MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐỊNH TỘI DANH ĐỐI VỚI TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN

M t s v n đ lý lu n vƠ th c ti n v đ nh t i danh đ i v i t i
L a đ o chi m đo t tƠi s n
Tr n Th Huy n
Gi ng viên Khoa Ki m sát hình s
PH N M

U

1. S c n thi t c a vi c nghiên c u đ tƠi
Quy n s h u là quy n quan tr ng luôn đ c Nhà n c b o v tránh s xâm
h i c a các hành vi trái pháp lu t. Tuy nhiên, hành vi xâm ph m quy n s h u, đ c
bi t là t i ph m xâm ph m s h u v n luôn di n ra, nh h ng x u đ n tr t t
chung c a toàn xã h i. Trong đó, t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n v i th đo n
ph m t i ngày càng tinh vi, s l ng t i ph m và ng i ph m t i có chi u h ng
gia t ng, m c đ thi t h i ngày càng l n, nhi u tr ng h p giá tr tài s n b chi m
đo t lên đ n hàng ngàn t đ ng nh đ i án Hu nh Th Huy n Nh (TP. H Chí
Minh) hay v V Vi t Hùng và đ ng ph m ( k Nông)….
M c dù, B lu t hình s Vi t Nam (n m 1985, n m 1999 và hi n hành) đã
quy đ nh d u hi u đ c tr ng c b n c a t i L a đ o chi m đo t tài s n; tuy nhiên
các c quan ti n hành t t ng v n g p nhi u khó kh n, lúng túng khi gi i quy t các
v án L a đ o chi m đo t tài s n, đ c bi t là trong vi c đ nh t i.
n nay, đã có nhi u công trình nghiên c u v t i L a đ o chi m đo t tài
s n phân tích t i ph m này d i góc đ lý lu n hình s và t i ph m h c… nh ng
do tình hình kinh t xã h i trong giai đo n này đã có nhi u thay đ i, hành vi ph m
t i phong phú và tinh vi h n, các d u hi u đ c tr ng c a t i ph m này không bi u
hi n rõ ràng, d nh m l n v i các t i ph m khác hay th m chí hình s hóa các quan
h dân s , nhi u tr ng h p d n đ n oan, sai, nh h ng đ n quy n và l i ích h p
pháp c a công dân, làm gi m uy tín c a các c quan ti n hành t t ng, đ ng th i
làm gi m hi u qu công tác đ u tranh phòng ch ng t i ph m này.
b o v quy n, l i ích h p pháp c a công dân, c ng c uy tín c a c quan
ti n hành t t ng; đ m b o hi u qu đ u tranh phòng, ch ng t i ph m này..., đi u

ki n tiên quy t và đ c bi t quan tr ng đó là ho t đ ng đ nh t i danh c a các c
quan ti n hành t t ng ph i th t chính xác. B i: " nh t i danh đúng s là ti n đ
Trang 1


cho vi c phân hóa trách nhi m hình s và cá th hóa hình ph t m t cách công
minh, có c n c và đúng pháp lu t".
V i nh n th c nh trên, tác gi cho r ng vi c nghiên c u làm sáng rõ m t s
v n đ lý lu n và th c ti n v đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m đo t tài s n
theo i u 139 B lu t hình s hi n hành là r t c n thi t. Do đó, tác gi ch n
nghiên c u đ tài: "M t s v n đ lý lu n và th c ti n v đ nh t i ếanh đ i v i t i
L a đ o chi m đo t tài s n"góp ph n nâng cao tính chính xác khi đ nh t i danh,
qua đó t ng c ng hi u qu c a công cu c đ u tranh phòng ch ng t i ph m nói
chung và t i L a đ o chi m đo t tài s n nói riêng.
2. M c đích nghiên c u đ tƠi
M c đích c a đ tài là làm sáng rõ m t s v n đ lý lu n v đ nh t i danh
đ i v i t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n theo i u 139 B lu t hình s hi n
hành, Bên c nh đó, trên c s th c tr ng ho t đ ng đ nh t i danh đ i v i t i ph m
này, tác gi m nh d n đ xu t m t s bi n pháp góp ph n nâng cao ch t l ng ho t
đ ng đ nh t i danh đ i v i t i ph m này.
tài v a mang tính lý lu n v a mang tính th c ti n, góp ph n tích c c làm
phong phú thêm lí lu n và c s th c ti n trong ho t đ ng đi u tra, truy t , xét x
t i L a đ o chi m đo t tài s n n c ta hi n nay.
đ t đ c m c đích trên, tác gi đ t cho mình các nhi m v sau đây:
- Làm rõ các d u hi u pháp lý c a t i L a đ o chi m đo t tài s n.
- ánh giá s l c v th c tr ng đ nh t i đ i v i t i L a đ o chi m đo t tài
s n qua m t s v án th c t .
xu t m t s ki n ngh ch y u là v hoàn thi n quy đ nh c a pháp lu t
v t i L a đ o chi m đo t tài s n góp ph n nâng cao hi u qu c a công cu c đ u
tranh phòng ch ng t i ph m này.

3. Ph m vi nghiên c u c a đ tƠi
+ Ph m vi v n i dung: Ng i vi t ch nghiên c u các quy đ nh v t i "L a
đ o chi m đo t tài s n" trong lu t hình s Vi t Nam hi n hành mà không nghiên
c u pháp lu t c a n c ngoài.
+ Ph m vi v không gian và th i gian: Ng i vi t ch s d ng các s li u có
liên quan đ n đ tài t n m 2010 đ n 06 tháng đ u n m 2014 t i đ a bàn t nh Cà
Mau.

Trang 2


Trong đ tài, tác gi t p trung nghiên c u d u hi u pháp lý c b n c a t i
L a đ o chi m đo t tài s n, m t s v n đ lý lu n v đ nh t i danh đ i v i t i
ph m này mà không nghiên c u v ch tài hình s đ i v i ng i ph m t i này.
Bên c nh đó, tác gi c ng không đi sâu phân tích toàn b th c tr ng công tác
đ u tranh, x lý t i L a đ o chi m đo t tài s n trên đ a bàn c n c mà ch đánh
giá s l c v th c tr ng ho t đ ng đ nh t i danh t i L a đ o chi m đo t tài s n
m t s đ a ph ng trong nh ng n m g n đây.
4. C s ph ng pháp lu n vƠ ph ng pháp nghiên c u
tài đ c nghiên c u trên c s ph ng pháp lu n c a ch ngh a MácLênin v duy v t bi n ch ng, chính sách Hình s c a ng và Nhà n c. Ngoài ra,
ng i vi t còn s d ng ph ng pháp phân tích, t ng h p, so sánh các quy đ nh c a
pháp lu t, các quan đi m khoa h c khác nhau có liên quan đ n t i L a đ o chi m
đo t tài s n t đó, làm sáng t v n đ nghiên c u.
5. K t c u c a đ tƠi
Ngoài l i nói đ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, n i dung c a
chuyên đ g m 2 ch ng:
Ch ng 1: M t s v n đ lý lu n v đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m
đo t tài s n.
Ch ng 2: M t s v n đ th c ti n v ho t đ ng đ nh t i danh đ i v i t i
L a đ o chi m đo t tài s n và ki n ngh nh m nâng cao ch t l ng đ nh t i danh

đ i v i t i ph m này.

Trang 3


CH

NG 1

LÝ LU N V
NH T I DANH I V I T I L A
1.1. M t s v n đ lý lu n v đ nh t i danh

O CHI M O T TÀI S N

1.1.1. Khái ni m “đ nh t i ếanh”
V khái ni m đ nh t i danh, có quan đi m cho r ng: " nh t i danh là m t
ho t đ ng t t ng ch c a riêng các c quan ti n hành t t ng, ng i ti n hành t
t ng và m t s c quan khác có th m quy n theo quy đ nh c a BLTTHS, b ng
ph ng pháp chuyên môn, nghi p v c a mình đ tìm ra và "đ t tên" cho m t hành
vi ph m t i". Theo tác gi , n i dung khái ni m này h n ch v m t b n ch t c ng
nh ph m vi các ch th có th ti n hành ho t đ ng đ nh t i danh khi ch th a nh n
đ nh t i danh là m t ho t đ ng t t ng do các ch th có th m quy n t t ng ti n
hành.
V b n ch t, đ nh t i danh là ho t đ ng nh n th c có tính logic gi a lý lu n
và th c ti n, là s xác nh n v m t pháp lý s phù h p gi a hành vi nguy hi m cho
xã h i đã th c hi n trong th c t khách quan v i các d u hi u trong c u thành t i
ph m t ng ng đ c quy đ nh trong BLHS. Nói cách khác, đ nh t i danh là vi c
xác đ nh m t hành vi c th đã th c hi n th a mãn đ y đ các d u hi u c a c u
thành t i ph m c a t i nào trong s các t i ph m đã đ c quy đ nh trong BLHS.

Trên c s nghiên c u b n ch t c a ho t đ ng đ nh t i danh c ng nh các
ch th th c hi n ho t đ ng này, tác gi đ a ra khái ni m v đ nh t i danh nh sau:
" nh t i danh là ho t đ ng nh n th c do các c quan, t ch c, cá nhân th c hi n
d a trên s nghiên c u, phân tích, đánh giá m t hành vi nh m xác đ nh hành vi đó
có ph i là t i ph m hay không, n u là t i ph m thì t i ph m đó đ c quy đ nh
trong đi u kho n nào c a BLHS hi n hành".
C n c vào ch th th c hi n vi c đ nh t i danh, khoa h c lu t hình s chia
đ nh t i danh thành 2 nhóm:
M t là, đ nh t i danh chính th c.
nh t i danh chính th c là s đánh giá v m t nhà n c tính ch t pháp lý
hình s c a m t hành vi nguy hi m cho xã h i c th do các ch th đ c Nhà
n c y quy n th c hi n bao g m: i u tra viên, Ki m sát viên, Th m phán, H i
th m. Nh ng đánh giá, k t lu n c a ch th đ nh t i danh chính th c là c s pháp
lý đ kh i t v án, đ áp d ng các bi n pháp ng n ch n, là c s đ ra K t lu n
đi u tra, Quy t đ nh truy t , B n án, Quy t đ nh đình ch đi u tra, Quy t đ nh đình
ch v án…
Trang 4


Hai là, đ nh t i danh không chính th c.
nh t i danh không chính th c là s đánh giá không ph i v m t Nhà n c
tính ch t pháp lý c a m t hành vi nguy hi m cho xã h i c th . Ch th đ nh t i
danh trong tr ng h p này có th là b t k cá nhân, t ch c nào quan tâm đ n m t
v án hình s c th . nh t i danh không chính th c không làm phát sinh quy n
và ngh a v pháp lý c a các bên có liên quan trong v án mà ch là s th hi n
nh n th c pháp lu t hình s c a cá nhân c ng nh ý ki n, quan đi m riêng c a các
ch th đ nh t i danh.
1.1.2. Ý ngh a Ế a vi Ế đ nh t i danh
nh t i danh có ý ngh a quan tr ng c v lý lu n và th c ti n.
i v i ho t đ ng đ nh t i danh chính th c, đ nh t i danh nh h ng tr c

ti p đ n sinh m ng chính tr c a m t con ng i. nh t i danh đúng là ti n đ cho
vi c phân hóa trách nhi m hình s , cá th hóa hình ph t m t cách công minh, có
c n c pháp lu t. nh t i danh sai s d n đ n nhi u h qu x u kéo theo không ch
đ i v i riêng cá nhân ng i b k t t i mà còn đ i v i c xã h i và nh h ng đ n
uy tín c a Nhà n c… Chính vì v y, vai trò c a vi c đ nh t i danh r t to l n. Vi c
đ nh t i danh c n đ c th c hi n m t cách chính xác trong b t c giai đo n t t ng
nào, và ph i xác đ nh đây là trách nhi m c a các c quan ti n hành t t ng đ
nh m b o v pháp ch xã h i ch ngh a, b o v công lý và b o v quy n l i chính
đáng công dân.
i v i ho t đ ng đ nh t i danh không chính th c, vi c đ nh t i danh chính
xác giúp cho vi c nh n th c pháp lu t đ c th ng nh tv m t lý lu n, đ ng th i là
c s cho vi c đ a ra ki n ngh , gi i pháp hoàn thi n quy đ nh pháp lu t trong
tr ng h p quy đ nh pháp lu t ch a ch t ch . Ng c l i, đ nh t i danh sai d n t i
vi c các cá nhân nghiên c u (ch y u là gi ng viên, sinh viên lu t, cán b ki m sát,
công an, th m phán…) mâu thu n trong nh n th c pháp lu t, th m chí nh n th c
l ch l c và h qu l n nh t đó là vi c áp d ng pháp lu t không chính xác khi v n
d ng vào th c ti n công tác d n đ n h qu nh đã trình bày n i dung th nh t.
Nh v y, c v lý lu n và th c ti n đ u đòi h i vi c đ nh t i danh ph i th t
đ y đ và chính xác. có th th c hi n đ c đi u đó, nh t thi t ph i d a trên y u
t c n và đ c a vi c đ nh t i danh, đó là c u thành t i ph m.V n i dung, c u
thành t i ph m là các d u hi u đi n hình nh t, đ c tr ng nh t có tính ch t l p l i
trong các hành vi ph m t i cùng lo i, nói lên b n ch t c a t i ph m y và đ c nhà
làm lu t pháp đi n hóa trong BLHS. Tính ch t c a c u thành t i ph m là khuôn
Trang 5


m u pháp lý c a t i ph m và là c s pháp lý duy nh t cho vi c đ nh t i danh. Ch
trên c s xác nh n s phù h p đ y đ các d u hi u c a c u thành t i ph m thì m i
có c n c đ kh ng đ nh hành vi c a m t ng i b lu t hình s c m.Do đó, khi
nghiên c u v vi c đ nh t i đ i v i b t k t i ph m c th , không th không nghiên

c u c u thành t i ph m đó theo quy đ nh c a BLHS hi n hành.
làm c s cho vi c nghiên c u m t s v n đ lý lu n v đ nh t i đ i v i
t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n, n i dung ti p theo, tác gi s trình bày nh n
th c v c u thành t i ph m này theo quy đ nh c a BLHS hi n hành.
1.2. C u thƠnh t i L a đ o chi m đo t tƠi s n theo quy đ nh pháp lu t
Vi t Nam hi n hƠnh
T i L a đ o chi m đo t đ

c quy đ nh t i

i u 139 BLHS hi n hành nh

sau:
ắ1.Ng i nào b ng th đo n gian d i chi m đo t tài s n c a ng i khác có
giá tr t hai tri u đ ng đ n d i n m m i tri u đ ng ho c d i hai tri u đ ng
nh ng gây h u qu nghiêm tr ng ho c đã b x ph t hành chính v hành vi chi m
đo t ho c đã b k t án v t i chi m đo t tài s n, ch a đ c xoá án tích mà còn vi
ph m, thì b ph t c i t o không giam gi đ n ba n m ho c ph t tù t sáu tháng
đ n ba n m.
2. Ph m t i thu c m t trong các tr ng h p sau đây, thì b ph t tù t hai
n m đ n b y n m:
a) Có t ch c;
b) Có tính ch t chuyên nghi p;
c) Tái ph m nguy hi m;
d) L i d ng ch c v , quy n h n ho c l i d ng danh ngh a c quan, t ch c;
đ) Dùng th đo n x o quy t;
e) Chi m đo t tài s n có giá tr t n m m i tri u đ ng đ n d i hai tr m
tri u đ ng;
g) Gây h u qu nghiêm tr ng.
3. Ph m t i thu c m t trong các tr ng h p sau đây, thì b ph t tù t b y

n m đ n m i l m n m:
a) Chi m đo t tài s n có giá tr t hai tr m tri u đ ng đ n d i n m tr m
tri u đ ng;
b) Gây h u qu r t nghiêm tr ng.
Trang 6


4. Ph m t i thu c m t trong các tr ng h p sau đây, thì b ph t tù t m i
hai n m đ n hai m i n m ho c tù chung thân:
a) Chi m đo t tài s n có giá tr t n m tr m tri u đ ng tr lên;
b) Gây h u qu đ c bi t nghiêm tr ng.
5. Ng i ph m t i còn có th b ph t ti n t m i tri u đ ng đ n m t tr m
tri u đ ng, t ch thu m t ph n ho c toàn b tài s n, b c m đ m nhi m ch c v ,
c m hành ngh ho c làm công vi c nh t đ nh t m t n m đ n n m n m.”
D a vào quy đ nh c a i u lu t này, có th hi u t i L a đ o chi m đo t tài
s n là hành vi chi m đo t tài s n ng i khác b ng th đo n gian d i. Hành vi l a
đ o chi m đo t tài s n c u thành t i khi th a mãn m t trong hai tr ng h p sau:
a/ Tài s n chi m đo t có giá tr t 2 tri u đ ng tr lên;
b/ Tài s n chi m đo t có giá tr d i 2 tri u đ ng nh ng:
- Gây h u qu nghiêm tr ng, ho c
- ã b x ph t hành chính v hành vi chi m đo t, ho c
- ã b k t án v t i chi m đo t và ch a đ c xóa án tích.
T ng t nh các t i ph m khác, c u thành t i L a đ o chi m đo t tài s n
bao g m b n y u t sau:
1.2.1. Ch th
Ch th c a t i ph m này là cá nhân có n ng l c trách nhi m hình s (t c là
không b m c b nh tâm th n ho c các b nh khác làm m t kh n ng nh n th c ho c
kh n ng đi u khi n hành vi), đã th c hi n hành vi l a đ o chi m đo t tài s n và
đ t đ tu i ch u trách nhi m hình s theo lu t đ nh. C th , ng i t đ 14 tu i tr
lên nh ng ch a đ 16 tu i ch là ch th c a t i ph m này trong tr ng h p r t

nghiêm tr ng và đ c bi t nghiêm tr ng quy đ nh t i i u kho n 3 và 4 đi u 139
BLHS hi n hành. Ng i t đ 16 tu i tr lên là ch th c a t t c tr ng h p ph m
t i quy đ nh t i kho n 1, kho n 2, kho n 3, kho n 4 i u 139 BLHS hi n hành.
1.2.1. KháẾh th
Khách th c a t i L a đ o chi m đo t tài s n là quy n s h u c a Nhà n c,
cá nhân, t ch c.Ng i th c hi n hành vi ph m t i thông qua vi c tác đ ng đ n đ i
t ng là tài s n c a ng i khác đã xâm ph m tr c ti p đ n quy n s h u.Trong
m t s tr ng h p, t i ph m này có th gián ti p xâm ph m đ n quan h xã h i

Trang 7


khác nh quan h nhân thân (tính m ng, s c kh e) ho c an ninh, tr t t xã h i1.
Tuy nhiên, do cách th c xâm ph m c a t i ph m đ n các quan h xã h i này mà
các quan h này không đ c xem là khách th c a t i L a đ o chi m đo t tài s n.
i t ng tác đ ng c a t i ph m này là tài s n bao g m v t, ti n, gi y t có
giá và các quy n tài s n2. Tác gi th ng nh t v i quan đi m: Tài s n là đ i t ng
tác đ ng c a t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n ph i có đ c đi m là còn n m
trong s chi m h u, s qu n lý c a ch tài s n ho c ng i qu n lý tài s n ho c
đang trong s chi m h u c a ng i ph m t i3. Tài s n đã thoát li kh i s chi m
h u, s qu n lí c a ch tài s n, ng i qu n lý (tài s n b th t l c) thì không còn là
đ i t ng c a t i ph m này. Bên c nh đó, m t s tài s n đ c bi t c ng không ph i
là đ i t ng c a t i ph m này nh : ph ng ti n giao thông v n t i, thông tin liên
l c có liên quan đ n an ninh qu c gia, v khí quân d ng, ph ng ti n k thu t quân
s , tài nguyên thiên nhiên, ma túy…
1.2.3. M t kháẾh quan
M t khách quan c a t i ph m là t ng h p nh ng bi u hi n bên ngoài c a t i
ph m th hi n qua các y u t : hành vi, h u qu , m i quan h nhân qu gi a hành vi
và h u qu … Sau đây, tác gi s l n l t làm sáng t ba y u t này trong m t
khách quan c a c u thành t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n.

- V hành vi khách quan c a t i L a đ o chi m đo t tài s n;
M t trong nh ng đ c tr ng c b n c a t i L a đ o chi m đo t tài s n đó là
cách th c th c hi n vi c chi m đo t tài s n. Theo i u 139 thì hành vi l a đ o
chi m đo t tài s n là hành vi chi m đo t tài s n c a ng i khác b ng th đo n
gian d i. Do đó, theo tác gi đ nh n th c đúng đ n v t i L a đ o chi m đo t tài
s n c n làm rõ 2 y u t “th đo n gian d i” và “chi m đo t” tài s n.
Theo T đi n Ti ng Vi t, th đo n là cách th c th c hi n công vi c th ng
là khôn khéo, x o trá, m ám ho c lén lút, ch nh m đ t đ c m c đích, b t ch p
các giá tr hay chu n m c đã có trong xã h i. Gian d i là d i trá, không th t. “Th
đo n gian d i” có th hi u là th c hi n m t vi c gì đó b ng cách th c d i trá. Th
đo n gian d i c a ng i ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n là hành vi c ý đ a ra
thông tin không đúng s th t nh m đ ng i khác tin đó là s th t. Trên th c t ,
th đo n gian d i đ c th hi n b ng nh ng hành vi khác nhau do ng i ph m t i
Trong các tr ng h p gây h u qu nghiêm tr ng, r t nghiêm tr ng, đ c bi t nghiêm tr ng theo quy đ nh t i Thông
t liên t ch s 02/2001/TTLT – TANDTC –VKSNDTC – BCA - BTP ngày 25/12/2001.
2
i u 172 B lu t Dân s n m 1995, i u 163 B lu t Dân s Vi t Nam n m 2005.
3
Trong tr ng h p ng i ph m t i dùng th đo n gian d i đ chi m đo t tài s n đáng l ph i giao cho ng i b l a
d i. Vì tin vào thông tin gian d i c a ng i ph m t i nên ng i b l a d i đã nh n nh m tài s n ho c không nh n.
1

Trang 8


l a ch n tùy thu c vào đi u ki n, hoàn c nh c th nh : B ng l i nói d i, gi m o
gi y t , gi danh ng i có ch c v quy n h n, gi danh các c quan Nhà n c, t
ch c xã h i đ thông qua vi c ký k t h p đ ng... nh m t o lòng tin n i ch s h u
ho c ng i qu n lý tài s n và chi m đo t tài s n.
Khác v i “th đo n gian d i”, “chi m đo t” không ph i là đ c tr ng riêng

bi t c a t i L a đ o chi m đo t tài s n mà còn là d u hi u đ nh t i c a nhi u t i
ph m xâm ph m s h u khác nh : C p tài s n ( i u 133), B t cóc nh m chi m
đo t tài s n ( i u 134), C ng đo t tài s n ( i u 135), C p gi t tài s n ( i u
136), Công nhiên chi m đo t tài s n ( i u 137), Tr m c p tài s n ( i u 138) và
L m d ng tín nhi m chi m đo t tài s n ( i u 140).
Theo T đi n ti ng Vi t, “chi m đo t” là “chi m c a ng i làm c a mình,
b ng cách d a vào v l c, quy n th ”4. Còn theo đ nh ngh a đ c ghi nh n t i giáo
trình Lu t Hình s ph n 2 c a tr ng
i h c Lu t Hà N i thì: “Chi m đo t là
hành vi c ý chuy n d ch trái pháp lu t tài s n đang thu c s qu n lý c a ch tài
s n thành tài s n c a mình”. Quan đi m này th hi n đ c b n ch t c a khái ni m
chi m đo t nh ng đã đ ng nh t d u hi u chi m đo t v i hành vi chi m đo t mà
không đ c p đ n m c đích chi m đo t có trong c u thành m t s t i ph m nh :
C p tài s n ( i u 133), B t cóc nh m chi m đo t tài s n ( i u 134), C ng đo t
tài s n ( i u 135). Do đó, tác gi th ng nh t v i ý ki n cho r ng: “Chi m đo t là
vi c c ý chuy n d ch trái pháp lu t tài s n đang đ c s qu n lí c a ch s h u
thành tài s n c a mình. Chúng đ c bi u hi n d i d ng hành vi ho c m c đích
ph m t i”5.
Qua nghiên c u, tác gi nh n th y, “chi m đo t” là d u hi u đ nh t i trong
hành vi khách quan c a t i L a đ o chi m đo t tài s n ch đ c bi u hi n d i
d ng hành vi chi m đo t. Hành vi này đ c quy t đ nh b i ý th c chi m đo t c a
ng i ph m t i.
Hành vi chi m đo t c a ng i ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n đ c
hi u là hành vi khách quan làm cho ng i b h i m t kh n ng th c hi n quy n
chi m h u, s d ng, đ nh đo t tài s n c a mình và t o cho ng i ph m t i kh
n ng th c hi n đ c vi c chi m h u, s d ng, đ nh đo t tài s n đó m t cách trái
pháp lu t6.

T đi n ti ng Vi t -Vi n ngôn ng h c (Hoàng Phê ch biên) - Nxb T đi n Bách Khoa, tr.212;
Ths Thái Chí Bình - “M t vài ý ki n v d u hi u chi m đo t trong các t i xâm ph m s h u có tính chi m đo t”

6
Giáo trình Lu t Hình s ph n 2 c a tr ng i h c Lu t Hà N i, 2006, trang 12
4

5

Trang 9


Hành vi chi m đo t trong t i l a đ o có hai hình th c th hi n c th : N u
tài s n b chi m đo t đang trong s chi m h u c a ch tài s n thì hình th c th
hi n c th c a hành vi chi m đo t là hành vi nh n tài s n t ng i b l a d i. Vì
đã tin vào thông tin c a ng i ph m t i nên ng i b l a d i đã giao nh m tài s n.
Khi nh n đ c tài s n c ng là lúc ng i ph m t i làm ch đ c tài s n đ nh chi m
đo t và ng i b l a d i đã m t kh n ng làm ch tài s n đó trên th c t . N u tài
s n b chi m đo t đang trong s chi m h u c a ng i ph m t i thì hình th c th
hi n c th c a hành vi chi m đo t là hành vi gi l i tài s n đáng l ph i giao cho
ng i b l a d i. Vì đã tin vào thông tin c a ng i ph m t i nên ng i b l a d i
đã nh n nh m tài s n ho c không nh n. Khi ng i b l a d i nh n nh m ho c
không nh n tài s n c ng là lúc ng i ph m t i l a đ o đã làm ch đ c tài s n b
chi m đo t và ng i b l a d i đã m t tài s n đó.
Cho dù đ c th c hi n d i b t k hình th c nào đi n a thì hành vi chi m
đo t ch có th t o ra cho ng i ph m t i kh n ng xác l p quy n s h u m t cách
b t h p pháp đ i v i tài s n chi m đo t đ c và đây chính là bi u hi n đ u tiên c a
hành vi chi m đo t. V pháp lí, hành vi chi m đo t không làm cho ng i b h i
m t đi các quy n n ng thu c quy n s h u mà ch làm m t kh n ng th c hi n các
quy n n ng đó đ i v i tài s n b chi m đo t.
Nh v y, hành vi chi m đo t tài s n b ng th đo n gian d i đ c tr ng c a t i
L a đ o chi m đo t tài s n đ c hi u là hành vi cung c p cho ch tài s n ho c
ng i qu n lý tài s n h p pháp thông tin sai s th t khi n h tin t ng r i giao tài

s n cho ng i ph m t i (ho c ng i ph m t i không ph i giao tr tài s n mà đáng
l ph i giao cho ng i b l a d i). Trong đó, hành vi cung c p cho ch tài s n ho c
ng i qu n lý tài s n h p pháp thông tin sai s th t là nguyên nhân tr c ti p, quy t
đ nh vi c chi m đo t c a ng i ph m t i đ i v i tài s n đó.
Qua nghiên c u, tác gi nh n th y gi a “th đo n gian d i” và “hành vi
chi m đo t” có quan h m t thi t, th ng nh t và ph thu c m t chi u trong đó
“hành vi chi m đo t” ph thu c tuy t đ i vào “th đo n gian d i”. S l thu c c a
hành vi chi m đo t vào th đo n gian d i th hi n qua vi c hành vi gian d i là cách
th c đ ng i ph m t i chi m đo t tài s n và chi m đo t tài s n v a là m c đích
v a là k t qu c a hành vi gian d i. N u hành vi chi m đo t c a ng i ph m t i
đ c th c hi n b ng cách th c, th đo n khác không ph i là th đo n gian d i thì
ch c ch n không ph i là hành vi L a đ o chi m đo t tài s n. Ng c l i, ngoài vi c
có th đo n gian d i, làm cho ng i khác tin, l m t ng nh ng thông tin gi do
Trang 10


ng i ph m t i cung c p là th t và “t nguy n” giao tài s n, ng i ph m t i L a
đ o chi m đo t tài s n không c n có b t k hành vi ho c th đo n nào khác (nh
giành, gi t, lén lút l y tài s n…) đ chi m đo t tài s n. Chính m i quan h gi a th
đo n gian d i và hành vi chi m đo t là d u hi u đ c tr ng riêng bi t c a t i ph m
này. Tuy nhiên, khi đ nh t i danh c n l u ý, trong m t s tr ng h p, m c dù hành
vi chi m đo t tài s n và th đo n gian d i c a ng i ph m t i có quan h nh trên
nh ng không đ nh t i L a đ o chi m đo t tài s n mà ph i đ nh m t t i danh khác
vì khách th b xâm ph m không ph i là quy n s h u. N i dung này s đ c phân
tích t i m c 1.3.2.1.
Bên c nh hành vi khách quan thì h u qu c ng là m t y u t c a m t khách
quan c a c u thành t i ph m.
H u qu c a t i l a đ o chi m đo t tài s n có th là thi t h i v t ch t: tài
s n, tính m ng, s c kh e ho c các thi t h i phi v t ch t7.
Tuy nhiên, thi t h i th c t v tài s n (tài s n đã b chi m đo t) không ph i

là d u hi u b t bu c đ đ nh t i trong c u thành c b n c ng nh c u thành t ng
n ng c a t i L a đ o chi m đo t tài s n. Không xét t i các tình ti t khác, ch c n
có c n c xác th c v vi c m t ng i đã th c hi n hành vi gian d i và hành vi đó
nh m chi m đo t tài s n có giá tr t 2.000.000đ đ n d i 50.000.000đ nh ng vì
nguyên nhân khách quan mà ng i đó ch a chi m đo t đ c tài s n ho c đã chi m
đo t đ c nh ng giá tr th c t c a tài s n đã chi m đo t ít h n 2.000.000đ thì v n
xác đ nh ng i đó ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n theo kho n 1 i u 139
BLHS (thu c tr ng h p ph m t i ch a đ t8).
Ví d : Ngày 01/01/2010, A trú t i ph ng 6, qu n 8, TP.H b x lý hành
chính v hành vi tr m c p tài s n. Vào th i đi m đó, ph ng 6 ti n hành x t mu i
ch ng d ch s t xu t huy t. Có ý th c chi m đo t tài s n c a ng i khác đ tiêu xài,
bi t gia đình bà B (70 tu i) không có ai nhà nên ngày 01/02/2010, A n m c l ch
s đ n nhà bà B gi làm cán b ph ng đ n yêu c u bà B n p ti n thu c x t mu i
2.000.000đ. Bà B bi t đây là th đo n l a đ o nên tri hô qu n chúng b t gi A.
Trong tr ng h p này, m c dù A ch a chi m đo t đ c 2.000.000đ nh ng hành vi
c a A đã đ y u t c u thành t i L a đ o chi m đo t tài s n quy đ nh t i kho n 1
i u 139 BLHS thu c tr ng h p ph m t i ch a đ t.

7
8

Ti u m c 3, M c I Thông t liên tích s 02/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP;
Tác gi s phân tích c th h n n i dung này m c 1.3.2.3.

Trang 11


T ng t , n u xác đ nh đ c ng i ph m t i đã th c hi n hành vi l a đ o
nh m chi m đo t tài s n có giá tr t 50.000.000đ đ n d i 200.000.000đ ho c t
200.000.000đ đ n d i 500.000.000đ ho c t 500.000.000đ tr lên nh ng vì

nguyên nhân khách nên nên ch a chi m đo t đ c tài s n có giá tr nh ý th c ch
quan c a ng i ph m t i thì v n ph i kh ng đ nh ng i đó ph m t i L a đ o
chi m đo t tài s n theo các kho n 2, 3, 4 c a i u 139 BLHS thu c tr ng h p
ph m t i ch a đ t t ng ng v i giá tr tài s n là đ i t ng c a t i ph m.
Theo quy đ nh t i kho n 1 i u 139 BLHS, trong tr ng h p tài s n là đ i
t ng tác đ ng c a t i ph m có giá tr d i 2.000.000 đ ng thì ph i kèm theo đi u
ki n “gây h u qu nghiêm tr ng”, ho c đã b x ph t hành chính v hành vi chi m
đo t ho c đã b k t án v t i chi m đo t tài s n, ch a đ c xoá án tích mà còn vi
ph m thì m i c u thành t i L a đ o chi m đo t tài s n. “Gây h u qu nghiêm
tr ng” c ng là tính ti t đ nh khung t ng n ng đ c quy đ nh t i kho n 2 i u 139
BLHS. Ngoài ra, “gây h u qu r t nghiêm tr ng”, “gây h u q a đ c bi t nghiêm
tr ng” là nh ng tình ti t đ nh khung t ng n ng đ c quy đ nh t i kho n 3, kho n 4
i u 139BLHS. Nh ng tình ti t này đ c hi u là ng i ph m t i do th c hi n
hành vi ph m t i mà đã gây ra nh ng thi t h i nghiêm tr ng v s c kh e, tính
m ng cho ng i khác ho c gây ra các thi t h i phi v t ch t nh gây nh h ng x u
đ n tình hình tr t t tr an đ a ph ng, gây hoang mang cho nhân dân trong m t
đ a bàn nh t đ nh9. Khác v i thi t h i v tài s n, các thi t h i v s c kh e, tính
m ng và các thi t h i phi v t ch t ph i là các thi t h i x y ra trên th c t .
Hai là, m i quan h nhân qu gi a hành vi khách quan và h u qu c a t i
L a đ o chi m đo t tài s n
Trong m t khách quan c a t i L a đ o chi m đo t tài s n, hành vi chi m
đo t tài s n b ng th đo n gian d i và thi t h i v tài s n có m i quan h nhân qu
v i nhau. Hành vi chi m đo t tài s n b ng th đo n gian d i là nguyên nhân tr c
ti p làm phát sinh thi t h i v tài s n. Thi t h i v tài s n là h u qu c a vi c ng i
ph m t i th c hi n hành vi chi m đo t tài s n b ng cách th c gian d i. M i quan
h gi a hành vi và h u qu trong tr ng h p này còn đ c th hi n vi c ng i
ph m t i gây ra thi t h i v tài s n b ng th đo n gian d i và ch b ng th đo n
gian d i thì ng i ph m t i m i chi m đo t đ c tài s n.

9

Ti t 3.4, ti u m c 3, M c I Thông t liên tích s 02/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA-BTP.

Trang 12


1.2.4. M t Ếh quan
Khi nghiên c u m t ch quan c a t i L a đ o chi m đo t tài s n c n nghiên
c u các y u t sau: l i, đ ng c , m c đích ph m t i.
L i c a ng i ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n là l i c ý tr c ti p.
Ng i ph m t i bi t mình có hành vi l a d i và mong mu n hành vi l a d i đó có
k t qu đ có th chi m đo t đ c tài s n.
Trong c u thành t i ph m này, m c đích ph m t i có ý ngh a r t quan tr ng.
Vi c xác đ nh chính xác m t ng i có m c đích chi m đo t hay không (ch y u
d a vào ý th c c a ch th 10), n y sinh t i th i đi m nào (tr c, trong ho c sau khi
có th đo n gian d i) giúp phân đ nh ranh gi i gi a t i L a đ o chi m đo t tài s n
m t s t i danh khác đ c quy đ nh trong BLHS c ng nh các vi ph m trong th c
hi n h p đ ng dân s , kinh t .
Bên c nh đó, khi nghiên c u c u thành t i ph m này, không th tách r i m c
đích chi m đo t v i hành vi chi m đo t và th đo n gian d i c a ng i ph m t i.
B i n u m c đích chi m đo t không g n li n v i hành vi chi m đo t và th đo n
gian d i thì d n đ n m t s quan đi m đ nh t i sai l m sau đây:
- Không c n xác đ nh ch th có ý th c chi m đo t tài s n hay không, c có
th đo n gian d i là coi nh ph m t i l a đ o chi m đo t tài s n.Quan đi m này sai
l m ch đ ng nh t m i hành vi gian d i v i t i L a đ o chi m đo t tài s n mà
không lo i tr vô s các vi ph m quan h dân s , kinh t đ n thu n. Ví d : M t
ng i có hành vi kê khai gian l n v giá tr tài s n b o đ m khi làm h s vay tín
d ng ngân hàng. Hàng tháng, ng i này v n đóng lãi su t đ y đ cho ngân hàng.
Khi s vi c b phát hi n, ngân hàng t cáo ng i này v hành vi l a đ o chi m
đo t tài s n. Tuy nhiên, vi c gian l n c a ng i nh m ch nh m vay v n ngân hàng

mà không nh m m c đích chi m đo t nên không th xác đ nh ng i đó ph m t i
l a đ o chi m đo t tài s n.
- N u m t ng i có m c đích chi m đo t tài s n, có th đo n gian d i nh m
ti p c n tài s n sau đó lén lút l y tài s n ho c gi t l y tài s n và nhanh chóng t u
thoát... thì đ u coi là ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n.
Quan đi m này sai l m ch không xác đ nh đ c ý ngh a c a th đo n
gian d i đ i v i vi c chi m đo t tài s n trong t i L a đ o chi m đo t tài s n 11.
Trong các tr ng h p này c n xác đ nh hành vi nào là hành vi quy t đ nh vi c
Tác gi phân tích rõ h n t i m c 1.3.2.1
Tác gi đã phân tích n i dung này t i m c 1.2.3.

10
11

Trang 13


chi m đo t tài s n và đ i chi u hành vi y v i các hành vi khách quan c a các t i
ph m t ng ng đ c quy đ nh trong BLHS nh t i Tr m c p tài s n hay C p
gi t tài s n...
Nh v y, qua nghiên c u các y u t c u thành, tác gi m nh d n đ a ra khái
ni m v t i L a đ o chi m đo t tài s n nh sau: L a đ o chi m đo t tài s n là t i
ph m đ c quy đ nh t i i u 139 BLHS, đ c đ c tr ng b i hành vi chi m đo t
tài s n ch b ng th đo n gian d i do ng i đ tu i theo quy đ nh pháp lu t, có
n ng l c trách nhi m hình s th c hi n v i l i c ý, xâm ph m quy n s h u c a
các cá nhân, t ch c.
Sau khi nghiên c u v lý lu n đ nh t i danh và c u thành t i L a đ o chi m
đo t tài s n nh trên, tác gi có nh n th c v m t s v n đ lý lu n v đ nh t i đ i
v i t i L a đ o chi m đo t tài s n nh sau:
1.3. M t s v n đ lý lu n v đ nh t i đ i v i t i L a đ o chi m đo t tƠi s n

1.3.1. Khái ni m đ nh t i danh t i L a đ o chi m đo t tài s n
T nh ng c s lý lu n v đ nh t i danh, c n c quy đ nh t i i u 139 c a
BLHS và các d u hi u đ c tr ng c u thành t i L a đ o chi m đo t tài s n, tác gi
đ a ra khái ni m v vi c đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m đo t tài s n nh
sau: " nh t i danh t i L a đ o chi m đo t tài s n là ho t đ ng nh n th c do các
c quan, t ch c, cá nhân th c hi n trên c s xem xét, đánh giá, phân tích m t
hành vi xem hành vi đó có th a mãn nh ng d u hi u c a c u thành t i L a đ o
chi m đo t tài s n hay không, n u có thì nó thu c đi m, kho n nào c a i u 139
BLHS".
M c dù, i u 139 B lu t hình s Vi t Nam n m 1999 (đã đ c s a đ i, b
sung n m 2009) đã quy đ nh c th d u hi u đ c tr ng c b n c a t i L a đ o
chi m đo t tài s n tuy nhiên, hành vi ph m t i trên th c t x y ra v i muôn hình
muôn v , vô cùng đa d ng, ph c t p d n đ n vi c đ nh t i trong nhi u tr ng h p
g p nhi u khó kh n. Sau đây, tác gi xin trình bày m t s đi u c n l u ý khi đ nh
t i danh đ i v i t i ph m này
1.3.2. M t s v n đ c n l u ý khi đ nh t i ếanh đ i v i t i L a đ o chi m
đo t tài s n
1.3.2.1. M t s v n đ c n l u ý khi đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m
đo t tài s n c n c vào nh ng y u t c u thành t i ph m
M t là, khi đ nh t i đ i v i t i l a đ o chi m đo t tài s n c n chú ý đ tu i
c a ng i ph m t i và các tình ti t đ nh khung hình ph t. N u ng i ph m t i
Trang 14


thu c tr ng h p quy đ nh t i kho n 3 và kho n 4 i u 139 B lu t hình s thì c n
xác đ nh ng i ph m t i đ 14 tu i là đã ph i ch u trách nhi m hình s , nh ng n u
thu c tr ng h p quy đ nh t i kho n 1 và kho n 2 i u 139 B lu t hình s thì
ng i ph m t i ph i đ 16 tu i m i ph i ch u trách nhi m hình s .
Hai là, m c dù t i L a đ o chi m đo t tài s n đ c đ c tr ng b i hành vi
chi m đo t tài s n b ng th đo n gian d i tuy nhiên không ph i c có hành vi

chi m đo t tài s n b ng th đo n gian d i là đ nh t i L a đ o chi m đo t tài s n.
B i trong th c ti n xét x còn nhi u tr ng h p ng i ph m t i th c hi n hành vi
chi m đo t b ng th đo n gian d i nh : hành vi làm vé xem bóng đá gi đem bán
l y ti n, hành vi gian d i tr ng vi c cân, đong, đo, đ m, tính gian, đánh tráo lo i
hàng... đ gây thi t h i cho khách hàng, hành vi làm hàng gi , buôn bán hàng gi
đ đánh l a ng i tiêu dùng; hành vi l a đ o chi m đo t các ch t ma tuý; hành vi
l a đ o chi m đo t v khí, hành vi gian d i trong th ng m i đi n t , kinh doanh
ti n t , huy đ ng v n tín d ng, mua bán và thanh toán c phi u qua m ng nh m
chi m đo t tài s n…; nh ng hành vi này đã đ c B lu t hình s quy đ nh thành
t i ph m đ c l p. Do đó, khi đ nh t i c n xác đ nh ng i đó ph m vào các t i danh
t ng ng khác nh : t i Làm vé gi quy đ nh t i i u 164 B lu t hình s ; t i L a
d i khách hàng quy đ nh t i i u 162 B lu t hình s ; t i Làm hàng gi , buôn bán
hàng gi quy đ nh t i các i u 155, 156, 157 và 158 B lu t hình s , t i Chi m
đo t ch t ma tuý quy đ nh t i i u 194 B lu t hình s , t i Chi m đo t v khí quân
d ng quy đ nh t i i u 230 B lu t hình s , t i S d ng m ng máy tính, m ng
vi n thông, m ng Internet ho c thi t b s th c hi n hành vi chi m đo t tài s n quy
đ nh t i i u 226b B lu t hình s .
Ba là, vi c xác đ nh có hay không có ý th c chi m đo t tài s n, th i đi m
xu t hi n ý th c chi m đo t tài s n có ý ngh a quan tr ng trong vi c đ nh t i L a
đ o chi m đo t tài s n. B i, n u ng i ph m t i ch có th đo n gian d i nh ng
không có ý đ nh chi m đo t tài s n thì không ph i là l a đ o chi m đo t tài s n, mà
tu t ng tr ng h p c th mà ng i có hành vi b truy c u trách nhi m hình s v
t i s d ng trái phép tài s n ho c ch là quan h dân s , kinh t ...,trong t i L a đ o
chi m đo t tài s n, ý th c chi m đo t tài s n có tr c khi có vi c giao – nh n tài
s n gi a ng i b h i v i ng i ph m t i. Chính vì th mà ng i ph m t i ph i
th c hi n th đo n gian d i đ ng i b h i tin và giao tài s n. Hay nói cách khác ý
th c chi m đo t tài s nc a ng i ph m t i bao gi c ng có tr c khi có vi c giao –
nh n tài s n gi a ng i b h i v i ng i ph m t i thì m i là hành vi l a đ o chi m
Trang 15

đo t tài s n. N u ý th c chi m đo t tài s n c a ng i ph m t i có sau khi có vi c
giao – nh n tài s n gi a ng i b h i v i ng i ph m t i thì không ph i là l a đ o
chi m đo t tài s n mà tu t ng tr ng h p c th chúng ta có quan đi m đ nh t i
khác t ng ng v i hành vi đó.
Tuy nhiên, do ý th c chi m đo t là y u t thu c m t ch quan c a t i ph m,
t c là chúng n bên trong, không bi u hi n ra bên ngoài nh m t khách quan c a
t i ph m nên vi c đánh giá ý th c chi m đo t không h d dàng. Nh chúng ta đã
bi t, t i ph m là t ng h p c a các y u t bên trong (m t ch quan) và các y u t
bên ngoài (m t khách quan) cùng v i khách th , ch th th c hi n hành viph m
t i. Do ý th c chi m đo t là y u t bên trong nên khi th c hi n ho t đ ng đ nh t i,
đ đánh giá ng i ph m t i khi th c hi n hành vi ph m t i có ý th c chi m đo t
hay không và có vào lúc nào thì c n ph i d a vào m t khách quan bi u hi n ra bên
ngoài (đó là hành vi, đi u ki n, hoàn c nh, công c , ph ng ti n ph m t i …) đ
đánh giá trong s k t h p v i ý chí ch quan c a ng i ph m t i qua s th a nh n
c ah .
B n là, ý ngh a c a vi c xác đ nh ý th c ch quan c a ng i ph m t i đ i
v i giá tr tài s n là đ i t ng tác đ ng c a t i ph m.
Vi c xác đ nh ý th c ch quan c a ng i th c hi n hành vi l a đ o đ i v i
giá tr tài s n là đ i t ng c a vi c chi m đo t có ý ngh a quan tr ng trong vi c xác
đ nh tr ng h p nào b truy c u trách nhi m hình s , tr ng h p nào ch a đ n
m c b truy c u trách nhi m hình s c ng nh xác đ nh kho n c th c a i u 139
khi đ nh t i. Áp d ng h ng d n t i m c 1, 2, 3 và 5 Ph n II Thông t liên t ch s
02/2001/TTLT – TANDTC –VKSNDTC – BCA - BTP ngày 25/12/2001 v vi c
h ng d n m t s quy đ nh t i ch ng XIV “Các t i xâm ph m s h u” thì:
- Giá tr tài s n b chi m đo t đ c xác đ nh theo giá th tr ng c a tài s n đó
t i đ a ph ng vào th i đi m tài s n b chi m đo t;
- Trong tr ng h p có đ y đ c n c ch ng minh r ng ng i có hành vi l a
đ o có ý đ nh xâm ph m đ n tài s n có giá tr c th theo ý th c ch quan c a h ,
thì l y giá tr tài s n đó đ xem xét vi c truy c u trách nhi m hình s đ i v i ng i

có hành vi l a đ o. Ví d : B th y C đeo m t chi c nh n màu vàng. Qua các ngu n
tin, B t ng đây là nh n b ng vàng 9,999, có tr ng l ng 2 ch , nên đã dùng th
đo n gian d i và đã chi m đo t đ c chi c nh n này. Trong tr ng h p này ph i
l y tr giá c a m t chi c nh n b ng vàng 9,999 v i tr ng l ng 2 ch theo th i giá

Trang 16


t i đ a ph ng vào th i đi m chi m đo t đ xem xét vi c truy c u trách nhi m hình
s đ i v i B v t i "L a đ o chi m đo t tài s n".
- Trong tr ng h p có đ y đ c n c ch ng minh r ng ng i có hành vi l a
đ o có ý đ nh xâm ph m đ n tài s n nh ng không quan tâm đ n giá tr tài s n b
xâm ph m (tr giá bao nhiêu c ng đ c) thì l y giá th tr ng c a tài s n b xâm
ph m t i đ a ph ng vào th i đi m tài s n b xâm ph m đ xem xét vi c truy c u
trách nhi m hình s đ i v i ng i đó. Ví d : Vì mu n có ti n tiêu xài nên ngày
01.01.2010, A đã có hành vi l a đ o đ chi m đo t chi c xe đ p c a B. Sau khi l a
m n đ c xe c a B, A bán xe đ c 300.000đ và đem s ti n này ch i game h t.
i mãi không th y A tr xe nh đã h n B báo tin cho công an và b b t gi . Qua
đ nh giá, xác đ nh xe c a B tr giá 2.200.000đ. Trong tr ng h p này c n xác đ nh
A ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n quy đ nh t i đi u 139BLHS. Nh ng n u B
xe c a B ch tr giá 1.200.000đ thì A ch b x lý hành chính v hành vi này mà
thôi.
- Trong nh ng l n ph m t i mà m i l n ph m t i d i m c t i thi u đ truy
c u trách nhi m hình s theo quy đ nh c a BLHS (d i 2 tri u đ ng) và không
thu c m t trong các tr ng h p khác đ truy c u trách nhi m hình s (gây h u qu
nghiêm tr ng; đã b x ph t hành chính; đã b k t án nh ng ch a đ c xóa án
tích...) đ ng th i trong các hành vi xâm ph m đó ch a có l n nào b x ph t hành
chính và ch a h t th i hi u x ph t hành chính, n u t ng giá tr tài s n c a các l n
b xâm ph m b ng ho c trên m c t i thi u đ truy c u trách nhi m hình s theo
quy đ nh c a BLHS, thì ng i th c hi n nhi u l n cùng lo i hành vi l a đ o ph i

b truy c u trách nhi m hình s v t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n theo t ng
giá tr tài s n c a các l n b xâm ph m, n u:
a. Các hành vi l a đ o chi m đo t tài s n đ c th c hi n m t cách liên t c,
k ti p nhau v m t th i gian.
b. Vi c th c hi n các hành vi l a đ o chi m đo t tài s n có tính ch t chuyên
nghi p, l y tài s n do vi c xâm ph m s h u mà có làm ngu n s ng chính
c. V i m c đích xâm ph m s h u, nh ng do đi u ki n, hoàn c nh khách
quan nên vi c l a đ o chi m đo t tài s n ph i đ c th c hi n nhi u l n cho nên giá
tr tài s n b xâm ph m m i l n d i m c 2 tri u đ ng.
Trong các tr ng h p này n u ch c n c vào các hành vi xâm ph m cùng
lo i này (l a đ o chi m đo t tài s n) thì không áp d ng tình ti t t ng n ng “ph m
t i nhi u l n” ( i m g Kho n 1 i u 48 BLHS) và c ng không áp d ng tình ti t
Trang 17


đ nh khung hình ph t “có tính ch t chuyên nghi p” quy đ nh t i kho n 2 c a i u
139 BLHS.
N m là, vi c chuy n giao tài s n trong t i L a đ o chi m đo t tài s n và
trong m t s t i ph m khác (tr m c p, c p gi t, l m d ng tín nhi m…)12.
V m t khách quan, Vi c chuy n giao tài s n trong t i L a đ o chi m đo t
tài s n th a mãn các d u hi u sau:
- Hành vi chuy n giao tài s n trong t i L a đ o chi m đo t tài s n xu t phát
t s t nguy n c a ch s h u tài s n, ngh a là vi c chuy n giao y hoàn toàn
không có s c ng ép, không có y u t c ng b c ho c s d ng v l c; còn hành
vi chuy n giao tài s n trong m t khách quan c a các t i Tr m c p tài s n, C ng
đo t tài s n, C p tài s n, C p gi t tài s n, B t cóc nh m chi m đo t tài s n,
Công nhiên chi m đo t tài s n, Chi m gi trái phép tài s n thì n m ngoài ý chí c a
ch s h u tài s n, ngh a là không xu t phát t s t nguy n c a h .
- Ch s h u có th chuy n giao hoàn toàn quy n s h u (t b quy n s
h u) bao g m: quy n chi m h u, quy n s d ng, quy n đ nh đo t ho c ch chuy n

giao quy n qu n lý đ i v i tài s n cho ng i ph m t i.
V m t ch quan, ng i chuy n giao quy n s h u ho c quy n qu n lý tài
s n đã t nguy n t b (ho c t m th i ch m d t) quy n c a mình đ i v i tài s n,
ngh a là h không còn tr c ti p qu n lý đ i v i tài s n n a. N u vi c chuy n giao
ch là hình th c giao d ch nh khách hàng đ c xem xét hàng hóa tr c khi mua
bán r i l i d ng các s h c a ng i qu n lý tài s n đ chi m đo t thì s không c u
thành t i L a đ o chi m đo t tài s n. Ví d : A vào ti m vàng c a ch X, yêu c u
ch l y cho A xem m t s i dây chuy n vàng đ mua. Khi c m l y s i dây chuy n
thì A nhanh chóng lên xe b ch y. Hành vi c a A đây là hành vi c p gi t tài s n
(nhanh chóng ti p c n, nhanh chóng chi m đo t tài s n, nhanh chóng t u thoát).
C ng trong tình hu ng nêu trên, n u A l i d ng lúc đông khách, ch X không đ ý
b s i dây chuy n vào túi thì hành vi c a A c u thành t i “Tr m c p tài s n”. Rõ
ràng đây có hành vi chi m đo t, có th đo n gian d i, ý đ nh chi m đo t xu t
hi n tr c khi chuy n giao tài s n nh ng l i không ph i là l a đ o chi m đo t tài
s n.Trong tr ng h p này, m c dù có s chuy n giao tài s n nh ng ng i qu n lý
tài s n không có s t b màv n ti p t c th c hi n quy n qu n lý tài s n c a mình.
Tài li u b i d ng nghi p v chuyên sâu M t s k n ng THQCT, KS T, KSXX các v án hình s v các t i
L a đ o chi m đo t tài s n, L m d ng tín nhi m chi m đo t tài s n và t i S d ng m ng máy tính, m ng vi n thông,
m ng Internet ho c thi t b s đ chi m đo t tài s n

12

Trang 18


N u ch c n c vào hành vi chuy n giao tài s n thì trong nhi u tr ng h p
không phân đ nh đ c t i L a đ o chi m đo t tài s n hay L m d ng tín nhi m
chi m đo t tài s n. Trong tr ng h p A m n xe c a B r i chi m đo t, n u A n y
sinh ý đ nh chi m đo t tr c khi m n xe thì s c u thành t i L a đ o chi m đo t
tài s n, nh ng n u A n y sinh ý đ nh chi m đo t sau khi m n xe thì l i c u thành

t i L m d ng tín nhi m chi m đo t tài s n. M c dù cùng m t hành vi chuy n giao
tài s n, cùng m t ý th c chuy n giao nh ng l i c u thành hai t i khác nhau. Nh
v y, mu n xác đ nh có l a đ o hay không còn ph i k t h p v i vi c xem xét ý đ nh
chi m đo t xu t hi n lúc nào.
M t đ c đi m n i b t c a t i l a đ o chi m đo t tài s n là khi b l a, ng i
b h i t nguy n giao tài s n cho ng i ph m t i và h cho r ng vi c giao tài s n
cho ng i ph m t i nh v y là hoàn toàn h p pháp. Th c ti n xét x có m t s
tr ng h p b l a nh ng ng i b h i nh n th c đ c r ng, vi c giao tài s n đó l i
là vi c b t h p pháp, thì ng i b l a có th b truy c u trách nhi m hình s v
hành vi giao tài s n. Ví d : Vì mu n con mình đ c nh t i, nên ông N đã tìm g p
Hoàng ình A cán b đi u tra và nh A lo dùm. Tuy là cán b đi u tra, nh ng A
không có quy n h n trách nhi m gì v hành vi ph m t i c a con ông N, nh ng A
v n h a s giúp đ c ông N v i đi u ki n ông N ph i đ a cho A 10.000.000 đ ng.
Hành vi giao ti n cho A c a ông N là hành vi đ a h i l , còn hành vi nh n ti n c a
A v n là hành vi l a đ o chi m đo t tài s n.
1.3.2.2. M t s v n đ c n l u ý khi đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m
đo t tài s n trong m t s tr ng h p đ nh khung t ng n ng c th
M t là, đ nh t i danh trong v án L a đ o chi m đo t tài s n có đ ng ph m
T ng t nh các t i ph m khác, L a đ o chi m đo t tài s n c ng có th
đ c th c hi n trong các v án có đ ng ph m, ngh a là có hai ng i tr lên c ý
cùng th c hi n t i ph m này. Trong các v án L a đ o chi m đo t tài s n có th
x y ra các mô hình đ ng ph m sau: đ ng ph m gi n đ n và đ ng ph m ph c t p
(có t ch c).
ng ph m gi n đ n th c hi n t i L a đ o chi m đo t tài s n là tr ng h p
t t c nh ng ng i th c hi n t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n đ u là ng i
th c hành. Ví d : Võ Hoàng B nh và Lê Th H ng mua ba mi ng vàng gi r i đ n
huy n Tân H ng – Long An tìm ng i có tài s n đ l a đ o. Trên đ ng đ n xã
V nh B u thì g p ch Nguy n Th Thu ch y xe đ p có đeo dây chuy n vàng. B nh
g i l i v h i th m ng i quen và nói chuy n mua bán vàng, đôla lãi cao. Ch Thu
Trang 19

ham l i nên đ ng ý đ i s i dây chuy n 4,16 ch vàng l y m t mi ng vàng gi . Sau
đó gia đình ch Thu phát hi n b l a, báo công an truy b t B nh và H ng.TAND
huy n Tân H ng (Long An) v a tuyên ph t b cáo Võ Hoàng B nh (54 tu i, ng
TP C n Th ) 5 n m tù giam, b cáo Lê Th H ng (ng TP C n Th ) 3 n m tù giam
v t i L a đ o chi m đo t tài s n13.
Khác v i tr ng h p đ ng ph m gi n đ n, hành vi l a đ o chi m đo t tài
s n có t ch c là tr ng h p nhi u ng i c ý cùng bàn b c, c u k t ch t ch v i
nhau, v ch ra k ho ch đ th c hi n m t t i ph m, d i s đi u khi n th ng nh t
c a ng i c m đ u (ng i t ch c). Trong v án đ ng ph m có t ch c tu thu c
vào quy mô và tính ch t mà có th có nh ng ng i gi nh ng vai trò khác nhau
nh : Ng i t ch c, ng i th c hành, ng i xúi d c, ng i giúp s c. Tuy nhiên,
không ph i v l a đ o chi m đo t tài s n có t ch c nào c ng có đ nh ng ng i
gi vai trò nh trên mà tu t ng tr ng h p, có th ch có ng i t ch c và ng i
th c hành mà không có ng i xúi gi c ho c ng i giúp s c, nh ng nh t đ nh ph i
có ng i t ch c và ng i th c hành thì m i là ph m t i L a đ o chi m đo t tài
s n có t ch c.
Vai trò c a các đ ng ph m khác nh ng i c m đ u, ng i xúi gi c, ng i
giúp s c trong v án L a đ o chi m đo t tài s n c ng t ng t nh vai trò c a
t ng đ ng ph m trong lý lu n chung nên tác gi không phân tích thêm. Trong
tr ng h p hành vi l a đ o chi m đo t tài s n mà ng i th c hành đã th c hi n và
h u qu x y ra đ u th a mãn ý chí th ng nh t c a t t c các đ ng ph m thì khi đ nh
t i danh c n xác đ nh t t c đ ng ph m đ u ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n
(có th không cùng kho n, đi m... vì có th có m i đ ng ph m có đ c đi m nhân
thân khác nhau).
Th c ti n xét x cho th y, nhi u tr ng h p có đ ng ph m không th c hi n
đúng nh ng hành vi do các đ ng ph m khác đ t ra. V y c n đ nh t i danh nh th
nào cho phù h p? Tác gi xin đ a ra quan đi m cá nhân v v n đ này nh sau:
Trong tr ng h p các đ ng ph m đã chu n b công c ph m t i nh ng

ng i th c hành t ý không th c hi n hành vi khách quan đ c quy đ nh trong c u
thành t i L a đ o chi m đo t tài s n (có th đo n gian d i, chi m đo t tài s n) do
đó t i ph m d ng l i giai đo n chu n b ph m t i. N u xác đ nh các đ ng ph m
th ng nh t v vi c ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n quy đ nh t i kho n 3,
H s v án VKSND huy n Tân H ng, t nh Long An

13

Trang 20


kho n 4 i u 139 BLHS thì c n xác đ nh các đ ng ph m đ u ph m L a đ o chi m
đo t tài s n (áp d ng quy đ nh t i i u 17 và i u 139 B lu t hình s . N u xác
đ nh các đ ng ph m th ng nh t v vi c ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n quy
đ nh t i kho n 1, kho n 2 i u 139 BLHS thì c n xác đ nh hành vi c a h không
ph i là t i ph m.
N u các đ ng ph m t ý n a ch ng ch m d t vi c th c hi n t i ph m thì
vi c xem xét trách nhi m hình s m i đ ng ph m đ c th c hi n theo quy đ nh t i
Ngh quy t s 1-89/H TP ngày 19/4/1989 h ng d n vi c áp d ng m t s quy
đ nh c a b lu t hình s . N i dung c a vi c t ý n a ch ng ch m d t vi c ph m t i
này tác gi s trình bày c th t i m c 1.3.2.2.
Khi đ nh t i đ i v i các đ ng ph m ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n
c ng c n l u ý hai hành vi “xúi gi c” và hành vi “giúp s c” c a hai lo i ng i
ng i xúi gi c và ng i giúp s c.
Ng i xúi gi c là ng i kích đ ng, d d , thúc đ y ng i khác th c hi n t i
ph m, h có th cùng ho c không cùng th c hi n t i ph m v i ng i b xúi gi c.
Hành vi xúi gi c ph i c th , t c là ng i xúi gi c ph i nh m vào t i ph m c th
và ng i ph m t i c th . N u ch có l i nói có tính ch t thông báo ho c g i ý
chung chung thì không ph i là ng i xúi gi c và không ph i ch u trách nhi m hình
s v hành vi ph m t i c a ng i th c hi n t i ph m.

N u xúi gi c tr em d i 14 tu i ph m t i, ng i không có n ng l c trách
nhi m hình s th c hi n t i ph m, thì hành vi xúi gi c đ c coi là hành vi th c
hành thông qua hành vi c a ng i không ch u trách nhi m hình s . Trong tr ng
h p này, ng i b xúi gi c không ph i ch u trách nhi m hìnhs v t i L a đ o
chi m đo t tài s n mà ng i xúi gi c ph i ch u trách nhi m hình s v t i ph m mà
ng i b xúi gi c đã th c hi n theo s xúi gi c m c dù ng i đó không tr c ti p
th c hi n hành vi L a đ o chi m đo t tài s n.
Trong v án L a đ o chi m đo t tài s n có đ ng ph m, vai trò c a ng i
giúp s c c ng r t quan tr ng; n u không có ng i giúp s c thì ng i th c hi n t i
ph m s g p khó kh n. Thông th ng, hành vi c ng i giúp s c th ng đ c bi u
hi n d i hình th c “môi gi i” cho ng i ph m t i g p g , ti p c n v i ng i b
h i, làm gi gi y t , tài li u, con d u… N u hành vi giúp s c th a mãn c u thành
t i ph m khác thì khi đ nh t i đ i v i ng i đó ngoài t i L a đ o chi m đo t tài
s n c n đ nh thêm các t i danh khác nh Làm gi gi y t , tài li u, con d u…
Hai là, l a đ o chi m đo t tài s n có tính ch t chuyên nghi p
Trang 21


Tr ng h p ph m t i này c ng t ng t nh các tr ng h p ph m t i có
tính ch t chuyên nghi p quy đ nh trong B lu t hình s , t c là ng i ph m t i l y
vi c l a đ o chi m đo t tài s n là ph ng ti n sinh s ng chính c a mình. Nói
chung, l a đ o chi m đo t tài s n có tính ch t chuyên nghi p th ng đ c th c
hi n có t ch c. Tuy nhiên c ng có tr ng h p ch m t ho c hai ng i chuyên l a
đ o chi m đo t tài s n nh ng ch là tr ng h p đ ng ph m thông th ng, th m chí
ch có m t ng i chuyên l a đ o chi m đo t tài s n.
Ph m t i l a đ o chi m đo t tài s n chuyên nghi p đ c hi u là ng i ph m
t i đã n m l n tr lên th c hi n t i l a đ o chi m đo t tài s n không phân bi t đã
b truy c u trách nhi m hình s hay ch a b truy c u trách nhi m hình s , n u ch a
h t th i hi u truy c u trách nhi m hình s ho c ch a đ c xoá án tích và ng i
ph m t i đ u l y các l n ph m t i làm ngh sinh s ng và l y k t qu c a vi c ph m

t i làm ngu n s ng chính. N u ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n nhi u l n
nh ng h không l y vi c ph m t i là ngh sinh s ng chính thì không coi là có tính
ch t chuyên nghi p mà ch là tr ng h p ph m t i nhi u l n (tình ti t t ng n ng
trách nhi m hình s quy đ nh t i đi m g kho n 1 i u 48 B lu t hình s ). N u
ng i ph m t i tuy có l y vi c ph m t i là ngh sinh s ng, nh ng ch l a đ o
chi m đo t tài s n m t l n còn nh ng l n ph m t i khác không ph i là l a đ o
chi m đo t tài s n thì c ng không ph i là l a đ o chi m đo t tài s n có tính ch t
chuyên nghi p là tình ti t đ nh khung hình ph t, mà ch là tình ti t t ng n ng quy
đ nh t i đi m b kho n 1 i u 48 B lu t hình s .
Ba là, ng i ph m t i thu c tr ng h p tái ph m nguy hi m
Tr ng h p ph m t i này l i hoàn toàn gi ng v i t t c nh ng tr ng h p
tái ph m nguy hi m khác, ch c n xác đ nh ng i ph m t i có đ các d u hi u quy
đ nh t i kho n 2 i u 49 B lu t hình s . ây là tình ti t thu c v nhân thân ng i
ph m t i, không ph thu c vào hành vi ph m t i c th c a t i ph m này hay t i
ph m khác.
B n là, l i d ng ch c v , quy n h n ho c l i d ng danh ngh a c quan, t
ch c đ l a đ o chi m đo t tài s n.
Ng i có ch c v là ng i do b nhi m, do b u c , do h p đ ng ho c do
m t hình th c khác, có h ng l ng ho c không h ng l ng, đ c giao th c hi n
m t công v nh t đ nh và có quy n h n nh t đ nh trong khi th c hi n công v . N u
nh ng ng i này, l i d ng ch c v đ l a đ o chi m đo t tài s n thì m i thu c
tr ng h p l i d ng ch c v đ ph m t i. Ví d : A là đ i bi u H i đ ng nhân dân
Trang 22


t nh X. Do c n ti n đ tr n , A đã l y danh ngh a đ i bi u H i đ ng nhân dân và
làm gi h s quy ho ch c a t nh X tìm g p nh ng cá nhân, doanh nghi p có nhu
c u đ u t nhà đ t đ góp v n mua nh ng m nh đ t thu c “quy ho ch”. Do tin vào
t cách đ i bi u H i đ ng nhân dân c a A nên các cá nhân đã giao cho A s ti n
30 t đ ng. Sau đó, A b phát hi n, b t gi . Trong tr ng h p này c n xác đ nh A

ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n theo quy đ nh t i đi m d kho n 2 i u 139
BLHS. N u ng i có ch c v , nh ng l i không l i d ng ch c v đ l a đ o thì
không g i là l i d ng ch c v l a đ o. Ví d , B là đ i bi u H i đ ng nhân dân t nh
X. B đã bán m t m nh đ t cho nhi u ng i, chi m đo t đ c s ti n 2 t đ ng. Khi
th c hi n hành vi l a đ o, B không nói mình là đ i bi u H i đ ng nhân dân đ
nh ng ng i mua đ t tin mà ch nói mình có đ t c n bán mà thôi.
Ng i có quy n h n là ng i đ c giao th c hi n m t công v và do th c
hi n công v đó nên h có m t quy n h n nh t đ nh. Ng i có quy n h n thông
th ng là ng i có ch c v , nh ng c ng có th là ng i không có ch c v nh ng
đ c giao ho c đ c th m gia th c hi n m t công v . Ví d : B là ng i ch y xe
ôm cùng tham gia đu i b t D là ng i có hành vi v n chuy n ma tuý. Khi D b b t,
B là ng i đ c giao ch D v tr s Công an; trên đ ng đi, B g i ý v i D đ a
cho B 5.000.000 đ ng, B s lo nh t i cho D. D t ng B là Công an hình s nên đã
đ a cho B s ti n trên. Khi s vi c đ c làm rõ, D m i bi t là mình b l a.
L i d ng danh ngh a c quan, t ch c là ng i ph m t i thông qua c quan,
t ch c mà mình là thành viên đ l a đ o chi m đo t tài s n. Thông th ng, ng i
ph m t i tr ng h p này là thông qua các h p đ ng kinh t đ l a đ o c quan, t
ch c khác; ng i b l a t ng nh m r ng làm n v i c quan, t ch c thì không s
b l a. Ví d : Bùi Th H là Giám đ c Công ty kinh doanh t ng h p thu c T ng
công ty X, m c dù không có cà phê và c ng không thu mua cà phê c a b t c ai,
nh ng l i ký h p đ ng bán cho Công ty xu t nh p kh u M 7000 t n cà phê h t v i
đi u ki n Công ty xu t nh p kh u M ph i chuy n tr c cho Công ty c a H s ti n
m t b ng 30% giá tr h p đ ng. Sau khi Công ty M đã chuy n vào tài kho n c a
Công ty c a H s ti n trên, thì H đã rút toàn b s ti n đó đem tr Ngân hàng.
N m là, dùng th đo n x o quy t đ l a đ o chi m đo t tài s n.
Dùng th đo n x o quy t khi th c hi n hành vi l a đ o chi m đo t tài s n là
ng i ph m t i có nh ng mánh khoé, cách th c thâm hi m làm cho ng i b h i và
nh ng ng i khác khó l ng tr c đ đ phòng. Ví d : Ch L r t yêu Nguy n V n
H, nh ng H chê L x u gái nên tìm cách l ng tránh.M t l n L đem xe máy đ n r H
Trang 23

đi ch i, H th y L có xe máy li n gi v đ ng ý đi ch i v i L. Trong bu i đi ch i, H
t ra ch m sóc, âu y m L làm cho L t ng H yêu mình. Sau bu i đi ch i đó, H tìm
cách chi m đo t xe máy c a L.
th c hi n ý đ trên, H nói d i v i L m n xe
máy c a L v quê th m m m, L t ng th t và giao xe và gi y t xe cho H. Sau
khi l y đ c xe, H bán l y 30 tri u đ ng và b vào mi n Nam r i g i đi n v cho L
là b m t xe không dám g p L n a14.
1.3.2.3. M t s v n đ c n l u ý khi đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m
đo t tài s n trong tr ng h p chu n b ph m t i, ph m t i ch a đ t, t ý n a
ch ng ch m d t vi c ph m t i.
M t là, đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m đo t tài s n trong tr ng
h p chu n b ph m t i
D a vào quy đ nh t i i u 17 và i u 139 BLHS hành vi chu n b ph m t i
L a đ o chi m đo t tài s n đ c hi u là hành vi tìm ki m, s a so n công c ,
ph ng ti n ho c t o ra nh ng đi u ki n khác đ nh m th c hi n hành vi chi m
đo t tài s n b ng th đo n gian d i đ c quy đ nh t i i u 139 BLHS. Trong giai
đo n chu n b ph m t i, ng i ph m t i ch a b t tay vào vi c th c hi n hành vi
đ c quy đ nh trong m t khách quan c a c u thành t i L a đ o chi m đo t tài s n
– hành vi gian d i và hành vi chi m đo t. Hành vi th c t c a ng i ph m t i ch a
xâm ph m đ n các quy n s h u mà ch m i th c hi n nh ng hành vi t o ra các
đi u ki n thu n l i, c n thi t cho vi c th c hi n t i ph m sau đó. Hành vi chu n b
ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n có th đ c th hi n d i các d ng sau đây:
chu n b k ho ch ph m t i (bàn b c cách th c ti p c n b h i, cách th c tiêu th
tài s n, cách th c che gi u t i ph m, phân công trách nhi m cho t ng đ ng
ph m…); th m dò, tìm ki m n n nhân (ti p c n, dò h i thông tin v tài s n c a b
h i…); chu n b công c , ph ng ti n ph m t i (chu n b gi y t gi , quân ph c,
xe h i đ t ti n đ l y lòng tin c a b h i…).
Theo quy đ nh t i i u 17 BLHS thì v h u qu pháp lý, ng i th c hi n

hành vi trong tr ng h p chu n b ph m t i l i không ph i ch u trách nhi m hình
s (tr hai tr ng h p đ c bi t - khi m t ng i chu n b ph m m t t i r t nghiêm
tr ng ho c m t t i đ c bi t nghiêm tr ng). Do đó, ch đ nh t i L a đ o chi m đo t
tài s n đ i v i các ch th t đ 16 tu i tr lên trong tr ng h p hành vi c a h là
hành vi chu n b ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n quy đ nh t i kho n 3, kho n
14

inh V n Qu - Bình lu n khoa h c B lu t hình s t p II;

Trang 24


4 i u 139 BLHS. Trong các tr ng h p còn l i, n u ch th th c hi n hành vi
chu n b ph m t i ch a đ 16 tu i ho c t i h chu n b ph m đ c quy đ nh t i
kho n 1, kho n 2 i u 139 BLHS thì ph i xác đ nh là h không có t i.
Tuy nhiên, c n l u ý, n u trong s các hành vi chu n b đ th c hi n vi c l a
đ o nh làm gi y t gi , gi làm cán b đi u tra.... đã th a mãn c u thành c a t i
ph m khác thì c n xác đ nh ch th th c hi n còn ph m m t t i khác t ng ng
v i hành vi đó. Ví d : T i làm gi con d u, tài li u c a c quan, t ch c ( i u 267
BLHS), t i Gi m o ch c v , c p b c ( i u 265 BLHS)...
Hai là, đ nh t i danh đ i v i t i L a đ o chi m đo t tài s n trong tr ng
h p ph m t i ch a đ t
Ph m t i ch a đ t là c ý th c hi n t i ph m nh ng không th c hi n đ c
đ n cùng vì nh ng nguyên nhân ngoài ý mu n c a ng i ph m t i. Nh v y, ph m
t i L a đ o chi m đo t tài s n ch a đ t là tr ng h p m t ng i đã th c hi n hành
vi khách quan trong c u thành t i ph m L a đ o chi m đo t tài s n nh ng không
th c hi n đ c đ n cùng vì nh ng nguyên nhân ngoài ý mu n c a ng i ph m t i.
i v i t t c các tr ng h p ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n ch a đ t, ng i
th c hi n hành vi đó đ u ph i ch u trách nhi m hình s v t i L a đ o chi m đo t
tài s n.

Khoa h c pháp lý phân chia ph m t i chia đ t thành 2 lo i: ph m t i ch a
đ t ch a hoàn thành và ph m t i ch a đ t đã hoàn thành. Th c t đ u tranh ch ng
t i ph m cho th y ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n ch a đ t c ng g m 2 d ng
trên.
Ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n ch a đ t ch a hoàn thành là tr ng h p
ng i ph m t i vì nguyên nhân khách quan, ch a th c hi n h t các hành vi mà h
cho là c n thi t đ gây ra h u qu nên h u qu ch a x y ra (ch a đ t v h u qu ,
ch a hoàn thành v hành vi). Ví d : A có hành vi l a đ o đ chi m đo t tài s n c a
B. Khi A đang cung c p cho nh ng thông tin sai s th t đ l y lòng tin c a B thì b
phát hi n nên A ch a chi m đo t đ c tài s n.
Ph m t i L a đ o chi m đo t tài s n ch a đ t đã hoàn thành là tr ng h p
ng i ph m t i đã th c hi n đ y đ nh ng hành vi mà h cho là c n thi t đ gây ra
h u qu , nh ng vì nguyên nhân khách quan, h u qu đó đã không x y ra ho c n u
có x y ra nh ng ch a th a mãn c u thành t i ph m đ c quy đ nh t i đi u kho n
t ng ng c a i u 139 BLHS (ch a đ t v h u qu , hoàn thành v hành vi). Ví
d : A đã hành vi cung c p thông tin sai s th t đ chi m đo t tài s n tr giá
Trang 25