Minh và S giao d ch ch ng khoán Hà N i trong giai đo n
2010 – 2014.
1.4. Ph ngăphápănghiênăc u
Ph ng pháp đ nh tính: D a trên nh ng nghiên c u tr c đây và h th ng c s
lỦ thuy t đ nh n di n các nhân t nh h ng và tác đ ng c a các nhân t t i giá c
phi u c a các NHTM c ph n niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam.
Ph ng pháp đ nh l ng: Tác gi s d ng ph ng pháp th ng kê mô t đ đ a ra
nh ng đ c tính c b n c a các d li u thu th p đ c. Ti p đó ph ng pháp phân tích
h i quy đ c tác gi s d ng nh m xây d ng mô hình các nhân t tác đ ng t i giá c
phi u. T đó, tác gi ti n hành ki m đ nh hàng lo t các gi thuy t nghiên c u. Trong

bài khóa lu n, ph n m m đ c s d ng là SPSS 20 và Stata 11. Nghiên c u s s d ng
d li u báo cáo th ng niên (2010 - 2014) đư đ c ki m toán c a 7 NHTM c ph n
niêm y t trên th tr

ng ch ng khoán Vi t Nam.

1.5. K tăc uăđ ătƠi
Ngoài ph n M c l c, Danh m c các t vi t t t, Danh m c b ng bi u, Danh m c
hình v , Danh m c tài li u tham kh o và Ph l c, Khóa lu n đ c chia thành 6
ch

ng:
Ch ng 1. M đ u: Tác gi nêu lên th c tr ng c a th tr ng ch ng khoán
trong nh ng n m g n đây t đó liên h đ n giá c phi u và đ a ra tính c p thi t c a đ
tài nghiên c u, đ ng th i khái quát v cách th c đ nghiên c u đ tài.
Ch ngă2.ăT ngăquanălỦăthuy t v th tr ng ch ngăkhoánăvƠă các nhơnăt
nhăh ngăđ năgiáăch ngăkhoánătrênăth tr ng. Tác gi đ a ra các c s lỦ lu n,
các lỦ thuy t v giá c phi u và các nhân t tác đ ng đ n giá c phi u c a NHTM.
Ch ngă3.ă Ph ngăphápănghiênăc u: Ch ng này mô t chi ti t các ph ng
pháp nghiên c u đ c s d ng và tr l i các câu h i nghiên c u, khung phân tích, các
ngu n d li u thu th p và các ph

ng pháp phân tích d li u

3


Ch ngă4.ăNêuăth c tr ngăgiáăc phi uăvƠăcácănhơnăt nhăh ngăđ năgiáăc
phi u c aăcácăNHTMăc ph năniêmăy tătrênăth tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam.
Nêu lên th c tr ng giá c phi u ngành ngân hàng trong giai đo n 2010 -2014 và th c

tr ng các nhân t tác đ ng đ n giá c phi u c a các NHTM c ph n niêm y t trên th
tr ng ch ng khoán Vi t Nam
Ch ngă5. N i dung k t qu nghiênăc u. D a trên các s li u th ng kê th c t
thu th p đ c tác gi đ a ra các phân tích, đánh giá, ki m đ nh s đúng đ n c a mô
hình các nhân t nh h ng đ c xây d ng. T đó đ a ra k t qu nghiên c u và gi i
thích mô hình các nhân t tác đ ng.
Ch ngă6.ă K t lu năvƠă m t s ki n ngh . T nh ng n i dung k t qu nghiên
c u thu đ

c, xác đ nh xu h

ng bi n đ ng c a giá và nêu các ph

ng pháp c i thi n

nh m gi m thi u nh ng r i ro có th x y ra và gia t ng tác đ ng tích c c c a các nhân
t tác đ ng đ n giá c phi u c a các NHTM c ph n.

4

Thang Long University Library


CH

NGă2. T NGăQUANăLụăTHUY T V GIÁăC PHI UăTH
VÀăCÁCăNHỂNăT
NHăH
NGă N
GIÁăC PHI UăTH

NG

2.1. T ngăquanăv ăch ngăkhoánăvƠăc ăphi uăth ng
2.1.1. T ng quan v th tr ng ch ng khoán
2.1.1.1. Khái ni m v th tr ng ch ng khoán
Th tr ng ch ng khoán trong đi u ki n c a n n kinh t hi n đ i, đ

NG

c quan

ni m là n i di n ra các ho t đ ng giao d ch mua bán các lo i ch ng khoán trung và dài
h n. Vi c mua bán này đ c ti n hành th tr ng s c p khi ng i mua mua đ c
ch ng khoán l n đ u t nh ng ng i phát hành, và th tr ng th c p khi có s mua
đi bán l i các ch ng khoán đư đ

c phát hành

th tr

ng s c p. Nh v y, xét v m t

hình th c, TTCK ch là n i di n ra các ho t đ ng trao đ i, mua bán, chuy n nh ng
các lo i ch ng khoán, qua đó thay đ i các ch th n m gi ch ng khoán. Nh ng xét v
m t b n ch t thì:
TTCK là n i t p trung và phân ph i các ngu n v n ti t ki m. T p trung các
ngu n ti t ki m đ phân ph i l i cho nh ng ai mu n s d ng các ngu n ti t ki m đó
theo giá mà ng i s d ng s n sàng tr và theo phán đoán c a th tr ng v kh n ng
sinh l i t các d án c a ng i s d ng. Chuy n t t b n s h u sang t b n kinh
doanh.

TTCK là đ nh ch tài chính tr c ti p: c ch th cung và c u v n đ u tham gia
vào th tr ng m t cách tr c ti p. Ng c v i cách tài tr gián ti p đ c th c hi n
thông qua các trung gian tài chính, nh ng ng i có v n có khi có đ đi u ki n v môi
tr ng tài chính, pháp lỦ… s tr c ti p đ u t vào s n xu t, kinh doanh không c n qua
các trung gian tài chính mà chuy n v n thông qua th tr ng ch ng khoán, m t th
tr ng d n v n tr c ti p t ng i có v n sang ng i c n v n theo nguyên t c đ u t .
V i vi c đ u t qua các trung gian tài chính, các ch th đ u t không th theo
dõi, ki m tra, qu n lỦ v n đ u t c a h , do đó làm cho quy n s h u và quy n s
d ng v n tách r i nhau, làm gi m đ ng l c ti m n ng trong qu n lỦ. Trái l i, v i vi c
đ u t qua TTCK, kênh d n v n tr c ti p, các ch th đ u t đư th c s g n quy n s
d ng và quy n s h u v v n, nâng cao ti m n ng qu n lỦ v n.
TTCK th c ch t là quá trình v n đ ng c a t b n ti n t . Các ch ng khoán mua
bán trên th tr ng ch ng khoán có th đem l i thu nh p cho ng i n m gi nó sau
m t th i gian nh t đ nh và đ c l u thông trên TTCK theo gía c th tr ng, do đó b
ngoài nó đ c coi nh là m t t b n hàng hóa.
Có th nói, TTCK là n i mua bán các quy n s h u v t b n, là hình th c phát
tri n cao c a n n s n xu t hàng hóa.
5


TTCK c ng g n v i lo i hình tài chính ng n h n. Nh ng ng
có th mua bán ch ng khoán t i b t k th i đi m nào trên th tr
các ch ng khoán trung và dài h n c ng tr thành đ i t

i có ch ng khoán

ng ch ng khoán, nên

ng đ u t ng n h n [5].

2.1.1.2. Phân lo i th tr ng ch ng khoán
Tùy theo m c đích nghiên c u, c u trúc c a TTCK có th phân lo i theo nhi u
tiêu th c khác nhau. D a vào t ng tính ch t c a th tr ng ch ng khoán mà phân th
tr ng thành 3 lo i là phân lo i theo hàng hóa, phân lo i theo hình th c t ch c c a
th tr
ng

ng và phân lo i theo quá trình luân chuy n v n.
Phơnă lo iă theoă hƠngă hóa: Theo các hàng hóa đ c mua bán trên th tr ng,
i ta có th phân th tr ng ch ng khoán thành th tr ng trái phi u, th tr ng c

phi u, th tr

ng các công c ch ng khoán phái sinh. Th tr

ng trái phi u là th

tr ng mà hàng hóa mua bán t i đó là các trái phi u. Trái phi u là các công c n mà
th c ch t c a vi c phát hành các công c này là các nhà phát hành đ ng ra đi vay theo
ph ng th c có hoàn tr c g c l n l i. Th tr ng c phi u là n i giao d ch mua bán,
trao đ i các gi y t xác nh n c ph n đóng góp c a c đông. C đông là ch s h u
c a công ty và ph i ch u trách nhi m trong ph n đóng góp c a mình. Th tr ng các
công c ch ng khoán phái sinh là n i các ch ng khoán phái sinh đ c mua và bán.
Tiêu bi u cho các công c này là h p đ ng t ng lai, h p đ ng quy n ch n, quy n
mua c phi u, ch ng quy n…
ụăngh a:ăNh măgiúpăcácănhƠăđ uăt ăcóăcáiănhìnăc th h năv cácăcôngăc
đ uăt ăc aămìnhătrênăth tr ng ch ngăkhoán
Phơnă lo iă theoă quáă trìnhă luơnă chuy n v n: Theo cách th c này, th tr ng
đ c phân thành th tr ng s c p và th tr ng th c p. Th tr ng s c p hay th
tr ng c p I (Primary Market) là th tr ng phát hành các ch ng khoán hay là n i

mua bán các ch ng khoán l n đ u tiên. T i th tr ng này, giá c c a ch ng khoán là
giá phát hành. Vi c mua bán ch ng khoán trên th tr ng s c p làm t ng v n cho nhà
phát hành. c đi m c a th tr ng s c p: Th tr ng s c p là n i duy nh t mà các
ch ng khoán đem l i v n cho t ch c phát hành. Giá ch ng khoán trên th tr ng s
c p do t ch c phát hành quy t đ nh và đ

c in ngay trên ch ng khoán.

Th tr ng th c p hay th tr ng c p 2 (Secondary Market) là th tr ng mua
bán, trao đ i nh ng ch ng khoán đư đ c phát hành nh m m c đích ki m l i, di
chuy n v n đ u t hay di chuy n tài s n xư h i. Khác v i th tr ng s c p, các kho n
ti n thu đ c t vi c bán ch ng khoán thu c v các nhà đ u t và kinh doanh ch ng
khoán ch không thu c v nhà phát hành. Giao d ch trên th tr ng th c p ph n ánh
nguyên t c c nh tranh t do, giá ch ng khoán trên th tr ng th c p do cung c u
quy t đ nh. Các nhà đ u t có th mua và bán các ch ng khoán nhi u l n trên th
tr

ng th c p.
6

Thang Long University Library


ụăngh a:ăVi căphơnălo iătrênăgiúpănhƠăđ uăt ănhìnănh năđ căvaiătrò,ănhi m
v c a t ng th tr ngăvƠăxácăđ nh th tr ngămìnhăđangăho tăđ ng.
Phơnălo iătheoăhìnhăth c t ch c c a th tr ng: Th tr ng ch ng khoán có
th đ c t ch c theo hai cách sau: cách th nh t là t ch c thành các S giao d ch
(Stock Exchange), t i đây, ng i mua và ng i bán (ho c đ i lỦ, môi gi i c a h ) g p
nhau t i m t đ a đi m nh t đ nh đ ti n hành giao d ch mua bán, trao đ i ch ng khoán.
Chính vì v y, S giao d ch ch ng khoán là th tr ng t p trung, n i giao d ch mua bán,

trao đ i các ch ng khoán c a các công ty l n, ho t đ ng có hi u qu . T i S giao d ch
ch ng khoán, các giao d ch đ c t p trung t i m t đ a đi m; các l nh đ c chuy n t i
sàn giao d ch và tham gia vào quá trình ghép l nh đ hình thành nên giá giao d ch.
Cách th hai, khác v i th tr

ng t p trung, th tr

ng giao d ch qua qu y hay th

tr ng ch ng khoán phi t p trung (OTC) là th tr ng c a các nhà buôn, nh ng ng i
t o th tr ng (Market Makers). Các nhà buôn có m t danh m c ch ng khoán và h
s n sàng mua và bán v i các nhà buôn khác c ng nh các nhà đ u t khi nh ng ng i
này ch p nh n giá c c a h . Kh i l ng giao d ch c a th tr ng này th ng l n h n
r t nhi u l n so v i th tr ng S giao d ch. Trên th tr ng OTC, các giao d ch (c s
c p l n th c p) đ c ti n hành qua m ng l i các công ty ch ng khoán phân tán trên
kh p qu c gia và đ c n i v i nhau b ng m ng đi n t . Giá c trên th tr ng này
đ

c hình thành theo ph ng th c th a thu n.
Ngoài th tr ng S giao d ch và th tr ng ch ng khoán phi t p trung, th tr

ng

ch ng th ba là th tr ng dành cho các ch ng khoán không đ tiêu chu n đ giao d ch
trên th tr ng t p trung và th tr ng OTC.
ụă ngh a:ă Cáchă phơnă lo iă theoă hìnhă th c t ch c c a th tr ng nh mă xácă
đ nhătínhăanătoƠnăvƠăđ tin c y c a th tr ng ch ngăkhoánăn iăcácănhƠăđ uăt ă
tham gia.
Ngoài ra, còn có cách phân lo i th tr ng ch ng khoán thành th tr ng m và
th tr ng đàm phán, th tr ng giao ngay (Spot Markets) và th tr ng k h n (Future

Markets). Vi c phân lo i th tr ng ch ng khoán s giúp phân tích c th h n vai trò
c a th tr

ng ch ng khoán.

ụăngh a:ăGiúpănhƠăđ uăt ăphơnălo i th i gian giao d chăkhiămua,ăbánăch ng
khoán [11, Tr. 20-23].
2.1.1.3. Các ch th tham gia th tr ng ch ng khoán
Các t ch c và cá nhân tham gia th tr ng ch ng khoán có th đ c chia thành
3 nhóm sau: ch th phát hành, ch th đ u t và các t ch c có liên quan đ n ch ng
khoán.

7


Ch th phátă hƠnh:ă Là ng
tr

i cung c p các ch ng khoán – hàng hóa c a th

ng ch ng khoán. Các ch th phát hành bao g m: Chính ph , các doanh nghi p và

m t s t ch c khác nh : Qu đ u t ; t ch c tài chính trung gian…
Chính ph và chính quy n đ a ph ng là ch th phát hành các ch ng khoán:
Trái phi u Chính ph ; Trái phi u đ a ph ng; Trái phi u công trình; Tín phi u kho
b c.
Công ty là ch th phát hành các c phi u và trái phi u công ty.
Các t ch c tài chính là ch th phát hành các công c tài chính nh các trái
phi u, ch ng ch h ng th … ph c v cho m c tiêu huy đ ng v n và phù h p v i đ c
thù ho t đ ng c a h theo Lu t đ nh.

NhƠăđ uăt :ăCh th đ u t là nh ng ng

i có ti n, th c hi n vi c mua và bán

ch ng khoán trên th tr ng ch ng khoán đ tìm ki m l i nhu n. Nhà đ u t có th
đ c chia làm 2 lo i: Nhà đ u t cá nhân là các cá nhân và h gia đình, nh ng ng i
có v n nhàn r i t m th i, tham gia mua bán trên th tr ng ch ng khoán v i m c đích
tìm ki m l i nhu n. Các nhà đ u t có t ch c là các đ nh ch đ u t , th ng xuyên
mua bán ch ng khoán v i s l ng l n trên th tr ng. M t s nhà đ u t chuyên
nghi p chính trên th tr ng ch ng khoán là các NHTM, công ty ch ng khoán, công ty
đ u t , công ty b o hi m, qu t ng h , các qu l ng h u và các qu b o hi m xư
h i khác. u t thông qua các t ch c đ u t có u đi m là có th đa d ng hóa danh
m c đ u t và các quy t đ nh đ u t đ c th c hi n b i các chuyên gia có chuyên môn
và có kinh nghi m.
C ăquanăqu nălỦăvƠăgiámăsátăho tăđ ng TTCK: C quan qu n lỦ Nhà n c v
TTCK do Chính ph c a các n c thành l p v i m c đích b o v l i ích c a ng i đ u
t và b o đ m cho th tr
b n v ng…

ng ch ng khoán ho t đ ng lành m nh, an toàn và phát tri n

S giao d ch ch ngă khoán:ă S giao d ch ch ng khoán th c hi n v n hành
TTCK thông qua b máy t ch c và h th ng các quy đ nh, v n b n pháp lu t v giao
d ch ch ng khoán trên c s phù h p v i các quy đ nh c a lu t pháp và y ban ch ng
khoán.
Hi p h iăcácănhƠăkinhădoanhăch ngăkhoán:ăLà t ch c t qu n c a các công ty
ch ng khoán và m t s thành viên khác ho t đ ng trong ngành ch ng khoán, đ c
thành l p v i m c đích b o v l i ích cho các thành viên và các nhà đ u t trên th
tr ng.
T ch căl uăkỦăvƠăthanhătoánăbùătr ch ngăkhoán:ăLà t ch c nh n l u gi

các ch ng khoán và ti n hành các nghi p v thanh toán bù tr cho các giao d ch ch ng
khoán. Các ngân hàng th ng m i, công ty ch ng khoán đáp ng đ các đi u ki n c a
y ban ch ng khoán s th c hi n d ch v l u kỦ và thanh toán bù tr ch ng khoán.
8

Thang Long University Library


Cácăt ch c h tr : Là các t ch c đ
m r ng và t ng tr

ng c a th tr

c thành l p v i m c đích khuy n khích

ng ch ng khoán thông qua các ho t đ ng nh : cho

vay ti n đ mua c phi u và cho vay ch ng khoán đ bán trong các giao d ch b o
ch ng. Các t ch c h tr ch ng khoán các n c khác nhau có đ c đi m khác nhau,
có m t s n c không cho phép thành l p các lo i hình t ch c này.
Cácăcôngătyăđánhăgiáăh s tínănhi m: Là các công ty chuyên cung c p d ch v
đánh giá n ng l c thanh toán các kho n v n g c và lưi đúng th i h n và ti m l c tài
chính c a t ch c phát hành theo nh ng đi u kho n đư cam k t c a t ch c phát hành
đ i v i m t đ t phát hành c th [11, Tr. 23 - 27].
2.1.1.4. Vai trò c a th tr ng ch ng khoán
Xu th h i nh p kinh t qu c t và khu v c v i s ra đ i c a T ch c Th

ng

m i Th Gi i (WTO), c a Liên minh Châu Âu, c a các kh i th tr ng chung, đòi h i

các qu c gia ph i thúc đ y phát tri n kinh t v i t c đ và hi u qu cao. Th c t phát
tri n kinh t
các qu c gia trên th gi i đư kh ng đ nh vai trò quan tr ng c a th
tr ng ch ng khoán trong phát tri n kinh t :
Th nh t, th tr ng ch ng khoán, v i vi c t o ra các công c có tính thanh
kho n cao, có th tích t , t p trung và phân ph i v n, chuy n th i h n c a v n phù h p
v i yêu c u phát tri n kinh t . Nh có TTCK các nhà đ u t có th chuy n đ i các
ch ng khoán h s h u thành ti n m t ho c các lo i ch ng khoán khác khi h mu n.
Kh n ng thanh kho n (kh n ng chuy n đ i thành ti n m t) là m t trong nh ng đ c
tính h p d n c a ch ng khoán đ i v i ng i đ u t . TTCK ho t đ ng càng n ng đ ng
và có hi u qu thì càng có kh n ng nâng cao tính thanh kho n c a ch ng khoán giao
d ch trên th tr ng.
Th hai, th tr ng ch ng khoán góp ph n th c hi n tái phân ph i công b ng
h n thông qua vi c bu c các t p đoàn gia đình tr phát hành ch ng khoán ra công
ch ng, gi i t a s t p trung quy n l c kinh t c a các t p đoàn, song v n t p trung v n
cho phát tri n kinh t .
Th ba, TTCK t o đi u ki n cho vi c tách bi t gi a s h u và qu n lỦ doanh
nghi p. Khi quy mô c a doanh nghi p t ng lên, môi tr

ng kinh doanh tr nên ph c

t p h n, nhu c u v qu n lỦ chuyên trách c ng t ng theo. TTCK t o đi u ki n cho vi c
ti t ki m v n và ch t xám, t o đi u ki n thúc đ y quá trình c ph n hóa doanh nghi p
Nhà n c. C ch thông tin hoàn h o t o kh n ng giám sát ch t ch c a TTCK đư
làm tác đ ng c a các tiêu c c trong qu n lỦ, t o đi u ki n k t h p hài hòa gi a l i ích
c a ch s h u, nhà qu n lỦ và nh ng ng i làm công.
Th t , hi u qu c a qu c t hóa TTCK. Vi c m c a TTCK làm t ng tính l ng
và c nh tranh trên th tr ng qu c t . S m c a c a TTCK cho phép các nhà đ u t
n

c ngoài đ u t vào th tr

ng trong n

c và t o đi u ki n cho các nhà đ u t trong
9


n

c có th đ u t vào các doanh nghi p n

có th huy đ ng ngu n v n r h n, t ng c

c ngoài.

i u này cho phép các công ty

ng đ u t t ngu n ti t ki m bên ngoài,

đ ng th i t ng c ng kh n ng c nh tranh qu c t và m r ng các c h i kinh doanh
c a các công ty trong n c.
Th n m, TTCK t o c h i cho Chính ph huy đ ng các ngu n tài chính mà
không t o áp l c v l m phát, đ ng th i t o các công c cho vi c th c hi n chính sách
tài chính ti n t c a Chính ph . Nhà n c có th phát hành ch ng khoán r ng rưi ra
công chúng đ huy đ ng v n. Nhà n c thông qua phát hành trái phi u có th gi i
quy t thi u h t v ngân sách, t o và t ng thêm ngu n v n đ xây d ng các công trình
c s h t ng, các ngành kinh t m i nh n,…
Th sáu, TTCK cung c p m t d báo tuy t v i v các chu k kinh doanh trong
t ng lai. Vi c thay đ i giá ch ng khoán có xu h ng đi tr c chu k kinh doanh cho

phép Chính ph c ng nh các công ty đánh giá k ho ch đ u t c ng nh vi c phân b
các ngu n l c c a h . TTCK c ng t o đi u ki n tái c u trúc n n kinh t [11, Tr. 27 –
29].
2.1.2. T ng quan chung v ch ng khoán
2.1.2.1. Khái ni m v ch ng khoán
Ch ng khoán là m t ph m trù đ

c xem xét, đánh giá theo nhi u quan ni m khác

nhau. Theo Kho n 1, i u 6, Ch ng 1, Lu t s a đ i, b sung m t s đi u c a Lu t
Ch ng khoán. n m 2010 có hi u l c 01/07/2011 đ nh ngh a:
“Ch ng khoán là b ng ch ng xác nh n quy n và l i ích h p pháp c a ng i s
h u đ i v i tài s n ho c ph n v n c a t ch c phát hành. Ch ng khoán đ c th hi n
d i hình th c ch ng ch , bút toán ghi s ho c d li u đi n t , bao g m các lo i sau
đây:
a) C phi u, trái phi u, ch ng ch qu ;
b) Quy n mua c ph n, ch ng quy n, quy n ch n mua, quy n ch n bán, h p
đ ng t ng lai, nhóm ch ng khoán ho c ch s ch ng khoán.
c) H p đ ng góp v n đ u t ;
d) Các lo i ch ng khoán khác do B Tài chính quy đ nh.”
Trong PGS.TS Nguy n V n Nam và PGS.TS V ng Tr ng Ngh a [11] đ nh
ngh a r ng:“Ch ng khoán là nh ng gi y t có giá và có kh n ng chuy n nh ng, xác
đ nh s v n đ u t (t b n đ u t ); ch ng khoán xác nh n quy n s h u ho c quy n
đòi n h p pháp, bao g m các đi u ki n v thu nh p và tài s n trong m t h n nào đó.”
T hai đ nh ngh a trên tuy khác nhau v đ nh ngh a song v c b n ch ng khoán
m t công c tài chính giúp công ty có th huy đ ng v n ngoài th tr ng v n.

10

Thang Long University Library

2.1.2.2.
Ng

c đi m c a ch ng khoán
i n m gi ch ng khoán là ng

i góp v n đ ng th i là ch s h u ho c ch

n c a NHTM. Ch ng khoán có các đ c đi m ch y u sau:
Tính thanh kho n (Tính l ng): Tính l ng c a tài s n là kh n ng chuy n tài s n
đó thành ti n m t. Kh n ng này cao hay th p ph thu c vào kho n th i gian và phí
c n thi t cho vi c chuy n đ i và r i ro c a vi c gi m sút giá tr c a tài s n đó do
chuy n đ i. Ch ng khoán có tính l ng cao h n so v i các tài s n khác, th hi n qua
kh n ng chuy n nh ng cao trên th tr ng và nói chung, các ch ng khoán khác nhau
có kh n ng chuy n nh ng khác nhau.
Tính r i ro: Ch ng khoán là các tài s n tài chính mà giá tr c a nó ch u tác đ ng
l n c a r i ro, bao g m r i ro có h th ng và r i ro không có h th ng. R i ro có h
th ng hay r i ro th tr ng là các lo i r i ro tác đ ng t i toàn b ho c h u h t các tài
s n. Lo i r i ro này ch u tác đ ng c a các đi u ki n kinh t chung nh : l m phát, s
thay đ i c a t giá h i đoái, lưi su t… R i ro không có h th ng là các lo i r i ro ch
tác đ ng đ n m t tài s n ho c m t nhóm nh các tài s n. Lo i r i ro này th ng liên
quan t i đi u ki n c a nhà phát hành.
Tính sinh l i: ch ng khoán là m t tài s n tài chính mà khi s h u nó nhà đ u t
mong mu n nh n đ c m t thu nh p l n h n trong t ng lai. Thu nh p này đ c đ m
b o b ng l i t c đ c phân chia hàng n m và vi c t ng giá ch ng khoán trên th
tr ng. Kh n ng sinh l i bao gi c ng quan h ch t ch v i r i ro c a tài s n, th hi n
trong nguyên lỦ – m c đ ch p nh n r i ro càng cao thì l i nhu n k v ng càng l n
[11, Tr. 42 - 43].

2.1.2.3. Phân lo i ch ng khoán
Có nhi u cách phân lo i ch ng khoán d a trên nh ng tiêu chí khác nhau. D
đây là m t s cách phân lo i ch ng khoán:

i

Phơnă lo i ch ngă khoánă theoă tínhă ch t: Theo tính ch t c a ch ng khoán, các
lo i ch ng khoán đ c phân thành: Ch ng khoán v n; Ch ng khoán n ; Các ch ng
khoán phái sinh.
Ch ng khoán v n (c phi u) là ch ng th xác nh n s góp v n và quy n s h u
ph n v n góp và các quy n h p pháp khác đ i v i t ch c phát hành.
i di n cho
ch ng khoán v n là c phi u và ch ng ch qu đ u t . Ch ng khoán v n đ c phát
hành khi thành l p công ty c ph n ho c khi công ty c n t ng v n đi u l .
Ch ng khoán n , đi n hình là trái phi u, tín phi u là m t lo i ch ng khoán quy
đ nh ngh a v c a ng i phát hành (ng i đi vay) ph i tr cho ng i đ ng tên s h u
ch ng khoán (ng i cho vay) m t kho n ti n nh t đ nh bao g m c g c và lưi trong
nh ng kho ng th i gian c th . Nh ng đ c tr ng c b n c a trái phi u: Trên t trái
phi u c b n c nh ng thông tin sau: M nh giá, lưi su t cu ng phi u và th i gian đáo
11


h n c a cu ng phi u. M nh giá c a m t trái phi u là s ti n ghi trên b m t trái phi u.
Lưi su t cu ng phi u là lưi su t mà t ch c phát hành s tr cho ng

i s h u trái

phi u khi đ n h n thanh toán. Th i gian đáo h n c a trái phi u là th i gian ch m d t
kho n n , t ch c phát hành s thu h i trái phi u b ng cách hoàn tr c g c l n lưi.
Ch ng khoán phái sinh là các công c tài chính có ngu n g c t ch ng khoán và

có quan h ch t ch v i các ch ng khoán g c.
ụăngh a:ăVi căphơnălo i ch ngăkhoánătheoătínhăch tăgiúpăchoănhƠăđ uăt ăxácă
đ nhăđ c lo i ch ngăkhoánămƠănhƠăđ uăt ăs h u.
Phơnălo i ch ngăkhoánătheoă kh n ngă chuy nănh ng: Theo cách th c này
ch ng khoán đ c phân thành ch ng khoán ghi danh và ch ng khoán vô danh. Ch ng
khoán ghi danh (gi y xác nh n quy n s h u ho c quy n đòi n có ghi tên ch s
h u). Lo i ch ng khoán đ c phép chuy n nh ng nh ng ph i tuân theo nh ng qui
đ nh pháp lỦ c th . N u mu n chuy n nh ng ng i s h u ph i ch ng minh mình là
ng i đ c phép và có quy n chuy n nh ng (xác nh n ch kỦ, ch ng minh th , tên
trong danh sách c đông. C th là c phi u ghi danh và trái phi u ghi danh là nh ng
lo i ch ng khoán mà tên và nh ng thông tin c n thi t c a ng i s h u đ c ghi trên
ph n bìa c a nh ng ch ng khoán này.
Ch ng khoán vô danh (gi y xác nh n quy n s h u ho c quy n đòi n không ghi
tên ch s h u). Lo i ch ng khoán này đ c chuy n nh ng d dàng, không c n th
t c xác nh n c a công ty ho c c quan công ch ng. ng i mua có trách nhi m chi tr
cho ng

i bán theo giá c đư đ

c xác đ nh.

ụă ngh a:ă Vi că phơnă lo iă trênă giúpă nhƠă đ uă t ă xácă đ nh tínhă phápă lỦă trongă
vi c chuy nănh ng c phi u.
Phơnă lo i ch ngă khoánă theoă thuă nh p: tùy theo t ng lo i thu nh p, ch ng
khoán đ c chia thành các lo i sau: Ch ng khoán có thu nh p c đ nh, ch ng khoán
có thu nh p bi n đ i, ch ng khoán h n h p. Ch ng khoán có thu nh p c đ nh là lo i
ch ng khoán có quy n yêu c u thu nh p c đ nh không ph thu c vào k t qu ho t
đ ng c a nhà phát hành. Ch ng khoán có thu nh p c đ nh bao g m ch y u các lo i
sau: Trái phi u Nhà n

c, Trái phi u đ a ph

ng, trái phi u công ty, trái phi u Ngân

hàng và tín phi u qu ti t ki m, tín phi u Kho B c. V i lo i ch ng khoán này, do r i ro
th p h n so v i ch ng khoán có thu nh p bi n đ i nên s thay đ i v giá là th p h n,
t l l i t c quy t đ nh ch y u t i kh n ng sinh l i c a ch ng khoán. B nh h ng
c a r i ro lưi su t, c ng i mua và ng i bán đ u quan tâm t i t l l i t c vào t ng
th i đi m.
Ch ng khoán có thu nh p bi n đ i c phi u th ng đ i di n cho lo i ch ng
khoán có thu nh p bi n đ i. Thu nh p do vi c s h u c phi u mang l i g i là c t c
(hay l i t c c ph n), nó bi n đ ng theo k t qu kinh doanh c a công ty. Hình th c
12

Thang Long University Library


khác c a lo i ch ng khoán này là phi u tham gia hay ch ng ch đ u t . Lo i ch ng
khoán này khác v i c phi u th

ng

ch không đ

c quy n tham gia giám sát ho t

đ ng c a công ty. Khi phát hành ch ng ch đ u t , công ty có th huy đ ng đ c v n
vô th i h n, không ch u r i ro v chi tr l i t c c đ nh nh c phi u u đưi hay trái
phi u, song không b pha loưng quy n ki m soát c a các c đông.
Ch ng khoán h n h p v a mang tính ch t c a ch ng khoán có thu nh p c đ nh,

v a mang tính ch t c a ch ng khoán có thu nh p bi n đ i. Vi c phát hành lo i ch ng
khoán này nh m đ thích ng v i nhu c u đ c bi t c a th tr ng v n. Ch ng khoán
h n h p có nh ng lo i ch y u sau: Trái phi u có kh n ng chuy n đ i, trái phi u có
quy n mua c phi u, trái phi u có thu nh p b sung.
ụăngh a:ăVi căphơnălo iănƠyăs giúpănhƠăđ uăt ăcóăcáiănhìnărõăh năv quy n
l iămƠămìnhăđ tăđ

căkhiăđ uăt ăvƠoăm t lo i ch ng khoánănƠoăđó [11, Tr. 43 ậ

46].
2.1.3. T ng quan chung v c phi u th ng
Khái ni m: C phi u là gi y ch ng nh n c ph n, đây là gi y t có giá xác nh n
quy n s h u c a c đông, đ i v i công ty c ph n. Ng i mua c phi u th ng tr
thành c đông th ng hay c đông ph thông. C đông n m gi c phi u th ng là
m t trong nh ng ng i ch c a doanh nghi p nên là ng i tr c ti p th h ng k t qu
s n xu t kinh doanh c ng nh lưnh ch u m i r i ro trong kinh doanh, do đó c phi u
th ng có nh ng đ c đi m sau:
C phi u là ch ng nh n góp v n do đó không có k h n và không hoàn v n. C
phi u t n t i t khi công ty b t đ u niêm y t trên th tr ng ch ng khoán cho đ n khi
công ty gi i th ho c t nhân hóa.
C t c c a c phi u th ng tùy thu c vào k t qu s n xu t kinh doanh c a doanh
nghi p, do đó không c đ nh. Khi doanh nghi p làm n phát đ t c đông c ng đ c
h ng l i nhu n cao h n nhi u so v i các lo i ch ng khoán khác có lưi su t c đ nh.
Nh ng ng c l i, c t c có th r t th p ho c hoàn toàn không có khi công ty làm n
thua l .
Khi công ty b phá s n, c đông th

ng là ng

i cu i cùng đ

ch

ng giá tr

còn l i c a tài s n thanh lỦ. Theo đi u 54 Lu t Phá s n 2014 thì khi công ty phá s n,
sau khi tr đi các kho n chi phí phá s n, tr l ng cho ng i lao đ ng, các kho n thu
ph i n p, tr n vay, tr n cho đ i tác cung ng hàng hóa, d ch v ..... mà v n còn thì
ph n còn l i m i thu c v các c đông.
Giá c phi u bi n đ ng r t nhanh nh y đ c bi t là trên th tr ng th c p, do
nhi u nhân t nh ng nhân t c b n nh t là hi u qu kinh doanh và giá tr th tr ng
c a công ty [3, Tr. 131 – 132].
2.2. Nh ngăv năđ ăchungăv ăgiáăc ăphi uăth
13

ng


M t c phi u th

ng mang trong mình r t nhi u giá tr d

ngh a v giá tr c a c phi u th

i đây là m t s đ nh

ng và cách xác đ nh chúng

2.2.1. M nh giá c phi u th ng
M nh giá (Par – value): giá tr ghi trên gi y ch ng nh n c phi u là m nh giá c a

c phi u. M nh giá c a m i c phi u ch có giá tr danh ngh a, th m chí M ng i ta
còn phát hành c phi u không có m nh giá (no par-value stocks), b i vì đ i v i c
phi u m nh giá ít có Ủ ngh a kinh t [3, Tr. 132].
Thông th

ng khi công ty m i thành l p, m nh giá c phi u đ

M nhăgiáăc phi u m iăphátăhƠnhă=
Theo Ti n s B ch

c tính nh sau:

V năđi u l c aăcôngătyăc ph n
T ng s c phi uăđ ngăkỦăphátăhƠnh

c Hi n [1, Tr. 62] thì m nh giá c phi u th

ng hay còn

g i là giá tr danh ngh a là giá tr mà công ty c ph n n đ nh cho m t c phi u và
đ c ghi trên c phi u. M nh giá c phi u ch có Ủ ngh a quan tr ng vào th i đi m
công ty phát hành c phi u th ng, vi c xác đ nh m nh giá c a c phi u th ng d a
vào vi c l y v n đi u l c a công ty chia cho s c ph n đ ng kỦ phát hành. Chính vì
v y m nh giá c phi u không có giá tr th c t đ i v i nhà đ u t , nên nó không liên
quan đ n giá th tr

ng c a c phi u đó.

2.2.2. Giá tr s sách c phi u th ng
Giá tr s sách (Book value) c a c phi u th

ng là giá tr c a c phi u đ

c xác

đ nh d a trên c s s li u s sách k toán c a công ty nh m ph n ánh tình tr ng v n
c ph n t i th i đi m nh t đ nh. Giá tr s sách c a công ty đ

c xác đ nh b ng cách:

T ngătƠiăs n-T ng s n -Giáătr c phi uă uăđƣiă(n uăcó)
Giáătr s sách=

S c phi uăth

ng

Vi c xác đ nh giá tr s sách c a c phi u th ng giúp cho c đông th y đ c giá
tr t ng thêm ho c gi m đi c a c phi u th ng trong m t th i gian ho t đ ng c a
công ty so v i v n góp ban đ u. Th t v y, trên b ng cân đ i k toán, n u l y toàn b
tài s n tr (-) n ph i tr chính là ph n giá tr tài s n ròng c a công ty và b ng v n c
ph n.
M t h n ch l n nh t c a giá tr s sách là vi c không th hi n đ c ti m n ng
phát tri n c ng nh k v ng c a nhà đ u t v công ty trong t ng lai. Giá tr s sách
ch cho bi t giá tr tài s n c a công ty còn l i là bao nhiêu n u ngay l p t c công ty rút
lui kh i kinh doanh [1, Tr. 62].
2.2.3. Giá tr th c c a c phi u th ng
Giáătr lỦăthuy t (n i t i ậ intrinsic value): là giá tr th c c a c phi u t i th i
đi m hi n t i, đ c tính toán c n c vào c t c công ty, tri n v ng phát tri n c a công
ty và lưi su t th tr ng. ây là c n c quan tr ng cho nhà đ u t khi quy t đ nh đ u t

14

Thang Long University Library


vào c phi u, đánh giá đ
phi u th

c giá tr th c c a c phi u đ so sách v i giá tr th c c a c

ng là K thu t đ nh giá chi t kh u và K thu t đ nh giá so sánh [3, Tr. 132].

xác đ nh giá tr th c c a c phi u, thông th ng các nhà nghiên c u th
s d ng 2 ph ng pháp là chi t kh u dòng ti n và đ nh giá so sánh.
Trong đó, ph ng pháp chi t kh u dòng ti n bao g m:

ng

nh giá theo ph ng pháp chi t kh u c t c (ph ng pháp DDM): Giá tr c
phi u hi n t i là giá tr qui v hi n t i c a toàn b c t c trong t ng lai. ây là mô
hình đ u tiên ti p c n tr c ti p các kho n thu nh p d i hình th c l i t c c ph n.
Ph ng pháp này đ c bi t phù h p v i quan đi m nhìn nh n và đánh giá giá tr doanh
nghi p c a các nhà đ u t thi u s . Song ph ng pháp DDM c ng t n t i nh ng
nh

c đi m đó là, vi c d báo l i t c c ph n không ph i là d dàng.

thu c vào chính sách phân chia l i t c c ph n trong t
đ nh các tham s có tính thuy t ph c không cao.

i u này ph

ng lai. Thêm vào đó vi c xác

kh c ph c nh ng nh c đi m c a ph ng pháp chi t kh u c t c các nhà
nghiên c u th ng s d ng thêm ph ng pháp đ nh giá d a vào dòng ti n thu n
(FCF).
nh giá d a vào dòng ti n thu n (FCF): Lu ng ti n t do FCF là lu ng ti n
không đ c gi l i đ đ u t . Ph ng pháp này đ nh giá toàn b doanh nghi p bao
g m c n và v n ch s h u, b ng cách c tính dòng ti n t o ra cho doanh nghi p
sau khi tr đi chi phí ho t đ ng và thu nh ng không tr kho n chi phí vay c a doanh
nghi p. S ti n thu nh p còn l i sau khi gi m t ph n đ tái đ u t vào kinh doanh
chính là đ tr c t c. Vì v y c t c chính là lu ng ti n t do tính trên m t c ph n.
Vi c s d ng mô hình FCF s tính đ c giá tr c phi u trong tr ng h p công ty
không chi tr c t c.
Ph ngăphápă2:ăPh ngăphápăđ nhăgiáăsoăsánhăbaoăg m
nh giá theo ph ng pháp s d ng t s P/B. Bi u hi n giá ch ng khoán bình
quân trên th tr ng cho m t đ n v giá tr tài s n (th giá) bình quân c a c phi u và
x p x b ng th giá cho m i c phi u chia chi giá tr tài s n c a c phi u đó.
Giáăm i c phi u = P/B x Tr giáătƠiăs n c a m i c phi u
Trong đó: P/B là giá c phi u so v i giá tr ghi s c a c phi u đó.
Ph ng pháp này ch ra m c giá c phi u hi n t i theo quan đi m tr giá tài s n
c a c phi u. Ngoài ra, m t ph
là:

ng pháp đ nh giá so sánh n a th

ng đ

c s d ng

nh giá theo ph ng pháp s d ng t s P/E: Ph ng pháp này d a trên giá tr
c a doanh nghi p t ng đ ng ho c có th so sánh đ tìm ra giá tr c a m t doanh
nghi p c n đ nh giá, nó ch đ c áp d ng trong đi u ki n th tr ng ch ng khoán phát
15