các yếu tố tác động đến sự thành công trong nghề nghiệp nghiên cứu trường hợp giảng viên trường đại học tài chính – marketing

BỘ TÀI CHÍNH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - MARKETING

---------------

NGUYỄN THỊ ANH

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ THÀNH CÔNG TRONG
NGHỀ NGHIỆP - NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP GIẢNG VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
MÃ SỐ: 60340102

TP.HCM- Tháng 12 năm 2015


BỘ TÀI CHÍNH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - MARKETING

---------------

NGUYỄN THỊ ANH

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ THÀNH CÔNG TRONG
NGHỀ NGHIỆP - NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP GIẢNG VIÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
MÃ SỐ: 60340102

Hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN NGUYỄN NGỌC ANH THƯ

TP.HCM- Tháng 12 năm 2015


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ “Các yếu tố tác động đến sự thành công
trong nghề nghiệp - Nghiên cứu trường hợp giảng viên trường đại học Tài chính
– Marketing” là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học
của PGS.TS. Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư. Những số liệu trong luận văn được thu
thập từ thực tế có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy, được xử lý trung thực và khách
quan.
Tôi xin tự chịu trách nhiệm về tính trung thực và hợp pháp của nghiên cứu
này.
Tp.Hồ Chí Minh, ngày

tháng

năm 2015

Tác giả

Nguyễn Thị Anh

i

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Trường Đại học Tài chính
– Marketing đã nhiệt tình giảng dạy và truyền đạt cho tôi nhiều kiến thức, kỹ năng
và kinh nghiệm quý báu trong thời gian học tập tại trường.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến người hướng dẫn khoa học là
PGS.TS. Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư đã chỉ dẫn tận tình và khuyến khích tôi trong
suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các anh chị đồng nghiệp, bạn bè và gia
đình đã luôn ủng hộ tinh thần và tạo động lực giúp tôi hoàn thành công trình nghiên
cứu này.
Do khả năng và kinh nghiệm còn hạn chế, luận văn còn nhiều thiếu sót, kính
mong quý thầy cô góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn.
Trân trọng./.

ii


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Mục tiêu của nghiên cứu là xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công
trong nghề nghiệp của giảng viên – nghiên cứu trường Đại học Tài chính –
Marketing và phát triển thang đo của những yếu tố này. Đo lường mức độ tác động
của các yếu tố và giá trị trung bình của các yếu tố, trên cơ sở đó đề xuất một số hàm
ý quản trị để nâng cao khả năng thành công trong nghề nghiệp của giảng viên
trường Đại học Tài chính – Marketing trong thời gian tới.
Để thực hiện các mục tiêu nghiên cứu, tác giả đã tổng kết các lý thuyết và
các nghiên cứu về sự thành công trong nghề nghiệp, đồng thời, liên hệ với những
đặc điểm về tri thức, kỹ năng và tâm lý tính cách của người giảng viên, đặc điểm
của nghề giảng viên, đề xuất mô hình nghiên cứu sự thành công trong nghề nghiệp

của giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing gồm 6 yếu tố bao gồm: (1)
Vốn con người, (2) Vốn xã hội, (3) Tâm lý cá nhân, (4) Tính cách, (5) Yếu tố năng
lực và (6) Môi trường làm việc.
Thông qua tham vấn chuyên gia, hình thành thang đo cho các yếu tố tác động
đến thành công sự nghiệp của giảng viên, bảng hỏi và mục hỏi được xây dựng và
khảo sát thử để điều chỉnh cho phù hợp với các đối tượng khảo sát là sự thành công
trong nghề đặc thù là nghề giảng dạy. Nghiên cứu chính thức sử dụng dữ liệu với
kích thước mẫu nghiên cứu là 211 giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing
được thu thập dựa trên phương pháp lấy mẫu tổng thể.
Kết quả phân tích dữ liệu bằng Cronbach Alpha, EFA và phân tích hồi quy
tuyến tính bội cho thấy có 7 yếu tố được rút trích từ 6 yếu tố ban đầu ảnh hưởng đến
sự thành công trong nghề nghiệp của giảng viên trường Đại học Tài chính –
Marketing với mức độ giảm dần là (1) Năng lực nghiên cứu khoa học, (2) Môi
trường làm việc, (3) Vốn con người, (4) Tâm lý, (5) Năng lực giảng dạy, (6) Tính
cách, và (7) Kỷ luật.
Kết quả kiểm định sự khác biệt định tính cho thấy, ở thời điểm hiện tại sự
thành công trong nghề nghiệp của giảng viên khác biệt theo các đặc điểm nhân khẩu
học là chức vụ, thâm niên nghề nghiệp, học vị, thu nhập và tình trạng hôn nhân và
iii


con cái, tuy nhiên không có sự khác biệt giữa đặc điểm nhân khẩu học là giới tính
cho thấy sự nỗ lực của các giảng viên nữ trong quá trình công tác giảng dạy và
nghiên cứu tại trường.
Kết quả đo lường giá trị trung bình về sự đánh giá thành công nghề nghiệp
của các giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing và trung bình các yếu tố
tác động là tương đối cao, tuy nhiên chưa có sự tương thích về mức độ tác động với
giá trị trung bình của một số yếu tố.
Mô hình hồi quy gồm 7 yếu tố tác động trên đây giải thích được 71,82% sự
biến thiên của biến phụ thuộc (thành công nghề nghiệp của giảng viên trường Đại

học Tài chính – Marketing). Nghĩa là ngoài 7 yếu tố trên đây được đo lường bằng
28 biến quan sát thì rất có khả năng còn có khác yếu tố khác cũng tham gia tác động
vào sự thành công trong nghề nghiệp của giảng viên trường Đại học Tài chính –
Marketing nhưng chưa được tìm thấy trong mô hình của nghiên cứu này.
Dựa trên kết quả phân tích dữ liệu và Chiến lược phát triển trường Đại học
Tài chính – Marketing giai đoạn 2013-2020 và định hướng đến năm 2030, tác giả đã
đưa ra một số hàm ý về quản trị để phát triển mạnh mẽ sự thành công trong nghề
nghiệp của giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing như tác động vào
nhóm yếu tố Năng lực nghiên cứu khoa học, yếu tố Môi trường làm việc, yếu tố
Vốn con người, yếu tố Năng lực giảng dạy và các yếu tố thuộc về cá nhân người
giảng viên như Tâm lý, Tính cách, tính Kỷ luật.

iv


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
TÓM TẮT LUẬN VĂN
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
CHƯƠNG 1:GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU ......................................................... 1
1.1. Lý do chọn đề tài .................................................................................. 1
1.2.

Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu ........................................ 3

1.2.1. Mục tiêu đạt được trong nghiên cứu đề tài .................................................. 3
1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................... 4

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................ 4
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 4
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 4
1.4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 5
1.4.1. Giai đoạn tổng kết lý thuyết: ....................................................................... 5
1.4.2. Giai đoạn nghiên cứu sơ bộ: ........................................................................ 5
1.4.3. Giai đoạn nghiên cứu chính thức: ................................................................ 5
1.5. Ý nghĩa của đề tài ................................................................................. 6
1.5.1. Ý nghĩa khoa học: ........................................................................................ 6
1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn: ........................................................................................ 6
1.6. Giới thiệu kết cấu của luận văn ............................................................ 7
CHƯƠNG 2:CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU .................. 8
2.1. Các khái niệm nghiên cứu .................................................................... 8
2.1.1. Khái niệm về nghề nghiệp ........................................................................... 8
2.1.2. Khái niệm giảng viên và nghề giảng viên ................................................... 9
2.1.3. Thành công nghề nghiệp và thành công trong nghề giảng viên ................ 13
2.2. Các lý thuyết có liên quan đến nghiên cứu ........................................ 17
2.2.1. Lý thuyết nhu cầu ...................................................................................... 17
v


2.2.2. Thuyết kỳ vọng của Victor Vroom ............................................................ 20
2.2.3. Lý thuyết vốn con người ............................................................................ 22
2.2.4. Lý thuyết vốn xã hội .................................................................................. 23
2.3. Các nghiên cứu trước có liên quan ..................................................... 24
2.3.1. Nghiên cứu của Johnson và cộng sự (2011) .............................................. 24
2.3.2. Nghiên cứu của Guo và cộng sự (2012) .................................................... 26
2.3.3. Nghiên cứu của Trần Thị Thu Mai (2013) ................................................ 27
2.4. Mô hình nghiên cứu các yếu tố tác động đến sự thành công trong
nghề nghiệp của giảng viên ............................................................................ 28

CHƯƠNG 3:THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU........................................................... 35
3.1. Quy trình nghiên cứu .......................................................................... 35
3.2.

Nghiên cứu sơ bộ................................................................................ 36

3.3.

Nghiên cứu chính thức ....................................................................... 36

3.3.1. Thiết kế mẫu nghiên cứu và thu thập dữ liệu ............................................ 37
3.3.2. Thang đo và mã hoá thang đo .................................................................... 38
3.3.3. Phương pháp phân tích dữ liệu .................................................................. 40
CHƯƠNG 4:KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 46
4.1. Phân tích kết quả nghiên cứu .................................................................. 46
4.1.1. Thông tin về mẫu nghiên cứu .................................................................... 46
4.1.2. Đánh giá sơ bộ các thang đo bằng Cronbach ‘s alpha ............................... 48
4.1.3. Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA) .............................................. 50
4.1.4. Kiểm định mô hình nghiên cứu bằng phân tích hồi quy bội tuyến tính .... 56
4.1.5. Kiểm định sự vi phạm các giả định hồi quy .............................................. 60
4.1.6. Kiểm định sự khác biệt về sự thành công trong nghề nghiệp của giảng
viên trường Đại học Tài chính – Marketing theo các đặc điểm nhân
khẩu học ..................................................................................................... 62
4.1.7. Đo lường thực trạng của Các yếu tố tác động đến sự thành công trong
nghề nghiệp của giảng viên trường đại học Tài chính – Marketing .......... 68
4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu ............................................................ 69
CHƯƠNG 5:KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ.......................................... 75
5.1. Kết luận và ý nghĩa ............................................................................. 75
vi

5.2.

Hàm ý quản trị cho lãnh đạo trường Đại học Tài chính – Marketing 77

5.2.1. Đối với yếu tố Năng lực nghiên cứu khoa học .......................................... 80
5.2.3. Đối với yếu tố Vốn con người ................................................................... 84
5.2.4. Đối với yếu tố Tâm lý, Tính cách và tính Kỷ luật của giảng viên ............ 86
5.2.5. Về yếu tố Năng lực giảng dạy ................................................................... 88
5.2.6. Các hàm ý khác .......................................................................................... 89
5.3. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ................... 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 90
PHỤ LỤC 1 .................................................................................................... 95
PHỤ LỤC 2 .................................................................................................... 98
PHỤ LỤC 3 .................................................................................................. 100
PHỤ LỤC 4 .................................................................................................. 103
PHỤ LỤC 5 .................................................................................................. 104
PHỤ LỤC 6 .................................................................................................. 105

vii


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 2.1 Thang bậc nhu cầu của Maslow....................................................... 17
Hình 2.2: Sơ đồ giản hóa lý thuyết kỳ vọng ................................................... 20
Hình 2.3 : Mô hình kết quả nghiên cứu của Johnson và cộng sự (2011)....... 25
Hình 2.4: Mô hình nghiên cứu của Guo và cộng sự (2012)........................... 27
Hình 2.5: Mô hình kết quả nghiên cứu của Trần Thị Thu Mai (2013) .......... 28
Hình 2.6: Mô hình nghiên cứu đề xuất của tác giả ........................................ 29
Hình 3.1. Sơ đồ Quy trình nghiên cứu ........................................................... 34

Hình 4.1: Đồ thị phân tán phần dư chuẩn hóa ............................................... 57
Hình 4.2: Biểu đồ tần số phần dư chuẩn hóa ................................................. 58
Hình 4.3: Đồ thị P-Plot................................................................................... 58

viii


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Bảng 2.1: Các yếu tố thang bậc nhu cầu trong nghiên cứu quản trị nhân sự ..... 18
Bảng 2.2: Tổng hợp các nghiên cứu trước về thành công trong nghề nghiệp ... 28
Bảng 2.3: Thang đo chính thức và mã hóa thang đo .......................................... 38
Bảng 4.1: Thông tin về mẫu nghiên cứu phân bố theo đặc điểm nhân khẩu
học của giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing................................ 46
Bảng 4.2: Kết quả kiểm định Cronbach’s alpha................................................. 48
Bảng 4.3: Hệ số KMO và Kiểm định Bartlett .................................................... 50
Bảng 4.4: Kết quả EFA thang đo các yếu tố tác động ....................................... 50
Bảng 4.5: Nội dung thang đo mới sau khi phân tích nhân tố khám phá EFA .... 52
Bảng 4.6: Kết quả EFA thang đo thành công nghề nghiệp của giảng viên........ 54
Bảng 4.7: Ma trận tương quan ............................................................................ 56
Bảng 4.8: Kết quả ANOVA ............................................................................... 58
Bảng 4.9: Các thông số của mô hình hồi qui ..................................................... 58
Bảng 4. 10: Thông số các biến trong phương trình hồi quy ............................... 59
Bảng 4.11. Kiểm định sự đồng nhất phương sai của các nhóm chức vụ ........... 62
Bảng 4.12: Kết quả Kiểm định Kruskal – Wallis nhóm chức vụ ....................... 63
Bảng 4.13: Kết quả ANOVA theo nhóm tuổi ................................................... 64
Bảng 4.14: Kiểm định sự đồng nhất phương sai theo nhóm thâm niên ............. 64
Bảng 4.15: Kết quả phân tích ANOVA theo nhóm thâm niên........................... 65
Bảng 4.16: Kết quả phân tích sâu ANOVA theo nhóm thâm niên .................... 65
Bảng 4.17: Kiểm định sự đồng nhất phương sai theo nhóm học vị ................... 65

Bảng 4.18: Kết quả phân tích ANOVA theo nhóm học vị ................................. 66
Bảng 4.19: Kết quả phân tích sâu ANOVA theo nhóm học vị .......................... 66
Bảng 4.20: Kiểm định sự đồng nhất phương sai theo nhóm thu nhập ............... 66
Bảng 4.21: Kết quả phân tích ANOVA theo nhóm thu nhập............................. 67
ix


Bảng 4.22: Kết quả phân tích sâu ANOVA theo nhóm thu nhập ...................... 67
Bảng 4.23: So sánh tương quan giữa mức độ tác động và giá trị thực trạng
các yếu tố ............................................................................................................ 68
Bảng 5.1: Mô tả yếu tố Năng lực Nghiên cứu khoa học .................................... 81
Bảng 5.2: Mô tả các chỉ số về Môi trường làm việc .......................................... 82
Bảng 5.3: Mô tả yếu tố Vốn con người .............................................................. 85
Bảng 5.4: Mô tả yếu tố Tâm lý, Tính cách, Kỷ luật của giảng viên .................. 86
Bảng 5.5: Mô tả yếu tố Năng lực giảng dạy ....................................................... 88

x


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ANOVA

: Analysis of Variance (Phân tích phương sai)

GV

: Giảng viên

EFA

: Exploratory Factor analysis (Phân tích nhân tố khám phá)

KL

: Kỷ luật

KMO

: Kaiser-Meyer-Olkin

MTLV

: Môi trường làm việc

NLGV

: Năng lực giảng viên

SPSS

: Statistical Package for the Social Sciences (Phần mềm thống
kê cho lĩnh vực khoa học xã hội)

TC

: Tính cách

TCNNGV

: Thành công nghề nghiệp giảng viên

TL

: Tâm lý cá nhân

VCN

: Vốn con người

VIF

: Variance Inflation Factor( hệ số phóng đại phương sai)

VXH

: Vốn xã hội

xi


CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
1.1.

Lý do chọn đề tài
Chúng ta thường hay nói đến “thành công” như là một mục đích quan trọng

của cuộc sống. Với mỗi cá nhân có cách định nghĩa thành công của riêng mình, và
với cách định nghĩa thành công đó, chúng ta sẽ biết mình cần làm gì để đạt được
thành công, để có cuộc sống trở nên hạnh phúc và ý nghĩa hơn.
Nghiên cứu về sự thành công trong nghề nghiệp có lợi cho cả mỗi cá nhân và

cả những tổ chức (Aryee và cộng sự,1994). Nhận thức về thành công trong nghề
nghiệp giúp mỗi cá nhân phát triển một chiến lược cho sự phát triển nghề nghiệp,
khi người lao động với mong muốn thành công trong nghề nghiệp của mình, họ sẽ
có nhiều nỗ lực trong việc trau dồi mọi mặt để nâng cao năng lực, kỹ năng, kinh
nghiệm, nhằm hoàn thành việc làm được giao với thành tích vượt trội hơn so với
những người khác. Mặt khác, thành công trong nghề nghiệp cũng có vai trò rất lớn,
quyết định nhiều về chất lượng nguồn nhân lực của một tổ chức, nghiên cứu về sự
thành công trong nghề nghiệp giúp cho các nhà quản trị có thêm cơ sở để tìm kiếm
và bố trí các ứng viên thích hợp cho các vị trí nhân sự và các công cụ để tác động
vào sự thành công của nhân viên nhằm tăng thêm lợi ích cho cả tổ chức và người
lao động.
Hiện nay trên thế giới có khá nhiều nghiên cứu tập trung vào vấn đề sự thành
công trong nghề nghiệp với nhiều khía cạnh khác nhau, đặc biệt là những bài nghiên
cứu được công bố như: “Khái niệm và đánh giá thành công sự nghiệp” (Heslin,
2005), “Sự nghiệp thành công trong một thế giới nghề nghiệp không biên giới”
(Arthur và cộng sự, 2005), “Lý thuyết vốn xã hội trong thành công sự nghiệp”
(Seibert và cộng sự, 2001), “Con đường sự nghiệp và những thành công nghề
nghiệp trong giai đoạn đầu sự nghiệp của nam và nữ MBA” (Cox và Harquail,
1991), “Đánh giá thành công sự nghiệp của nam giới Mỹ gốc Phi” (Johnson và cộng
sự, 2011), “Một nghiên cứu thực nghiệm về sự tương quan giữa vốn con người và
thành công sự nghiệp của các công nhân tri thức trong doanh nghiệp” (Guo và cộng
sự, 2012), “Tính cách và nghề nghiệp thành công: song hành và quan hệ theo chiều
1


dọc” (Sutin và cộng sự, 2009),… Tuy nhiên, chưa có công bố nào nghiên cứu về sự
thành công trong nghề nghiệp của đối tượng là giảng viên.
Đối với các công bố tại Việt Nam, có rất ít nghiên cứu về thành công trong
nghề nghiệp. Tác giả Lã Thị Thu Thủy (2005) đã công bố “Nhu cầu thành đạt trong
nghề nghiệp của tri thức trẻ”, nghiên cứu đã phân tích thực trạng và các yếu tố tác

động cũng như xu hướng phát triển và biện pháp nâng cao nhu cầu thành đạt nghề
nghiệp của trí thức trẻ. Tác giả Trần Thị Thu Mai (2013) đã công bố nghiên cứu
“Nhu cầu thành đạt trong nghề của giảng viên trẻ tại trường đại học Sư phạm Thành
phố Hồ Chí Minh”, nghiên cứu đề cập đến quan niệm của các giảng viên trẻ về sự
thành đạt trong nghề, các yếu tố tác động đến sự thành đạt trong nghề ở môi trường
sư phạm và những yếu tố tác động đến sự thành công/thành đạt trong nghề của các
đối tượng là giảng viên trẻ. Các nghiên cứu trong nước còn rất hạn chế về khả năng
làm rõ về các yếu tố tác động đến sự thành công trong nghề nghiệp nói chung, và
nghề giảng viên nói riêng và ít trường hợp thực nghiệm để minh chứng cho điều
này.
Trường Đại học Tài chính – Marketing với nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực
chất lượng cao trong lĩnh vực Tài chính – Ngân hàng, Quản trị kinh doanh,
Marketing…, cung cấp cho xã hội những con người có đủ đức đủ tài để tham gia
đóng góp cho sự phát triển nền kinh tế - xã hội trong thời kỳ hội nhập thì việc
nghiên cứu các yếu tố tác động đến thành công trong nghề nghiệp của giảng viên,
có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thứ nhất, giảng viên là linh hồn của trường đại học,
trường đại học có vị thế khi đội ngũ giảng viên lớn mạnh cả về số lượng và chất
lượng. Thứ hai, để có được môi trường giáo dục tốt, đào tạo ra những thế hệ học
viên, sinh viên xuất sắc đòi hỏi người thầy phải là những người thông tuệ về chuyên
môn và có trạng thái tinh thần tốt nhất. Vì vậy, không chỉ bản thân người giảng viên
cần phải nỗ lực để đạt được thành công trong nghề nghiệp mà lãnh đạo trường, các
cấp quản lý cũng cần hiểu rõ động lực nào, yếu tố nào để người giảng viên trong
nhà trường hoàn thành tốt nghề và cảm thấy thành công với nghề của mình, từ đó
đưa ra các chính sách về tiền lương, tiền thưởng, chính sách phân công giảng dạy,
chính sách nghiên cứu khoa học, chính sách đào tạo bồi dưỡng, chính sách tuyển
2


dụng để tạo môi trường tốt nhất cho giảng viên hoàn thành tốt công việc của mình
và gặt hái được nhiều thành công trong nghề nghiệp.

Nghiên cứu đề tài này, cũng giúp cho giảng viên hiểu rõ năng lực bản thân
nội tại, khí chất, quan hệ đồng nghiệp…có tác động mạnh đến sự thành công trong
nghề nghiệp của mình. Trên cơ sở đó để mỗi giảng viên của nhà trường, phải nhìn
lại chính mình đã phấn đấu để hội đủ các yếu tố để thành công trong nghề giảng
viên hay chưa. Nếu chưa, còn thiếu các yếu tố nào thì phải kiên trì phấn đấu, để trở
nên thành công trong nghề mà mình đã lựa chọn.
Từ cơ sở này, tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài “Các yếu tố tác động đến
sự thành công trong nghề nghiệp - Nghiên cứu trường hợp giảng viên trường đại
học Tài chính – Marketing” làm đề tài luận văn cao học của mình, nhằm cung cấp
bằng chứng giúp lãnh đạo nhìn nhận về những yếu tố tác động đến sự thành công
trong nghề nghiệp của đối tượng là giảng viên trường đại học Tài chính –
Marketing; từ đó cung cấp cho lãnh đạo trường các nhóm công cụ để tác động vào
sự thành công trong nghề nghiệp của các giảng viên nhằm đạt được mục tiêu chiến
lược của nhà trường. Mặt khác, góp phần tạo thêm cơ sở lý luận và nghiên cứu thực
nghiệm tại một trường Đại học tại Việt Nam cho những nghiên cứu sau này về
thành công trong nghề nghiệp.
1.2.

Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
1.2.1. Mục tiêu đạt được trong nghiên cứu đề tài
Mục tiêu tổng quát:
Nghiên cứu này thực hiện nhằm đạt được mục tiêu tổng quát là xác định các

yếu tố tác động đến sự thành công trong nghề nghiệp của giảng viên tại trường đại
học Tài chính – Marketing, từ đó đề xuất các gợi ý chính sách nhằm phát triển sự
thành công của đội ngũ giảng viên nhà trường.
Nghiên cứu nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể sau:
-

Xác định các yếu tố tác động và mức độ tác động của các yếu tố đó đến sự

thành công trong nghề nghiệp của giảng viên trường Đại học Tài chính –
Marketing;
3


-

Kiểm định sự khác biệt về sự thành công trong nghề nghiệp của giảng viên

trường Đại học Tài chính – Marketing qua các đặc điểm nhân khẩu học.
-

Đề xuất các hàm ý quản trị nhằm gia tăng sự nỗ lực trong công tác và tăng

khả năng thành công trong nghề nghiệp của giảng viên tại Trường Đại học Tài
chính – Marketing, qua đó đạt được các mục tiêu chiến lược của nhà trường.
1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu
-

Những yếu tố nào tác động đến sự thành công nghề nghiệp của giảng viên

giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing?
-

Mức độ tác động của các yếu tố trên đối với sự thành công trong nghề nghiệp

của giảng viên Trường Đại học Tài chính – Marketing là như thế nào?
-

Có sự khác biệt nào về sự thành công trong nghề nghiệp của giảng viên

trường Đại học Tài chính – Marketing qua các đặc điểm nhân khẩu học?
-

Hàm ý quản trị nào để tăng sự thành công trong nghề nghiệp của các giảng

viên Trường Đại học Tài chính – Marketing?
1.3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sự thành công trong nghề nghiệp của

giảng viên, các yếu tố tác động đến sự thành công trong nghề nghiệp của các giảng
viêntại Trường Đại học Tài chính – Marketing.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là Trường Đại học Tài chính – Marketing tại
thời gian nghiên cứu.
Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện tại trường Đại học Tài
chính – Marketing từ tháng 01 năm 2014 đến tháng 6 năm 2015.
Đối tượng khảo sát của nghiên cứu là toàn bộ giảng viên trường Đại học Tài
chính – Marketing.

4


1.4.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này được thực hiện dựa trên cơ sở kế thừa các mô hình nghiên

cứu liên quan về sự thành công trong nghề nghiệp của người lao động được thực
hiện và công bố bởi các nhà khoa học ở trong và ngoài nước. Nghiên cứu được thực
hiện qua các giai đoạn sau đây:

1.4.1. Giai đoạn tổng kết lý thuyết:
Sử dụng phương pháp mô tả bằng kỹ thuật: thống kê, phân tích, tổng hợp, so
sánh đối chứng để tổng kết các lý thuyết và các mô hình nghiên cứu trước về sự
thành công trong nghề nghiệp của giảng viên, đặt cơ sở cho việc đề xuất mô hình
nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công trong nghề nghiệp của giảng
viên trường Đại học Tài chính – Marketing và phát triển thang đo nháp 1 các khái
niệm nghiên cứu trong mô hình này.
1.4.2. Giai đoạn nghiên cứu sơ bộ:
Là hoạt động nghiên cứu được thực hiện bằng phương pháp nghiên cứu định
tính, sử dụng kỹ thuật thảo luận nhóm để đưa ra các giả thuyết nghiên cứu. Nghiên
cứu này được thực hiện bằng cách đưa ra các câu hỏi phỏng vấn đối với hai nhóm
đối tượng (một nhóm gồm 5 chuyên gia là các giảng viên giữ chức vụ quản lý tại
các phòng, khoa thuộc trường, và một nhóm khác với 5 giảng viênchỉ thuần túy làm
công tác giảng dạy) theo những nội dung thảo luận do tác giả thiết kế nhằm thẩm
định các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công trong nghề nghiệp của các giảng viên
trường Đại học Tài chính – Marketing được đề xuất trong mô hình nghiên cứu và
thang đo nháp 1.
1.4.3. Giai đoạn nghiên cứu chính thức:
Là giai đoạn nghiên cứu định lượng, nhằm đánh giá các thang đo, kiểm định
mô hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu. Mẫu nghiên cứu được chọn là
tổng thể. Quá trình nghiên cứu chính thức được thực hiện qua các giai đoạn sau đây:

5

-

Thu thập dữ liệu nghiên cứu bằng hình thức phỏng vấn qua bảng câu hỏi (

gửi trực tiếp hoặc qua khảo sát trực tuyến).
-

Đánh giá sơ bộ độ tin cậy và giá trị của thang đo bằng hệ số tin cậy Cronbach

alpha và phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor Analysis) thông qua
phần mềm xử lý SPSS, nhằm đánh giá độ tin cậy và giá trị của các thang đo, qua đó
loại bỏ các biến quan sát không đạt yêu cầu; đồng thời cấu trúc lại các biến quan sát
còn lại vào thành phần đo lường phù hợp, đặt cơ sở cho việc hiệu chỉnh mô hình
nghiên cứu, các giả thuyết nghiên cứu và các nội dung phân tích tiếp theo.
-

Phân tích hồi qui bội nhằm kiểm định mô hình lý thuyết, các giả thuyết

nghiên cứu và đo lường mức độ tác động của các yếu tố đến sự thành công trong
nghề nghiệp của các giảng viên tại trường Đại học Tài chính – Marketing.
-

Kiểm định T-tests, ANOVA, Kruskal – Wallis hoặc Mann- Whitney nhằm

kiểm định có hay không sự khác biệt về sự thành công trong nghề nghiệp của giảng
viên trường Đại học Tài chính – Marketing theo các đặc điểm về nhân khẩu, xã hội
học, từ đó tìm ra đặc điểm riêng của các nhóm phân tích đến sự thành công trong
nghề nghiệp của giảng viên trường Đại học Tài chính – Marketing.
1.5.

Ý nghĩa của đề tài
1.5.1. Ý nghĩa khoa học:
Nghiên cứu là một quá trình tổng kết các lý thuyết và các nghiên cứu trước,

đặt cơ sở cho việc đề xuất mô hình nghiên cứu và phát triển thang đo những khái
niệm nghiên cứu. Vì thế, hy vọng nghiên cứu này được thực hiện sẽ cung cấp thêm
một bằng chứng lý thuyết về sự thành công trong nghề nghiệp của các nhà giáo, lĩnh
vực còn tương đối hạn chế về các nghiên cứu trước đây. Mặt khác, luận văn còn có
thể làm tài liệu dùng để tham khảo cho sinh viên, nhà nghiên cứu sử dụng trong các
công trình nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực này.
1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn:
Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự
thành công trong nghề nghiệp với đối tượng là các giảng viên thuộc trường Đại học
Tài chính – Marketing.Vì vậy, thứ nhất, kết quả nghiên cứu này sẽ giúp lãnh đạo
6


trường có được cái nhìn tổng thể và sâu sắc hơn về sự thành công trong nghề nghiệp
của giảng viên;Thứ hai, nghiên cứu này phân tích để thấy được mức độ tác động
của các nhóm yếu tố đến sự thành công trong nghề nghiệp của các giảng viên thuộc
trường. Từ đó, lãnh đạo Nhà trường sẽ có các chính sách và công cụ để tác động
đúng cách vào các nguồn lực khác nhau nhằm tạo môi trường tốt hơn cho hoạt động
của giảng viên, góp phần tăng hiệu quả làm việc của giảng viên, giúp giảng viên đạt
được mục tiêu cá nhân và hoàn thành mục tiêu chung của nhà trường.

1.6.

Giới thiệu kết cấu của luận văn
Luận văn được chia thành 5 chương, cụ thể như sau:

Chương 1: Giới thiệu nghiên cứu: trình bày các vấn đề tổng quan về

nghiên cứu bao gồm: lý do chọn đề tài, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương
pháp nghiên cứu và ý nghĩa của nghiên cứu.
Chương 2: Cơ sở lý thuyết và mô hình nghiên cứu: trình bàycác cơ sở lý
thuyết và thực tiễn của nghiên cứu cho việc đề xuất mô hình nghiên cứu và các giả
thuyết nghiên cứu.
Chương 3: Thiết kế nghiên cứu:trình bày quy trình thực hiện các phương
pháp nghiên cứu, đặt cơ sở cho việc hiệu chỉnh, bổ sung và kiểm định mô hình
nghiên cứu và các giả thuyết đã được đề xuất ở chương 2.
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận: trình bày quá trình phân tích
dữ liệu nghiên cứu, mô tả dữ liệu, kết quả nghiên cứu, kiểm định mô hình và giả
thuyết nghiên cứu, thảo luận kết quả nghiên cứu.
Chương 5: Kết luận và một số hàm ý quản trị: tổng hợp quá trình và kết
quả nghiên cứu, đồng thời đề xuất một số hàm ý quản trị cho lãnh đạo trường dựa
trên kết quả nghiên cứu. Đồng thời, cũng trình bày các kết luận, những hạn chế của
đề tài và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo.

7


CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH
NGHIÊN CỨU
2.1.

Các khái niệm nghiên cứu
2.1.1. Khái niệm về nghề nghiệp
Nghề nghiệp là một khái niệm thông dụng trong xã hội, vì vậy có nhiều cách

hiểu khái niệm khác nhau, tùy vào giác độ và mục tiêu nghiên cứu,

Nghề hay nghiệp theo đại từ điển tiếng Việt (Nguyễn Như Ý, 1998) định
nghĩa: Nghề là công việc chuyên làm theo sự phân công của xã hội, còn nghề
nghiệp là nghề nói chung.
Nghề là một lĩnh vực hoạt động lao động mà trong đó, nhờ được đào tạo, con
người có được những tri thức, những kỹ năng để làm ra các loại sản phẩm vật chất
hay tinh thần nào đó, đáp ứng được những nhu cầu của xã hội.
Một quan niệm khác cho rằng nghề nghiệp là một lĩnh vực sử dụng sức lao
động vật chất và tinh thần của con người một cách có giới hạn, cần thiết cho xã hội,
do sự phân công lao động mà có, Nó tạo ra khả năng con người sử dụng sức lao
động của mình để thu lấy những phương tiện cần thiết cho việc tồn tại và phát triển.
Nghề nghiệp như là một dạng lao động vừa mang tính xã hội (sự phân công
xã hội) vừa mang tính cá nhân (nhu cầu bản thân) trong đó con người với tư cách là
chủ thể hoạt động đòi hỏi để thỏa mãn những nhu cầu nhất định của xã hội và cá
nhân (Nguyễn Văn Hộ và Nguyễn Thị Thanh Huyền, 2006).
Nghề nghiệp là một hình thức lao động của con người mang tính chất chuyên
môn, tương đối ổn định, được quy định bởi nhu cầu và sự phân công lao động xã
hội (Lã Thị Thu Thủy, 2005).
Qua những khái niệm trên, chúng ta cần xác định nghề nghiệp là sự gắn bó
lâu dài với công việc chuyên môn, trong đó ý nghĩa của nghề nghiệp đối với người
thực hiện được thể hiện rõ nét.
Trong đề tài này, để thuận tiện trong việc nghiên cứu, người viết đồng thuận
với cách hiểu: Nghề nghiệp là một hình thức lao động của con người mang tính
8


chất chuyên môn, tương đối ổn định, được quy định bởi nhu cầu và sự phân
công lao động xã hội.
2.1.2. Khái niệm giảng viên và nghề giảng viên
 Giảng viên:
Hiện nay, khái niệm về giảng viên cũng được hiểu có sự khác nhau. Cách hiểu

thông thường nhất là giảng viên là người giảng dạy một chuyên ngành ở bậc đại
học, cao đẳng.
Ở các trường đại học lớn ở các quốc gia phát triển, giảng viên đại học được
định nghĩa trong ba chức năng chính: (1) Nhà giáo, (2) Nhà khoa học, và (3) Nhà
cung ứng dịch vụ cho cộng đồng.


Theo đó, giảng viên với vai trò nhà giáo thể hiện là vai trò truyền

thống, điều kiện tiên quyết của giảng viên. Người giảng viên cần được trang bị 04
nhóm kiến thức, kỹ năng như sau:
 Kiến thức chuyên ngành: kiến thức chuyên sâu về chuyên ngành và chuyên
môn học mà mình giảng dạy. Tuy nói rằng đây là điều kiện cần và tiên quyết, nhưng
hiện nay do lực lượng giảng viên mỏng, ở khá nhiều trường, các giảng viên phải
giảng dạy cùng một lúc nhiều môn học (dù có thể cùng một chuyên ngành hẹp) dẫn
đến việc ngay cả kiến thức chuyên môn sâu cũng chưa đảm bảo.
 Kiến thức về chương trình đào tạo: tuy mỗi giảng viên đều đi chuyên về một
chuyên ngành nhất định, nhưng để đảm bảo tính liên thông, gắn kết giữa các môn
học thì giảng viên phải được trang bị (hoặc tự trang bị) các kiến thức về cả chương
trình giảng dạy. Những kiến thức này quan trọng vì nó cho biết vị trí của chúng ta
trong bức tranh tổng thể, nó cung cấp thông tin về vai trị và sự tương tác giữa một
chuyên ngành với các chuyên ngành khác trong cùng một lĩnh vực và kể cả giữa các
chuyên ngành trong cc lĩnh vực khc nhau. Khối kiến thức này quan trọng vì nếu
không biết được vị trí và các tương tác trong bức tranh tổng thể, kiến thức chuyên
ngành hẹp cung cấp cho sinh viên trở nên khô cứng và có độ ứng dụng thấp. Xu
hướng đào tạo đại học hiện nay là đào tạo chuyên sâu kết hợp với cung cấp tư duy
9


liên ngành, đa ngành, đa lĩnh vực (và đa văn hóa) vì chính những kiến thức này sẽ

giúp người lao động thích nghi tốt trong các bối cảnh làm việc nhóm, dự án – mà ở
đó họ sẽ phải cộng tác với cá nhân từ các chuyên ngành rất khác biệt để cùng nhau
giải các bài toán đa lĩnh vực.
 Kiến thức và kỹ năng về dạy và học: bao gồm khối kiến thức về phương
pháp luận, kỹ thuật dạy và học nói chung và dạy/ học trong từng chuyên ngành cụ
thể. Bên cạnh phương pháp chung thì mỗi chuyên ngành (thậm chí từng môn học
hoặc cùng môn học nhưng khác đối tượng học) đều có những đặc thù riêng biệt đòi
hỏi phải có những phương pháp tiếp cận khác nhau.
 Kiến thức về môi trường giáo dục, hệ thống giáo dục, mục tiêu giáo dục, giá
trị giáo dục… Đây có thể coi là khối kiến thức cơ bản nhất làm nền tảng cho các
hoạt động dạy và học. Chỉ khi mỗi giảng viên hiểu rõ được các sứ mệnh, giá trị cốt
lõi, và các mục tiêu chính của hệ thống giáo dục và môi trường giáo dục thì việc
giảng dạy mới đi đúng định hướng và có ý nghĩa xã hội.


Giảng viên với vai trò là nhà khoa học: Ở vai trị thứ hai này, giảng

viên thực hiện vai trò nhà khoa học với chức năng giải thích và dự báo các vấn đề
của tự nhiên và xã hội mà loài người và khoa học chưa có lời giải. Nghiên cứu khoa
học, tìm cách ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học về thực tiễn đời sống và
công bố các kết quả nghiên cứu cho cộng đồng (cộng đồng khoa học, xã hội nói
chung, trong nước và quốc tế) là ba chức năng chính của một nhà khoa học. Từ đây
có hai xu hướng nghiên cứu chính: nghiên cứu cơ bản (basic research) và nghiên
cứu ứng dụng (applied research). Khác với nghiên cứu cơ bản mang tính giải thích
và dự báo các vấn đề chưa khai phá của tự nhiên và xã hội, nghiên cứu ứng dụng là
loại nghiên cứu hướng đến việc ứng dụng các kết quả của nghiên cứu cơ bản vào
giải quyết các vấn đề cụ thể của xã hội. Thông thường nghiên cứu cơ bản được coi
là vai trị chính của các giảng viên đại học. Nghiên cứu khoa học phải đi kèm với
công bố kết quả nghiên cứu. Điều này có hai ý nghĩa. Thứ nhất, công bố kết quả
nghiên cứu trên các tạp chí chuyên ngành uy tín chính là thước đo chất lượng có ý

nghĩa nhất đối với một công trình nghiên cứu. Thứ hai, chỉ khi được công bố rộng
10


rãi và đi vào ứng dụng nghiên cứu khoa học mới hoàn thành sứ mệnh xã hội của
mình. Và như vậy trong vai trị nhà khoa học, giảng viên đại học không chỉ phải nắm
vững kiến thức chuyên môn, phương pháp nghiên cứu mà còn phải có kỹ năng viết
báo khoa học.


Với vai trò nhà cung ứng dịch vụ cho xã hội: Ở vai trò này, giảng viên

cung ứng các dịch vụ của mình cho nhà trường, cho sinh viên, cho các tổ chức xã
hội – đoàn thể, cho cộng đồng và cho xã hội nói chung. Cụ thể đối với nhà trường
và sinh viên, một giảng viên cần thực hiện các dịch vụ như tham gia công tác quản
lý, các công việc hành chính, tham gia các tổ chức xã hội, cố vấn cho sinh viên, liên
hệ thực tập, tìm chỗ làm cho sinh viên,… Với chuyên ngành của mình, giảng viên
tham gia viết báo, phản biện cho các tạp chí khoa học , tham gia tổ chức các hội
thảo. Đối với cộng đồng, giảng viên trong vai trò của một chuyên gia cũng thực
hiện các dịch vụ như tư vấn, cung cấp thông tin, viết báo. Trong chức năng này,
giảng viên đóng vai trị là cầu nối giữa khoa học và xã hội, để đưa nhanh các kiến
thức khoa học vào đời sống cộng đồng. Viết báo thời sự (khác với báo khoa học) là
một chức năng khá quan trọng và có ý nghĩa lớn trong việc truyền bá kiến thức khoa
học và nâng cao dân trí.
Ở Việt Nam, theo Điều 54, luật Giáo dục đại học (2012), “giảng viên trong
cơ sở giáo dục đại học là người có nhân thân rõ ràng; có phẩm chất, đạo đức tốt; có
sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; đạt trình độ về chuyên môn, nghiệp vụ theo quy
định của Luật giáo dục, Trình độ chuẩn của chức danh giảng viên giảng dạy trình độ
đại học là thạc sĩ trở lên; Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, quy định việc
bồi dưỡng, sử dụng giảng viên do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành”.

Thực chất của khái niệm này chủ yếu trình bày các yêu cầu, các tiêu chí mà giảng
viên phải có, chứ không làm rõ khái niệm giảng viên.
Để thuận tiện cho thực hiện đề tài, người viết đưa ra khái niệm: Giảng viên là
người có các chuyên môn đảm nhiệm việc giảng dạy một chuyên ngành đào tạo ở
bậc đại học, cao đẳng, nghiên cứu khoa học và cung ứng các dịch vụ xã hội tại
các trường đại học, học viện hoặc cao đẳng.
11


Nhiệm vụ và quyền hạn của giảng viên (Luật Giáo dục đại học, 2012)
- Giảng dạy theo mục tiêu, chương trình đào tạo và thực hiện đầy đủ, có chất
lượng chương trình đào tạo.
- Nghiên cứu, phát triển ứng dụng khoa học và chuyển giao công nghệ, bảo
đảm chất lượng đào tạo.
- Định kỳ học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn
nghiệp vụ và phương pháp giảng dạy.
- Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của giảng viên.
- Tôn trọng nhân cách của người học, đối xử công bằng với người học, bảo
vệ các quyền, lợi ích chính đáng của người học.
- Tham gia quản lý và giám sát cơ sở giáo dục đại học, tham gia công tác
Đảng, đoàn thể và các công tác khác.
- Được ký hợp đồng thỉnh giảng và nghiên cứu khoa học với các cơ sở giáo
dục đại học, cơ sở nghiên cứu khoa học theo quy định của pháp luật,
- Được bổ nhiệm chức danh của giảng viên, được phong tặng danh hiệu Nhà
giáo nhân dân, Nhà giáo ưu tú và được khen thưởng theo quy định của pháp
luật.
- Các nhiệm vụ và quyền khác theo quy định của pháp luật.
 Nghề giảng viên
Việc tìm hiểu đặc trưng của nghề nghiệp bao giờ cũng gồm hai yêu cầu: thứ
nhất là hiểu rõ yêu cầu khách quan của xã hội đối với nghề nghiệp và thứ hai là hiểu

rõ yêu cầu đối với năng lực và phẩm chất của con người để thực hiện nghề đó.
Nghề giảng viên hay là nghề dạy học, đặc trưng của nghề giảng viên như
sau:
Thứ nhất: Đối tượng hoạt động của giảng viên là người trưởng thành, là
những người đang cần tiếp thu tri thức để có kiến thức chuyên môn, kỹ năng làm
việc, chuẩn bị trở thành lực lượng lao động kế thừa đáp ứng yêu cầu của một nghề
nào đó, góp phần làm cho xã hội phát triển.
Thứ hai: Nghề giảng viên là nghề lao động trí óc chuyên nghiệp, đòi hỏi tính
khoa học, tính sáng tạo cao, bởi người giảng viên trước hết phải hiểu rõ kiến thức
12