Giá trị thặng dư tương đối và giá trị thặng dư siêu ngạch kèm ví dụ hay

4.1.a. Giá trị thặng dư tương đối và giá trị
thặng dư siêu nghạch
Khái niệm
- giá trị thặng dư tương đối: Là giá trị thặng dư được tạo ra
do rút ngắn thời gian lao động tất yếu bằng cách nâng cao
năng suất lao động xã hội, nhờ đó tăng thời gian lao động
thặng dư lên ngay trong điều kiện độ dài ngày lao động vẫn
như cũ.
- giá trị thặng dư siêu ngạch: Là phần giá trị thặng dư thu
được do tăng năng suất lao động cá biệt,làm cho giá trị cá
biệt của hàng hóa thấp hơn giá trị thị trường của nó


4.1.b. So sánh giá trị thặng dư tương đối và giá trị thặng dư
siêu nghạch
Giá trị thặng dư tương đối

Giá trị thặng dư siêu nghạch

Giống nhau

- Dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động
- Các giá trị thặng dư đều bị giai cấp tư bản chiếm hữu và bóc lột lao
động

Khác nhau

- Tăng năng suất lao động xã hội
- Giảm thời gian lao động tất yếu
đồng thời tăng thời gian lao động
thặng dư khi độ dài ngày lao động

không đổi
- Thể hiện quan điểm bóc lột của
toàn bộ giai cấp tư bản đối với giai
cấp công nhân
- Nâng cao trình độ bóc lột công
nhân của giai cấp tư bản
- Phương pháp chủ yếu trong quá
trình phát triển của TBCN

- Tăng năng suất lao động cá biệt
- Cải tiến kỷ thuật, áp dụng công
nghệ mới, hợp lý hóa sản xuất, tăng
năng suất làm cho giá trị cá biệt của
hàng hoá thấp hơn giá trị thị trường
của nó.
- Biểu hiện mối quan hệ giữa tư bản
và công nhân và mối quan hệ cạnh
tranh giữa các nhà tư bản
- Hiện tượng tạm thời đối với đơn
vị sản xuất TBCN,là hiện tượng
thường xuyên trong quá trình phát
triển của TBCN
- Động lực trực tiếp thúc đẩy quá


4.1.c.Ý nghĩa của lý thuyết giá trị thặng dư siêu
ngạch đối với sự phát triển của nền kinh tế tư bản
►Theo đuổi giá trị thặng dư siêu nghạch là khát vọng của nhà tư
bản nhằm tăng năng suất lao động xã hội lên nhanh chóng.
►Là động lực thúc đẩy các nhà tư bản cải tiến kỹ thuật,áp dụng

công nghệ mới vào sản xuất,hoàn thiện tổ chức lao động và tổ
chức sản xuất để tăng năng suất lao động giảm giá trị của hàng
hóa.
►C.Mác gọi giá trị thặng dư siêu nghạch là hình thức biến tướng
của giá trị thặng dư tương đối.Là động lực vận động, phát triển của
CNTB thông qua mối quan hệ cạnh tranh,mâu thuẫn ngày càng sâu
sắc đưa đến sự thay đổi tất yếu CNTB bằng một XH cao hơn.


4.2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu lý thuyết giá trị thặng dư siêu ngạch của C.Mác
đối với việc xây dựng cơ chế quản lý kinh tế ở nước ta.

► Lý thuyết giá trị thặng dư siêu nghạch giúp chúng ta thấy
rõ ít nhất ba vấn đề lớn trong giai đoạn phát triển hiện nay của
đất nước.
Một là: Trong thời kỳ quá độ của nền kinh tế Việt Nam việc
xây dựng cơ chế quản lý kinh tế đóng vai trò rất quan trọng
trong quá trình hoàn thiện và xây dựng mô hình kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa.Càng phát triển nền kinh
tế nhiều thành phần chúng ta càng thấy rõ, chừng nào quan hệ
bóc lột còn có tác dụng giải phóng sức sản xuất và thúc đẩy
lực lượng sản xuất phát triển, thì chừng đó chúng ta còn phải
chấp nhận sự hiện diện của nó.


Hai là: trong thực tế nền kinh tế nhiều thành phần Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa lấy luật làm công cụ và cơ sở
để điều chỉnh các hành vi xã hội nói chung và hành vi bóc
lột nói riêng. Chấp hành đúng pháp luật được xã hội thừa
nhận theo phương châm: dân giàu, nước mạnh, xã hội công

bằng, dân chủ, văn minh.Là một hướng tiếp cận vấn đề bóc
lột giúp chúng ta tránh được những nhận thức giáo điều, phi
biện chứng về quan hệ bóc lột, cũng như việc vận dụng nó
trong một giai đoạn lịch sử cụ thể của việc giải phóng sức
sản xuất, tạo động lực phát triển kinh tế và chủ động hội
nhập thành công với nền kinh tế quốc tế.


Ba là: mặt khác bảo vệ quyền chính đáng của cả người lao
động lẫn giới chủ sử dụng lao động bằng luật và bằng các
chế tài cụ thể những quyền lợi được luật pháp bảo vệ, của
tất cả các bên trong quan hệ lao động là một bảo đảm cho
việc vận dụng một cách hợp lý quan hệ bóc lột trong điều
kiện hiện nay, đồng thời cũng là những đóng góp cơ bản
nhất cho cả quá trình hoàn thiện và xây dựng mô hình kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam


►Ý nghĩa: Những tác động của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hóa có ý nghĩa lý
luận và thực tiễn hết sức to lớn: một mặt chi phối sự lựa chọn tự nhiên, đào thải các yếu
kém, kích thích các nhân tố tích cực phát triển; mặt khác phân hóa XH thành kẻ giàu
người nghèo, tạo ra sự bất bình đẳng trong XH.
►Như vậy: quy luật giá trị vừa có tác động tích cực vừa có tác động tiêu cực. Thấy được
điều đó, đồng thời với việc thúc đẩy SXHH phát triển, Nhà nước cần có những biện pháp
để phát huy mặt tích cực, hạn chế những tiêu cực của nó, đặc biệt là trong đk phát triển
nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng XHCN ở nước ta hiện nay.


► Tiếp thu kỹ thuật và công nghệ tiên tiến hiện đại nhằm
tăng năng suất lao động,tăng giá trị lao động thặng dư.

►Nhìn nhận đúng đắn bản chất bóc lột,chấp nhận sự hiện
diện của nó
► Thúc đẩy quá trình chuyển hóa cơ cấu lao động phù hợp
với yêu cầu thay đổi tất yếu của xã hội


5.1. Tích lũy tư bản
a. Khái niệm tích luỹ tư bản :
- Là quá trình biến một phần giá trị thặng dư thành tư bản
phụ thêm để mở rộng sản xuất.
- Là quá trình tư bản hoá giá trị thặng dư.
b. Tính tất yếu khách quan của tích luỹ tư bản
- Đáp ứng nhu cầu của tái sản xuất mở rộng nền kinh tế TBCN.
- Để có ưu thế trong cạnh tranh.
- Đẩy mạnh ứng dụng khoa học – kỹ thuật, đổi mới công nghệ.
- Bảo đảm sự thống trị của giai cấp tư sản đối với giai cấp công
nhân.


5.2. Tái sản xuất
a. Khái niệm tái sản xuất
Là quá trình sản xuất được lặp đi lặp lại và đổi mới không
ngừng.
b. Nội dung của tái sản xuất:
+ Tái sản xuất ra của cải vật chất.
+ Tái sản xuất ra sức lao động.
+ Tái sản xuất ra quan hệ sản xuất.
c. Loại hình tái sản xuất:
Tái sản xuất được chia thành tái sản xuất giản đơn và tái sản
xuất mở rộng.

+ Tái sản xuất giản đơn:là sự lặp lại quá trình sản xuất với quy mô như cũ.
Tái sản xuất giản đơn TBCN là quá trình sản xuất được lặp lại với quy mô tư bản
như cũ, nhà tư bản tiêu dùng hết giá trị thặng dư.
+ Tái sản xuất mở rộng:là quá trình sản xuất được lặp lại với quy mô lớn hơn trước.
Tái sản xuất mở rộng TBCN là quá trình sản xuất được lặp lại với quy mô tư bản
lớn hơn trước, nhà tư bản không tiêu dùng hết giá trị thặng dư mà biến một phần giá
trị thặng dư thành tư bản phụ thêm để mở rộng sản xuất.


5.3.Thực chất của tích lũy tư bản
Là sự chuyển hóa một phần giá trị thặng dư hay quá trình tư
bản hóa giá trị thặng dư được thể hiện thông qua quá trình tái
sản xuất ra tư bản với quy mô ngày một lớn hơn.
- Số tư bản ứng ra ban đầu dù là tài sản chính đáng của nhà
tư bản thì qua quá trình tích luỹ tư bản (tái sản xuất mở rộng)
nó cũng vô cùng nhỏ bé so với số tư bản đã tích lũy được.
- Nguồn gốc duy nhất của tích luỹ tư bản là giá trị thặng dư


5.4. Các nhân tố làm tăng quy mô tích lũy tư bản
► Quy mô tích luỹ tư bản phụ thuộc vào hai nhân tố chính:
+ Quy mô tiêu dùng phụ thuộc vào tỉ lệ phân chia giá trị thặng dư
+ Khối lượng giá trị thặng dư
Do đó, để tăng quy mô tích luỹ tư bản, nhà tư bản phải
tác động vào hai nhân tố đó.
<1> Quy mô tiêu dùng
Giả định khối lượng giá trị thặng dư không đổi, khi đó quy mô tích luỹ
tư bản sẽ phụ thuộc vào tỷ lệ phân chia khối lượng giá trị thặng dư

thành quỹ tích luỹ và quỹ tiêu dùng của nhà tư bản. Do đó, để tăng quy
mô tích luỹ, nhà tư bản
sẽ phải giảm tiêu dùng


<2> Khối lượng giá trị thặng dư
Giả định tỷ lệ phân chia khối lượng giá trị thặng dư không đổi,
khi đó quy mô tích luỹ tư bản sẽ phụ thuộc vào khối lượng giá
trị thặng dư. Do đó, để tăng quy mô tích luỹ tư bản, nhà tư bản
phải tăng khối lượng giá trị thặng dư.
Bốn nhân tố làm tăng khối lượng giá trị thặng dư:
– Tăng quy mô tư bản ứng trước (c + v).
– Nâng cao trình độ bóc lột công nhân (cắt xén tiền lương; tăng
cường độ lao động hay kéo dài thời gian lao động);
– Tăng năng suất lao động (xã hội và cá biệt);
– Sự chênh lệch ngày càng lớn giữa tư bản sử dụng và tư bản
tiêu dùng.


5.5.Vận dụng những lý luận trên vào việc tăng
cường tích lũy cho nền kinh tế nước ta
Việt Nam sẽ có tốc độ tăng trưỡng như thế nào trong những
thập niên sắp tới phụ thuộc vào khả năng áp dụng thành tựu
khoa học kĩ thuật,cải tiến máy móc mà cơ sở của nó là quá
trình tích lũy vốn.Việc tích lũy tư bản có ý nghĩa rất lớn đối
với nền kinh tế đang phát triển của nước ta,để giải quyết vấn
đề tích lũy ta cần thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:
a. Giải quyết đúng đắn mối quan hệ tích lũy – tiêu dùng
Mối quan hệ tích lũy-tiêu dùng là mối quan hệ giữa xây dựng
kinh tế và cải thiện đời sống,việc phân chia tỉ lệ này sao cho

hợp lý và hiệu quả là vấn đề chung của nhà nước và nhân
dân.Vì vậy giải pháp đưa ra là nhà nước bằng cách thông qua
tuyên truyền tiết kiệm khuyến khích tích lũy là hữu hiệu nhất


b.Sử dụng hiệu quả các nguồn vốn
Việc sử dụng tốt các nguồn vốn để mang lại nhiều lợi ích là
biện pháp tốt nhất để gia tăng giá trị thặng dư và tích lũy
Yếu tố quan trọng trong vấn đề này là con người,trình độ
năng lực trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, và mô hình tổ chức
quản lý
Tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát huy nội
lực và thúc đẩy quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước
Cơ cấu nguồn chi nhà nước theo hướng tích cực và có hiệu
quả hơn


c. Tăng cường tích lũy vốn trong nước và có biện pháp thu
hút vốn đầu tư nước ngoài
Thống nhất các thành phần kinh tế,tạo bình đẳng trong cạnh
tranh giữa các doanh nghiệp, giữa đầu tư trong nước và
nước ngoài
Thúc đẩy thị trường bất động sản, chứng khoán và trái phiếu
chính phủ phát triển


d.Quản lý có hiệu quả các nguồn thu
Cải cách hệ thống thuế, phí phù hợp với cơ chế thị trường
theo hướng hợp lý thống nhất và đồng bộ để bảo đảm công
bằng.