Vai trò của cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại ở Việt Nam hiện nay

Vai trò của cơ quan thanh tra hành chính trong giải
quyết khiếu nại ở Việt Nam hiện nay : Luận văn ThS /
Bùi Thị Thanh Thúy ; Nghd. : PGS.TS. Phạm Hồng
Thái . - H. : Khoa Luật, 2007 . - 90 tr. + Tóm tắt+Đĩa
mềm
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Với vị trí, chức năng, nhiệm vụ do pháp luật quy định, thanh tra là
một trong những công cụ quan trọng và hữu hiệu để thực hiện và đảm bảo
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tăng cường pháp chế, kỷ luật xã
hội chủ nghĩa. Cụ thể, thông qua giải quyết những khiếu nại của công dân,
cơ quan cơ quan thanh tra hành chính các cấp đã tiến hành những biện
pháp nghiệp vụ cần thiết góp phần phát hiện và xử lí những hành vi vi
phạm pháp luật. Nhờ đó quyền, lợi ích hợp pháp của công dân được bảo
vệ, luật pháp được bảo đảm tính nghiêm minh và nhà nước có thêm thông
tin về hoạt động của đội ngũ cán bộ, công chức của mình từ đó có biện
pháp chấn chỉnh để phục vụ nhân dân được tốt hơn.
Nhìn lại quá trình hình thành và phát triển pháp luật về khiếu nại ở
nước ta từ năm 1945 đến nay luôn gắn liền với tổ chức và hoạt động hệ
thống cơ quan thanh tra mà trong đó chủ yếu là cơ quan thanh tra hành
chính. Trước khi có Pháp lệnh quy định việc xét, giải quyết khiếu nại, tố
cáo của công dân năm 1981, việc tiếp nhận và giải quyết khiếu nại hầu như
chỉ qui định trong các văn bản pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt
động thanh tra. Kể từ Pháp lệnh 1981 đến nay, cơ chế giải quyết khiếu nại
ngày càng cụ thể, rõ nét hơn từ việc giải quyết khiếu nại giao cho thanh tra
xem xét giải quyết đến việc giao từng phần và cuối cùng là cơ quan đóng
vai trò tham mưu cho thủ trưởng các cấp, các ngành trong việc giải quyết
khiếu nại và thực hiện các công việc mang tính quản lý nhà nước khác có
liên quan đến giải quyết khiếu nại.

1

Vì vậy hiện nay không ít cán bộ trong và ngoài ngành thanh tra cho
rằng quyền lực cơ quan thanh tra hành chính các cấp ngày càng bị hạn chế;
vai trò cơ quan thanh tra hành chính bị giảm sút, không có quyền xử lý
mạnh mẽ như trước kia. Nếu chỉ nhìn nhận vậy có thể sẽ mang tính phiến
diện. ThNm quyền có thể bị thu hẹp nhưng không có nghĩa vai trò giảm sút.
N gười thủ trưởng có thể đưa ra được quyết định đúng đắn phụ thuộc rất
lớn vào ý kiến “ ban tham mưu”. Đặc biệt trong tình hình hiện nay công
tác giải quyết khiếu nại còn nhiều vấn đề bức xúc, hiệu lực công tác giải
quyết khiếu nại còn rất hạn chế trong đó có một phần do công tác thanh tra
chưa được thực hiện tốt. Hơn nữa cơ quan thanh tra hành chính thực hiện
vai trò của mình trong việc giải quyết khiếu nại không chỉ trong phạm vi
xác minh, kết luận, kiến nghị việc giải quyết khiếu nại thuộc th m
quyền của thủ trưởng cùng cấp . N goài ra còn tham mưu cho công tác
ban hành văn bản pháp luật về giải quyết khiếu nại; thanh tra, kiểm tra việc
thực hiện các quy định về pháp luật khiếu nại; tuyên truyền, hướng dẫn, tổ
chức việc thực hiện các quy định khiếu nại; đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán
bộ, công chức về giải quyết khiếu nại.., góp phần tăng cường hiệu quả hoạt
động giải quyết khiếu nại
N hư vậy giữa lý luận về vai trò cơ quan thanh tra hành chính trong
giải quyết khiếu nại và thực tiễn thực hiện như thế nào? Đã tương xứng
chưa ? Vì vậy, cần phải có sự đánh giá khách quan toàn diện về vai trò
của cơ quan thanh tra hành chính trong việc giải quyết khiếu nại, từ đó có
phương hướng biện pháp cụ thể góp phần củng cố, tăng cường vai trò cơ
quan thanh tra hành chính để có thể đạt kết quả tốt nhất trong lĩnh vực giải
quyết khiếu nại. Và dự báo về vai trò của cơ quan thanh tra hành chính sắp
tới trong xu thế đang cải cách lại cơ chế giải quyết khiếu nại có thay đổi gì
không. Để đáp ứng mục tiêu cuối cùng là hiệu quả công tác giải quyết
khiếu nại góp phần đảm bảo pháp chế, kỷ luật và các quyền lợi ích hợp
pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức . Xuất phát từ yêu cầu, đòi hỏi đó của

lý luận và thực tiễn, tác giả chọn đề tài: " Vai trò của cơ quan thanh tra
hành chính trong giải quyết khiếu nại ở Việt am hiện nay ".
2. TÌN H HÌN H N GHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
2


Trong thời gian qua đã có nhiều công trình nghiên cứu xung quanh
lĩnh vực thanh tra và công tác giải quyết khiếu nại ở các cấp độ khác nhau.
N hư PGS.TS. Trần N gọc Đường “ vị trí, vai trò thanh tra trong quản lý
nhà nước “, Tạp chí Thanh tra số 9/1998; Đề tài khoa học cấp Bộ; Phạm
văn Khanh và nhóm nghiên cứu đề tài “ Hoàn thiện cơ chế thanh tra, kiểm
tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo
và chống tham nhũng”; Đề tài khoa học cấp Bộ “ hoàn thiện cơ chế giải
quyết khiếu kiện hành chính ở Việt N am “ của Thanh tra Chính phủ năm
2004; Luận án thạc sĩ của Đinh Văn Minh “ Hoàn thiện pháp luật nhằm
đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt N am “ năm 2005;
….
Về cơ bản, các tác giả nói trên mới chỉ đề cập đến vị trí, vai trò, tổ chức
và hoạt động của hệ thống cơ quan thanh tra nói chung thể hiện trên các lĩnh
vực khiếu nại, tố cáo và chống tham nhũng… chưa đi sâu và đánh giá toàn
diện về vai trò cơ quan cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu
nại ở Việt N am. Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện về vai
trò của cơ quan cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại
không những đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nâng cao hiệu quả công tác giải
quyết khiếu nại mà còn góp phần làm sáng tỏ về mặt lý luận khi tìm hiểu về
vai trò của cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại.
3. MỤC ĐÍCH VÀ N HIỆM VỤ CỦA LUẬN VĂN
Mục đích của luận văn: Làm rõ những cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý
về vai trò cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại; đánh
giá thực trạng vai trò cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu

nại , nêu phương hướng và giải pháp nhằm phát huy vai trò cơ quan thanh
tra hành chính trong giải quyết khiếu nại và nâng cao hiệu quả giải quyết
khiếu nại hiện nay.
Luận văn có các nhiệm vụ:
- Luận giải cơ quan thanh tra hành chính là phương thức bảo đảm
pháp chế, kỉ luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan,
tổ chức thông qua giải quyết khiếu nại ;
- Trình bày, đánh giá thực trạng vai trò giải quyết khiếu nại của cơ
quan thanh tra hành chính trong thời gian qua;
3


- Đưa ra các phương hướng, giải pháp để củng cố, tăng cường vai trò
cơ quan thanh tra hành chính khi giải quyết khiếu nại từ đó góp phần nâng
cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại.
4. PHƯƠN G PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠN G PHÁP N GHIÊN CỨU
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác- Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật nói chung
và công tác thanh tra nói riêng.
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể: Phương pháp
phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so
sánh và một số phương pháp khác để làm sáng tỏ bản chất của vấn đề.
5. GIỚI HẠN PHẠM VI N GHIÊN CỨU
Đánh giá về vai trò cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết
khiếu nại là một lĩnh vực rộng lớn, phức tạp. Trong khuôn khổ của luận
văn, tác giả tập trung nghiên cứu các vấn đề:
- Toàn bộ hoạt động thanh tra hành chính của cơ quan Thanh tra
hành chính các cấp khi tiến hành giải quyết khiếu nại .
- Cơ quan thanh tra hành chính ( hay còn gọi là cơ quan thanh tra
được lập theo cấp hành chính) ở đây bao gồm 3 cấp : Thanh tra Chính

phủ, Thanh tra cấp tỉnh và Thanh tra cấp huyện nhưng trong khuôn khổ
luận văn không đi sâu vào cấp cụ thể nào mà trên cơ sở những kiến thức lý
luận và số liệu thực tế chung.
6. KẾT CẤU LUẬN VĂN
N goài lời nói đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý của cơ quan thanh tra hành
chính trong giải quyết khiếu nại
Chương 2: Thực trạng vai trò cơ quan thanh tra hành chính
trong giải quyết khiếu nại ở Việt am hiện nay
Chương 3: Các giải pháp tăng cường vai trò cơ quan thanh tra
hành chính trong giải quyết khiếu nại

4


5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬ VÀ PHÁP LÝ CỦA CƠ QUA THA H TRA
HÀ H CHÍ H TRO G GIẢI QUYẾT KHIẾU ẠI
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1 Quan niệm về thanh tra và thanh tra hành chính
Thanh tra là một hoạt động chuyên trách do bộ máy thanh tra đảm
nhiệm có nội dung là kiểm tra, xem xét, đánh giá, kết luận chính thức các
cơ quan, tổ chức, cá nhân về việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm
vụ, kế hoạch của nhà nước nhằm phòng ngừa, xử lý các vi phạm pháp luật,
bảo vệ lợi ích của N hà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá
nhân góp phần nâng cao hiệu lực quản lí nhà nước

Cơ quan thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan
quản lý nhà nước theo cấp hành chính đối với việc thực hiện chính sách,
pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý
trực tiếp. Hoạt động cơ quan thanh tra hành chính xuất hiện trong công
việc quản lý của cả cơ quan hành chính nhà nước có thNm quyền chung và
cơ quan nhà nước có thNm quyền chuyên môn. Cụm từ “ thuộc quyền
quản lý trực tiếp” được hiểu là đối tượng của cơ quan thanh tra hành chính
có sự lệ thuộc về mặt tổ chức đối với cơ quan nhà nước có thNm quyền
quyết định việc thực hiện cơ quan thanh tra hành chính
1.1.2. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại
Khiếu nại là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức, viên
chức yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thNm quyền xem xét lại mọi quyết
định, hành vi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi của họ trái pháp
luật, không hợp lý, xâm phạm đến quyền, tự do lợi ích hợp pháp của mình.
Giải quyết khiếu nại là quá trình cơ quan, tổ chức có thNm quyền
xem xét, xác minh lại tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành chính,
hành vi hành chính theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị xâm
phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp từ đó đưa ra những quyết định nhân
danh quyền lực N hà nước.
1.1.3 Cơ quan thanh tra hành chính - phương thức đảm bảo pháp
chế, kỉ luận, quyền và lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức
6


Thứ nhất: Cơ quan thanh tra hành chính – phương thức bảo đảm
pháp chế, kỷ luật trong quản lý nhà nước
Cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong phạm vi chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của mình ”thanh tra việc chấp hành pháp luật về
khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước; xem xét, giải
quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của Luật này và các quy định khác

của pháp luật” - Điều 11Luật Khiếu nại, tố cáo 1998 (sửa đổi bổ sung
năm 2004 và 2005 ). Do hệ thống cơ quan thanh tra hành chính các cấp
gắn liền với hệ thống cơ quan hành chính nhà nước- là hệ thống cơ quan
trực tiếp tổ chức thực hiện đường lối, chính sách, pháp luật trên phạm vi
toàn quốc và trên mọi lĩnh vực đời sống nên cơ quan thanh tra hành chính
có điều kiện phát hiện những bất hợp lý trong quản lý N hà nước sớm hơn
so với hoạt động tự kiểm tra, giám sát khác. Đặc biệt khi có những khiếu
nại của công dân có thể coi là một “ kênh giám sát” khác của nhân dân để
cung cấp thông tin cho cơ quan thanh tra hành chính các cấp. Qua đó góp
phần làm trong sạch bộ máy hành chính N hà nước; giữ vững kỷ cương,
tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Thứ hai: Cơ quan thanh tra hành chính - phương thức bảo đảm việc
thực hiện quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức
Với chức năng, nhiệm vụ do pháp luật quy định, Thanh tra N hà nước
nói chung và cơ quan thanh tra hành chính nói riêng là một công cụ quan
trọng và hữu hiệu để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân .
Thông qua những khiếu nại của công dân và việc tham mưu giải quyết
khiếu nại của cơ quan thanh tra hành chính mà những hành vi tham
nhũng, tiêu cực, hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm quyền dân chủ của
nhân dân bị phát hiện và xử lý. N hờ đó các quyền, lợi ích hợp pháp của
nhân dân được bảo vệ; N hà nước có thêm thông tin về hoạt động của bộ
máy và cán bộ công chức của mình, từ đó có biện pháp chấn chỉnh về cơ
chế chính sách và tổ chức bộ máy, hướng tới ngày càng phục vụ nhân dân
tốt hơn.
1.2.Cơ sở pháp lý
N ghiên cứu về cơ sở pháp lý của vai trò của cơ quan thanh tra hành
chính trong giải quyết khiếu nại thực chất là làm rõ thNm quyền, trách
7

nhiệm của các cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong giải quyết khiếu
nại. Bởi vai trò của cơ quan hay tổ chức được xác định bởi vị trí của nó
trong bộ máy N hà nước, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy
định từ đó đánh giá hiệu quả hoạt động trong thực tiễn. Để thực hiện vai
trò như trên, cơ quan thanh tra hành chính được N hà nước trao cho chức
năng, nhiệm vụ, quyền hạn như thế nào ?
Từ khi bắt đầu thành lập N hà nước Việt N am dân chủ cộng hoà ngày
23 tháng 11 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 64/SL
thành lập Ban Thanh tra đặc biệt của Chính phủ có nhiệm vụ là " nhận các
đơn khiếu nại của nhân dân" . Sang thời kỳ đổi mới, N hà nước ban hành
Pháp lệnh Thanh tra1990 và Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo của công dân
1991 quy định thNm quyền và trách nhiệm của tổ chức thanh tra bao gồm:
Tham mưu cho thủ trưởng cùng cấp giải quyết những khiếu nại thuộc thNm
quyền giải quyết của thủ trưởng cùng cấp; Giải quyết các khiếu nại mà cấp
dưới trực tiếp của thủ trưởng cùng cấp đã giải quyết nhưng còn khiếu
nại;Kháng nghị quyết định giải quyết khiếu nại của tổ chức thanh tra cấp
dưới trực tiếp khi phát hiện có vi phạm pháp luật .
Luật khiếu nại, tố cáo 1998 đã có sự thay đổi đáng kể về thNm quyền
và trách nhiệm của tổ chức Thanh tra N hà nước trong công tác giải quyết
khiếu nại
Một là: Tham mưu cho thủ trưởng cùng cấp giải quyết những khiếu
nại thuộc thNm quyền giải quyết của thủ trưởng cùng cấp;
Hai là: Về thNm quyền trực tiếp giải quyết khiếu nại khi được uỷ
quyền
Ba là: Về thNm quyền của Tổng Thanh tra N hà nước
N goài chức năng tham mưu và trực tiếp giải quyết những khiếu nại
được Thủ tướng Chính Phủ uỷ quyền, Tổng Thanh tra N hà nước có quyền
ra quyết định giải quyết khiếu nại cuối cùng đối với khiếu nại đã được thủ
trưởng các cơ quan thuộc Chính phủ giải quyết nhưng còn có khiếu nại.
Bốn là : Quản lí nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại

Sau 14 năm thực hiện, Pháp lệnh Thanh tra đã bộc lộ những bất cập
không còn phù hợp với sự phát triển kinh tế, xã hội trong thời kỳ đổi mới.
Cùng với Luật Thanh tra 2004 và Luật khiếu nại, tố cáo sửa đổi bổ sung
8


năm 2004 và 2005 đã xác định vai trò của cơ quan cơ quan thanh tra hành
chính trong việc giải quyết khiếu nại:
- Tham mưu giúp Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước cùng
cấp trong việc giải quyết khiếu nại
- Tổ chức tiếp công dân
- Quản lí nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại
- Tổng Thanh tra Chính phủ vẫn giữ nguyên thNm quyền giải quyết
đối với khiếu nại mà Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ đã giải quyết
lần đầu nhưng còn khiếu nại; giúp Thủ tướng Chính phủ theo dõi, kiểm tra,
đôn đốc các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Uỷ ban nhân
dân các cấp trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, thi hành quyết
định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật. Trường hợp phát hiện
có hành vi vi phạm pháp luật kiến nghị Thủ tướng Chính phủ hoặc kiến
nghị người có thNm quyền áp dụng biện pháp cần thiết để chấm dứt vi
phạm, xem xét trách nhiệm, xử lý đối với người vi phạm.( Khoản 2 -Điều
26)
Tóm lại: Để đảm bảo quyền khiếu nại của công dân, N hà nước đã
thiết lập cơ chế giải quyết khiếu nại với sự tham gia của rất nhiều hệ thống
cơ quan, tổ chức khác nhau. Cơ quan thanh tra hành chính các cấp chỉ là
mắt xích trong cỗ máy giải quyết khiếu kiện. Tuy không trực tiếp giải
quyết những khiếu kiện của người dân nhưng những hoạt động của cơ
quan thanh tra hành chính khi thực hiện công tác giải quyết khiếu nại đóng
một vai trò cực kỳ quan trọng trong đời sống xã hội. N hững quan điểm về
vai trò của cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại là một

bộ phận thống nhất của hệ thống các quan điểm của Đảng và N hà nước về
một N hà nước kiểu mới, N hà nước của dân, do dân và vì dân. Thanh tra và
giải quyết khiếu nại luôn là hai lĩnh vực có quan hệ mật thiết với nhau.
Trong các quy định của pháp luật khiếu nại luôn gắn liền với các quy định
về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra N hà nước và ngược lại.
Đây là hai lĩnh vực có nhiều điểm tương đồng về mục đích, phương pháp
và những yêu cầu đặt ra. Cũng chính vì vậy, giải quyết khiếu nại luôn là
một nhiệm vụ quan trọng của cơ quan thanh tra hành chính trong suốt quá
trình lịch sử từ khi thành lập đến nay.
9


10


Chương 2
THỰC TRẠ G VAI TRÒ CỦA CƠ QUA THA H TRA HÀ H CHÍ H
TRO G GIẢI QUYẾT KHIẾU ẠI Ở VIỆT AM HIỆ
AY

2.1. Khái quát về tình hình khiếu nại hiện nay
Trong những năm vừa qua, tình hình khiếu nại của công dân phát
sinh nhiều diễn biến phức tạp. Số lượng các vụ khiếu nại có nơi, có lúc
tăng, giảm khác nhau nhưng tính chất còn phức tạp thể hiện ở chỗ, tình
trạng khiếu kiện đông người diễn ra trên diện rộng ở nhiều tỉnh, thành phố
có thời điểm cả nước có trên 30 tỉnh, thành phố có nhiều đoàn khiếu kiện
đông người. Tính phức tạp của thành phần tham gia khiếu kiện ngày càng
tăng và có việc tổ chức, liên kết giữa các đoàn tham gia khiếu kiện. N hiều
trường hợp đeo bám khiếu kiện dài ngày ở các cơ quan Trung ương, Trụ sở
tiếp công dân của Đảng và N hà nước ở Hà N ội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Tình hình trên đã gây nhiều phức tạp về an ninh, chính trị và trật tự, an toàn
xã hội, ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan nhà nước,
làm giảm uy tín của Đảng và N hà nước đối với nhân dân.
2.2. Thực trạng hoạt động của cơ quan thanh tra hành chính
trong giải quyết khiếu nại
2.2.1.Hoạt động quản lí nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại
Thứ nhất: Tuyên truyền hướng dẫn và tổ chức việc thực hiện các quy
định về pháp luật khiếu nại
Cơ quan thanh tra hành chính các cấp đã biên soạn các tài liệu để học
tập, tuyên truyền pháp luật về khiếu nại. Theo thống kê sau khi ban hành
Luật khiếu nại, tố cáo 1998, Thanh tra nhà nước và các Bộ, ngành, địa
phương đã tổ chức được 4.071 lớp tập huấn và quán triệt thi hành Luật
khiếu nại, tố cáo cho 917.329 lượt cán bộ chủ chốt của các Bộ, ngành, địa
phương, cán bộ công chức ngành Thanh tra, hội viên Hội N ông dân và
thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn. Cơ quan thanh tra hành chính
các cấp đã tham mưu với các cấp chính quyền cũng như chủ động phối
hợp với các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình tổ chức tuyên truyền,
hướng dẫn, phổ biến pháp luật về khiếu nại cho nhân dân bằng nhiều hình
thức . N goài ra, cơ quan thanh tra hành chính các cấp còn hướng dẫn
nghiệp vụ tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, xây dựng và thực hiện
11


chương trình, kế hoạch giải quyết khiếu nại cho thanh tra cấp dưới, cán bộ
cơ sở. Tuy nhiên việc tuyên truyền phổ biến pháp luật tiến hành chưa
thường xuyên, liên tục, chưa có chiều sâu, nhiều khi còn mang tính hình
thức nên hiệu quả thấp.
Thứ hai: Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thanh tra
Thời gian qua, cơ quan thanh tra hành chính các cấp đã xây dựng
chương trình kế hoạch đào tạo đội ngũ cán bộ thanh tra, tạo cơ chế khuyến

khích cán bộ thanh tra tự học tập nghiên cứu. Việc đào tạo, bồi dưỡng đã
thu được những kết quả nhất định góp phần nâng cao trình độ kiến thức cơ
bản cần có cho cán bộ thanh tra. Tuy nhiên việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ
thanh tra vẫn còn những hạn chế nhất định cần phải khắc phục như thiếu
cơ bản về nội dung và phương thức, chưa có kế hoạch mang tính chiến
lược tổng thể về công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thanh tra với đầy đủ
luận cứ khoa học. Từ đó dẫn đến thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng
chưa mang tính hệ thống, bài bản, thường xuyên.
Thứ ba : Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật về
khiếu nại
Trong 3 năm từ năm 2002 đến năm 2004 có 4.666 đơn gửi đến Thủ
tướng Chính phủ và Thanh tra Chính phủ khiếu nại quyết định giải quyết
cuối cùng của Bộ, ngành, địa phương. Trong số đó, Thủ tướng Chính phủ
giao cho Thanh tra Chính phủ kiểm tra lại 64 vụ việc thì có đến 34 quyết
định phải sửa chữa (chiếm tỷ lệ 53%) Qua công tác thanh tra, kiểm tra
trách nhiệm giải quyết khiếu nại đã kiến nghị và chỉ đạo các cấp, các
ngành xử lý nghiêm minh những cán bộ, công chức thiếu trách nhiệm, vi
phạm chế độ công vụ, thu hồi tiền, tài sản cho nhà nước, khôi phục quyền
và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức bị xâm phạm.
Trong năm 2005, cơ quan thanh tra hành chính các cấp đã tập trung
rà soát các vụ việc kéo dài tồn đọng và tiến hành 842 cuộc thanh tra, kiểm
tra trách nhiệm tại 2196 cơ quan,đơn vị. Trong đó có 18 vụ việc kéo dài từ
nhiều năm đã được xem xét và chấm dứt giải quyết. Thanh tra Chính phủ
đã tiến hành thanh tra việc thực hiện pháp luật về khiếu nại tại 04 tỉnh : An
Giang, Vĩnh Long, Tiền Giang, Bình Thuận. Qua xem xét 103/294 vụ việc
12


khiếu nại có quyết định cuối cùng thì thấy có 47 quyết định phải thay đổi
một phần nội dung

Trong năm 2006, Thanh tra Chính phủ đã thành lập 13 đoàn thanh tra
để tiến hành kiểm tra, rà soát việc giải quyết khiếu nại ở 16 tỉnh, thành phố
có nhiều vụ việc khiếu kiện phức tạp, đông người, vượt cấp lên trung
ương. Các Đoàn thanh tra đã rà soát 526 vụ việc, có 260 vụ việc địa
phương đã giải quyết đúng chính sách pháp luật. Kiểm tra xác minh 266
vụ việc đã có quyết định giải quyết của Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương thì thống nhất với cách giải quyết của 125 vụ việc
(47%); kiến nghị sửa đổi, bổ sung quyết định giải quyết với 55 vụ việc,
trong đó các cấp các ngành đã giải quyết nhưng chưa đảm bảo hết quyền
và lợi ích hợp pháp cho người khiếu kiện( 20,7%); kiến nghị huỷ bỏ 26
quyết định giải quyết chưa đảm bảo cơ sở pháp luật (10%); kiến nghị Uỷ
ban nhân dân tỉnh, thành phố xem xét giải quyết theo thNm quyền , tiếp
tục giải quyết đối với 60 vụ việc (22,3%).
Quý I năm 2007, Thanh tra Chính phủ đã tiến hành kiểm tra trách
nhiệm giải quyết khiếu nại tại Vĩnh Phúc, Bắc N inh, Tiền Giang; kết thúc
kiểm tra, xác minh 28 vụ việc do Tổ công tác 35 của Thủ tướng Chính phủ
chuyển sang; phối hợp với Bộ tài nguyên và Môi trường làm rõ một số nội
dung khiếu nại của một số công dân tại Hà Đông, Hà Tây; phối hợp với
Uỷ ban nhân dân tỉnh Cần Thơ thống nhất giải quyết 16 vụ việc do đoàn
liên ngành giải quyết trước đây.
Việc triển khai nhiệm vụ thanh tra của cơ quan thanh tra hành chính
các cấp đã có nhiều nỗ lực, cố gắng và đạt được những kết quả tích cực,
thực hiện được khối lượng rất lớn các cuộc thanh tra theo kế hoạch được
giao và các cuộc thanh tra đột xuất theo yêu cầu của lãnh đạo. Tuy nhiên
công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của thủ trưởng các cấp, các ngành
trong việc thực hiện pháp luật về khiếu nại nhiều nơi chưa được quan tâm
đúng mức; chất lượng công tác thanh tra vẫn còn những hạn chế nhất định.
Vẫn có một số cuộc thanh tra kéo dài, kết luận thanh tra chưa xác định rõ
hành vi vi phạm, chưa phân tích rõ nguyên nhân sai phạm hoặc kiến nghị
có trường hợp thiếu thuyết phục.

13


Thứ tư: Xây dựng các văn bản pháp luật về khiếu nại
Thực hiện chức năng, nhiệm vụ đó Cơ quan thanh tra hành chính các
cấp nhất là Thanh tra Chính phủ đã tham mưu giúp các cơ quan nhà nước
có thNm quyền soạn thảo nhiều văn bản pháp luật liên quan lĩnh vực khiếu
nại đồng thời trực tiếp ban hành nhiều văn bản pháp luật theo thNm quyền
hướng dẫn thi hành các văn bản pháp luật do cơ quan nhà nước cấp trên đã
ban hành. Cơ quan thanh tra hành chính các cấp cũng tiến hành nhiều hoạt
động cụ thể nhằm hệ thống hoá và rà soát các văn bản pháp luật để kịp thời
phát hiện những bất hợp lý; từ đó kiến nghị huỷ bỏ, sửa đổi góp phần xây
dựng hệ thống pháp luật về khiếu nại và giải quyết khiếu nại. Tuy nhiên,
công tác xây dựng văn bản pháp luật còn một số bất cập, các văn bản pháp
luật về khiếu nại đã có nhưng chưa đầy đủ, còn nhiều mâu thuẫn, bất hợp
lý, thay đổi liên tục, gây khó khăn cho công dân thực hiện quyền khiếu nại
và các cơ quan nhà nước lúng túng trong việc giải quyết. Đây cũng là hạn
chế chung về trình độ lập pháp của nước ta
Thứ năm : Tổng hợp tình hình khiếu nại và tổng kết công tác giải
quyết khiếu nại
Hàng quí, trong phiên họp thường kỳ Chính phủ đã nghe Thanh tra
Chính phủ báo cáo tình hình và kết quả giải quyết khiếu nại trong phạm vi
cả nước, từ đó có những chủ trương, giải pháp cụ thể. Thanh tra các địa
phương cũng đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể, thiết thực để tổng kết
rút kinh nghiệm về công tác giải quyết khiếu nại trong phạm vi địa
phương. Từ đó có đề xuất với lãnh đạo các cấp đổi mới, nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại.
Tuy nhiên công tác tổng hợp tình hình khiếu nại và tổng kết công tác
giải quyết khiếu nại của cơ quan thanh tra hành chính các cấp trong thời gian
qua còn có những tồn tại như: thực hiện chưa thường xuyên, liên tục; nhiều

nơi, nhiều lúc còn hình thức, chưa cụ thể, chưa đáp ứng được yêu cầu phục
vụ cho việc lãnh đạo, chỉ đạo; chủ yếu chỉ tổng kết khi chuNn bị sửa đổi, bổ
sung, hoàn thiện pháp luật khiếu nại nhất là chưa có những tổng kết
chuyên để trong từng lĩnh vực cụ thể. Vì thế trong thời gian tới, cơ quan
thanh tra hành chính các cấp cần đổi mới và nâng cao hơn nữa chất lượng
công tác này.
14


2.2.2. Hoạt động tham mưu giúp thủ trưởng cơ quan hành chính
cùng cấp trong việc giải quyết khiếu nại
Hằng năm Thanh tra Chính phủ đã tham mưu với Thủ tướng Chính
phủ thành lập các Đoàn công tác liên ngành mà Thanh tra Chính phủ là
thành phần chủ chốt để kiểm tra, đôn đốc việc giải quyết khiếu nại ở địa
phương trọng điểm. Tiếp đó, Thanh tra Chính phủ đã tham mưu với
Chính phủ hướng dẫn các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương còn lại
thành lập các Đoàn công tác liên ngành của địa phương hoạt động như cơ
chế của Đoàn công tác trung ương để kiểm tra, đôn đốc việc giải quyết các
khiếu nại bức xúc ở địa phương. Tại địa phương, cơ quan thanh tra hành
chính cơ sở cũng đã làm tốt công tác tham mưu giúp thủ trưởng cùng cấp
xem xét, kết luận, giải quyết có kết quả nhiều vụ việc khiếu kiện, nhiều
điểm nóng ở các địa phương. Qua theo dõi thực tiễn cho thấy, đa số các vụ
việc khiếu nại mà cơ quan hành chính đã giải quyết, Cơ quan thanh tra
hành chính các cấp đảm nhiệm việc tham mưu chiếm tỷ lệ lớn khoảng trên
dưới 80%. Ở một số tỉnh, thành phố lớn như Hà N ội, thành phố Hồ Chí
Minh, Hải Phòng, N ghệ An…thanh tra tham mưu chiếm khoảng 85 % vụ
việc, còn ở các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ chiếm khoảng 80% vụ việc, ở các
tỉnh phía N am chiếm khoảng 80% .
2.2.3 Công tác tiếp công dân
Trong thời gian vừa qua, cơ quan thanh tra hành chính các cấp đã

triển khai nhiều hoạt động để tổ chức tốt việc tiếp công dân, nhận các
khiếu nại. Thanh tra Chính phủ đã ban hành một số văn bản để chỉ đạo và
hướng dẫn Thanh tra địa phương, bộ, ngành, Uỷ ban nhân dân các cấp tổ
chức các hoạt động cụ thể để tiếp công dân. Thanh tra địa phương tư vấn
cho chính quyền các cấp ban hành quy chế, nội quy tiếp công dân phù hợp
với điều kiện thực tế ở địa phương. Tổng hợp từ năm 2004 đến quý I năm
2007, các cơ quan hành chính nhà nước các cấp và cơ quan thanh tra hành
chính các cấp đã tiếp như sau: N ăm 2004 tiếp 292.101 lượt người với tổng
số đơn thư là 173.957 trong đó khiếu nại thuộc thNm quyền là 70.176
trường hợp đã giải quyết 58.435 trường hợp đạt tỷ lệ 83%; .N ăm 2005 tiếp
245.585 lượt người với tổng số đơn thư là 123.987 trong đó khiếu nại
15


thuộc thNm quyền là 70.758 trường hợp đã giải quyết 60.519 trường hợp
đạt tỷ lệ 85,5%; N ăm 2006 tiếp 327.729 lượt người với tổng số đơn thư là
229.109 trong đó khiếu nại thuộc thNm quyền là 65.372 trường hợp đã giải
quyết 54.504 trường hợp đạt tỷ lệ 83,3%. Quý I năm 2007 tổng hợp báo
cáo của 58 tỉnh, thành phố và 14 bộ ngành ( tính đến ngày 5/4/2007) các
cơ quan hành chính đã tiếp 45.518 lượt công dân, tiếp nhận 38.923 đơn
khiếu nại, tố cáo và kiến nghị, phản ánh
Tuy nhiên, công tác tiếp dân ở nhiều địa phương vẫn chưa được coi
trọng. Việc tiếp dân mang tính hình thức, kém hiệu quả không gắn với quá
trình giải quyết. Mô hình tổ chức tiếp dân cũng chưa được thống nhất có
nơi do cơ quan thanh tra quản lí, có nơi do Văn phòng Uỷ ban nhân dân
cùng cấp quản lí. Đội ngũ cán bộ tiếp dân có nhiệm vụ tham mưu giải
quyết khiếu nại vừa thiếu về số lượng, vừa yếu về chất lượng
2.2.4. Hoạt động của Tổng Thanh tra Chính phủ
Thực tế, hiện nay các cơ quan thuộc Chính phủ không nhiều, nội
dung quản lí nhà nước không lớn nên số việc khiếu nại mà Tổng Thanh tra

Chính phủ giải quyết qua từng năm cũng giảm dần. Theo số liệu của
Thanh tra Chính phủ năm 1999, Tổng Thanh tra nhà nước ( nay là Tổng
Thanh tra Chính phủ) đã giải quyết 3 vụ việc thuộc thNm quyền, năm 2000
là 7 vụ, năm 2001 đã giải quyết 3 vụ, năm 2002 đã giải quyết giải quyết 2
vụ, năm 2004 giải quyết 1 vụ. N hìn chung các quyết định giải quyết khiếu
nại của Tổng Thanh tra Chính phủ cơ bản được người dân tôn trọng, các
cơ quan, tổ chức, cá nhân chấp hành nghiêm chỉnh. Số vụ việc còn tiếp
khiếu hầu như không có. Chính vì vậy mà thNm quyền của Tổng Thanh tra
Chính phủ vẫn được tiếp tục ghi nhận trong Luật sửa đổi, bổ sung một số
điều của Luật Khiếu nại, tố cáo 2005.
Tóm lại : N hìn tổng quát tình hình khiếu nại những năm qua cho
thấy tuy diễn biến phức tạp nhưng cơ quan thanh tra hành chính các cấp
đã tập trung vào công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của thủ trưởng cơ
quan hành chính cấp dưới trong việc chấp hành Luật khiếu nại, tố cáo;
phát hiện và chấn chỉnh kịp thời những hạn chế, yếu kém trong công tác
tiếp dân, giải quyết khiếu nại đồng thời tập trung tham mưu, giải quyết các
vụ việc phức tạp, tồn đọng. N hờ sự phát huy tích cực vai trò của cơ quan
16


thanh tra hành chính mà đã tập trung giải quyết được một khối lượng lớn
vụ việc khiếu nại phát sinh cũng như nhiều vụ việc tồn đọng, phức tạp,
được quần chúng nhân dân đồng tình ủng hộ, góp phần quan trọng vào
việc giải quyết nhiều vụ việc tranh chấp, khiếu nại ngay tại cơ sở một cách
thoả đáng, đúng pháp luật.

17


Chương 3

CÁC GIẢI PHÁP TĂ G CƯỜ G VAI TRÒ CƠ QUA
THA H TRA HÀ H CHÍ H TRO G GIẢI QUYẾT KHIẾU ẠI
3.1 Yêu cầu khách quan và chủ quan đòi hỏi tăng cường vai trò
cơ quan thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại
3.1.1. Yêu cầu khách quan
Thứ nhất: Xuất phát từ xu hướng xây dựng nhà nước pháp quyền và
quá trình dân chủ hoá đời sống nhà nước, đời sống xã hội ở nước ta hiện nay
Với việc đề cao hơn nữa trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà
nước trong xu hướng xây dựng N hà nước pháp quyền ở Việt N am hiện nay
đòi hỏi phải tăng cường vai trò của cơ quan thanh tra hành chính các cấp
trong giải quyết khiếu nại. Có như thế mới hạn chế sự vi phạm từ phía cơ
quan nhà nước, phát huy dân chủ tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Thứ hai, do tác động của quá trình cải cách hành chính và hiện đại
hóa nền hành chính.
Trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, cải cách hành chính thực chất là
để đáp ứng yêu cầu chính đáng của người dân được khách quan, nhanh
chóng, kịp thời. Các cơ quan hành chính nhà nước trong đó có cơ quan
thanh tra hành chính các cấp phải phục vụ tốt hơn để đảm bảo quyền và lợi
ích hợp pháp của nhân dân.Vì vậy, việc nâng cao vai trò của cơ quan thanh
tra hành chính các cấp cũng là đòi hỏi khách quan của cải cách hành chính,
góp phần tạo ra một cuộc cải cách hành chính đồng bộ, xây dựng một nền
hành chính trong sạch, vững mạnh, hiệu lực, hiệu quả.
Thứ ba là sự tác động của xu thế hội nhập và toàn cầu hóa
Xu thế toàn cầu hoá và hội nhập là một đặc trưng cho sự phát triển
kinh tế thế giới thế kỷ 20. Điều đó đòi hỏi toàn bộ hoạt động của bộ máy
nhà nước nói chung và hoạt động giải quyết khiếu nại của các cơ quan
hành chính nhà nước nói riêng cũng phải đổi mới và hoàn thiện để có thể
thực hiện được đầy đủ và nghiêm chỉnh những cam kết quốc tế. Vì vậy, cơ
quan thanh tra hành chính các cấp cũng cần phải có những thay đổi nhất
định để phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế về khiếu nại và giải

18


quyết khiếu nại góp phần tạo điều kiện cho tiến trình hội nhập của đất
nước.
3.1.2. hân tố chủ quan
N hân tố chủ quan đòi hỏi phải tiếp tục tăng cường vai trò cơ quan
thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại xuất phát từ chính hoạt
động của cơ quan thanh tra hành chính còn một số hạn chế . Các hạn chế
này do một số nguyên nhân sau
Thiếu cơ chế đảm bảo và phát huy hiệu quả của công tác thanh tra
Cụ thể, cơ quan thanh tra hành chính các cấp chỉ có quyền kiến nghị
xử lý những sai phạm được phát hiện trong quá trình thanh tra, còn việc xử
lý kiến nghị đó không, xử lý đến mức nào có kịp thời và đầy đủ không lại
còn phụ thuộc rất nhiều vào quyết định của người có thNm quyền xử lý.Hệ
thống thanh tra thiếu công cụ và không có thNm quyền trong việc đảm bảo
thực hiện kết luận, kiến nghị và quyết định xử lý về thanh tra.
hững hạn chế trong quy định pháp luật về th m quyền, trách nhiệm
cơ quan thanh tra hành chính các cấp
Trong văn bản pháp luật hiện hành không phân định rõ về phạm vi
giới hạn về thNm quyền, trách nhiệm của các cơ quan thanh tra hành chính
với các cơ quan chuyên môn khác trong việc giúp thủ trưởng các cơ quan
hành chính nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại. N hư vậy, khi có
khiếu nại xảy ra, thủ trưởng cơ quan quản lí có thể giao cho cơ quan thanh
tra hành chính hoặc cơ quan chuyên môn để tiến hành thNm tra, xác minh.
Điều đó dẫn đến tình trạng chủ quan duy ý chí của người lãnh đạo, việc
quản lí công tác giải quyết khiếu nại không tập trung thống nhất, phân tán
về chuyên môn nghiệp vụ ảnh hưởng quá trình nâng cao chất lượng giải
quyết khiếu nại hiện nay. Hơn nữa việc thực hiện công tác tham mưu như
thế nào? Theo như qui định của Luật khiếu nại, tố cáo hiện hành thì tham

mưu cho thủ trưởng các cấp là trách nhiệm đương nhiên của cơ quan thanh
tra hành chính các cấp. N hư vậy mọi khiếu nại thuộc thNm quyền giải
quyết của thủ trưởng cùng cấp thì cơ quan thanh tra đều có trách nhiệm:”
xác minh, kết luận, kiến nghị giải quyết. Qui định đó là không hoàn toàn
hợp lý vì theo như sự phân tích ở trên, các địa phương đều có những cơ
19


quan chuyên môn làm công tác tham mưu như : Sở Tài Chính, Sở Văn
hoá - Thông tin…Hơn nữa trong khi Luật giao trách nhiệm chủ yếu trong
công tác tham mưu nhưng lại không có bất cứ quy định cụ thể nào về
quyền hạn và trách nhiệm.
Do những nhược điểm chung trong cơ cấu tổ chức của hệ thống cơ
quan thanh tra hành chính ở nước ta hiện nay.
Hệ thống thanh tra nhà nước nói chung và hệ thống cơ quan thanh tra
hành chính nói riêng còn dàn trải, phân tán. Thực chất tổ chức của cơ
quan thanh tra hành chính các cấp hiện nay là thanh tra của thủ trưởng vì
các tổ chức này chịu sự chỉ đạo trực tiếp của thủ trưởng cơ quan hành
chính về chương trình, kế hoạch hoạt động; về nhân sự tổ chức, kinh phí
hoạt động ...Đối với cơ quan thanh tra cấp trên thì, cơ quan thanh tra hành
chính các cấp chịu sự hướng dẫn về công tác, nghiệp vụ. N hư vậy, nguyên
tắc chỉ tuân theo pháp luật của hoạt động thanh tra và nguyên tắc tập trung
thống nhất trong chỉ đạo, điều hành của hoạt động thanh tra còn thiếu
những thiết chế đảm bảo tính khả thi.
hững bất cập trong đội ngũ cán bộ thanh tra
- Thứ nhất: Chất lượng đội ngũ cán bộ thanh tra chưa đáp ứng yêu
cầu công tác giải quyết khiếu nại. Một số cán bộ thanh tra khi tham gia
công tác giải quyết khiếu nại trình độ chuyên môn nghiệp vụ còn yếu nên
tham mưu giải quyết chưa chính xác.
- Thứ hai, tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật của một bộ

phận cán bộ chưa cao, còn quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tiêu cực, tham
nhũng, sách nhiều, phiền hà đối với nhân dân trong quá trình thực thi công
vụ.
Một số cán bộ thanh tra mất phNm chất, lợi dụng tâm lý của người
khiếu nại cũng như tâm lý : chạy chọt” của người bị khiếu nại mà có
những hành vi sách nhiễu, hách dịch, cửa quyền từ đó làm cho công tác
giải quyết khiếu nại càng thêm phức tạp.
- Thứ ba: Lực lượng cán bộ thanh tra còn mỏng nhất là Thanh tra cấp
huyện phải đảm đương hoạt động cơ quan thanh tra hành chính tại các xã,
phường, thị trấn trong phạm vi huyện mình quản lí. Đây là đơn vị cơ sở
20


phát sinh tranh chấp, khiếu nại của người dân nhưng trình độ của cán bộ
thanh tra cấp huyện cũng nhiều nơi còn hạn chế. Số lượng đội ngũ cán bộ,
công chức hiện nay chưa tương xứng với yêu cầu của hoạt động thanh tra,
giải quyết khiếu nại của toàn ngành, nhiều tỉnh thành phố chưa có Thanh
tra viên cao cấp và có rất ít Thanh tra viên chính.
Thứ tư : Quy chế pháp lý của thanh tra viên chưa được xác định rõ,
chưa đảm bảo điều kiện để thanh tra viên hoạt động độc lập và chỉ tuân
theo pháp luật. Quyền hạn của thanh tra viên chưa tương xứng với yêu cầu
thực hiện nhiệm vụ.
Thứ năm : Cơ chế quản lý, sử dụng và chế độ chính sách đối với đội
ngũ cán bộ làm công tác tham mưu giải quyết khiếu nại, tố cáo chưa hợp
lý, chưa có những chính sách thoả đáng để tạo động lực khuyến khích cán
bộ đề cao trách nhiệm, phấn đấu rèn luyện nâng cao phNm chất đạo đức và
năng lực công tác chuyên môn, nghiệp vụ. Tính chủ động trong công tác
quy hoạch, đào tạo, ổn định đội ngũ cán bộ, công chức thanh tra không
được đảm bảo.
N hững tồn tại và bất cập nêu trên đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến

công tác giải quyết khiếu nại cũng như vấn đề nâng cao vai trò của cơ quan
thanh tra hành chính . Do đó mục tiêu phải xây dựng đội ngũ cán bộ thanh
tra làm công tác tham mưu giải quyết khiếu nại "có số lượng, cơ cấu phù
hợp với yêu cầu thực tiễn, từng bước tiến tới chuyên nghiệp, hiện đại, có
phNm chất đạo đức tốt và năng lực thi hành công vụ, tận tuỵ phục vụ sự
nghiệp phát triển đất nước và phục vụ nhân dân".
Trước sự đòi hỏi của thực tiễn, sự tác động của các nhân tố nói trên,
cơ quan thanh tra hành chính hiện nay rõ ràng chưa đáp ứng được với các
yêu cầu của thực tiễn, chưa xứng đáng được với vị trí chức năng, nhiệm vụ
của mình. Vì vậy, việc tiếp tục tăng cường vai trò cơ quan thanh tra hành
chính trong giai đoạn hiện nay là một vấn đề cấp thiết đồng thời cũng
mang tính chiến lược lâu dài nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết
khiếu nại góp phần đảm bảo pháp chế, kỉ luận, quyền và lợi ích hợp pháp
của công dân.
21


Trước sự đòi hỏi của thực tiễn, sự tác động của các nhân tố nói trên,
cơ quan thanh tra hành chính hiện nay rõ ràng chưa đáp ứng được với các
yêu cầu của thực tiễn, chưa xứng đáng được với vị trí chức năng, nhiệm vụ
của mình. Vì vậy, việc tiếp tục tăng cường vai trò cơ quan thanh tra hành
chính trong giai đoạn hiện nay là một vấn đề cấp thiết đồng thời cũng
mang tính chiến lược lâu dài nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết
khiếu nại góp phần đảm bảo pháp chế, kỉ luận, quyền và lợi ích hợp pháp
của công dân.
3.2. hững giải pháp cụ thể tăng cường vai trò của Cơ quan
thanh tra hành chính trong giải quyết khiếu nại
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và Chính quyền các cấp
đối với công tác thanh tra trong giải quyết khiếu nại
Sự quan tâm của các cấp uỷ đảng và chính quyền đối với công tác

thanh tra được thể hiện ở các mặt sau đây:
Thứ nhất: Thường xuyên chỉ đạo, lãnh đạo toàn diện, tập trung, sâu
sát và cụ thể cơ quan thanh tra hành chính các cấp xây dựng định hướng
công tác giải quyết khiếu nại, tập trung vào những vấn đề, vụ việc nổi
cộm, bức xúc đang tồn tại, bám sát yêu cầu chính trị của địa phương và
tình hình phát triển kinh tế xã hội
Thứ hai: Phải quan tâm đến việc tăng cường cán bộ, củng cố tổ chức
của các cơ quan thanh tra. cả về số lượng và chất lượng.
Thứ ba: Phải quan tâm đến việc thực hiện các kết luận, kiến nghị
của Thanh tra. Thanh tra là công cụ, là tai, mắt của người lãnh đạo, người
quản lý cho nên hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra phụ thuộc rất
nhiều vào việc các cơ quan lãnh đạo có quan tâm đến việc thực hiện các
kết luận, kiến nghị của Thanh tra hay không. N ếu như các kết luận, kiến
nghị của Thanh tra không được các cấp uỷ và chính quyền các cấp quan
tâm, thực hiện thì ý nghĩa, vai trò của công tác thanh tra bị ảnh hưởng, uy
tín của Thanh tra cũng sẽ giảm sút và nói chung công tác thanh tra sẽ kém
hiệu lực và hiệu quả.
3.2.2. Hoàn thiện pháp luật quy định về vai trò của cơ quan thanh
22


tra hành chính các cấp trong công tác giải quyết khiếu nại
Thứ nhất: về công tác tham mưu giúp thủ trưởng cùng cấp trong
giải quyết khiếu nại
Xác định rõ vị trí, vai trò các cơ quan tham mưu giúp việc và cơ quan
có thNm quyền giải quyết khiếu nại, phân định nhiệm vụ, thNm quyền cụ
thể tránh đùn đNy trách nhiệm cho nhau.
Để đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính hiện nay cần “ một cửa” hoá
hoàn toàn công tác tiếp dân và tiếp nhận đơn thư khiếu nại của người dân.
Cơ quan đảm nhận tốt nhất nhiệm vụ này là Văn phòng tiếp công dân do

Uỷ ban nhân dân phụ trách. Trên cơ sở tiếp nhận toàn bộ đơn thư khiếu nại
thông qua cửa này, từ đó tiến hành phân trách nhiệm giải quyết theo lĩnh
vực. Căn cứ thNm quyền và thời hạn quy định, cơ quan chuyên môn có
trách nhiệm xác minh vụ việc , đề xuất hướng giải quyết sau đó chuyển về
cơ quan đầu mối đó là Thanh tra các cấp để trình thủ trưởng cơ quan quản
lí ban hành quyết định giải quyết. N ếu những vụ việc đơn giản cơ quan
Thanh tra có thể chuyển ngay cho thủ trưởng cùng cấp, còn vụ việc phức
tạp căn cứ vào tình hình thủ trưởng cơ quan quản lí có thể giao cho thanh
tra tiến hành thNm tra lần hai hoặc tự cơ quan Thanh tra có đề xuất thNm
tra, xác minh khi có ý kiến khác với cơ quan chuyên môn. Trong khi tiến
hành thNm tra, xác minh làm rõ vụ việc, cơ quan thanh tra có trách nhiệm
phối hợp với cơ quan chuyên môn.
Để kiểm tra, xác minh đạt kết quả thì cần trao cho cơ quan thanh tra
hành chính các cấp những quyền hạn nhất định nhằm thu thập thông tin, tài
liệu nhanh chóng, có hiệu quả, đồng thời có quyền xử lý đối với những cơ
quan, tổ chức, cá nhân liên quan không cung cấp, cung cấp không đầy đủ,
không chính xác các thông tin, tài liệu cần thiết để phục vụ cho việc xác
minh.
Thứ hai: về công tác quản lí nhà nước về giải quyết khiếu nại
Có thể nghiên cứu phương án trao thêm quyền hạn cho cơ quan
thanh tra hành chính các cấp trong quá trình thanh tra, kiểm tra công tác
giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nếu phát hiện thấy quyết định
giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nhưng rõ ràng trái pháp luật
23


gây thiệt hại đến lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức thì có
quyền khởi kiện vụ án hành chính để toà án xét xử vụ việc đó. Điều này
phù hợp với tình hình hiện nay là Viện kiểm sát nhân dân các cấp không
còn thực hiện chức năng kiểm sát chung. Còn nếu đề án thành lập cơ quan

tài phán hành chính trong được phê chuNn thì có thể xem xét đề nghị cơ
quan tài phán hành chính quyết định.
Một vấn đề mà chúng ta từng đề cập đến là việc xử lý những vụ việc
khiếu tố đông người và chính ở đây chúng tôi thấy sự cần thiết của cơ quan
thanh tra hành chính các cấp trong quá trình xử lý những vụ việc phức tạp
này. Để giải quyết triệt để những vụ việc đó, đòi hỏi phải xem xét một
cách khách quan, toàn diện tất cả những khía cạnh liên quan đến vụ việc.
Vì thế cần tiến hành một cuộc thanh tra toàn diện và những giải pháp đưa
ra phải hết sức thận trong trên cơ sỏ những kiến nghị xác đáng và có tính
khả thi cao. N hư vậy, pháp luật nên qui định trách nhiệm cơ quan thanh
tra hành chính các cấp trong việc giải quyết những vụ việc này, theo trình
tự và thủ tục được quy định trong pháp luật thanh tra .
3.2.3. Đổi mới về tổ chức và hoạt động của Cơ quan thanh tra
hành chính các cấp
Tổ chức thanh tra phải gọn nhẹ hơn, tập trung hơn. Hoạt động thanh
tra phải có trọng tâm, trọng điểm và coi trọng các cuộc thanh tra diện rộng
để đánh giá cơ chế chính sách. Có sự phân biệt giữa thanh tra với các hoạt
động kiểm tra thường xuyên của cơ quan quản lý với mục đích bảo đảm
trật tự quản lý và xử lý vi phạm hành chính. Vấn đề này đã bước đầu được
xử lý khi chúng ta xây dựng Luật Thanh tra và cần phải tiếp tục theo định
hướng đó trong quá trình hoàn thiện pháp luật về thanh tra những năm tới.
Hệ thống tổ chức thanh tra được thiết lập theo nguyên tắc song trùng
trực thuộc là phù hợp với nguyên tắc kết hợp chặt chẽ giữa quản lí theo
ngành và quản lí theo lãnh thổ trong tổ chức và hoạt động của bộ máy N hà
nước. Tuy nhiên, một trong những điều kiện cơ bản để đảm bảo cho cơ
quan thanh tra hành chính các cấp hoạt động có hiệu quả là hoạt động
thanh tra phải có tính độc lập tương đối với hoạt động của cơ quan quản lí.
Cần phải có cơ chế loại trừ mọi sự can thiệp trái pháp luật vào hoạt động
24

thanh tra. Có như vậy mới đảm bảo được hoạt động thanh tra khách quan,
trung thực, chỉ tuân theo pháp luật. Để tính độc lập tương đối của hoạt
động thanh tra được thể hiện trên thực tế, cần phải có qui định bảo đảm bởi
các thiết chế luật pháp, con người và vật chất cụ thể. Trong thời gian tới,
cần nghiên cứu đổi mới cơ cấu tổ chức cơ quan thanh tra hành chính các
cấp theo hướng tăng cường sự chỉ đạo theo hệ thống ngành dọc từ Trung
ương đến cơ sở. Các tổ chức Thanh tra các cấp, các ngành ngày càng phụ
thuộc hơn Thanh tra Chính phủ.
Hệ thống cơ quan Thanh tra N hà nước hiện nay phải được sắp xếp,
kiện toàn tổ chức, khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lắp hiện
nay.Theo nguyên tắc, mỗi cơ quan quản lí chỉ có một tổ chức thanh tra,
như vậy sẽ tránh được sự chồng chéo, mâu thuẫn hoặc trùng lặp hiện nay
về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra hành chính và
Thanh tra chuyên ngành. Thống nhất ở mỗi Bộ, cơ quan ngang bộ chỉ
thành lập một tổ chức thanh tra hoặc một đầu mối thanh tra đảm nhiệm hai
chức năng thanh tra chuyên ngành và cơ quan thanh tra hành chính . Điều
này bước đầu đã được ghi nhận trong Luật Thanh tra 2004, tuy nhiên khi
thi hành trên thực tế quy định này lại nảy sinh nhiều vướng mắc khác nhất
là đối với những bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực.Vì thế cần đNy mạnh
việc soạn thảo các văn bản về tổ chức và hoạt động của thanh tra bộ,
ngành.
3.2.4.Xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra trong sạch, vững mạnh
Công tác thanh tra đòi hỏi người cán bộ thanh tra có năng lực, kinh
nghiệm là người không chỉ nắm vững công việc mà họ phải làm, tức là
tinh thông nghiệp vụ, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ thanh tra, mà họ còn
hiểu biết khá sâu sắc về các vấn đề xã hội mà họ đang sống, giỏi về các
mối quan hệ hành chính, am hiểu luật pháp, giải quyết các mối quan hệ xã
hội một cách minh bạch, công tâm theo đúng pháp luật và không trái với
tập quán, đạo lý truyền thống của dân tộc. Để đáp ứng được những tiêu chí

trên đòi hỏi N hà nước phải chú trọng nâng cao chất lượng và hiệu quả đào
tạo, bồi dưỡng cán bộ công chức thanh tra. Cụ thể cần: N ghiên cứu đánh
giá nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ thanh tra; Xây dựng và
25