Chất lượng cuộc sống của các bệnh nhân lupus ban đỏ hệ thống tại phòng quản lý bệnh lupus bệnh viện bạch mai năm 2015

B ăGIÁOăD Că&ă ĨOăT O
TR

NGă

IăH CăTH NGăLONG

KHOAăKHOAăH CăS CăKH E
B ăMỌNă I UăD

NG

PH MăTH ăXUỂN
Mã sinh viên: B00380

CH TăL
BANă

NGăCU CăS NGăC AăCỄCăB NHăNHỂNăLUPUSă
ăH ăTH NGăT IăPHọNGăQU NăLụăB NHăLUPUSă
B NHăVI NăB CHăMAIăN Mă2015ă

ăTÀIăT TăNGHI PăC ăNHỂNă I UăD

HÀăN Iă- 2015

NGăH ăVHVL


B ăGIÁOăD Că&ă ĨOăT O
TR

NGă

IăH CăTH NGăLONG

KHOAăKHOAăH CăS CăKH E
B ăMỌNă I UăD

NG

PH MăTH ăXUỂN
Mã sinh viên: B00380

CH TăL
BANă

NGăCU CăS NGăC AăCỄCăB NHăNHỂNăLUPUSă
ăH ăTH NGăT IăPHọNGăQU NăLụăB NHăLUPUSă
B NHăVI NăB CHăMAIăN Mă2015ă

ăTÀIăT TăNGHI PăC ăNHỂNă I UăD

NG

IăH

NGăH ăVHVL

NGăD N:ăThS.ăNGUY NăH UăTR

NG

HÀăN Iă- 2015

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
C NGăHọAăXẩăH IăCH ăNGH AăVI TăNAMă
căl pă- T ădoă- H nhăphúcă


L IăCAMă OAN
Kính g i:
Phòng ào t o Sau đ i h c - Tr
B môn i u d

ng - Tr

ng

ng

i h c Th ng Long

i h c Th ng Long

H i đ ng ch m lu n v n t t nghi p C nhân.

Tôiăxinăcamăđoanăđưăth căhi năquáătrìnhălƠmăkhóaălu năm tăcáchăkhoaăh căvƠă

chính xác. Cácă s ă li u,ă cáchă x ă lỦă vƠă phơnă tíchă s ă li uă lƠă hoƠnă toƠnă trungă th c,ă
khách quan.
HƠăN i,ăngƠyă

tháng

n mă2015

H căviên

PH MăTH ăXUỂN

i


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
L IăC Mă N
Trongăsu tăquáătrìnhăh căt păvƠăhoƠnăthƠnhăkhóaălu nănƠy,ătôiăđưănh năđ
h

căs ă

ngăd n,ăgiúpăđ ăquỦăbáuăc aăcácăth yăcô,ăcácăanhăch ,ăcácăemăvƠăcácăb n.ăV iă

lòngăkínhătr ngăvƠăbi tă năsơuăs cătôiăxinăđ

căbƠyăt ăl iăc mă năchơnăthƠnhăt i:

Banăgiámăhi u,ăPhòngăđƠoăt oăđ iăh c,ăB ă mônă i uăd

ngătr

ngă

iăH că

Th ngăLongăđưăt oă m iăđi uăki năthu năl iăgiúpăđ ătôiătrongăquáătrìnhăh căt păvƠă
hoƠnăthƠnhăkhóaălu n.
Tôiăxinătrơnătr ngăc mă nănh ngăng

iăth yăkínhăm năđưăh tălòngăgiúpăđ ,ăd yă

b o,ăđ ngăviênăvƠăt oăm iăđi uăki năthu năl iăchoătôiătrongăsu tăquáătrìnhăh căt păvƠă
hoƠnăthƠnhăkhóaălu năt tănghi p.
ToƠnăth ăcácăbácăs ,ăyătáăt iăkhoaăKhámăb nhă- B nhăvi năB chăMaiăđưăh

ngă

d n,ăch ăb oăvƠăt oăm iăđi uăki năthu năl iăchoătôiătrongăquáătrìnhălƠmăvi căh căt pă
vƠăthuăth păs ăli uăt iăkhoaăđ ătôiăcóăth ăhoƠnăthƠnhăđ

căkhóaălu n.

XinăchơnăthƠnhăc mă năcácăth yăcôătrongăh iăđ ngăch mălu năv năđưăchoătôiă
nh ngăđóngăgópăquỦăbáuăđ ăhoƠnăch nhăkhóaălu nănƠy.
Xină c mă nă cácă b nhă nhơnă vƠă giaă đìnhă c aă h ă đƠă h pă tácă vƠă choă tôiă nh ngă
thôngătinăquỦăgiáăđ ănghiênăc u.
XinăchơnăthƠnhăc mă năb ăm ,ăanhăch ăem,b năbè,ăđ ngănghi păđưăluônă ăbênă
c nhăđ ngăviênăvƠăgiúpăđ ătôiăh căt pălƠmăvi căvƠăhoƠnăthƠnhăkhóaălu n.
Hà N i, ngày

th ng

n m 2015

H căviên

PH MăTH ăXUỂN

ii

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380

CÁC T ăVI TăT T
BN

b nhănhơn

CB
CLCS

cánăb
ch tăl

cs
CTM
HS

c ngăs
côngăth cămáu
h căsinh

LB HTă
LS

Lupusăbanăđ ăh ăth ng
lâm sàng

SKTC

s căkh e th ăch t

SKTT
SV

s căkh eătinhăth n
sinh viên

THCS
THPT
YT

trungăh căc ăs
trungăh căph ăthông
yt

ngăcu căs ng

iii


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
M CăL C
L IăCAMă OAN ........................................................................................................ i
L IăC Mă N .............................................................................................................ii
CÁCăT ăVI TăT T ................................................................................................. iii
M CăL C .................................................................................................................. iv
DANHăM CăCÁCăB NG......................................................................................... vi
DANHăM CăCÁCăBI Uă
TăV Nă
CH

...................................................................................vii

............................................................................................................. 1

NG 1:ăT NGăQUANăTĨIăLI U ..................................................................... 3

1.1.ăT ngăquanăv ăb nhăLB HT ............................................................................. 3
1.1.1.

c đi m lâm sàng và c n lâm sàng ......................................................... 3

1.1.2. i u tr ....................................................................................................... 4
1.2.ăCh tăl
1.2.1.

ngăcu căs ngă ăb nhănhơnăLB HT .................................................... 6
nh ngh a chung v CLCS ....................................................................... 6

1.2.2. Các công c đo l
1.2.3.
CH

c đi m và tình hình nghiên c u v CLCS

NGă2:

2.1.ă

ng CLCS trong LB HT .............................................. 6

IăT

IăT

NGăVĨăPH

b nh nhân LB HT ........... 8

NGăPHÁPăNGHIểNăC U ........................ 13

NGăNGHIểNăC U ........................................................................ 13

2.1.1. Tiêu chu n l a ch n ................................................................................ 13
2.1.2. Tiêu chu n lo i tr .................................................................................. 13
2.1.3. Nhóm ch ng ............................................................................................. 13

2.2.ăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U .................................................................. 13

2.2.1. Thi t k nghiên c u .................................................................................. 13
2.2.2. C m u ..................................................................................................... 13
2.2.3. Công c và các n i dung nghiên c u....................................................... 13
2.2.4. Các ch s nghiên c u.............................................................................. 16
2.2.5. Thu th p và x lý s li u .......................................................................... 17
a. Thu th p s li u ............................................................................................. 17
2.3.ă
CH
3.1.ă

Oă

CăNGHIểNăC U ............................................................................ 17

NG 3:ăK TăQU ăNGHIểNăC U ................................................................. 18
căđi măchungăc aăcácăb nhănhơnănghiênăc u ............................................ 18
iv

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
3.1.1. Tu i .......................................................................................................... 18
3.1.2. Gi i tính ................................................................................................... 18
3.1.3. Ngh nghi p ............................................................................................. 19
3.1.4. Trình đ v n hóa ...................................................................................... 19

3.1.5. Khu v c sinh s ng .................................................................................... 20
3.1.6. Th i gian m c b nh ................................................................................. 20
3.1.7. Tu i kh i phát b nh ................................................................................. 20
3.1.8. M c đ ho t đ ng c a b nh đánh giá b ng ch s SLEDAI ................... 21
3.2.ăCh tăl

ngăcu căs ngă ăb nhănhơnăLB HT .................................................. 21

3.2.1. S c kh e th ch t (SKTC) ........................................................................ 21
3.2.2. S c kh e tinh th n (SKTT) ....................................................................... 22
3.2.3. Ch t l
3.2.4. T

ng cu c s ng (CLCS) ................................................................. 23

ng quan gi a đi m SKTC, SKTT và CLSC ........................................ 24

3.3.ăLiênăquanăgi aăCLCSăvƠăm tăs ăy uăt ......................................................... 24
3.3.1. Liên quan gi a CLCS và tu i .................................................................. 24
3.3.2. Liên quan gi a CLCS và gi i tính ........................................................... 24
3.3.3. Liên quan gi a CLCS và th i gian m c b nh.......................................... 25
3.3.4. Liên quan gi a CLCS và tu i kh i phát b nh ......................................... 25
3.3.5. Liên quan gi a CLCS và khu v c sinh s ng ............................................ 26
3.3.6. Liên quan gi a CLCS và m c đ ho t đ ng c a b nh ............................ 26
CH

NGă4:ăBĨNăLU N ........................................................................................ 27

4.1.ă

căđi măchungăc aăcácăđ iăt

ngănghiênăc u ............................................. 27

4.1.1. Phân b tu i và gi i................................................................................. 27
4.1.2. V tu i kh i phát b nh và th i gian m c b nh ........................................ 27
4.1.3. V khu v c sinh s ng ngh nghi p và trình đ h c v n .......................... 28
4.2.ăV ăch tăl

ngăcu căs ngă ăb nhănhơnăLB HT ............................................. 29

4.3.ăV ăm iăliênăquanăgi aăCLCS c aăBNăLB HTăv iăm tăs ăy uăt ................. 31
CH

NGă5:ăK TăLU N ........................................................................................ 34

KI NăNGH .............................................................................................................. 35
TĨIăLI UăTHAMăKH O

v


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
DANHăM CăCỄCăB NG
B ngă1.1.ăM tăs ăcôngăc ăđánhăch tăl

ngăcu căs ngăc aăb nhănhơnăLB HT ......... 6

B ngă3.1:ăPhơnăb ătheoănhómătu i ............................................................................ 18
B ngă3.2:ăPhơnăb ăgi iătính ....................................................................................... 18

B ngă3.3.ăNgh ănghi păc aănhómăb nhănhơnănghiênăc u......................................... 19
B ngă3.4.ăM căđ ăho tăđ ngăc aăb nhăđánhăgiáăb ngăch ăs ăSLEDAI .................... 21
B ngă3.4.ăSoăsánhăđi măs căkh eăth ăch tă ă2ănhómănghiênăc u ............................. 21
B ngă3.5.ăPhơnălo iăđi măs căkh eăth ăch t ............................................................. 22
B ngă3.6.ăSoăsánhăđi măs căkh eătinhăth nă ă2ănhómănghiênăc u ........................... 22
B ngă3.7.ăPhơnălo iăđi măs căkh eătinhăth n ............................................................ 23
B ngă3.8.ă i măch tăl

ngăcu căs ngă ă2ănhómănghiênăc u ................................... 23

B ngă3.9.ăLiênăquanăgi aăCLCS vƠătu iăc aăb nhănhơn ........................................... 24
B ngă3.10.ăLiênăquanăgi aăCLCS vƠăgi iătính .......................................................... 24
B ngă3.11.ăLiênăquanăgi aăCLCS vƠăth iăgianăm căb nh......................................... 25
B ngă3.12.ăLiênăquanăgi aăCLCS vƠătu iăkh iăphátăb nh ........................................ 25
B ngă3.13.ăLiênăquanăgi aăCLCS vƠăkhuăv căsinhăs ng .......................................... 26
B ngă3.14.ăLiênăquanăgi aăCLCS vƠăm căđ ăho tăđ ngăc aăb nh ........................... 26

vi

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
DANHăM CăCỄCăBI Uă
Bi uăđ ă3.1:ăTrìnhăđ ăv năhóaăc aăcácăb nhănhơnănghiênăc u ................................. 19
Bi uăđ ă3.2:ăKhuăv căsinhăs ngăc aănhómăb nhănhơnănghiênăc u ........................... 20
Bi uăđ ă3.3:ăTh iăgianăm căb nh .............................................................................. 20
Bi uăđ ă3.4:ăTu iăkh iăphátăb nh .............................................................................. 20

vii

Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
TăV Nă
Lupusăbanăđ ăh ăth ngă(LB HT) là m tătrongănh ngăb nhăcóăt ăl ăm căcaoă
nh tătrongănhómăcácăb nhăt oăkeo,ăth
[6,8,11]. B nh cóăth ăgơyă nhăh

ngăg pănh tă ăn ăgi iătrongăđ ătu iăsinhăđ ă

ngăđ năh uăh tăcácăh ăc ăquanătrongăc ăth ,ăkhôngă

cóăkh ăn ngăđi uătr ăkh i,ăcóăth ăgơyătƠnăph ,ăt ăvongăvƠălƠmăgi măsútănghiêmătr ngă
ch tăl

ngăcu căs ngăc aăng

iăb nh.ă

Trongă nh ngă n mă g nă đơy,ă s ă l

ngă BN LB HTă đ nă khámă vƠă đi uă tr ă t iă

B nhă vi nă B chă Maiă đưă liênă t că giaă t ng,ă m iă n m,ă cóă h nă2000ă tr
vƠoăđi uătr ăn iătrúăt iăcácăkhoaăphòngăvƠăg nă3000ăBN đ

ngăh păph iă

căqu nălỦăngo iătrúăt iă

Phòng Qu nălỦăb nhăLupus. Trongăm tăvƠiăth păk ăqua,ăvi căđi uătr LB HTăđưăđ tă
đ

cănh ng ti nă b đángă k ,ă gópă ph nă kéoă dƠiă th iă giană s ngă choă ng

iăb nhă vƠă

lƠmăgi măt ăl ăt ăvongădoăb nh,ăt ăm că50%ăsauă5ăn măvào n mă1955ăxu ngă15%ă
sauă10ăn măvƠă25%ăsauă20ăn mătheoănh ngănghiênăc uăg năđơy [11]. Tuyănhiên,ăb tă
ch pănh ngăthƠnhăt uăđưăđ tăđ

cătrongăđi uătr ăc ngănh ănh ngăhi uăbi tăv ăc ăch ă

sinhăb nhăh căc aăLB HT,ăch tăl
đ

ngăcu căs ngăc aăcácă BN LB HTăv năkhôngă

căc iăthi nărõăr t,ăkhôngăch ăth păh năsoăv iăm căchungătrongăc ngăđ ngămƠăcònă

th păh năsoăv iănhi uăb nhăm nătínhăkhác.ăT măquanătr ngăc aăvi căđoăl
l

ngăcu căs ngătrongăLB HTăđangăngƠyăcƠngăđ

thu c,ăng

ngăphápăđi uătr ăLB HTăkhôngăch ăc năc ăvƠoăkh ăn ngăki măsoátă

b nhămƠăcònăd aăvƠoăc ăs ăc iăthi năch tăl

ngă m căđ ăho tăđ ngăvƠăt năth

phác đ ăđi uătr ăb nh nh ngăl iăth
c aă ng

cănh năth yărõăb iăc các thày

iăb nhăvƠăcácănhƠănghiênăc u.ăHi nănay,ăvi căđánhăgiáăhi uăqu ăvƠăl iă

íchăc aăcácăph
giá, đoăl

ngăch tă

ngăcu căs ngăsauăđi uătr .ăVi c đánhă
ng c aăLB HTălƠăn năt ngătrongăcácă

ng không ph năánhăđ

iă b nh.ă Nhi uă tri uă ch ngă lƠmă nhă h

cu căs ngăc aăng

c ch tăl

ngăcu căs ngă

ngă nghiêmă tr ngă đ nă ch tă l

ngă

iăb nhăLB HTănh ngăkhôngăph năánhăs ăho tăđ ngăm nhăc aă

b nh,ănh cácăbi uăhi nă ăc ăx

ngăkh p,ăngoƠiădaầ M tăs ănghiênăc uătheoădõiă

d căcònăchoăth y,ăCLCS lƠăm tăy uăt ătiênăl

ngăkháăt tănguyăc ăt ăvongădoăb nhă ă

cácăb nhănhơnăLB HT [24]. Nh ăv y,ăch tăl

ngăcu căs ngălƠăm tăthôngăs ăđ căl pă

v iăcácăch ăs ăđánhăgiáăkhácătrongăLB HT [30,31].

1

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
S ăhi uăbi tăđ yăđ ăv ăt măquanătr ngăvƠănh ngăti năb ătrongăvi căđoăl
ch tă l

ngă cu că s ngă c aă b nhă nhơnă LB HTă s ă giúpă íchă r tă nhi uă choă c ă ng

ngă
iă

b nh và cácăthƠyăthu c trongăvi căđ aăraăcácăquy tăđ nhăđi uătr .ă Trênăth ăgi i,ăs ă
l

ngăcácănghiênăc uăvƠăth ănghi mălơmăsƠngătìmăhi uăv ăch tăl

ngăcu căs ngăc aă

b nhă nhơnă LB HTă đưă giaă t ngă đángă k ă trongă nh ngă n mă g nă đơy,ă v iă r tă nhi uă
côngăc ăđánhăgiáăđưăđ

căđ ăxu t.ăTuyănhiên,ă ăVi tăNam hi năch aăcóăcácănghiênă

c uăđánhăgiáăv ăv năđ ănƠy.ăDoăđó, chúngătôiăti năhƠnhăđ ătƠi:ă“Ch tăl

ngăcu că

s ngăc aăcácăb nhănhơnălupusăbanăđ ăh ăth ngăt iăphòngăqu nălíăb nhăLupusă
b nhăvi năB chăMaiăn mă2015” v i haiăm cătiêu sau:
1. Mô t ch t l

ng cu c s ng đ

c đánh giá b ng thang đi m SF-36

b nh nhân lupus ban đ h th ng đ

nh ng

c đi u tr t i phòng Qu n lý b nh lupus

B nh vi n B ch Mai n m 2015.
2. Kh o sát m t s y u t
lupus ban đ h th ng đ

nh h

ng đ n ch t l

ng cu c s ng c a b nh nhân

c đi u tr t i phòng Qu n lý b nh lupus B nh vi n

B ch Mai n m 2015.

2


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
CH

NGă1

T NGăQUANăTÀIăLI U
1.1. T ngăquanăv ăb nhăLB HT
1.1.1.
a.

căđi mălơmăsƠngăvƠăc nălơmăsƠngă

c đi m lâm sàng
 Các tri u ch ng c aălupusăbanăđ h th ng có th xu t hi năđ t ng t ho c t

t sau nhi u tháng, nhi uăn m.ăCácăbi u hi năbanăđ u c a b nhăth

ngăkhôngăđ c

hi uănh ăm t m i, s t nh , r ng tóc, viêm loét mi ng,ăđauăcácăkh p nh .ăđauăm i
c ,ăr i lo n kinh nguy tầ. [8]
 Cácă đ t c pă th
th

ng xu t hi nă vƠoă cácă thángă mùaă đông,ă tri u ch ng trong

ngăliênăquanăđ n nhi u h th ngăc ăquan,ăm c đ có th t nh đ n r t n ng.

H nă90%ăBN có các tri u ch ngătoƠnăthơnănh ăm t m i,ăgƠyăsút,ăchánă n,ăs t kéo
dài. Kho ng 3/4 s BN th y n iă cácă bană đ b tă th
nh tălƠăbanăcánhăb

m

ngă trênă da,ă trongă đóă hayă g p

m t,ăđơyăm t d u hi u r tăđ cătr ngăc a lupusăbanăđ h

th ng.ă auăkh p, viêm loét mi ng, r ng tóc, nh y c măánhăsángăc ngălƠănh ng tri u
ch ng hay g pătrongăđ t c p c a b nh. Nh ng t năth
d chă mƠngă tim,ă viêmă c ă tim),ă
xu t huy t ph nang),

ngăn i t ngănh ă tim (tràn

ph i (tràn d ch màng ph i, viêm ph nang lupus,

th n (viêm c u th n, suy th n, h i ch ng th năh ),ă h th n

kinh (co gi t, r i lo n tâm th n),

h t o máu (thi u máu, xu t huy t)ăth

hi nă trongă giaiă đo n toàn phát c a b nh

ng xu t

kho ng 50-85% s BN và là nh ng

nguyên nhân ch y u gây t vong [4,11].
 B nh có th h i ph c không có tri u ch ng và không c nă đi u tr trong
kho ng 10-20% s BN nh ngăth

ng không năđ nh và có th tái phát l i sau m t

s n m [4].
 Do nhăh

ngăđ n h u h tăcácăc ăquanătrongăc ăth nên tri u ch ng c a b nh

h t s căphongăphúăđaăd ng.
b. Bi u hi n c n lâm sàng

 Xét nghi m mi n d ch: Xét nghi m các t kháng th kháng các thành ph n
kháng nguyên nhân là test quan tr ng nh t trong ch nă đoánă LB HT. Kháng th

3

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
khángănhơnăcóăđ nh yăkháăcaoă(95%)ănh ngăkhôngăđ c hi u cho LB HT vì nó có
th d

ngă tínhă trongă nhi u b nhă lỦă khácă nh ă viêmă kh p d ng th p,ă viêmă daă c ,ă

nhi m virus, tu iăgiƠầ.ăK t qu d

ngătínhăc a xét nghi m này ch có vai trò h tr

cho ch năđoánăLB HT nh ngăk t qu âm tính c a nó cho phép lo i tr b nhăđ n
95%. Kháng th kháng dsDNA và kháng Smith r tăđ c hi u cho LB HT. Các xét
nghi m huy t thanh ch năđoánăgiangămaiă(RPR,ăVDRL)ăcóăth cho k t qu d

ngă

tính gi do s xu t hi n c a kháng th kháng phospholipid. N ngăđ các thành ph n
c a b th (C3, C4, CH50) th păh năbìnhăth

ng

đaăs BN [3].

 Xét nghi m huy t h c: thi u máu bình s c h ng c uă bìnhă th
(nghi măphápăCoombsăd

ngătính), gi m s l

ng, tan máu

ng b ch c u, b ch c u lympho, ti u

c u. T căđ máu l ngăt ngăcaoăđ c bi tătrongăđ t c p c a b nh
 Xét nghi măsinhăhoáămáu:ăt ngăurê,ăcreatininăn u có suy th n,ăt ngăn ngăđ
2, ,  globulin.
tr

 Xét nghi mă n

c ti u: có th có protein ni u, h ng c u ni u, tr h t trong

ng h p có t năth

ngăth n [4,6,11].

1.1.2.ă i uătr ă
a. Nguyên t c đi u tr
-

Quy tăđ nhăđi uătr ăph iăd aătrênăđánhăgiáăcácăt năth

cácăb nhălỦăđiăkèm.ă i uătr ăc păc uătrongăcácătr

-

ng,ăm căđ ăb nhăvƠă

ngăh păb nhăn ng.

Quáătrìnhăđi uătr ăbaoăg m:ăđi uătr ăcácăđ tăc păvƠăđi uătr ăd ăphòngăđ ăng nă

ng aătáiăphát.ăÁpăd ngăđi uătr ăc ăth ăv iăt ngăcáăth .ăL uăỦăđánhăgiáătácăd ngăph ă
c aăthu că(nhi măkhu n,ăt ngăhuy tăáp,ăloưngăx

ngầ)ă[6,8,11].

b. Ch m sóc b nh nhân LB HT
 S ng lành m nh,ăn ngăv năđ ng, ít sang ch n tâm lý.
 Ch đ ăngh ăng iăh pălíăkhiăcóăđ t c p c a b nh,ătránhălaoăđ ngăn ngă
 Tránhăánhăn ng m t tr i vì tia t ngo i trong ánh n ng m t tr iăth

ng kh i

phát ho c làm n ngăcácăđ t c p c a b nh.
 Tránhădùngăbiaăr

u, ch t kích thích.

 Th măkhámăđ nh k 1- 2 tháng m t l n tùy theo m căđ n ng c a b nh.
 Dùng thu căđ uăđ n, không t Ủăng ngăthu c vì b t k lý do nào [6,11].

4

Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
c. i u tr b ng thu c
 Các thu c ch ng viêm non-steroidală(aspirin,ădiclofenac,ănaproxenầ):ăđ
dùng kh iă đ u cho các BN không có các t nă th

c

ngă n i t ng n ng,ă đeă do tính

m ng, tri u ch ng ch y uălƠăđauăc ,ăđauăkh p, s t, viêm thanh m c nh . C năl uăỦă
cácă đ c tính c aă NSAIDă nh ă t ngă menă gan,ă nhi mă đ c th n, viêm loét d dày tá
trƠngăđ phát hi n s m [8].
 Các thu c ch ng s tărétă(chloroquine,ăhydroxychloroquineầ):ădùngăchoăđi u
da, kh p và m t m i trong LB HT. Li u 400 mg

tr các tri u ch ng

hydroxychloroquine hàng ngày có th c i thi n tri u ch ng da và niêm m c sau vài
tu n. Các tác d ng ph c a thu c bao g m t năth

ngăvõngăm c,ăviêmăc ,ăn i ban

đ . C n khám m tăđ nh k hàng tháng trong th i gian dùng thu c [11].
 Glucocorticoidsăđ
t năth
đ

ng toàn thân: nênăđ

c dùng cho nh ngă tr

ng h p có

ngăn i t ng ho căkhôngăđápă ng v i nh ngăđi u tr trên. Ng

i b nh nên

c ch đ nh glucocorticoid li u cao ngay t đ u (prednison, prednisolon ho c

methylprednisolonă1ătoă2ămg/kg/24h).ăTrongăđ t c p c a b nh, glucocorticoid nên
đ

c dùng chia 2-3 l n/ ngày. Sau khi b nhă đ

c ki m soát, c n gi m ch m li u

thu c và s d ng m t l n duy nh t vào bu i sáng sau b aă n.ăKhiătìnhătr ng b nh
cho phép, nên chuy n sang dùng li u cách nh t vào bu iă sángă đ gi m thi u tác
d ng ph c a thu c. Nh ng t năth

ngăn i t ng n ngănh ăviêmăc u th năt ngăsinhă

lan to , xu t huy t gi m ti u c uăkhángăđi u tr thôngăth
đ

ng,ăviêmăc ătimầcóăth

c ki m soát v i li u r t cao c a glucocorticoid nh ă 250 - 1000 mg

methylprednisolon/ ngày truy nă t nhă m ch trong 3 ậ 5 ngày. Các tác d ng ph
th

ng g p khi s d ng glucocorticoid kéo dài là bi u hi n gi cushing,ăt ngăcơn,ă

t ngă huy t áp, b m tím, tr ngă cá,ă loưngă x
thu tinh th ,ăt ngănhưnăáp,ăti uăđ

ng,ă ho i t vô khu nă đ uă x

ng, đ c

ng,ăteoăc ,ăh kali máu, r i lo n tâm th n, suy

gi m s că đ kháng, r i lo n kinh nguy t.ă

gi mă nguyă c ă loưngă x

ng,ă nênă b

xung calci (1000 mg hàng ngày) k t h p v iăvitaminăDă50,000ăđ năv 2-3 l n/ tu n.
C n b xung estrogen

nh ng BN ti n mãn kinh [6].

 Các thu că gơyă đ c t bào (azathioprine, chlorambucil, cyclophosphamide,
cyclosporin A, methotrexate, mycophenolate mofetil): có vai trò quan tr ng trong
vi c ki m soát và d phòngăcácăđ t c p,ăđi u tr các t n th

ngăn i t ng n ng không

đápă ng v i glucocorticoid và gi m b t nhu c u s d ng glucocorticoid. Các tác

5

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
d ng ph th

ng g p c a nhóm thu c này bao g m: c ch tu x

ng,ăt ngănguyăc ă

nhi mătrùngăc ăh i, suy ch căn ngăbu ng tr ng không h i ph c, nhi măđ c gan (v i
azathioprine, methotrexate, and mycophenolate), viêm bàng quang, r ng tóc, nguy
c ă gơyă ungă th ă (v i cyclophosphamide),

a ch y, r i lo n tiêu hoá v i

mycophenolate, suy th n,ăt ngăhuy t áp v i cyclosporin A [11].
1.2. Ch tăl
1.2.1.

ngăcu căs ngă ăb nhănhơnăLB HT

nhăngh a chungăv ăCLCS

 Theo t ch c y t th gi i:ăắCh tăl

ng cu c s ng là s nh n th c cá nhân

v v trí c a h trong cu c s ng phù h p v iăv năhóaăvƠăgiáătr mang tính ch t h
th ng

n iămƠăh sinh s ng và phù h p v i m i quan h , v i m căđích,ăs kì v ng,

trìnhăđ và m i quan tâm c a h ”ă[9].
 CLCS liên quan t i s c kh e: Bao g m t t c nh ngă l nhă v c c a cu c
s ng b nhăh

ng tr c ti p b i nh ngăthayăđ i c a s c kh e [13].

1.2.2.ăCácăcôngăc ăđoăl

ngăCLCS trongăLB HT

B ng 1.1. M t s công c đánh ch t l
B ăCỂUăH I

ng cu c s ng

b nh nhân LB HT [22,31]

PH MăVIă ÁNHăGIÁ
S ăM Că
Tác đ ng v th Tác đ ng v xã
ÁNHă
ch t/ch c n ng h i/ tinh th n

GIÁ

Các B câu h i chung
SF-36
Có

Có

36

TH CăHI N

T ăđánhăgiáăho că
ph ngăv n;ă<10ăphút

EQ-5D
Có
Có
5
T ăđánhăgiá;ă2-5 phút
WHOQOL-Bref
Có
Có
26
T ăđánhăgiá;ă10ăphút
Các b câu h i đ c hi u v i LB HT
SLEQOL
Có
Có
40

T ăđánhăgiá
SSC
Có
Có
38
T ăđánhăgiáă<10ăphút
LupusQoL
Có
Có
34
T ăđánhăgiáă<10ăphút
LupusPRO
Có
Có
43
T ăđánhăgiá;ă10 phút
T ngăt ă v i nhi u b nhă m nă tínhă khác,ă vi că đánhă giáă CLCSătrongă LB HTă
c ngăđ

căth căhi năthôngăquaă2ălo iăb ăcơuăh i là các b ăcơuăh iăchungăvƠăb ăcơuă

h iăđ căhi uăv iăb nh.ăCácăb ăcơuăh iăkh oăsátăCLCSăđ căhi uăv iăLB HT m iăch ă
đ

că phátă tri nă trongă m tă vƠi th pă k ă g nă đơyă nên còn ch aă đ

trong các nghiênăc u lâm sàng.

6

că s ă d ngă nhi uă


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
a. Các b câu h i chung
Hi nănay, b ăcơuăh iăchungăđánhăgiáăCLCSăđ
là SF-36. B ăcơuăh iănƠyăđ
giáăvƠăcóăth ăs ăd ngăđ

căs ăd ngăth

ngăxuyênănh tă

căxơyăd ngăb i Ware và cs (1992), có 36ăm căt ăđánhă

căv iănhi uăb nhălỦ,ănhi uăc ngăđ ngăvƠătìnhăhu ngăkhácă

nhau. SF-36ăđánhăgiáă8ănhómăv năđ :ăch căn ngăth ăch t,ăch căn ngăxưăh i,ăs ăh nă
ch ăvaiătròădoăcácăv năđ ăth ăch t,ăs ăh năch ăvaiătròădoăcácăv năđ ăc măxúc,ăs c
kh eătinhăth n,ăngh ăl căs ng,ăs ăđauăđ năvƠăc mănh năchungăv ătìnhăhìnhăs căkh e,ă
trongăđó,ăđi măđ

căchiaăthƠnhă2ănhómăchính:ăđi mătómăt tăc aăthƠnhăph năth ăch tă

vƠăđi mătómăt tăc aăthƠnhăph nătinhăth n.ăSF-36 đ
phùăh păv iăLB HTă vƠăđưăđ

căch ngăminhălƠăm tăcôngăc ă

căs ăd ngătrongănhi uă nghiênăc uă đánhăgiáăCLCSă

c aă cácă BN LB HT [22,38]. V iăcôngă c ă nƠy,ă m tă s ă nghiênă c uă đưă kh ngă đ nhă
r ngăBN cóăCLCSăth păh nărõăr tăsoăv iăm tăs b nhăm nătính khác [27,40].
M tăs ăcôngăc ăkhácăđánhăgiáăchungăCLCSăc ngăđưăđ

căs ăd ngă vƠăch ngă

minhătínhăh păl ătrongăLB HT,ăbaoăg măăb ăcơuăh i European QoL (EQ-5D) và b ă
cơuă h i đánhă giáă CLCSăc aă T ă ch că Yă t ă Th ă gi iă (WHOQOL-Bref). B ă cơuă h i
EQ-5D kháă đ nă gi n,ă đánhă giáă 5ă v nă đ ă c aă tìnhă tr ngă s că kh e:ă kh ă n ngă diă
chuy n,ă t ă ch mă sóc,ă cácă ho tă đ ngă thôngă th

ng,ă đau/khóă ch uă vƠă tr mă c m/loă

l ng. M tăs ănghiênăc uăch ngăminhăr ngăthangăđi mănƠyăcóăgiáătr ăđánhăgiáăCLCSă
trongă nhi uă b nhă t ă mi nă d chă khácă nhau,ă baoă g mă LB HT. Thangă đi m
WHOQOL-Bref baoă g mă 26ă m c,ă đánhă giáă 4ă v nă đ ă c aă tìnhă tr ngă s că kh eă baoă
g măth ăch t,ătơmălỦ,ăxưăh iăvƠămôiătr

ng. M tăvƠiănghiênăc uăs ăd ngăthangăđi mă

nƠyăđưăch ngăminhăr ngăcácăch căn ngăv ăth ăch tăvƠătinhăth năđưăgi măsútărõăr tă ă
các BN LB HTătrongăgiaiăđo năb nhăho tăđ ng [31].
b. Các b câu h i đ c hi u v i LB HT
Hi nănay, cóă4ăb ăcơuăh iăđánhăgiáăCLCSăđ căhi uăv iăLB HTăđưăđ

căchu nă

hóa vƠăs ăd ngătrongăcácănghiênăc u. Leong và cs (2005) đưăphátătri năvƠăchu năhóaă
b ăcôngăc ăSLEQoLă(SystemicăLupusăErythematosus-specific Quality-of-Life),ăb ă

côngă c ă nƠyă baoă g mă 40ă m că đánhă giáă đ că hi uă v iăCLCSăc aă BN LB HT. Các
cơuăh iăđ

căchiaălƠmă6ăph n:ăch căn ngăth ăch t,ăho tăđ ng,ătri uăch ngăb nh,ăđi uă

tr ,ă c mă xúcă vƠă t ă nh nă th că v ă b nă thơn.ă Trongă m tă nghiênă c uă trênă 275 ng
b nhăLB HT,ăsoăv iăcôngăc ăSF-36,ăSLEQoLăđ

iă

căch ngăminhălƠănh yăc măh nă

v iănh ngăs ăthayăđ i.ăNgoƠiăra,ăcôngăc ănƠyăc ngăch ngăminhăđ

cătínhăh păl , s ă

7

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
h ngăđ nhăn iăt iăvƠăđ ătinăc yăki măch ngătr

căậ sau trongăđánhăgiáăCLCSă ăBN

LB HT [31]. Choăđ nănay,ăSLEQoL lƠăb ăcôngăc ăđ căhi uăLB HTăduyănh tăđ
phátătri nă ăn

căchơuăÁăvƠăđưăđ

că

căd chăraănhi uăngônăng ăkhácănhauă[37].ă

B ăcôngăc ăLupusQoLădoăTeh vƠăcsăđ aăraăn m 2005 c ngăđ

căs ăd ngăr tă

r ngă rưiă đ ă đánhă giáă đ că hi uă CLCS trongă LB HT.ă B ă cơuă h iă nƠyă baoă g mă 34
m c,ăđánhăgiáă8 nhómăv năđ ăbaoăg m:ăch căn ngăth ăch t, s ăđauăđ n, ch căn ngă
c măxúc, s ăm tăm i, hìnhă nhăb năthơn, ho tăđ ng tìnhăd c, kh ăn ngăl păk ăho chă
vƠăcácăgánhăn ngăkhác.ăTheo Touma Z và cs (2011), b ăcơuăh iăLupusQoL có tính
h ngăđ nhăn iăt i,ăđ ătinăc yăki măch ngătr
t

ngăđ

căậ sauăvƠăgiáătr ătiêuăchu năđ ngăhƠnhă

ngăsoăv iăcôngăc ăSF-36 [38]. Nghiênăc uăc aăGarcía-Carrasco M và cs

(2012) còn choă th yă m iă t

ngă quană r tă ch tă ch ă gi aă đi mă SF-36 vƠă đi mă

LupusQoL, c ăhaiăcôngăc ăđ u cóăgiáătr ătrongăđánhăgiáăCLCSă BN LB HT [26].
LupusPRO (Lupus Patient-ReportedăOutcome)ălƠăm tăcôngăc ăđoăl
đ căhi uăv iăLB HT m iăđ

ngăCLCSă

căphátătri năvƠăchu năhóaăg năđơyăt iăM ăb iăJollyăvƠă

cs (2012). LupusPROăbaoăg mă43ăcơuăh iăv iăt ngăđi măquiăđ iăt ă0-100,ăđánhăgiá
8 v năđ ăliênăquanăđ năs căkh e (tri uăch ngăb nh,ăthu căđi uătr ,ăs căkho ăth ăch t,
s căkho ătinhăth n, s ăđauăđ n,ăngh ăl căs ng,ăs ăsinhăs n,ănh năth căvƠăhìnhă nhă
b năthơn) và 4 v năđ ăkhông liênăquanăđ năs căkh eă(mongămu nă- m căđích, cách
đ iăm tăv iăb nhăt t, s ăh ătr ăt ăxưăh iăvƠăs ăhƠiălòngăv iăh ăth ngăch măsócăyăt ).
Côngăc ănƠyăcóăgiáătr ăvƠăđ ătinăc yăcaoătrongăđánhăgiáăCLCSă ăBN LB HT,ăđápă
ngăt tăv iăcácăthayăđ iăc aătìnhătr ngăs căkho [22].
Cácăb năh

ngăd năđánhăgiáăhi nănayă nóiăchungăv nă uătiênăs ăd ngăcácăb ă

cơuăh iăchung,ăch ăb ăxungăb ngăcácăcơuăh iăđ căhi uăb nhăkhiăcóăth .
1.2.3.

căđi măvƠătình hình nghiênăc uăv ăCLCS ăb nhănhơnăLB HTă

Trênăth ăgi i,ăcóăkháănhi uănghiênăc uăđánhăgiáăCLCS ăăBN LB HTăđưăđ

că

côngăb ,ătrongăđó,ăph năl năs ăd ngăm tăb ăcôngăc ăđ năl ,ăch ăcóăm tăvƠiănghiênă
c uădùngăph iăh păđ ngăth iănhi uăcôngăc .ăCácănghiênăc uănƠyăkhôngăch ămôăt ă
đ căđi măCLCS trongăLB HTămƠăcònătìmăhi uăm iăt

ngăquanăgi aăCLCSăv iăcácă

đ că đi mă khácă c aă b nhă nh ă m că đ ă ho tă đ ng,ă t nă th
b nh [24,34]

8

ng vƠă tiênă l

ngă


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
V iăm iăcôngăc ăđánhăgiáăđ

căs ăd ng,ăcácănghiênăc uăđ uăchoăth yăs ăgi mă

sútăCLCSă ăcácăBN LB HTăkhiăsoăsánhăv iăc ngăđ ngăchungăho căv iăcácăBN m că
cácăb nhăm nătínhăkhác [27,40]. Ph năl nănghiênăc uătr

căđơyăs ăd ngăcácăcôngăc ă

SF-20 ho c SF-36. Tácă gi ă Sutcliffe vƠă csă đưă th c hi n 2 nghiên c u l nă l
d ng các công c

ts

SF-20+ và SF-36, k tăqu ăđ uăchoăth yăCLCS c aăBN LB HTă

gi mărõăr tă ăc ă2ăphơnăvùngăth ăch tăvƠătinhăth n,ăt

ngăt ănh ăcácăk tăqu ănghiênă

c uăc aăVu và cs (1999) c ngănh ăAlarcon và cs (2004), c 2 nghiên c uănƠyăđ u
s d ng b câu h i S-36 [22]. Khiăđi măcácăthƠnhăph năc uăthƠnhăc aăSF-36 đ

că

tính toán, BN LB HTăcóăgi măc ăđi măth ăch tăvƠătinhăth n,ăx păvƠoăbáchăv ăphơnă
th ă10ăchoăđi măthƠnhăph năth ăch tăvƠăbáchăv ăphơnăth ă25ăchoăđi măthƠnhăph nă
tơmă th nă khiă soă v iăc ngă đ ngă kh eă m nh. M că dùă cácă nghiênă c uă đ

cămôă t ă ă

trênăs ăd ngănh ngăcôngăc ăđánhăgiáăCLCS khácănhau,ăch ngăt căvƠăs ăl

ngăBN

trong nghiên c uăc ngăkhácănhau,ănh ngănhìn chung CLCS ăBN LB HTăđ u b ă
gi măsútăsoăv iăc ngăđ ngăchungăvƠănhómăch ng.ăH uăh tăcácănghiênăc uănƠyăđ

că

th căhi nă ănh ngăBN đi uătr ăngo iătrú,ăm căđ ăb nhăkhôngăn ngănh ngăCLCS v nă
gi mărõăr t [22].
S ă thayă đ iă CLCS trongă quáă trìnhă di nă bi nă b nhă ă cácă BNă LB HT cóă s ă
khácăbi tăgi aăcácăgiaiăđo năphátătri năkhácănhauăc aăb nh.ăNghiênăc uăc aăKuriya
B và cs ăcácăBN LB HT giaiăđo nămu năchoăth y,ăđi măSKTCăvƠăSKTTăkhông
thayăđ iăsauă8ăn mă ă> 80% s ăBN, t ăl ăBNăcóăc iăthi năCLCSăch ăđ tă<ă5% [29].
Trongă khiă đó,ă nghiênă c uă c aă Urowitz M (2014) trên 495 BN LB HT giaiă đo nă
s mă l iă tìmă th yă s ă c iă thi nă CLCS ă ph nă l nă b nhă nhơnă trongă vòngă 2ă n mă đ uă
theo dõi [39].

Choăđ nănay,ăSF-36 lƠăcôngăc ăch ăy uăđ

căs ăd ngăđ ăđoăl

ng CLCS trong

cácănghiênăc u,ăđi uănƠyăchoăphépăsoăsánhăCLCS gi aăcácăb nhăm nătính. Báo cáo
c aăSchmeding A và cs (2013) t ngăh p s ăli u t ă24ănghiênăc uăkhácănhauăs ăd ngă
b ă cơuă h iă SF-36 đ ă đánhă giáă CLCS c aă cácă BNă LB HT choă th y,ă s ă gi mă sútă
CLCS trong LB HTă lƠă t

ngă đ

ngă v iă nhi uă b nhă m nă tínhă nguyă hi mă nh ăă

HIV/AIDS, h iăch ng Sjogren’săvƠăviêmăkh păd ngăth pă(VKDT),ănh ngăn ngăn ă
h nă soă v iă uă h tă Wegener [34].ă i mă ch că n ngă th ă ch t vƠă c mă giácă đauă ă BN
VKDTăgi mărõăr tăh năsoăv iăLB HT theo nghiên c uăc aăWolfe F (2010), nguyên

9

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
nhơnă cóă th ă doă b nhă lỦă nƠyă t nă th

ngă ch ă y uă ă h ă c ă x

ngă kh p [40]. Trong

nghiênăc uăc a Burckhardt và cs dùng cácăb ăcơuăh iăQOLS-S và AIMS, các BN
LB HTă t ă raă quană tơmă đ nă tìnhă tr ngă b nhă c aă mìnhă nhi uă h nă soă v iă cácă BN
VKDT.ăM cădùătínhăt ngăth ăc ă2ănhómăBN đ uăhƠiălòngăv iăCLCS c aăh ănh ng
gi aă2ănhómăv năcóănh ngăđi măkhácăbi tăv ănh ngăđi uăkhôngăhƠiălòngăv iătìnhă
tr ngăs căkh eăc aăng

iăb nh [27]. Các BN LB HTăth

ch ngă m tă m i,ă m tă kh ă n ngă lênă k ă ho chă choă t

ngăt pătrungăvƠoăcácătri uă

ngă laiă doă khôngă d ă báoă đ

di năbi năc aăb nhăvƠăs ăthi uăhi uăbi tăv ăb nhăc aăcácăđ ngănghi păvƠăng

că

iăqu nă

lý. S ă d ngă b ă cơuă h iă c a Hoffman dƠnhă choă b nh,ă Boomsma vƠă csă đưă soă sánhă
CLCS c aănh ngăng

iăm căb nhănƠyăv iăcácăBN LB HT.ăK tăqu ăc aănghiênăc uă

nƠyă đưă choă th y,ă m că dùă ă uă h tă Wegeneră lƠă m tă b nhă viêmă m chă h ă th ngă nguyă
hi mănh ng m căđ ă nhăh

ngăc aăb nhăđ năcácăho tăđ ngăth

b nhăcònăth păh năsoăv iăLB HT, ng

ngăngƠyăc aăng

iă

iăb nhăLB HTăc ngăcóănguyăc ăm tăvi c

caoăh năsoăv iăuăh tă Wegener.ă ăkhíaăc nhătíchăc c,ă ng

iăb nhă LB HTă th

ngă

choăr ngăb nhăt tăgiúpăc iăthi năm iăquanăh ăc aăh ăv iăb năbèăvƠăđ aăgiaăđìnhăh ă
đ năg nănhauăh n.ăCh ngăx ăđauăc ăv iăcácăbi uăhi năchínhălƠăm tăm iăvƠăđauăc ă
c ngăgơyă nhăh

ngănghiêmătr ngăđ năCLCS.ăNh ngăBN m căch ngăb nhănƠy, dù

tiênăphátăhayăth ăphát,ăđ uăcóăCLCS th păh năsoăv iăLB HT [5,40].
M cădùăCLCS b ăgi măsútă ăh uăh tăcácăBN LB HT,ănh ngăcóăs ăkhácăbi tă
quanătr ngăgi aăcácănhómăch ngăt c.ăPh năl năcácănghiênăc uătr

căđơyăđ

căth că

hi nătrênănh ngănhómăBN LB HTăthu c nhi uăch ngăt c khác nhau,ăch ăm tăs ăítă

nghiênăc uăcóăsoăsánhăs ăthayăđ iăCLCS gi aăcácăch ngăt c. Barnado A vƠăcsăđưă
ti nă hƠnhă m tă nghiênă c uă trênă 3ă nhómă ch ngă t că (ng

iă daă tr ng,ă daă đenă vƠă daă

vàng),ă trongă đóă s ă d ngă ph iă h pă nhi uă b ă cơuă nh

Health Assessment

Questionnaire (HAQ), Illness Intrusiveness Ratings Scale (IIRS), Affect Balance
Scale (ABS), Center for Epidemiologic Studies Depression (CES-D) và
Rheumatology Attitudes Index (RAI). K tăqu ăchoăth y,ă ăcácăv năđ ătơmălỦ,ăxưăh i,ă
ng

iădaătr ngăcóăCLCS t tănh tăvƠăng

iădaăđenăcóăCLCS t iănh t.ăTrongănghiênă

c uăLUMINAă(Lupus in Minority Populations, Nature versus Nurture) s ăd ngăb ă
cơuăh iăSF-36, các BN LB HTăthu că3ănhómăch ngăt că(Tơyă- B ,ă M ăPhiăvƠădaă
tr ng)ă v iă s ă l

ngă t

ngă đ

ngă đưă đ

că đ aă vƠoă nghiênă c u.ă K tă qu ă choă th y,ă

10


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
s căkh eăth ăch tălƠăt
th nă ăng

ngăđ

ngănhauăgi aă3ănhóm ch ngăt c,ănh ngăs căkh eătinhă

iădaătr ngă lƠăt tăh năsoăv iă2ănhómăcònăl i. Thumboo vƠăcsăc ngăti nă

hànhă nghiênă c uă v iă côngă c ă SF-36 trên 3 nhóm BN LB HTă ng
MalaysăvƠă nă

iă Trungă hoa,ă

,ăk tăqu ăchoăth yăkhôngăcóăs ăkhácăbi tăv ăCLCS gi aăcácănhómă

ch ngăt cănƠy.ăCácătácăgi ăchoăr ng,ătrênăth căt ăCLCS cóăliênăquanăv iăcácăy uăt ă
kinhăt ă- xưăh i,ănh ngăng
t

ngă đ

iăb nhăthamăgiaănghiênăc uăcóăđi uăki năkinhăt ăxưăh iă

ngă nhau,ă ti pă c nă m tă d chă v ă ch mă sócă s că kh eă gi ngă nhau,ă doă đó,ă

CLCS c ngăkhôngăcóăs ăkhácăbi t.ăNh ăv y,ăCLCS c aăcácăBN LB HTăb ăgi măsútă
nhi uă ăm tăs ănhómăch ngăt căcóăth ălƠădoă nhăh

ngăc aăđi uăki năkinhăt ăxưăh i

[18]. Tuyănhiên,ăm tăs ănghiênăc uăc ngăchoăth yăm iăliênăquanăph căt păgi aăy uă
t ă ch ngă t că vƠă tìnhă tr ngă kinhă t ă xưă h i.ă Trongă m tă nghiênă c uă ti nă c uă c aă
Alarcon và cs, các BN LB HTăthu căch ngăt căM ă- Phiăch ăb ăgi m sút CLCS ă
m tăs ăm căđánhăgiáătheoăthangăđi măSF-36,ătuyănhiên,ănghèoăđóiăvƠăch măsócăxưă
h iă kémă cóă liênă quană m nhă m ă v iă s ă gi mă sútă CLCS m tă cáchă toƠnă di nă ă m iă
ch ngăt c [31].
Bênăc nhăy uăt ăch ngăt căvƠăđi uăki năkinhăt ăxưăh i,ănhi uăbi năs ăkhácăc ngă
cóă nhăh

ngă ănh ngăm căđ ăkhácănhauăđ năCLCS c aăng

iăb nhăLB HT,ăđ

că

kh ngăđ nhărõăr tănh tălƠătìnhătr ngăm tăm i,ăcácăh ătr ăvà vai trò xưăh i,ăkh ăn ngă
ngăphó,ătìnhătr ngăgiáoăd c,ătu iăvƠăth iăgianăm căb nh [31].
M t m i:ă lƠăbi uăhi n r t th

ngăg pă ă BN LB HT,ă m cădùăkhôngăđ căhi uă

nh ngăcó tácăđ ngăkhôngănh ăđ năCLCS. Trongănhi uănghiênăc u,ăcácăBN LB HTă
choăr ngăm tăm iălƠăbi uăhi năchínhălƠmăsuyăy uăkh ăn ngăho tăđ ngăc aăh .ăM tă
khóăkh năl năkhiăđánhăgiáăbi uăhi năm tăm iă ăBN LB HTălƠăvi căcácănghiênăc uă
đưăs ăd ngăquáănhi uăcôngăc ăđánhăgiáăkhácănhauăcácănghiênăc uănênăkhóăsoăsánhă

vƠă khôngă th ă đ aă raă đ

că k tă lu nă cu iă cùng.ă NgoƠiă m tă s ă b ă cơuă h iă đánhă giáă

chuyênă bi tă v ă m tă m iă nh ă Fatigueă Severityă Scoreă (FSS),ă Chalderă Fatigueă Scale
(CFS), Piper Fatigue Scale (PFS), Multidimensional Fatigue Inventory (MFI) và
VanderbiltăFatigueăScaleă(VFS),ăm tăs ăcôngăc ăđánhăgiáăchungăv ăCLCS c ngăbaoă
g mă cácă cơuă h iă v ă m tă m iă nh ă SF-20, SF-36. K tă qu ă t ă nh ngă nghiênă c uă s ă
d ngăcácăb ăcơuăh iăchuyênăbi tăv ăm tăm iăchoăth y,ăng

iăb nhăLB HTăcóăm că

đ ăm tăm iăcaoăh năsoăv iănhómăch ngăkhôngăm căb nhăvƠăbi uăhi nănƠyăc ngăcóă

11

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
tácăđ ngăđ năt tăc ăcácăthƠnhăt ăc aăCLCS đ

căđánhăgiáătrongăcácăb ăcơuăh iăSF-

20 và SF-36 [22,30].
S h tr xã h i: nghiênăc uăc aăSutcliffe vƠăcsăchoăth y,ăm căđ ăh ătr ăxưăh iă
caoă liênă quană v iă CLCS t tăh năngo iă tr ă v nă đ ă th ă ch t.ă S ă hƠiălòngă c aă ng

iă

b nhă đ iă v iă h ă th ngă ch mă sócă yă t ă cƠngă caoă thìă CLCS liênă quană đ nă s că kh eă
c ngăcƠngăt tăkhiăđánhăgiáăb ngăthangăđi m SF-36 [30].
Vai trò xã h i:ănghiênăc uăc aă Thumboo J và Fong K-Y ghiănh nă r ngăb nhă
LB HTăcóăth ă nhăh

ngătiêuăc căđ nătr ngătháiătơmălỦăc aăng

gơyăraătìnhătr ngătr măc măvƠăm tătinhăth nădoă nhăh

iăb nhăb ngăcáchă

ngăl năđ năvaiătròăxưăh iăc aă

h ăho c đ tăh ăvƠoănh ngăv ătríăxưăh iămƠăh ăkhôngămongămu n [37].
Kh n ng

ng phó: trongă m tă nghiênă c uă c tă ngangă đ

că th că hi nă b i

Dobkin vƠăcs,ăcácătácăgi ănh năth yăđ căđi măv ăkh ăn ngă ngăphóătrongăcácăbi n s
đánhăgiáăCLCS lƠăm tăy uăt ăcóăth ăd ăbáoăc khíaăc nhăăth căth ăăvƠătinhăth năc aă
CLCS khiăđánhăgiáăb ng công c SF-36 [34].
Tu i và th i gian m c b nh: r t nhi u nghiên c u v i nh ng công c đánhăgiáă
khácănhauăđưăkh oăsátăcácătácăđ ng c a tu iăđ i v i CLCS
các nghiên c u này cho th y m iăt

BN LB HT.ăPh n l n

ngăquanăngh ch gi a tu i và s c kh e th ch t,

ch có m t nghiên c u tìm th y m iăt

ngăquanăngh ch gi a tu i và s c kh e tinh

th n. M i liên quan gi a th i gian m c b nh và CLCS trongăLB HTăc ngăđưăđ

c

kh o sát qua hàng ch c nghiên c u v i nh ng k t qu khá mâu thu n. M t s tác
gi nh n th y, th i gian m c b nh càng kéo dài thì s c kh e th c th , tâm lý và
tr ng thái c m xúc càng t t. Tuy nhiên, m t s nghiên c u khác l i không tìm th y
m i liên quan gi a các y u t này. Nh ăv y,ătu iăcóăm tătácăđ ngătiêuăc căkháărõăr tă
đ iă v iă CLCS ă BN LB HT,ă trongă khiă đó,ă tácă đ ngă c aă th iă giană m că b nhă lƠă
khôngărõăr t [36,37].
ă Vi tă Nam,ă đưă cóă kháă nhi uă nghiênă c uă đ

căth că hi nă đ ă đánhă giáă CLCS

trongăcácăb nhăm nătínhănh ăv yăn nă[12],ăt ngăhuy tăápă[15],ăAlzheimeră[7]ầ,ătuyă
nhiên,ăhi năch aăcóănghiênăc uăv ăCLCS ăcácăb nhănhơnăLB HT đ

12

căcôngăb .


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
CH
IăT

2.1.ă

iăt

NGăVÀăPH

NGă2
NGăPHỄPăNGHIểNăC U

ngănghiênăc u

100 b nhănhơnăLB HT đ

căqu nălỦăvƠătheoădõiăđi uătr ăt iăPhòngăQu nălỦăb nhă

lupus B nhăvi năB chăMaiăt ă5/2015 đ nă6/2015.

2.1.1.ăTiêuăchu năl aăch n
-

Các BN đưăđ

căch năđoánălupusăbanăđ ăh ăth ngătheoătiêuăchu năc aăH iă

Kh păh căM n mă1997.
ngăỦăthamăgiaătr ăl iăph ngăv n.

-

2.1.2.ăTiêuăchu nălo iătr

-

Không đ ngăỦăthamăgiaănghiênăc u

-

Không h pătácănghiênăc u.ă

2.1.3. Nhóm ch ng:ă baoă g mă 50ă ng iă kh eă m nhă lƠă ng iă nhƠă c aă cácă BN
LB HTăđ năkhámăt iăphòngăqu nălỦăb nhăLupusăb nhăvi năB chăMai, cóăđ ătu iăvƠă
phơnăb ăgi iătínhăt
2.2. Ph

ngăđ ngăv iănhómănghiênăc u.

ngăphápănghiênăc u

2.2.1. Thi t k nghiên c u
-

Nghiênăc uămôăt ăc t ngang cóăđ iăch ng.

2.2.2. C m u
-

Ch n m uă thu nă ti n,ă t ngă s ă đ iă t

LB HTăvƠă50ăng

ngă thamă giaă nghiênă c uă lƠă 100 BN

iăkh eăm nhătrongănhómăch ng.

2.2.3. Công c và các n i dung nghiên c u
a. B ăcơuăh iăkh oăsát: đ

căxơyăd ngăd aătheo b ăcôngăc ăđánhăgiáăCLCS SF-

36,ăbaoăg mă2ăph năchính:ă
A. Ph nă1: các thông tin chung:
-

H tên b nh nhân.

-

Ngh nghi p

-

Tu i

-

S đi n tho i

-

Gi i

-

Th i gian m c b nh

-

Mã s h s

-

Ngày kh o sát

-

a ch , khu v c s ng
Trình đ v n hóa

13

Thang Long University Library


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
B. Ph nă2: baoăg mă36 cơuăh iăkh oăsátă8 m c v ăCLCS (b ngă2.1).
B ng 2.1. Các v n đ đánh giá trong b câu h i SF-36
TT M căđánhăgiá

Câu h i

S câu Phân nhóm

3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12
1 Ho tăđ ng th ch t
2 S gi i h n vai trò do s c kh e 13, 14, 15, 16

10
4

th ch t
3 S đau đ n

21, 22

6
3

đ v tinh th n
6 N ngăl ng s ng/ s m t m i

23, 27, 29, 31

4

7 Tr ng thái tâm lý

24, 25, 26, 28, 30

5

8 Ch căn ngăxưăh i

20, 32

2

Trongăm iăcơuăh i,ăng

KH E TH
CH T

2

1, 2, 33, 34, 35, 36
4 Tình hình s c kh e chung
5 S gi i h n vai trò do các v n 17, 18, 19

-

S C

S C
KH E
TINH
TH N

iătr ăl iăđánhăd uăvƠoăôăvuôngă sauăm iăl aăch n.ă

B ng 2.2. Cách tính đi m cho m i câu tr l i trong b câu h i SF-36
TTăcơuăh i

Tr ăl i

1, 2, 20, 22, 34, 36

3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
11, 12

21, 23, 26, 27, 30



i m

TTăcơuăh i

1
2

100
75

13, 14, 15, 16,

3
4
5
1
2
3
1

50
25
0
0
50
100
100

2

80

3
4
5
6

60
40
20
0

17, 18, 19

24, 25, 28, 29, 31

32, 33, 35

Cơuătr ăl i

i m

1
2

0
100

1
2
3
4
5
6
1

2

0
20
40
60
80
100
0
25

3
4

5

50
75
100

Cách tính đi m:
i măchoăm iăcơuăđ

cătínhăt ă0ă- 100,ătrongăđó,ăđi măcƠngăcaoăt

ngă ngă

v i CLCS cƠngăt t.ă i măc ăth ăv iăt ngăcơuă xácăđ nhăd aăvƠoă th ăt ăcơuătr ăl iă
đ

căl aăch n theo b ngă2.2.

14


Ph m Th Xuân _ MSV: B00380

i măchoăt ngăm căđánhăgiá c aăCLCS (b ngă2.1)ăđ



cătínhăb ngătrungăbìnhă

đi măc aăt tăc ăcácăcơuătr ăl iăthu căm c đó.

i măs căkh eăth ăch tăđ



cătínhăb ng trung bình đi măc aăcácăm căs ă1,2,3ă

vƠă4ă(b ngă2.1).
i mă s că kh eă tinhă th nă đ



că tínhă b ngă trungă bìnhă đi mă c aă cácă m că s ă

5,6,7ăvƠă8ă(b ngă2.1).
i mă CLCSă chungă đ



că tínhă b ngă trungă bìnhă đi mă s că kh eă tinhă th nă vƠă

đi măs căkh eăth ăch t.
-

Cách phân lo i CLCS: s că kh eă th ă ch t,ă s că kh eă tinhă th nă vƠă CLCSă nói

chung đ

căphơnăthƠnhă3 m căd aăvƠoăs ăđi m:

 Kém:ăđi măt ă0ă- 50

 Trungăbình:ăđi măt ă26ăă- 75
 T t:ăđi măt ă76ă- 100.
B ng 2.3. B ng đi m SLEDAI đánh giá m c đ ho t đ ng c a LB HT
D uăhi u

i m

D uăhi u

i m

Coăgi t

8

R iălo nătơmăth n

8

H iăch ngănưoăth căt n

8

Banăđ ăm iăxu tăhi n

2

R iălo năth ăgiác

8

Loétăniêmăm că

2

R iălo năth năkinhăs ănưoă

8

R ngătócă

2

8

ViêmămƠngăph iă

2

Taiăbi năm chănưoă

8

Viêm màng ngoài tim

2

Viêmăm chă

8

Gi măb ăth

2

Viêmăkh pă

4

T ngăg năDNAă

2

Viêmăc ă

4

S tă

1

Tr ăni uă

4

Gi măti uăc uă

1

áiămáuă

4

Gi măb chăc uă

1

auăđ uălupus

Proteinăni u

4

áiăm ă

b. H s b nh án đi u tr ngo i trú b nh nhân LB HT:ăđ

4

căl uăt iăphòngăqu nă

lỦăb nhăLB HTăBVăB chăMai.
c. B ng đi m SLEDAI đánh giá m c đ ho t đ ng c a LB HT:ăđi măho tăđ ngă
c aăLB HTăđ

cătínhăb ngăt ngăđi măchoăt ngăd uăhi uăc aăb nhătrongăb ăcơuăh iă

15

Thang Long University Library

Ph m Th Xuân _ MSV: B00380
SLEDAI,ăđánhăgiá trongăkho ngăth iăgiană10ăngƠyătr

căvƠăsauăth iăđi măkh oăsátă

(b ngă2.3).
2.2.4. Các ch s nghiên c u
-

Cácăthôngăs ăchung:

 Tu i (nhóm b nh + ch ng)

 Ngh ănghi p (nhóm b nh)

 Gi i (nhóm b nh + ch ng)

 Th iăgianăm căb nhă(nhóm b nh)

 Khuăv căs ng (nhóm b nh)

 Tu iăkh iăphátăb nhă(nhóm b nh)

 Trìnhăđ ăv năhóa (nhóm b nh)
-

i măCLCS: th căhi năv iănhómăb nhăvƠănhómăch ng:ă



i măc aă8ăm căđánhăgiá
 Ho tăđ ng th ch t
 S gi i h n vai trò do s c kh e th ch t
 S đau đ n
 Tình hình s c kh e chung
 S gi i h n vai trò do các v năđ v tinh th n
 N ngăl

ng s ng/ s m t m i

 Tr ng thái tâm lý
 Ch căn ngăxưăh i


i măs căkh eăth ăch t



i măs căkh eătinhăth n



i măCLCSăchung

 Phơnălo iăs căkh eăth ăch t
 Phơnălo iăs căkh eătinhăth n
 Phơnălo iăCLCS
-

i m SLEDAI:ăth căhi năv iănhómăb nh.
M căđ ăho tăđ ngăc aăb nhăd aăvƠoăch ăs ăSLEDAI

 B nhăho tăđ ng:ăđi măSLEDAIă>ă5
 B nhă năđ nh:ăđi măSLEDAIă 5

16