Đổi mới phương pháp dạy học thực hành nghề điện dân dụng lớp 11 theo hướng tích cực hóa người học tại trung tâm giáo dục thường xuyên giá rai tỉnh bạc liêu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
HỒ NGUYÊN KHANG

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THỰC HÀNH
NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG LỚP 11THEO HƯỚNG
TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TẠI TRUNG TÂM
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN RẠCH GIÁ TỈNH BẠC LIÊU
S

K

C

0

0

3

9
6

5
1

9
3

NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410

S KC 0 0 3 7 4 4

Tp. Hồ Chí Minh, 2012


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
HỒ NGUYÊN KHANG

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
THỰC HÀNH NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG LỚP 11
THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC
TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN
RẠCH GIÁ TỈNH BẠC LIÊU

NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY MÔN KỸ THUẬT - 601410

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. MAI NGỌC LUÔNG

Tp. Hồ Chí Minh, 2012


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
HỒ NGUYÊN KHANG

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THỰC HÀNH
NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG LỚP 11 THEO HƯỚNG
TÍCH CƯC HÓA NGƯỜI HỌC TẠI TRUNG TÂM
GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN RẠCH GIÁ
TỈNH BẠC LIÊU

NGÀNH: Lý Luận và Phương Pháp Dạy Học Môn Kỹ Thuật
Mã số: 601410

S KC 0 0 3 7 4 4

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 10/2012


LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. LÝ LỊCH SƠ LƢỢC
Họ & tên: HỒ NGUYÊN KHANG

Giới tính: Nam

Ngày, tháng, năm sinh: 11/ 7/ 1980

Nơi sinh: Bạc Liêu

Quê quán: Bạc Liêu

Dân tộc: Kinh

Chức vụ, đơn vị công tác trước khi học tập, nghiên cứu: Phó giám đốc, trung
tâm Giáo dục thường xuyên Giá Rai - Bạc Liêu.
Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: Ấp V, thị trấn Giá Rai, Giá Rai, Bạc Liêu.
Điện thoại cơ quan: 07813.851452

Điện thoại nhà riêng: 0984780188

E-mail:
II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
1. Đại học
Hệ đào tạo: Tại chức

Thời gian đào tạo: từ 1998 đến 2003

Nơi học: Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh
Ngành học: Kỹ thuật công nghiệp
3. Thạc sĩ
Hệ đào tạo: Chính qui tập trung

Thời gian đào tạo: 10/2011

Nơi học: Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh
Ngành học: Lý luận và phương pháp dạy kỹ thuật
4. Trình độ ngoại ngữ (biết ngoại ngữ gì, mức độ): Anh văn – B1 khung Châu Âu
III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP
ĐẠI HỌC:
Thời gian

Từ 2004 đến 2009
Từ 2009 đến nay

Công việc

Nơi công tác

đảm nhiệm

Trường THPT Nguyễn Trung Trực, Giá
Rai, Bạc Liêu
Trung tâm GDTX Giá Rai-Bạc Liêu

XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN CỬ ĐI HỌC
(Ký tên, đóng dấu)

Giáo viên
P. Giám đốc

Ngày 6 tháng 8 năm 2012
Ngƣời khai ký tên

Hồ Nguyên Khang
I


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công
bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 6 tháng 8 năm 2012
Ký tên

Hồ Nguyên Khang

II


LỜI CẢM ƠN
Xin trân trọng gởi lời cảm ơn đến:
TS. Mai Ngọc Luông đã tận tình giúp đỡ và định hướng cho tôi trong
suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài.
TS. Võ Thị Xuân, cố vấn học tập cao học đã định hướng cho tôi qua
các chuyên đề góp phần hoàn chỉnh cho đề tài nghiên cứu.
TS. Nguyễn Văn Tuấn, Trưởng khoa sư phạm trường ĐH SPKT
TP.HCM. Ban giám hiệu, phòng Đào tạo sau đại học và khoa Sư
phạm trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh đã
tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học.
Ban giám đốc và các giáo viên, học sinh của trung tâm Giáo dục
thường xuyên Giá Rai, Bạc Liêu đã tạo mọi điều kiện cho tôi thực
hiện đề tài.
Quý Thầy Cô đã tham gia giảng dạy lớp Cao học ngành Lý luận và
phương pháp dạy kỹ thuật 19B.
Các anh chị học viên trong lớp cao học khóa 19B ngành Lý luận và
phương pháp dạy kỹ thuật, gia đình và bạn bè đồng nghiệp đã động
viên, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
HỒ NGUYÊN KHANG

III

TÓM TẮT
Trước yêu cầu của thực tiễn xã hội, các cấp học, ngành học đã và đang từng
bước đổi mới hoạt động theo hướng đào tạo ra những con người có trình độ cao,
năng động, sáng tạo, tự lập, tự chủ và đặt biệt là phải có kỹ năng nghề nghiệp tốt để
lao động sản xuất hoặc tham gia vào thị trường lao động nhằm đáp ứng xu hướng
công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Ngoài đổi mới mục tiêu, nội dung thì đổi
mới PP, cách tổ chức hoạt động dạy học và phương pháp kiểm tra đánh giá là
những yếu tố rất quan trọng. Tuy nhiên thực tế giảng dạy nghề Điện dân dụng lớp
11 tại trung tâm GDTX Giá Rai thì phương pháp dạy TH được GV sử dụng chủ yếu
vẫn là phương pháp làm mẫu bắt chước và PP kiểm tra đánh giá vẫn là kiểm tra
đánh giá sản phẩm cuối cùng. Vì thế dẫn đến học sinh thụ động, ít hứng thú với việc
học, thiếu khả năng tự học và yếu trong việc vận dụng kiến thức đã học vào thực
tiễn. Kết quả là sau khi kết thúc khóa học kỹ năng TH nghề nghiệp của phần lớn HS
không đáp ứng được mục tiêu của môn học, chưa vận dụng được vào thực tiễn lao
động sản xuất.
Chính vì lý do trên, việc thực hiện đề tài: “Đổi mới phương pháp dạy học
thực hành nghề Điện dân dụng lớp 11 theo hướng tích cực hóa người học tại
Trung tâm Giáo dục thường xuyên Giá Rai tỉnh Bạc Liêu” là cần thiết góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục tại trung tâm.
Nội dung của đề tài được triển khai và thể hiện ở ba phần. Đặc biệt, trong
phần nội dung đã hệ thống tương đối đầy đủ cơ sở lý luận chung về phương pháp
dạy học theo hướng tích cực hóa người học. Trên cơ sở lý thuyết và xác định đúng
thực trạng dạy học nghề Điện dân dụng lớp 11 tại Trung tâm Giáo dục thường
xuyên Giá Rai tỉnh Bạc Liêu. Người nghiên cứu lập kế hoạch bài dạy thực hành và
lập phiếu đánh giá quy trình thực hành. Qua thực nghiệm 2 bài thực hành ở lớp thực
nghiệm và kết quả xử lý thông qua phiếu dự giờ của giáo viên khác cũng như phiếu
khảo sát từ phía học sinh ở 2 lớp thực nghiệm và đối chứng đã khẳng định việc đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực trong giảng dạy nghề Điện dân dụng

IV


lớp 11 tại Trung tâm Giáo dục thường xuyên Giá Rai tỉnh Bạc Liêu là thiết thực và
nâng cao được chất lượng cũng như kết quả học tập của học sinh.
Vì vậy, cần triển khai các phương pháp dạy học thực hành như: phương pháp
dạy học thực hành 3 bước, phương pháp dạy học thực hành 6 bước và cho học sinh
tham gia vào quá trình kiểm tra đánh giá thông qua phiếu đánh giá quy trình thực
hành trong giảng dạy nghề Điện dân dụng lớp 11 ở Trung tâm Giáo dục thường
xuyên Giá Rai nói riêng và toàn tỉnh Bạc Liêu nói chung.

V


ABSTRACT
Due to the realistic demand of our society, the activities of academic levels
have been gradually improved to enhance the quality and the effect of training.
Besides the reforms of training objectives and contents, the innovation of teaching
methods, organization of teaching activities and methods of assessment tests is a
very important factor. However, actual teaching profession Civil electric grade 11 at
Gia Rai center of continuation education, the method of teaching practice mostly
used by teachers is as a model to imitate and monitoring and evaluation method is
to check the final product evaluation. This method makes students passive, less
interested in learning, less capable of self-learning ability, and unable to apply
gained knowledge to practice.
Hence, the implementation of the project: “Renewing methods of teaching
practice Civil power grade 11 in a positive way at the Center of Continuing
Education – Giá Rai, Bạc Liêu Province” is required to promote students’
activeness as well as training skills and thinking capability.
The contents of the subject are organized and presents into three parts.

Especially, in content part was relatively complete system of general rationale for
teaching methods in a positive way for students. Based on the theories and
determine the true status of teaching and learning Civil power at the Center of
Continuing Education Giá Rai, Bạc Liêu Province. The researcher has planed for
theoretical and practical lessons. Over the experiments for five theoretical and
practical lessons have been conducted in experimental class and the results
processed through of the teachers who observed the class as well as from the survey
of students in two experimental and control classes has confirmed improving
teaching Civil power in a positive way at the Center of Continuing Education Giá
Rai, Bạc Liêu Province is practically and improve learning result of students.
Therefore, the need to implement methods of teaching practice such as
practice 3 steps method, practice 6 steps method and have students participate in
monitoring and evaluation process through the evaluation process of teaching
practice in vocational in teaching Civil power at the Center of Continuing Education
Giá Rai, Bạc Liêu Province in particular as well as all over the province in general.
VI


MỤC LỤC
Trang
LÝ LỊCH KHOA HỌC ................................................................................................. I
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ II
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. III
TÓM TẮT ................................................................................................................... IV
ABSTRACT ................................................................................................................ VI
MỤC LỤC ................................................................................................................. VII
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... XI
DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH ......................................................... XII
DANH SÁCH CÁC BẢNG ..................................................................................... XIV
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài........................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu. .................................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu. .................................................................................................. 3
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu............................................................................. 3
5. Giả thuyết nghiên cứu................................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu. ..................................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu. ............................................................................................. 4
PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................... 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO
HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC................................................................ 5
1.1. Các khái niệm liên quan ......................................................................................... 5
1.1.1. Đổi mới .................................................................................................... 5
1.1.2. Phương pháp dạy học ............................................................................... 5
1.1.3. Đổi mới phương pháp dạy học ................................................................ 6
1.1.4. Tích cực hóa người học ........................................................................... 6
1.1.5. Phương pháp dạy học tích cực ................................................................. 6
1.2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu...................................................................................... 7
1.2.1. Ở nước ngoài ............................................................................................ 7
1.2.2. Ở trong nước ............................................................................................ 8
VII


1.3. Khái quát về phƣơng pháp dạy học....................................................................10
1.3.1. Cấu trúc của phương pháp dạy học ....................................................... 10
1.3.2. Phân loại phương pháp dạy học ............................................................. 10
1.3.3. Xu thế phát triển của phương pháp dạy học .......................................... 11
1.3.4. Lựa chọn phương pháp dạy học ............................................................ 12
1.4. Khái quát về phƣơng pháp dạy học tích cực.....................................................13
1.4.1. Đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực ....................................... 13
1.4.2. Bản chất của PPDH theo hướng tích cực hóa người học ...................... 15

1.4.3. Các biện pháp tích cực hóa học tập ....................................................... 16
1.4.4. Sự khác nhau giữa hai mô hình dạy học truyền thống và dạy học tích
cực .................................................................................................................... 18
1.5. Các phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. ....................20
1.5.1. Phương pháp khám phá có hướng dẫn .................................................. 20
1.5.2. Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề ................................................ 21
1.5.3. Phương pháp thảo luận .......................................................................... 23
1.5.4. Phương pháp “Học dựa trên dự án” ..................................................... 25
1.5.5. Dạy học định hướng hoạt động.............................................................. 27
1.6. Phƣơng pháp dạy học thực hành ........................................................................28
1.6.1. Khái quát về phương pháp dạy học thực hành ...................................... 28
1.6.2. Quá trình hình thành kỹ năng ................................................................ 29
1.6.3. Quy trình thiết kế bài dạy thực hành ..................................................... 30
1.6.4. Yêu cầu khi vận dụng phương pháp hướng dẫn HS thực hành ............ 32
1.6.5. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy học thực hành ................... 33
1.6.6. Các phương pháp dạy thực hành. .......................................................... 34
1.7. KẾT LUẬN CHƢƠNG I......................................................................................38
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC NGHỀ ĐIỆN DÂN DỤNG LỚP 11
TẠI TRUNG TÂM GDTX GIÁ RAI – BẠC LIÊU ................................................ 40
2.1. Giới thiệu về trung tâm.........................................................................................40
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ............................................................ 40
2.1.2. Những thành tựu trong lĩnh vực giáo dục trung tâm đạt được .............. 41
2.1.3. Chủ trương của trung tâm về nâng cao hiệu quả giáo dục .................... 42
VIII


2.2. Thực trạng dạy học thực hành nghề Điện dân dụng lớp 11 tại trung tâm
GDTX Giá Rai – Bạc Liêu...........................................................................................42
2.2.1. Mục tiêu, phạm vi, đối tượng và thời gian khảo sát .............................. 42
2.2.2. Nội dung, hình thức và kết quả khảo sát ............................................... 43

2.3. Nhận xét thực trạng dạy học thực hành nghề Điện dân dụng lớp 11 tại các
trung tâm, nguyên nhân thực trang...........................................................................60
2.3.1. Nhận xét thực trang dạy học thực hành nghề Điện dân dụng lớp 11 tại
các trung tâm .................................................................................................... 60
2.3.2. Những nguyên nhân chính của thực trạng trên là ................................. 61
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................... 62
Chƣơng 3. ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY THỰC HÀNH NGHỀ ĐIỆN
DÂN DỤNG LỚP 11 THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC TẠI
TRUNG TÂM GDTX GIÁ RAI – BẠC LIÊU ........................................................ 63
3.1. Phân tích nội dung chƣơng trình nghề Điện dân dụng lớp 11 .......................63
3.1.1. Mục tiêu chương trình nghề Điện dân dụng lớp 11 .............................. 63
3.1.2. Nội dung môn học .................................................................................. 64
3.2. Cơ sở đề xuất đổi mới phƣơng pháp dạy học thực hành theo hƣớng tích
cực hóa ngƣời học cho nghề Điện dân dụng lơp 11 .................................................64
3.2.1. Đề xuất phương pháp dạy học thực hành .............................................. 64
3.2.2. Đề xuất phương pháp kiểm tra đánh giá ............................................... 65
3.3. Vận dụng PP dạy TH 3 bƣớc và 6 bƣớc trong dạy nghề Điện dân dụng lớp
11......................................................................................................................................67
3.3.1. PP dạy thực hành 3 bước ....................................................................... 67
3.3.2. PP dạy thực hành 6 bước ....................................................................... 68
3.4. Xây dựng kế hoạch bài dạy TH và bài kiểm tra đánh giá điển hình cho
nghề Điện dân dụng lớp 11 theo hƣớng tích cực hóa ngƣời học. ..........................72
3.5. Thực nghiệm sƣ phạm ..........................................................................................89
3.5.1. Mục đích thực nghiệm ........................................................................... 89
3.5.2. Đối tượng thực nghiệm .......................................................................... 89
3.5.3. Nội dung thực nghiệm ........................................................................... 89
3.5.4. Tiến hành thực nghiệm sư phạm và tổ chức dự giờ .............................. 89
IX

3.5.5. Xử lý kết quả thực nghiệm .................................................................... 90
Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................... 104
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 106
1. Kết luận ....................................................................................................................106
1.1. Tóm tắt đề tài .......................................................................................... 106
1.2. Tự nhận xét đề tài.................................................................................... 107
1.3. Hướng phát triển của đề tài..................................................................... 107
2. Kiến nghị ..................................................................................................................107
2.1. Về phía trung tâm ..................................................................................... 107
2.2. Về phía giáo viên .................................................................................... 108
2.3. Về phía học sinh ....................................................................................... 108
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 109
PHỤ LỤC ................................................................................................................... 112

X


DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

1

ATLĐ

2

ĐC

3

ĐDD

4

GDTX

5

GV

Giáo viên

6

HS

Học sinh

7

KTHN

Kỹ thuật hướng nghiệp

8

LLDH

Lý luận dạy học

9

ND

Nội dung

10

PP

Phương pháp

11

PPDH

Phương pháp dạy học

12

QTDH

Quá trình dạy học

13

SGK

Sách giáo khoa

14

TCH

Tích cực hóa

15

TH

Thực hành

16

TN

Thực nghiệm

An toàn lao động
Đối chứng
Điện dân dụng
Giáo dục thường xuyên

XI

DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH
Biểu đồ 2.1. Ý kiến của GV về nội dung chương trình nghề ĐDD lớp 11 ............. 44
Biểu đồ 2.2. Kết quả đánh giá về năng lực dạy TH của GV tại các trung tâm ...... 45
Biểu đồ 2.3. Nhận định của GV về nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng học
TH nghề ĐDD lớp 11 ......................................................................... 45
Biểu đồ 2.4. Mức độ những PPDH mà GV đã hay đang sử dụng trong dạy TH
nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................... 46
Biểu đồ 2.5. Các cách GV thực hiện để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm về PPDH ....
........................................................................................................... 47
Biểu đồ 2.6. Mức độ sử dụng hình thức tổ chức lớp học được GV sử dụng trong
dạy TH nghề ĐDD lớp 11 .................................................................. 48
Biểu đồ 2.7. Phương tiện và thiết bị được GV sử dụng trong dạy TH nghề ĐDD
Lớp 11 ................................................................................................. 49
Biểu đồ 2.8. Mức độ sử dụng hình thức kiểm tra đánh giá của GV trong dạy TH
nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................... 50
Biểu đồ 2.9. Ý kiến của GV góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng giáo dục và
đào tạo tại trung tâm. .......................................................................... 51
Biểu đồ 2.10. Kết quả học tập năm học 2009-2010 và 2010 – 2011 ........................ 52
Biểu đồ 2.11. Mức độ thích học nghề ĐDD lớp 11 của HS ..................................... 53
Biểu đồ 2.12. Mức độ tiếp thu kiến thức của HS khi học TH nghề ĐDD lớp 11 ........
............................................................................................................ 54
Biểu đồ 2.13. Nội dung môn nghề ĐDD lớp 11 ....................................................... 55
Biểu đồ 2.14. Không khí trong lớp vào các buổi học TH nghề ĐDD lớp 11 .......... 55
Biểu đồ 2.15. Mức độ HS thích PP dạy TH cho nghề ĐDD lớp 11 ........................ 56
Biểu đồ 2.16. Mức độ HS thích hình thức học đối với nghề ĐDD lớp 11 .............. 57
Biểu đồ 2.17. Ý kiến về vai trò của HS tham gia khi sử dụng PPDH ..................... 58
Biểu đồ 2.18. Mong muốn của HS về hình thức kiểm tra đánh giá của GV trong......
dạy TH nghề ĐDD lớp 11 .................................................................. 59
Biểu đồ 2.19. Ý kiến HS về những yếu tố cần thay đổi để nâng cao chất lượng dạy
học TH nghề ĐDD lớp 11 .................................................................. 60

XII


Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo sát về mức độ hứng thú học tập của HS khi học TH
nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................... 93
Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo sát về tính tích cực của HS khi học tập ....................... 94
Biểu đồ 3.3. Kết quả khảo sát ý kiến HS về mức độ tiếp thu kiến thức nghề ĐDD
lớp 11 khi được học với các phương PPDH tích cực ........................ 95
Biểu đồ 3.4. Kết quả khảo sát ý kiến HS về tính hiệu quả của việc sử dụng
phương tiện, thiết bị dạy học cho nghề ĐDD lớp 11 ......................... 96
Biểu đồ 3.5. Kết quả khảo sát ý kiến HS về tính hợp lý của việc áp dụng các hình .
thức kiểm tra đánh giá cho nghề ĐDD lớp 11 ................................... 97
Biểu đồ 3.6. Tỉ lệ xếp loại HS theo điểm bài kiểm tra số 1 ................................. 103
Biểu đồ 3.7. Tỉ lệ xếp loại HS theo điểm bài kiểm tra số 2 ................................. 103
Biểu đồ 3.8. Tần suất hội tụ điểm cho lớp TN và ĐC ở bài kiểm tra số 2 ........... 104
Hình 1.1.

Mô hình cấu trúc phương pháp dạy học theo nghĩa rộng .................. 10

Hình 1.2.

Cấu trúc của quá trình giải quyết vấn đề .......................................... 22

Hình 1.3.

Quá trình hình thành kỹ năng - Hoạt động của giáo viên và học sinh ..
............................................................................................................ 29

Hình 1.4.

Cấu trúc của phương pháp dạy thực hành 4 bước ............................ 34

Hình 1.5.

Cấu trúc của phương pháp dạy thực hành 3 bước ............................ 35

Hình 1.6.

Cấu trúc của phương pháp dạy thực hành 6 bước ............................ 36

XIII


DANH SÁCH CÁC BẢNG
Bảng 1.1. So sánh giữa hai mô hình của dạy và học .............................................. 18
Bảng 2.1. Ý kiến của GV về nội dung chương trình nghề ĐDD lớp 11 ................ 44
Bảng 2.2. Kết quả đánh giá về năng lực dạy TH của GV tại các trung tâm ......... 44
Bảng 2.3. Nhận định của GV về nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng dạy học
TH nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................. 45
Bảng 2.4. Mức độ những PPDH mà GV đã hay đang sử dụng trong dạy TH nghề
ĐDD lớp 11 ............................................................................................ 46
Bảng 2.5. Các cách GV thực hiện để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm về PPDH .........
................................................................................................................. 47
Bảng 2.6. Mức độ sử dụng hình thức tổ chức lớp học được GV sử dụng trong dạy
TH nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................. 48
Bảng 2.7. Phương tiện và thiết bị được GV sử dụng trong dạy TH nghề ĐDD ........
lớp 11 ...................................................................................................... 49
Bảng 2.8. Mức độ sử dụng hình thức kiểm tra đánh giá của GV trong dạy TH
nghề ĐDD lớp 11 ................................................................................... 50
Bảng 2.9. Ý kiến của GV để góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng giáo dục và

đào tạo tại trung tâm ............................................................................... 51
Bảng 2.10. Kết quả học tập năm học 2009 - 2010 và 2010 - 2011 ......................... 52
Bảng 2.11. Mức độ thích học Nghề ĐDD lớp 11 của HS ......................................... 53
Bảng 2.12. Mức độ tiếp thu kiến thức của HS khi học TH nghề ĐDD lớp 11 ......... 54
Bảng 2.13. Nội dung môn nghề ĐDD lớp 11 .......................................................... 54
Bảng 2.14. Không khí trong lớp vào các buổi học TH nghề ĐDD lớp 11 .............. 55
Bảng 2.15. Mức độ HS thích PP dạy TH cho nghề ĐDD lớp 11 ............................. 56
Bảng 2.16. Mức độ HS thích hình thức học đối với nghề ĐDD lớp 11 ................... 57
Bảng 2.17. Ý kiến về vai trò của HS tham gia khi sử dụng PPDH........................... 57
Bảng 2.18. Mong muốn của HS về hình thức kiểm tra đánh giá của GV trong dạy
TH nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................. 58
Bảng 2.19. Ý kiến HS về những yếu tố cần thay đổi để nâng cao chất lượng dạy học
TH nghề ĐDD lớp 11 ............................................................................. 59
XIV


Bảng 3.1. Tổng hợp ý kiến đánh giá về các hoạt động dạy học của GV dự giờ qua
phiếu dự giờ, quan sát lớp học ................................................................ 91
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về mức độ hứng thú học tập của HS khi học TH nghề
ĐDD lớp 11 .............................................................................................. 93
Bảng 3.3. Kết quả khảo sát về tính tích cực của HS khi học tập .......................... 94
Bảng 3.4. Kết quả khảo sát ý kiến HS về mức độ tiếp thu kiến thức nghề ĐDD lớp
11 khi được học với các PPDH tích cực ............................................... 95
Bảng 3.5. Kết quả khảo sát ý kiến HS về tính hiệu quả của việc sử dụng phương
tiện, thiết bị dạy học cho nghề ĐDD lớp 11 .......................................... 96
Bảng 3.6. Kết quả khảo sát ý kiến HS về tính hợp lý của việc áp dụng các hình
thức kiểm tra đánh giá cho nghề ĐDD lớp 11 ....................................... 97
Bảng 3.7. Biểu thị sự phân phối điểm số của HS .................................................. 98
Bảng 3.8. Sự phân bố điểm của HS trên hai bài kiểm tra ...................................... 99
Bảng 3.9. Biểu thị tỉ lệ xếp loại thứ hạng cho HS theo điểm kiểm tra ............... 102

XV


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Nghị quyết 40/2000/QH 10 của Quốc hội khóa X và Chỉ thị 14/2001/CTTTg về thực hiện Nghị quyết 40 của Thủ tướng chính phủ đã chỉ rõ về sự cần thiết
phải đổi mới giáo dục phổ thông. Điều 28 Luật giáo dục 2005 đã chỉ rõ “Phương
pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của
học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng môn học, lớp học; bồi dưỡng phương pháp
tự học, khả năng làm việc nhóm, rèn luyện khả năng vận dụng kiến thức vào thực
tiễn tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho học sinh (HS)”.
Đất nước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập
quốc tế và từng bước tiến tới nền kinh tế tri thức. Điều này đòi hỏi mục tiêu giáo
dục phải thay đổi theo hướng đào tạo ra những con người có trình độ cao, năng
động, sáng tạo, tự lập và tự chủ vì mục tiêu giáo dục phải phù hợp với mục tiêu phát
triển kinh tế xã hội của đất nước.
Mặt khác, sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ làm cho nội
dung dạy học ngày càng gia tăng cả về chiều rộng và chiều sâu, khối lượng tri thức
và thông tin tăng rất nhanh: đối với các loại khoa học cơ bản, tri thức tăng gấp đôi
sau 5-7 năm, các loại khoa học công nghệ thì tri thức tăng gấp đôi sau 5-7 tháng. Từ
đó xuất hiện mâu thuẫn giữa khối lượng kiến thức với thời gian và điều kiện dạy
học cụ thể (đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, quản lý chất lượng đào tạo ở trường
phổ thông…). Nếu quá trình dạy học trong nhà trường phổ thông chỉ tập trung vào
mục tiêu trang bị tri thức, không chú ý đến việc dạy cho HS cách học cũng như rèn
cho HS khả năng đáp ứng với những thay đổi nhanh chóng của xã hội thì không giải
quyết được mâu thuẫn trên. Do vậy cùng với việc đổi mới chương trình, nội dung
giáo dục cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) để giúp cho HS biết
cách học và chủ động tích cực trong học tập.
Nghề Điện dân dụng (ĐDD) lớp 11 là một trong các nghề phổ thông thuộc

chương trình Hoạt động giáo dục nghề phổ thông lớp 11, được xây dựng và giảng
dạy bắt buộc từ năm 2007 cho học sinh THPT ở nước ta hiện nay. Đặc trưng cơ bản
của giờ học nghề phổ thông là hoạt động thực hành nên ngoài mục tiêu hướng
1


nghiệp và giáo dục toàn diện cho học sinh, việc học nghề phổ thông còn hình thành
cho HS những kỹ năng lao động nghề nghiệp ngay từ khi còn học phổ thông để khi
ra trường, nếu không tiếp tục học lên có thể tham gia lao động sản xuất tại gia đình,
cộng đồng hoặc các doanh nghiệp.
Về mặt xã hội, thực tiễn cho thấy hầu hết phụ huynh còn coi nặng về khoa
cử, bằng cấp khiến cho HS không quan tâm học đều các môn học. Nhiều học sinh
chưa thực sự hứng thú với các giờ học nghề vì nghề phổ thông không phải là môn
học bắt buộc, không ghi điểm vào học bạ và không phải là môn thi tốt nghiệp.
Ngoài ra, đội ngũ giáo viên (GV) dạy nghề ĐDD lớp 11 tại các trường THPT, trung
tâm GDTX hiện nay đa số là kiêm nhiệm (GV Toán, Lý dạy nghề ĐDD). Vì vậy,
trình độ chuyên môn nghề cũng như việc vận dụng PPDH đặc thù trong nghề Điện
dân dụng còn nhiều hạn chế.
Thực tế giảng dạy nghề ĐDD lớp 11 tại các trường THPT và trung tâm
GDTX cho thấy sau khi hoàn thành chương trình, phần lớn các em không đáp ứng
được yêu cầu chuyên môn, nhất là những kỹ năng nghề cơ bản, không hình thành
được những phẩm chất của người lao động có kỹ thuật, không có sự chủ động sáng
tạo trong công tác thực hành, thiếu khả năng làm việc nhóm.
Để khắc phục những hạn chế trên, việc cần thiết là phải đổi mới phương
pháp giảng dạy thực hành theo hướng tích cực hóa (TCH) người học. Để kích thích
tính tư giác trong học tập, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp, hình thành thái độ làm
việc chuyên nghiệp và tác phong công nghiệp cho học sinh; góp phần nâng cao hiệu
quả giáo dục nghề phổ thông.
Từ những lý do trên, người nghiên cứu quyết định chọn đề tài “Đổi mới
phƣơng pháp dạy học thực hành nghề Điện dân dụng lớp 11 theo hƣớng tích

cực hóa ngƣời học tại Trung tâm GDTX Giá Rai – Bạc Liêu ”
2. Mục tiêu nghiên cứu.
Đổi mới PPDH thực hành nghề ĐDD lớp 11 theo hướng TCH người học tại
trung tâm GDTX Giá Rai – Bạc Liêu. Để nâng cao hiệu quả công tác dạy và học
thực hành: tạo cho học sinh có động cơ học tập tốt, yêu quý nghề, đạt được kỹ năng
nghề.

2


3. Nhiệm vụ nghiên cứu.
Nhiệm vụ 1. Nghiên cứu cơ sở lý luận liên quan đến đề tài:
- Cơ sở lý luận về phương pháp dạy học.
- Cơ sở lý luận về phương pháp dạy học TCH người học.
- Cơ sở lý luận về phương pháp dạy thực hành theo hướng TCH.
Nhiệm vụ 2.
- Khảo sát và phân tích thực trạng giáo dục, chương trình nghề Điện dân
dụng lớp 11 tại Trung tâm GDTX Giá Rai – Bạc Liêu.
- Nhận xét, đánh giá, đưa ra những ưu khuyết điểm của quá trình giảng dạy
TH nghề ĐDD lớp 11 tại Trung tâm GDTX Giá Rai – Bạc Liêu.
Nhiệm vụ 3.
- Lập kế hoạch bài dạy thực hành theo phương pháp 3 bước và 6 bước trong
giảng dạy nghề ĐDD lớp 11.
- Tiến hành giảng dạy thực nghiệm sư phạm.
- Kiểm tra đánh giá kết quả và tính khả thi của đề tài.
4. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu.
Đối tƣợng nghiên cứu.
Phương pháp giảng dạy thực hành theo hướng TCH người học cho nghề
ĐDD lớp 11 tại trung tâm GDTX Giá Rai-Bạc Liêu.
Khách thể nghiên cứu.

Hoạt động dạy và học thực hành nghề ĐDD lớp 11 của giáo viên và học sinh
tại Trung tâm GDTX Giá Rai – Bạc Liêu.
5. Giả thuyết nghiên cứu.
Nếu nghiên cứu, tổ chức dạy thực hành nghề ĐDD lớp 11 theo hướng TCH
người học thì sẽ nâng cao hiệu quả trong giảng dạy, phát huy tính tích cực và phát
triển năng lực sáng tạo của HS trong học tập.
6. Phạm vi nghiên cứu.
Do điều kiện và thời gian hạn chế nên đề tài chỉ tập trung vào việc nghiên
cứu đổi mới phương pháp dạy học thực hành nghề ĐDD lớp 11 theo hướng TCH
người học tại trung tâm GDTX Giá Rai – Bạc Liêu.

3