Luận văn Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí Linh tỉnh Hải Dương

Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1.Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài ....................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4
8. Cấu trúc của luận văn : .................................................................................. 5
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN
MÔN CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT ......................................... 6
1.1 Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................... 6
1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 9
1.2.1. Khái niệm Quản lý ............................................................................ 9
1.2.2 Quản lý giáo dục .............................................................................. 11
1.2.3.Quản lý trường THPT ...................................................................... 12
1.3 Hoạt động chuyên môn ở trường THPT ................................................... 25
1.3.1. Khái niệm Hoạt động chuyên môn ở trường THPT ....................... 25
1.3.2 Nội dung của hoạt động chuyên môn ở trường THPT .................... 28
1.4 Quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng trường THPT ............... 30
1.4.1 Nội dung quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng trường
THPT ..................................................................................... 30
1.4.2 Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng
trường THPT .......................................................................... 35
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên môn ở trường THPT ... 37
1.5.1. Các yếu tố chủ quan. ....................................................................... 37

1.5.2. Các yếu tố khách quan .................................................................... 39
Tiêu kết chương 1........................................................................................... 42

1


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THPT THỊ XÃ CHÍ LINH,
TỈNH HẢI DƢƠNG ...................................................................................... 43
2.1 Khái quát về địa lý, văn hóa – xã hội Thị xã Chí Linh ,tỉnh Hải Dương.. 43
2.1.1 Đặc điểm địa lý tự nhiên và kinh tế - xã hội .................................... 43
2.1.2 Đặc điểm văn hóa - giáo dục........................................................... 43
2.1.3. Bậc học THPT ở thị xã Chí Linh .................................................... 44
2.2. Thực trạng giáo dục các trường THPT Thị xã Chí Linh ........................ 46
2.2.1. Về đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên ............................................. 46
2.2.2 Quy mô phát triển học sinh ................................................................ 49
2.2.3 Thực trạng về cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện cho hoạt động dạy
và học .................................................................................................. 50
2.2.4. Thực trạng và kết quả học tập của học sinh trường các THPT......... 51
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng các trường
THPT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương. ......................................................... 53
2.3.1. Phân công dạy học ............................................................................ 53
2.3.2 Công tác quản lý thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên ....... 54
2.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 75
2.4.1. Mặt thành công ................................................................................. 75
2.4.2. Mặt hạn chế: .................................................................................... 76
Tiểu kết chương 2........................................................................................... 79

CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG THPT THỊ XÃ CHÍ LINH,
TỈNH HẢI DƢƠNG ...................................................................................... 80
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................... 80
3.1.1. Tính cấp thiết..................................................................................... 80
3.1.2. Tính khả thi ....................................................................................... 80
3.1.3. Tính đồng bộ ..................................................................................... 81
3.1.4. Tính hiệu quả..................................................................................... 81
2


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

3.2. Các biện pháp đề xuất .............................................................................. 81
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao năng lực và hiệu quả quản lý của tổ trưởng, tổ
phó chuyên môn ................................................................................ 81
3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa việc tổ chức hoạt động của tổ chuyên
môn.................................................................................................... 83
3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo của mỗi học sinh. ................ 85
3.2.4. Biện pháp 4: Thường xuyên phân loại học sinh để bồi dưỡng học
sinh giỏi và phù đạo học sinh tiếp thu chậm ..................................... 88
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường chỉ đạo giáo dục toàn diện cho học sinh. ...... 90
3.2.6. Biện pháp 6: Chỉ đạo đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hoạt động
dạy học của giáo viên và kết quả học tập của học sinh. ................... 93
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 96
3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp. .............................. 99
Tiểu kết chương 3......................................................................................... 102
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 102

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

3


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU

Bảng 2.1. Thống kê kết quả điểm đầu vào lớp 10 với kết quả đỗ ĐH,CĐ từ
năm 2007 - 2013. ............................................................................ 45
Bảng 2.2a - Thống kê đội ngũ Hiệu trưởng các trường THPT thị xã Chí Linh .. 46
Bảng 2.2b - Thống kê đội ngũ Ban giám hiệu các trường THPT thị xã Chí
Linh ................................................................................................. 46
Bảng 2.2c- Thống kê đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của các trường THPT thị
xã Chí Linh tỉnh Hải Dương ........................................................... 47
Bảng 2.2d - Đội ngũ giáo viên của các trường THPT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải
Dương .............................................................................................. 47
Bảng 2.3.a. Quy mô phát triển học sinh của trường THPT Chí Linh: ............ 49
Bảng 2.3b. Quy mô phát triển học sinh của trường THPT Phả Lại:............... 49
Bảng 2.3c. Quy mô phát triển học sinh của trường THPT Bến Tắm: ............ 49
Bảng 2.3d. Quy mô phát triển học sinh của trường THPT Trần Phú: ............ 50
Bảng 2.4a: Kết quả xếp loại đạo đức học sinh: ............................................... 52
Bảng 2.4b: Kết quả xếp loại văn hóa học sinh: ............................................... 52
Bảng 2.4c: Kết quả thi học sinh giỏi khối 12 - TN - ĐH CĐ: ........................ 53
Bảng 2.5: Biện pháp quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn của hiệu trưởng ........ 57
Bảng 2.6: Biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học .......................... 58
Bảng 2.7: Biện pháp quản lý việc thực hiện chương trình ............................. 58
Bảng 2.8: Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên: .......................... 61

Bảng 2.9: Mức độ thực hiện biện pháp quản lý việc sử dụng đội ngũ cán bộ
giáo viên .......................................................................................... 63
Bảng 2.10: Một số biện pháp quản lý giờ dạy trên lớp của Hiệu trưởng....... 65
Bảng 2.11: Biện pháp quản lý việc soạn bài, chuẩn bị lên lớp của giáo viên: 68

4


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

Bảng 2.12: Mức độ thực hiện biện pháp quản lý soạn bài và chuẩn bị lên lớp
của giáo viên ................................................................................... 69
Bảng 2.13: Biện pháp quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. 74
Bảng 3.1: Đánh giá mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp .................... 100
Biểu đồ 3.1. Biểu đồ tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp quản lí
chuyên môn của hiệu trưởng THPT Chí Linh được đề xuất ........ 101

5


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

MỞ ĐẦU
1.Lý do chọn đề tài
1.1 Xuất phát từ cơ sở lý luận
Ngày nay với sự phát triển của khoa học và công nghệ, kinh tế thế giới phát
triển theo xu hướng toàn cầu hóa, tất cả các quốc gia đều nhận thức rõ vai trò của
GD-ĐT đối với sự phát triển KT-XH của quốc gia, dân tộc mình. Đó là những thách

thức lớn, đồng thời cũng là thời cơ của mỗi quốc gia, có khả năng tụt hậu hoặc vươn
lên hội nhập với các nước trong khu vực và trên thế giới. Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VIII Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định “Cùng với khoa học và công
nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo
nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho sự công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”; “Tập
trung nâng cao chất lượng dạy và học, sáng tạo của học sinh” (Văn kiện Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ VIII Đảng Cộng sản Việt Nam). Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng khẳng định rõ “phát triển giáo dục và
đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để
phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”. Đại hội chủ trương “tiếp
tục nâng cao chất lượng toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hệ
thống quản lý giáo dục. Thực hiện chuẩn hóa, xã hội hóa giáo dục” (Văn kiện Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng Cộng sản Việt Nam). Đại hội đã đặt ra
những nhiệm vụ cụ thể cho ngành GD-ĐT, trong đó đổi mới công tác quản lý GD ĐT được xem là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng GD-ĐT.
Luật giáo dục năm 2005 cũng chỉ rõ “ Phương pháp giáo dục phải phát huy
tính tích cực, tự giác chủ động tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng năng lực
tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên’’. Chính vì vậy đổi mới công tác quản
lý giáo dục trong giai đoạn hiện nay cần thường xuyên nghiên cứu tìm tòi học hỏi
nâng cao trình độ nghiệp vụ quản lý, cải tiến công tác quản lý vận dụng một cách
linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện của đơn vị mình.
Nói đến hoạt động quản lý của nhà trường thì quản lý hoạt động chuyên môn
là vô cùng quan trọng và luôn luôn đặt lên hàng đầu bởi vì hoạt động chuyên môn
1


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
tác động trực tiếp tới chất lượng dạy của giáo viên và học tập của học sinh. Hoạt
động quản lý chuyên môn trực tiếp là hiệu trưởng nhà trường. Họ có vai trò đặc biệt

quan trọng, tác động đến đội ngũ giáo viên và học sinh của nhà trường. Chính vì lẽ
đó, người hiệu trưởng phải là hạt nhân chủ yếu trong việc ứng dụng các khoa học
quản lý để vận dụng linh hoạt, năng động các biện pháp quản lý nhằm thực hiện
mục tiêu giáo dục đã đề ra.
1.2. Xuất phát từ thực tiễn.
Thị xã Chí Linh Tỉnh Hải Dương có 4 trường THPT: Trường THPT Chí Linh
thành lập từ năm 1957, Trường THPT Phả Lại thành lập năm 1987, Trường THPT
Trần Phú thành lập năm 1999,Trường THPT Bến Tắm thành lập năm 2006. Trung
bình hàng năm thị xã Chí Linh có khoảng 1500 học sinh tốt nghiệp THPT. Nhiều
thế hệ giáo viên cũ của các nhà trường đã cống hiến và về nghỉ hưu. Đến nay,do sự
thành lập liên tục 2 trường THPT mới nên đội ngũ giáo viên của các trường THPT
Thị xã Chí Linh đa số còn rất trẻ về tuổi đời và ít kinh nghiệm. Số giáo viên nữ
chiếm đa số khoảng 83%, kinh nghiệm chuyên môn chưa nhiều, đặt biệt các đồng
chí hiệu trưởng lại không được qua lớp đào tạo dài hạn, do vậy việc chỉ đạo hoạt
động chuyên môn của nhà trường còn nhiều bất cập với tình hình thực tế hiện nay.
Trong những năm qua các trường THPT Thị xã Chí Linh đã có những đổi mới nhất
định về công tác quản lý và từng bước khẳng định mình, song chưa đáp ứng được
tình hình thực tế hiện nay của xã hội, đặc biệt trong công tác quản lý hoạt động
chuyên môn. Bởi lẽ các biện pháp quản lý mà Ban giám hiệu các trường đang áp
dụng hầu hết là do kinh nghiệm của bản thân và học hỏi các thế hệ đi trước nên
chưa phát huy hết sức mạnh nội lực của nhà trường. Do đó để đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục hiện nay, quản lý hoạt động chuyên môn của các trường phải có
những cải tiến nhằm pháp huy những nội lực sẵn có của trường, đưa nhà trường
ngày một phát triển phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Xuất phát từ những lý
do trên tôi chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các
trường THPT Thị Xã Chí Linh tỉnh Hải Dương” với mong muốn đóng góp một
phần nhỏ bé của mình vào việc xác định các biện pháp quản lý của nhà trường, đặc

2

Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
biệt là biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng trong trường
THPT hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận, phân tích thực trạng công tác quản lý hoạt động
chuyên môn và đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý
chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lí hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng
trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của
hiệu trưởng trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương
3.3.Khách thể khảo sát : 90 cán bộ quản lý bao gồm Ban giám hiệu, tổ
trưởng, tổ phó chuyên môn của 4 trường THPT trong thị xã Chí Linh. Ngoài ra khi
khảo nghiệm về tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất chúng tôi có tham
khảo ý kiến của 241 giáo viên trong 4 nhà trường.
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay các biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng các
trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương tuy đã đạt một số kết quả nhất định
song còn nhiều hạn chế dẫn đến chất lượng dạy học chưa cao. Nếu đề xuất được
một số biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn phù hợp và có tính khả thi thì chất
lượng dạy học ở các trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương sẽ được nâng
cao, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn của
hiệu trưởng trường THPT.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng các
trường THPT Thị Xã Chí Linh tỉnh Hải Dương.

5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng các
trường THPT Thị Xã Chí Linh tỉnh Hải Dương.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài

3


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
6.1 Giới hạn về nội dung: Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu
trưởng các trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương .
6.2 Giới hạn về thời gian: Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 10 năm 2013
đến tháng 6 năm 2014.
Chúng tôi khảo sát thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn và biện pháp
quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng trong 2 năm ( 2010 - 2012) của 4
trường THPT trong Thị xã Chí Linh và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động
chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị xã Chí Linh tỉnh Hải Dương
trong thời gian tới.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1 Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, khái quát
hoá các tài liệu có liên quan đến đề tài.
7.2 Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1 Phương pháp điều tra: Khảo sát lấy ý kiến các tổ chuyên môn của nhà
trường nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng
trường THPT.
7.2.2 Phương pháp phỏng vấn: Đề tài tiến hành phỏng vấn và phỏng vấn sâu
một số cán bộ quản lý Sở GD-ĐT, một số hiệu trưởng các trường THPT trong thị
xã Chí Linh để làm rõ thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng
các trường trong thị xã.
7.2.3 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.

7.2.4 Phương pháp chuyên gia
7.3. Phương pháp xử lý số liệu : sử dụng phương pháp toán học tính điểm
trung bình và xếp thứ bậc để xử lý số liệu nhằm bảo đảm tính chính xác và khách
quan của số liệu thực tiễn. Nội dung công thức tính giá trị trung bình : X  

xy

n

Trong đó:
X : Giá trị trung bình

x: Giá trị biến lượng
y: Tần số của giá trị

4


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
n: Tổng số khách thể điều tra
8. Cấu trúc của luận văn :
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, phần nội dung của luận
văn gồm 3 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lí luận về QL HĐCM của hiệu trưởng các trường THPT.
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng các
trường THPT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Chƣơng 3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng
các trường THPT thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Ngoài ra luận văn còn phần Danh mục tài liệu tham khảo với 34 tài liệu và

phần phụ lục với các mẫu phiếu trưng cầu ý kiến dài 8 trang.

5


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT
1.1 Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng nhằm
nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THPT là một vấn đề tưởng như đơn giản
nhưng lại rất khó khăn, phức tạp và cơ bản. Vì thực chất công tác quản lý trường
học của hiệu trưởng chủ yếu là quản lý hoạt động chuyên môn với mục tiêu cuối
cùng là nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THPT.
Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường nói chung và nhà
trường THPT nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên thế
giới, trong đó có Việt Nam. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển Giáo dục và Đào tạo
của xã hội, nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò đóng góp của các biện pháp đó là
hết sức quan trọng. Đây là vấn đề luôn luôn được các nhà khoa học trong và ngoài
nước quan tâm. Họ nghiên cứu thực tiễn các nhà trường để tìm ra biện pháp quản lý
hoạt động chuyên môn sao cho có hiệu quả nhất.
Các nghiên cứu quản lý giáo dục Xô Viết đã cho rằng: “ Kết quả toàn bộ hoạt
động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công
tác hoạt động của đội ngũ giáo viên” với kinh nghiệm 26 năm làm hiệu trưởng
VAXukhomlin xiki (VA.Xukhomilinki - Một số kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu
trưởngTHPT) đã tổng kết được những thành công cũng như thất bại của mình.
Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinki cũng như các tác giả
V.PXtrezicodin, Gigoocscaia, Zakhonôp... đều cho rằng một trong những chức năng

của hiệu trưởng nhà trường là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát
huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn
thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ
chuyên môn, tâm huyết với nghề, người hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ
giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp với trẻ,
nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các môn
trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lý học...

6


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
Hiệu trưởng phải biết đề ra yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn của từng
giáo viên trong trường, từ đó có nội dung, hình thức tổ chức bồi dưỡng cho phù
hợp. Những biện pháp bồi dưỡng có hiệu quả là tổ chức cho giáo viên học tập có hệ
thống về triết học, kinh tế chính trị học, về các khoa học cơ bản và nghiệp vụ sư
phạm với các hình thức phong phú và hấp dẫn, trao đổi thông tin, triển lãm khoa
học, giao lưu với giáo viên dạy giỏi... nhằm mục đích: Nâng cao nhận thức của giáo
viên về chủ nghĩa Mác - Lê nin, nâng cao trình độ về bộ môn mình dạy, đồng thời
cũng hoàn thiện tay nghề sư phạm của mình.
Một trong những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy mà
các nhà nghiên cứu quan tâm chính là tổ chức hội thảo khoa học. Bởi vì hội thảo
khoa học là biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên:“ Giáo
viên càng hiểu biết nhiều thì anh ta vạch ra trước học sinh những triển vọng của
khoa học thường xuyên hơn, càng làm cho học sinh hiểu kỹ, tính ham hiểu biết của
học sinh bộc lộ ra nhiều hơn, ở các em sẽ nảy sinh ra nhiều câu hỏi, nhiều thắc mắc
hơn, những câu hỏi các em đặt ra sẽ thông minh hơn, thú vị hơn và khó khăn hơn”.
Qua các buổi hội thảo, hiệu trưởng hiểu thêm được các quan điểm của giáo viên về
việc dạy học. Bản thân giáo viên cũng nắm vững hơn, sâu hơn về khoa học cơ bản,

họ sẽ mở rộng hơn về tầm nhìn, tầm hiểu biết vận dụng vào trong giảng dạy và từ
đó nâng cao được chất lượng dạy học.
V.A.Xukhomlinki và Xvecxlenrơ nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp dự
giờ, phân tích bài học. Xvecxlenrơ cho rằng việc dự giờ và phân tích bài học là đòn
bẩy quan trọng nhất trong công tác quản lý quả trình dạy học của giáo viên. Việc
phân tích bài học trước hết phải nêu cho giáo viên biết cách khắc phục thiếu sót,
phát huy các mặt mạnh để nâng cao chất lượng bài giảng. Tác giả đã đề ra các yêu
cầu và quy trình phân tích một giờ dạy để giúp cho hiệu trưởng thực hiện có hiệu
quả biện pháp quản lý này. Tác giả V.AXukhomlinki đã nêu lên rất cụ thể cách tiến
hành dự giờ và phân tích sư phạm của sách giáo khoa, nội dung dạy trong chương
trình. Tiếp theo là giáo viên và hiệu trưởng dự giờ lẫn nhau và cùng nhau dự giờ
giáo viên giỏi, cứ như vậy giáo viên đã được hiệu trưởng dạy cho rất nhiều về

7


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
phương pháp dạy học, về cách thức tổ chức dạy học để nâng cao trình độ học vấn
của học sinh.
Ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận như
quản lý và chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và phẩm chất cần có của người quản lý,
vai trò của hiệu trưởng trường THPT, về sự liên hệ giữa khoa học quản lý và khoa
học khác. Các công trình nghiên cứu riêng về chân dung người hiệu trưởng trường
học, có thể kể đến các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sỹ Hồ, Lê Tuấn, Nguyễn
Văn Lê... Trong các công trình đó, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của quản lý
trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục: Hiệu trưởng phải là người “luôn luôn biết
kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) với sự quản lý của
quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và hoạt động khác bổ trợ cho hoạt
động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục được hoàn chỉnh, trọn vẹn”. Biện

pháp giáo dục chính trị tư tưởng cho giáo viên và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ
để xây dựng tiềm lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên cũng là biện pháp không
thể thiếu được mà phải làm thường xuyên liên tục.
Tuy nhiên các công trình trên mới chỉ nghiên cứu về mặt lý luận, song nghiên
cứu thực tiễn về biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng
dạy học của giáo viên THPT chưa được đề cập cụ thể đầy đủ trong khoa học giáo
dục. Chính đây là vấn đề bức xúc trong chiến lược và phát triển giáo dục mà nước ta
cần “Đổi mới mạnh mẽ nội dung- phương pháp và quản lý Giáo dục -Đào tạo”.
Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lý giáo
dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng quản lý, đề xuất một số biện pháp quản
lý hoạt động dạy học, quản lí chuyên môn trong trường THPT như đề tài: “ Một số
biện pháp quản lý chuyên môn của hiệu trưởng nhằm góp phần nâng cao kết quả
học tập cho học sinh THPT thị xã sơn La” của Nguyễn Khai Tâm (2000); “Các biện
pháp quản lý hoạt động dạy của hiệu trưởng trường THPT tỉnh Thái Nguyên” của
Đinh Thị Tuyết Mai (2002)”; “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu
trưởng các trường THPT huyện Yên Khánh - Ninh Bình trong bối cảnh hiện nay”
của Đỗ Văn Thông (2008); “ Biện pháp quản lý chuyên môn của hiệu trưởng trường
THPT Ngô Gia Tự tỉnh Bắc Ninh” của Nguyễn Hữu Hùng (2010)...

8


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
Nhìn chung các đề tài trên đã khảo sát thực trạng quản lí hoạt động dạy, các biện
pháp quản lý hoạt động dạy của Hiệu trưởng và đề xuất được các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học của hiệu trưởng ở một số địa phương. Ngành giáo dục tỉnh Hải
Dương nói chung, Thị xã Chí Linh nói riêng vài năm gần đây đã có sự chú ý tới công
tác quản lý hoạt động chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học
của giáo viên THPT. Ngành đã tổ chức hội nghị chuyên môn gồm 12 huyện thị và

Thành phố Hải Dương...; tham gia thi giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh do Sở giáo dục - Đào
tạo tổ chức hàng năm; tổ chức ít nhất 3 môn khác nhau cho 3 khối, cử giáo viên tham
gia tập huấn các lớp do Bộ giáo dục - Đào tạo tổ chức. Qua nhiều năm cho thấy tỷ lệ
giáo viên dạy giỏi cấp cơ sở ngày càng tăng, chất lượng giờ dạy ngày càng có nhiều giờ
khá, giỏi. Đó là kết quả khả quan, tuy nhiên kết quả này chỉ đáp ứng một phần chất
lượng dạy học của một bộ phận giáo viên mà chưa phải là đánh giá chung cho đại đa số
giáo viên. Các đơn vị trường học khi chọn giảng viên tham gia thi đều lấy người có
trình độ chuyên môn, chất lượng dạy học tốt. Điều ấy có nghĩa là rất cần có biện pháp
quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THPT thị xã Chí Linh tỉnh
Hải Dương. Hiện nay chủ yếu là các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học của
giáo viên, sinh hoạt chuyên đề của tổ chuyên môn như : Áp dụng giáo án điện tử, dạy
trình chiếu... tức là chủ yếu thiên về người dạy, còn vấn đề quản lý hoạt động chuyên
môn của hiệu trưởng như thế nào để nâng cao chất lượng dạy học ít được nhắc đến.
Thực tế còn ít chuyên đề, bài viết về góc độ quản lý, chất lượng dạy học ở trường
THPT, đặc biệt là rất ít các nhà quản lý tham luận về quản lý chuyên môn như: Làm
thế nào để nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên, vấn đề quản lý hoạt động dạy
học của giáo viên THPT như thế nào ? Biện pháp thực hiện ra sao để đạt được hiệu quả
cao trong giảng dạy và học tập nhằm đạt được mục tiêu đào tạo của nhà trường THPT.
Đó cũng chính là vấn đề mà đề tài muốn hướng tới trong luận văn này.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm Quản lý
Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất và lâu đời của
con người. Nó phát triển không ngừng theo sự phát triển của xã hội. Quản lý là một
hoạt động cần thiết cho tất cả các lĩnh vực của đời sống con người và là một nhân tố

9


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương

của sự phát triển xã hội. Lý luận về quản lý vì vậy được hình thành và phát triển qua
các thời kí và trong các lý luận về chính trị, kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, mới chỉ gần
đây người ta mới chú ý đến "chất khoa học" của quá trình quản lý và dần dần hình
thành các "lý thuyết quản lý". Từ khi F.W.Taylor phát biểu nguyên lý về quản lý thì
quản lý nhanh chóng phát triển thành một ngành khoa học.
Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý tùy thuộc vào các cách tiếp cận, góc
độ nghiên cứu và hoàn cảnh xã hội, kinh tế, chính trị.
Theo Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý là những tác động có định hướng, có kế
hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trong tổ chức để vận hành tổ
chức nhằm đạt được mục đích nhất định". [23; 5]
Theo tác giả Nguyễn Bá Dương: "Hoạt động quản lý là sự tác động qua lại
một cách tích cực giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý qua con đường tổ chức,
là sự tác động có điều khiển, điều chỉnh tâm lý và hành động của các đối tượng
quản lý, lãnh đạo cùng hướng vào hoàn thành những mục tiêu nhất định của tập thể
và xã hội". [8; 55]
Các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng hoạt động
quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý)
đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm cho tổ chức vận
hành và đạt được mục đích của tổ chức. Nghiên cứu các định nghĩa trên chúng ta có
thể nhận thấy mặc dù các tác giả có các quan niệm khác nhau về quản lý nhưng họ
đều thống nhất ở một số điểm là:
+ Quản lý luôn luôn tồn tại với tư cách là một hệ thống gồm các yếu tố: chủ
thể quản lý, khách thể quản lý và mục đích hay mục tiêu chung của công tác quản lý
do chủ thể quản lý áp đặt hay do yêu cầu khách quan của xã hội hoặc do có sự cam
kết thỏa thuận giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý, từ đó nảy sinh các mối
quan hệ tương tác với nhau giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý.
+ Bản chất của hoạt động quản lý là cách thức tác động (tổ chức, điều
khiển, chỉ huy) hợp quy luật của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một
tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt hiệu quả mong muốn và đạt được
mục tiêu đề ra.

10


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
Như vậy, quản lý là một hoạt động mang tính tất yếu của xã hội. Chủ thể quản
lý và khách thể quản lý luôn có mối quan hệ tác động qua lại và chịu tác động của
môi trường. Con người là yếu tố trung tâm của hoạt động quản lý vì thế quản lý vừa
là một khoa học, vừa là một nghệ thuật.
Quản lý là khoa học vì các hoạt động quản lý luôn là một hoạt động có tổ
chức, có định hướng trên những quy luật, những nguyên tắc và phương pháp hoạt
động cụ thể. Chi khi nhận biết đúng các quy luật đó, các đặc điểm của từng cá thể,
các đặc trưng tâm lý khác nhau thì tác động của quản lý mới có kết quả. Quản lý
đồng thời là một nghệ thuật vì hoạt động quản lý là một hoạt động thực hành trong
thực tiễn vô cùng phong phú và đầy biến động. Không có một nguyên tác chung nào
cho mọi tình huống. Nhà quản lý phải làm sao để có thể xử lý sáng tạo, thành công
mọi tình huống nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu đề ra, điều đó phụ thuộc vào bí
quyết sắp xếp các nguồn lực, nghệ thuật giao tiếp, ứng xử, khả năng thuyết phục, kỹ
năng sử dụng biện pháp của từng người.
Trong luận văn này tôi sử dụng khái niệm: Quản lý là tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu nhất định.
1.2.2 Quản lý giáo dục
Giáo dục là một hiện tượng xã hội, khởi nguồn với việc thế hệ đi trước
truyền thụ những kinh nghiệm, những tri thức tích lũy được cho thế hệ đi sau một
cách tự phát. Giáo dục còn là một quá trình, một hoạt động xã hội khi dần trở thành
một hoạt động có ý thức, có mục đích, có chương trình, kế hoạch để thực hiện cơ
chế chuyển giao kinh nghiệm lịch sử xã hội của loài người. Ngày nay giáo dục càng
trở nên quan trọng để đưa nhân loại bước vào thời đại của nền kinh tế tri thức.
Trong lĩnh vực giáo dục, quản lý giáo dục là nhân tố tổ chức, chỉ đạo để giáo

dục thực hiện được vai trò, mục đích tồn tại của mình, hay nói một cách khác, lịch
sử hình thành và phát triển của quản lý giáo dục có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với
lịch sử hình thành và phát triển của giáo dục. Nhận xét về bản chất của quản lý giáo
dục nhiều nhà nghiên cứu cho rằng quản lý giáo dục vừa là một khoa học vừa là
một nghệ thuật. Đó là khoa học, nghệ thuật của việc điều khiển, phối hợp các bộ

11


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
phận, các phần tử của hệ thống giáo dục để đưa hệ thống giáo dục phát triển theo
yêu cầu của xã hội.
Về chức năng của quản lý nói chung, quản lý giáo dục nói riêng có bốn chức
năng chính: Kế hoạch hóa, tổ chức, điều khiển, kiểm tra. Tác giả Trần Kiểm đã chỉ
ra rằng kế hoạch chính là căn cứ pháp y quy định thành công của tổ chức, tiếp theo
là chức năng tổ chức. Điều hành là bước tiếp theo của người quản lý, ở khâu này
người quản lý phải vận dụng khéo léo các phương pháp và nghệ thuật quản lý để
mọi việc diễn ra suôn sẻ theo kế hoạch. Cuối cùng người quản lý thực hiện chức
năng kiểm tra nhằm đánh giá việc thực hiện các mục tiêu đã đề ra.
Tóm lại, từ những phân tích trên, chúng tôi cho rằng: Quản lý giáo dục là quá
trình tác động có ý thức của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý và các thành tố
tham gia vào quá trình hoạt động giáo dục nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu
giáo dục.
1.2.3.Quản lý trường THPT
Trong các trường học, đặc biệt là trường THPT thì hoạt động dạy học là hoạt
động trọng tâm nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra. Vì thế có ý kiến cho
rằng: Quản lý trường THPT là quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất
lượng dạy học của giáo viên, tức là đưa hoạt động đó từ trạng thái này đến trạng
thái khác để dần dần tiến tới mục tiêu giáo dục của THPT là một mục tiêu kép: Vừa

chuẩn bị kiến thức cho học sinh vào cao đẳng, đại học, vừa chuẩn bị cho các em
một kỹ năng, tính tự chủ trong lao động. Điều này có ý nghĩa khác nhiều so với cấp
THCS. Đối với học sinh THPT thì ngoài việc trang bị kiến thức, việc hình thành
cho các em phương pháp học tập, tư duy, khả năng thích ứng với cuộc sống cũng là
một vấn đề quan trọng. Vì thế vấn đề đặt ra đối với việc quản lý trường THPT chính
là: Người quản lý (chủ thể quản lý) tác động như thế nào Vào các thành tố của hệ
thống giáo dục, nhằm đem lại kết quả như mong muốn. Chúng tôi cho rằng đây
thực sự là khó khăn, khó khăn không chỉ bởi công tác quản lý là một công tác mang
tính khoa học, đồng thời ở một khía cạnh nào đó cũng mang tính nghệ thuật, mà còn
bởi trong sự phát triển nhanh chóng của xã hội ngày nay thì đổi mới giáo dục phổ
thông, để đạt được mục tiêu giáo dục không phải là việc dễ dàng. Hơn thế, dù giáo

12


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
dục phổ thông là một lĩnh vực trong nhiều năm qua được Đảng và nhà nước quan
tâm nhưng những bất cập của nó về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất cũng bị lộ rõ,
bởi những lẽ đó chúng tôi cho rằng quản lý nhà trường THPT là điều kiện mang
tính quyết định để nâng cao chất lượng giáo dục. Bên cạnh những điều kiện thuận
lợi, thực sự đã gặp nhiều khó khăn trong điều kiện quản lý của nhà trường THPT
đòi hỏi người quản lý phải tận tâm với công việc và có phương pháp làm việc khoa
học. Hiệu quả của công tác quản lý không phải đo bằng thời gian người quản lý
giành cho công viêc mà chính bằng kết quả đạt được.
Có thể thấy, nếu hoạt động trọng tâm của hiệu trưởng THPT là hoạt động
chuyên môn thì để đạt được mục tiêu giáo dục, người quản lý cần chú trọng đến
việc quản lý hoạt động dạy học của người giáo viên. Bởi muốn có trò giỏi trước hết
phải có thầy giỏi và chính là người “ kiến thiết” giờ dạy, định hướng việc học tập
cho học sinh vì thế hiệu quả giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào người thầy. Trong quá

trình tìm hiểu các công trình về quản lý giáo dục chúng tôi nhận thấy: Các nhà
nghiên cứu nước ngoài cũng như ở Việt Nam đã nghiên cứu và đưa ra một số biên
pháp quản lý của hiệu trưởng. Có một số đề tài đề cập tới chất lượng dạy học của
THPT nhưng lại thiên về phương pháp dạy học bộ môn mà chưa đề cập một cách
sâu sắc về các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng, đến các hoạt động nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục. Ở đề tài này, chúng tôi khảo sát thực trạng quản lý hoạt
động chuyên môn của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường
THPT Thị xã Chí Linh Tỉnh Hải Dương. Từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý
hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên.
Như vậy quản lý trường THPT là tập hợp các tác động tối ưu sự cộng tác
tham gia hỗ trợ, huy động, can thiệp của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học
sinh và cán bộ công nhân viên nhà trường nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà
nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp và do xây dựng vốn tự có hướng vào việc
đẩy mạnh hoạt động của nhà trường, thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường
mà hoạt động cơ bản nhất là quản lý hoạt động chuyên môn. Cũng chính vì thế mà
nội dung cơ bản nhất trong nhà trường của hiệu trưởng là quản lý hoạt động chuyên

13


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học, thực hiện có chất lượng mục tiêu Giáo
dục-Đào tạo.
1.2.3.1.Trường THPT
Giáo dục THPT là cấp học cuối cùng của giáo dục phổ thông. Trường THPT
thu nhận những học sinh có bằng tốt nghiệp THCS có đủ tiêu chuẩn quy định vào
học lớp 10, 11, 12.
- Mục tiêu bậc học THPT
Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng cố, phát triển những kết quả giáo

dục THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông và những hiểu biết thông thường về kỹ
thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng
phát triển tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống
lao động.
Nội dung của giáo dục phổ thông phải đảm bảo tính phổ thông, cơ bản, toàn
diện, hướng nghiệp cho mọi học sinh, có nội dung nâng cao ở một số môn học để
phát triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng của học sinh.
Hoạt động đặc trưng của trường THPT là hoạt động dạy học. Đó là hoạt động
có tổ chức, có nội dung, có phương pháp, có mục đích, có sự lãnh đạo của nhà giáo
dục. Đồng thời có sự hoạt động tích cực, tự giác của người học trong tất cả các loại
hình hoạt động học tập.
Trường THPT là nơi hoàn thiện kiến thức phổ thông cơ bản, là giai đoạn quan
trọng để phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh. Học sinh THPT là lớp người
có độ tuổi từ 15 đến 20 tuổi có hoài bão, ước mơ, có nhiều nỗ lực cá nhân nhằm giải
quyết các mâu thuẫn giữa năng lực bản thân với yêu cầu của xã hội để có chuẩn bị
vào đời trong bối cảnh kinh tế - xã hội phát triển mạnh mẽ, nhất là trong điều kiện
hội nhập ngày nay. Học sinh THPT là lực lượng lao động cơ bản trong tương lai
phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa của đất nước, đặc biệt là trước
yêu cầu phát triển của nền kinh tế tri thức, giao lưu văn hóa hội nhập quốc tế và khu
vực... trên nhiều lĩnh vực xã hội.
- Nhiệm vụ và quyền hạn của trường THPT.
Luật giáo dục và điều lệ trường phổ thông đều xác định nhiệm vụ và quyền

14


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
hạn của trường THPT là:
+ Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo chương

trình giáo dục trung học do Bộ trưởng Bộ GD - ĐT ban hành.
+ Tiếp nhận học sinh, vận động học sinh đến trường thực hiện kế hoạch phổ
cập THCS trong phạm vi công đồng theo qui định của nhà nước.
+ Quản lý giáo viên, nhân viên và học sinh.
+ Quản lý, sử dụng đất đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo quy định
của pháp luật.
+ Phối hợp với gia đình người học, tổ chức, cá nhân trong hoạt động giáo dục.
+ Tổ chức cho giáo viên, cán bộ, và người học tham gia các hoạt động xã hội khác.
+ Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác.
+ Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.2.3.2. Hiệu trưởng trường THPT
Trách nhiệm của hiệu trưởng trong việc quản lý nhà trường được quy định tại
điều 29 - Điều lệ trường phổ thông: "Hiệu trưởng là thủ trưởng trường học, đại diện
cho nhà trường về mặt pháp lý, có trách nhiệm và thẩm quyền cao nhất về hành
chính và chuyên môn trong trường, chịu trách nhiệm trước Bộ Giáo dục tổ chức và
quản lý toàn bộ hoạt động của nhà trường"
Nhiệm vụ quản lý của hiệu trưởng các nhà trường được quy định cụ thể tại
điều 30 - Điều lệ trưởng phổ thông:
- Chỉ đạo thực hiện các hoạt động giáo dục của nhà trường, chấp hành đầy đủ
chỉ thị, nghị quyết và hướng dẫn chuyên môn của cấp trên.
- Xây dựng kế hoạch công tác và chỉ đạo thực hiện kế hoạch công tác hàng
năm của nhà trường, duyệt kế hoạch công tác của các tổ chuyên môn, giáo viên chủ
nhiệm lớp, giáo viên bộ môn, nhân viên nhà trường; ấn định lịch công tác hàng
tháng, hàng tuần, phối hợp điều hòa các hoạt động giáo dục trong trường.
- Chấp hành nghiêm túc những quy định về quyền làm chủ tập thể của giáo
viên, cán bộ, nhân viên và học sinh, phát huy tính tích cực của họ trong mọi hoạt
động giáo dục.
- Quản lý công tác của giáo viên, cán bộ nhân viên theo kế hoạch đã đăng ký,
có chế độ thường xuyên kiểm tra giáo viên trong giảng dạy, lao động sản xuất, hoạt

15


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
động xã hội và các hoạt động khác, dự sinh hoạt Đoàn thanh niên theo yêu cầu của
tổ chức đó để đánh giá kết quả đào tạo, phát hiện những sai sót để kịp thời điều
chỉnh, uốn nắn, đánh giá và ghi nhận xét định kỳ giáo viên, cán bộ, nhân viên theo
thể lệ quy định.
- Xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ nhân viên thành một tập thể đoàn kết, tổ
chức nâng cao trình độ mọi mặt cho giáo viên, cán bộ và nhân viên;
Chăm lo cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho cán bộ giáo viên.
- Chỉ đạo công tác quản trị hành chính của nhà trường.
- Chỉ đạo phong trào thi đua "Hai tốt" trong giáo viên, cán bộ nhân viên và
học sinh.
- Tổ chức các hội nghị công nhân viên chức, hội nghị liên tịch thường kỳ và
bất kỳ để thực hiện chế độ quần chúng tham gia quản lý trường học.
- Thi hành chế độ báo cáo thường kỳ và bất thường với tổ chức cơ sở Đảng và
cấp trên về tình hình mọi mặt của trường.
- Thay mặt nhà trường giao thiệp với chính quyền địa phương, với các cơ quan
đoàn thể, đơn vị và cơ sở sản xuất xung quanh trường, với cha mẹ học sinh, tổ chức,
động viên các lực lượng xã hội tham gia tích cực vào sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ.
Trong trường THPT, hiệu trưởng là người quản lý nhà trường theo nguyên tắc:
Thủ trưởng chịu trách nhiệm, có quyền xử lý và ra quyết định trên một quyền hạn
nhất định trong phạm vi nhà trường.
Người hiệu trưởng phải là người có phẩm chất chính trị tốt, đồng thời phải có
chuyên môn vững vàng có khả năng tập hợp quần chúng để thực hiện nhiệm vụ của
nhà trường, biết phát huy tinh thần dân chủ sáng tạo đoàn kết đưa nhà trường đến
mục tiêu dạy học và giáo dục.
Vai trò trách nhiệm của hiệu trưởng được qui định tại điều 29 - Điều lệ trường

phổ thông: "Hiệu trưởng là thủ trưởng trường học, đại diện cho nhà trường về mặt
pháp lý, có trách nhiệm và thẩm quyền cao nhất về hành chính và chuyên môn trong
nhà trường, chịu trách nhiệm trước Bộ Giáo dục tổ chức và quản lý toàn bộ hoạt
động của nhà trường".
1.2.3.3. Quản lý của hiệu trưởng trường THPT

16


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
TrườngTHPT là cấp học cuối cùng của giáo dục phổ thông, gồm 3 năm. Đây
là cấp học hoàn thiện kiến thức phổ thông cho học sinh, là cấp học tạo nguồn nhân
lực cho yêu cầu xã hội, đồng thời tích cực, trực tiếp cho thế hệ trẻ chuẩn bị hành
trang vào đời, đi vào cuộc sống lao động sản xuất, làm nghĩa vụ công dân và có điều
kiện tiếp tục học lên.
Trường THPT có mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục mang tính phổ
thông cơ bản, toàn diện, với những đặc thù riêng nhằm thực hiện nhiệm vụ.
- Hoàn chỉnh học vấn phổ thông nhằm phát huy nhân cách con người lao động
mới: Năng động, sáng tạo, tích cực chuẩn bị cho học sinh bước vào cuộc sống lao
động, sản xuất, làm nghĩa vụ công dân, xây dựng bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa. Chuẩn bị cho một bộ phận tiếp tục học cao hơn đáp ứng yêu cầu tạo
nguồn đội ngũ cán bộ, công nhân, kỹ thuật lành nghề và tri thức xã hội chủ nghĩa.
- Tiếp tục pháp hiện bồi dưỡng học sinh có năng khiếu góp phần đào tạo nhân
lực cho đất nước.
- Đảm bảo số lượng, chất lượng và hiệu quả đào tạo học sinh THPT phối hợp
với nhu cầu và khả năng phát triển kinh tế ở điạ phương.
- Phát huy tác dụng về mặt văn hóa tư tưởng, khoa học kỹ thuật ở địa phương.
Với những năm đầu của quá trình đổi mới với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước, việc xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội ở nước ta được

tiến hành dưới nhiều hình thức sở hữu thành phần kinh tế, vận hành theo cơ chế thị
trường có định hướng xã hội chủ nghĩa, sản xuất hàng hóa phát triển, làm cho thị
trường lao động được mở rộng, nhu cầu đào tạo tăng lên tạo điều kiện cho giáo dục
phát triển. Mặt khác kinh tế thị trường làm thay đổi quan điểm về giá trị, ảnh hưởng
đến động cơ học tập, việc lựa chọn các nghành nghề tác động đến các quan hệ trong
nhà trường và ngoài xã hội. Hầu hết các phụ huynh đều có nhận thức đúng đắn về
yêu cầu nhân lực trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt
trong những năm đầu của kỷ nguyên mới, trước sự phát triển phong phú, đa dạng
của nền kinh tế tri thức, sự phân hóa trong xã hội đã hình thành hai xu hướng.
- Một là: Những em có điều kiện, có nguyện vọng học lên tiếp hoàn chỉnh học
vấn theo ngành nghề.

17


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
- Hai là: Một số em không có điều kiện hoặc do năng lực bản thân hoặc do không
thi đỗ vào các trường Đại học, Cao đẳng, Trung cấp chuyên nghiệp, sau khi tốt nghiệp
THPT hòa nhập vào thị trường lao động, chờ đón cơ hội có thể học thêm..
Như vậy giáo dục THPT có “ mục tiêu kép” vừa chuẩn bị cho học sinh thi
ĐH-CĐ, vừa chuẩn bị cho học sinh vào đời. Từ đó trường THPT ngoài việc trang bị
kiến thức cần phải hình thành cho học sinh một số năng lực chủ yếu. Năng lực thích
ứng với sự thay đổi của thực tiễn, chủ động, tự chủ trong lao động, trong cuộc sống
và hòa nhập với môi trường lao động.
Định hướng chiến lược phát triển giáo dục của Đảng ta đã chỉ ra đặc điểm chủ
yếu của nhiệm vụ và các đặc trưng về mục tiêu quản lý nhà trường THPT. Hiệu
trưởng với vai trò quản lý nhà trường phải có sự quản lý phù hợp để nâng cao hiệu
quả giáo dục của nhà trường.
Vai trò của hiệu trƣởng trong trƣờng THPT

Hiệu trưởng là thủ trưởng cơ quan đó, nên Hiệu trưởng quản lý nhà trường,
quản lý giáo dục theo nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ
trách. Thủ trưởng chịu trách nhiệm đối với cấp trên, có quyền xử lý và ra quyết định
theo đúng quyền hạn và chức trách của mình. Người Hiệu trưởng trước hết là người
có phẩm chất chính trị tốt, vận động thu hút quần chúng thực hiện tốt nhiệm vụ nhà
trường, đồng thời phải biết hy sinh quyền lợi cá nhân vì tập thể, có chuyên môn vững
vàng, biết vận dụng sáng tạo chủ trương đường lối chính sách của Đảng và nhà nước
vào đơn vị, phát huy tốt tinh thần dân chủ, sáng tạo đoàn kết trong việc thực hiện
quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên.
a/ Vai trò thông tin
Trong một nhà trường có rất nhiều mối quan hệ giữa Hiệu trưởng và các thành
viên do vậy có rất nhiều thông tin cung cấp cho Hiệu trưởng về các hoạt động của
nhà trường. Có những thông tin chính xác, trung thực song cũng có những thông tin
sai lệch ảnh hưởng không tốt đến việc điều hành của hiệu trưởng. Chính vì thế
người Hiệu trưởng phải sáng suốt lựa chọn các thông tin để phản hồi sao cho có
hiệu quả nhất với tất cả các thông tin
b/ Vai trò quyết định

18


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
Từ hai vai trò nói trên cho thấy Hiệu trưởng còn phải là một nhà thiết kế các
hoạt động của nhà trường sao cho phù hợp với khả năng và năng lực của từng thành
viên, các tổ chức trong nhà trường, bằng các biện pháp khác nhau. Đồng thời hiệu
trưởng là người ra quyết định trong thẩm quyền của pháp luật qui định.
Công tác chuyên môn ở trường THPT đa dạng, phong phú, bao gồm nhiều
hoạt động, liên quan đến nhiều đối tượng, nhiều mặt. Nội dung công tác quản lý
chuyên môn bao gồm tất cả những hoạt động đó, nhằm mục đích thực hiện các mục

tiêu quản lý, theo các chức năng quản lý.
Mục tiêu quản lý chuyên môn của hiệu trƣởng:
Mục tiêu 1: Quản lý thực hiện mục tiêu chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo:
Chương trình dạy học là pháp lệnh của Nhà nước do Bộ GD-ĐT ban hành,
phải được thực hiện nghiêm chỉnh, không tự ý tùy tiện thay đổi, thêm bớt làm sai
lệch chương trình dạy học. Vì vậy, hiệu trưởng phải nắm vững và tổ chức cho toàn
thể giáo viên nghiên cứu nắm vững mục tiêu, chương trình dạy học của cấp học.
Chương trình dạy học quy định nội dung, phương pháp hình thức dạy học các
môn, thời gian dạy học từng môn, nhằm thực hiện những yêu cầu, mục tiêu cấp học.
Thực hiện chương trình dạy học là thực hiện kế hoạch đào tạo theo mục tiêu của
trường THPT.
Quản lý giáo viên dạy đúng và dạy đủ chương trình dạy học là nắm toàn bộ
chương trình hoạt động dạy của giáo viên: Soạn bài, lên lớp, ôn tập, kiểm tra, tổ
chức các hình thức học tập ngoài lớp học.
Mục tiêu 2: Quản lý đội ngũ giáo viên.
Theo Luật giáo dục, nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong
nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây:
+ Phẩm chất đạo đức, tư tưởng chính trị tốt.
+ Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ.
+ Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp.
+ Lý lịch bản thân rõ ràng.
Nhà giáo ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề
nghiệp gọi là giáo viên.

19


Luận văn: Quản lý chuyên môn của hiệu trưởng các trường THPT Thị Xã Chí
Linh tỉnh Hải Dương
Nhiệm vụ và quyền hạn của giáo viên được quy định trong Điều lệ trường

THPT như sau:
- Nhiệm vụ của giáo viên:
+ Giảng dạy và giáo dục theo đúng chương trình giáo dục kế hoạch dạy học,
soạn bài, chuẩn bị thí nghiệm, kiểm tra đánh giá theo quy định vào sổ điểm, ghi học
bạ đầy đủ, lên lớp đúng giờ, không tùy tiện bỏ giờ, bỏ buổi dạy, quản lý học sinh
trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức, tham gia các hoạt động tổ
chuyên môn.
+ Tham gia công tác phổ cập giáo dục THCS ở địa phương.
+ Rèn luyện đạo đức, học tập văn hóa, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để
nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy giáo dục.
+ Thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ nhà
trường, thực hiện quyết định của hiệu trưởng, chịu sự kiểm tra của hiệu trưởng và
của các cấp QLGD..
+ Giữ gìn phẩm chất danh dự, uy tín nhà giáo, gương mẫu trước học sinh,
thương yêu tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh, bảo vệ các quyền lợi
chính đáng của học sinh, đoàn kết giúp đỡ các bạn đồng nghiệp.
+ Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên khác, gia đình học sinh,
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Đội Thiếu Niên Tiền Phong Hồ Chí Minh trong các hoạt
động giảng dạy và giáo dục học sinh.
+ Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
- Những yêu cầu cụ thể đối với giáo viên.
Sứ mệnh của người thầy giáo là đào tạo nhân cách toàn diện cho thế hệ trẻ với
cương vị là người hướng dẫn, định hướng hoạt động nhận thức của học sinh. Người
thầy phải là nàh khoa học, nhà văn hóa, nhà đạo đức, có lòng tin để bồi dưỡng cho
học sinh niềm tin, kiến thức khoa học và đạo đức trong sáng.
Người thầy phải gương mẫu, có phẩm chất lý tưởng. Phẩm chất của người
thầy luôn phải luôn được bổ sung và hoàn thiện theo yêu cầu của sự phát triển xã
hội. Trong giai đoạn hiện nay, người thầy cần:
+ Phải có đủ hiểu biết việc ứng dụng khoa học giáo dục vào trong công việc
của mình và biết cách đổi mới tri thức phù hợp với thời đại.

20