Nghiên Cứu Sự Tham Gia Của Cộng Đồng Trong Việc Xây Dựng Nông Thôn Mới Trên Địa Bàn Huyện Kim Bội – Tỉnh Hoà Bình

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

BÙI MINH TÂN

NGHIÊN C U S

THAM GIA C A C NG
NG TRONG

VIC XÂY D NG NÔNG THÔN M
I TRÊN
A BÀN
HUYN KIM BÔI - TNH HÒA BÌNH

Chuyên ngành: Phát trin nông thôn
Mã s: 60-62-01-16

LUN VN TH C S KHOA H C NÔNG NGHIP

Giáo viên h

ng d n: TS. V Tr ng Bình

Thái Nguyên, n m 2013


i

L I CAM OAN

Lu n v n t t nghi p “Nghiên c u s tham gia c a c
ng 
ng trong
vi
c xây d ng nông thôn m i trên a bàn huy
n Kim Bôi - tnh Hòa
Bình”,, chuyên ngành Phát Tri n Nông Thôn là công trình nghiên c u c
a
riêng tôi lu n v n ã s
d
ng thông tin t nhiu ngun khác nhau, các thông
tin có sn ã c trích rõ ngun g c.
Tô xin cam, oan rng s li u và kt qu nghiên c u ã a trong lu n
v n này là trung thc và cha c s
d
ng trong bt c mt công trình
nghiên c u khoa hc nào. Tôi xin cam oan rng mi s giúp  trong vi c
thc hi n  tài này ã c cm n và các thông tin trích dn trong  tài
u ã c ch rõ ngun g c.
Thái nguyên, ngày 19 tháng 10 n m 2013
Tác gi  tài

Bùi Minh Tân


ii

L I CM N
Sau mt thi gian hc t p và nghiên c u, n nay em ã hoàn thành
bài lu n v n t t nghi p theo k ho ch c
a trng

i hc Nông lâm Thái

Nguyên v!i  tài “Nghiên c u s tham gia c a c
ng 
ng trong vi
c xây
d ng nông thôn m i trên a bàn huy
n Kim Bôi - tnh Hòa Bình”,.
Có c kt qu này li ∀u tiên em xin g
i li cám n n các th∀y
cô giáo: TS. V Trng Bình, TS. Bùi

ình Hòa, PGS.TS.

inh Ngc

Lan, PGS.TS. Dng Vn Sn ã h!ng dn em trong quá trình hoàn
thành lu n v n. Các th∀y cô ã ch bo và h!ng dn t n tình cho em nh#ng
kin th c lý thuyt, thc t c∃ng nh các k% n ng trong vit bài, ng thi
c∃ng ch rõ nh#ng thiu sót và h n ch  em hoàn thành bài báo cáo v!i kt
qu t t nht. Các th∀y cô luôn là ngi truyn ng lc giúp em hoàn thành
t t giai o n thc t p t t nghi p và vit lu n v n.
Cho phép em g
i li cm n sâu s&c t!i các phòng ban c
a UBND

huy n Kim Bôi, UBND các xã Nam Thng, B&c Sn, Trung Bì ã nhi t
tình giúp  em, cung cp cho em các thông tin, s li u  ph
c v
cho bài
báo cáo. ã t o mi iu ki n giúp em hoàn thành lu n v n.
Em xin chân thành bit n s t n tình d y d∋ c
a các th∀y cô trong
Trng

i hc Nông Lâm Thái Nguyên, (c bi t là các th∀y cô trong khoa

Kinh t và Phát tri n nông thôn, phòng qun lí và ào t o sau

i hc.

Li cm n chân thành và sâu s&c, em xin g
i n gia ình, b n bè ã
luôn sát cánh và ng viên em trong nh#ng giai o n khó kh n nht.
Thái Nguyên, ngày 19 tháng 10 n m2013
Hc viên

Bùi Minh Tân


iii

MC LC
M

U ........................................................................................................ 1

1. (t vn  ................................................................................................ 1
2. M
c tiêu nghiên c u ................................................................................ 2
3. Ni dung nghiên c u ............................................................................... 3
4.Ý ngh)a c
a  tài ..................................................................................... 3
4.1. Ý ngh)a trong hc t p và nghiên c u khoa hc .................................... 3
4.2. Ý ngh)a trong thc ti∗n ......................................................................... 3
Chng 1 T!NG QUAN TÀI LIU ........................................................... 4
1.1. C s+ khoa hc c
a  tài..................................................................... 4
1.1.1. Khái ni m Nông thôn và (c i m c
a nông thôn......................... 4
1.1.2. Nông thôn m!i................................................................................ 5
1.1.3. Phát tri n nông thôn da vào cng ng........................................ 5
1.1.4. Khái ni m cng ng và m c  tham gia c
a cng ng............ 6
1.1.5. Khái ni m v ni lc, ni lc c
a cng ng ................................ 7
1.1.6. Các yu t xác ,nh s tham gia trong PTNT..............................11
1.1.7. Vai trò và các yu t nh h+ng n s tham gia c
a cng ng trong
PTNT ......................................................................................................13
2.1.8. Các ch tiêu  xác ,nh s tham gia............................................15
1.1.9. C n c pháp lý  xây dng nông thôn m!i ................................15
1.2. C s+ thc ti∗n c
a  tài ...................................................................16
1.2.1. Kinh nghi m xây dng nông thôn m!i + mt s n!c trên th gi!i
................................................................................................................16

1.2.2. Nh#ng kt qu b!c ∀u v xây dng nông thôn m!i + Vi t Nam
................................................................................................................22
1.2.3. Bài hc kinh nghi m t xây dng nông thôn m!i .......................33


iv
Chng 2 ∀I T #NG N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN
C U .............................................................................................................. 36
2.1.

i tng và ph m vi nghiên c u ......................................................36

2.1.1.

i tng nghiên c u...................................................................36

2.1.2. Ph m vi nghiên c u......................................................................36
2.2. ,a i m và thi gian nghiên c u.......................................................36
2.3. Ni dung nghiên c u ..........................................................................37
2.4. Phng pháp nghiên c u ....................................................................37
2.4.1. Phng pháp iu tra h: Gm các b!c sau ..............................37
2.4.2. Phng pháp x
lý s li u............................................................39
Chng 3 K∃T QU VÀ THO LUN .................................................. 40
3.1. iu ki n t nhiên, kinh t - xã hi huy n Kim Bôi ..........................40
3.1.1. iu ki n t nhiên, tài nguyên thiên nhiên ..................................40
3.1.2. Thc tr ng phát tri n kinh t - xã hi...........................................42
3.1.3. ánh giá chung v iu ki n t nhiên, kinh t - xã hi  i v!i quá
trình tham gia c
a cng ng .................................................................45

3.2. Tình hình xây dng NTM + 3 xã nghiên c u.....................................46
3.3. S tham gia c
a cng ng trong xây dng nông thôn m!i...............48
3.3.1. M c   t tiêu chí c
a các xã.....................................................48
3.3.2. S tham gia c
a ngi dân trong xây dng NTM ......................51
3.3.3. S tham gia c
a cng ng trong xây dng CSHT nông thôn ...55
3.3.4. óng góp c
a ngi dân cho xây dng CSHT nông thôn...........60
3.4. S tham gia c
a cng ng trong các ho t ng ci thi n iu ki n +
....................................................................................................................69
3.4.1. Các ni dung ngi dân tham gia ho t ng ci thi n iu ki n +
................................................................................................................69
3.4.2. Kh n ng ∀u t, óng góp c
a ngi dân nhm ci thi n iu ki n
+ ..............................................................................................................71


v

3.5. S tham gia c
a cng ng trong vi c phát tri n sn xut.................74
3.6. ánh giá chung v s tham gia c
a cng ng t i 3 xã i m ............77
3.6.1. Kinh nghi m huy ng cng ng tham gia óng góp................80
3.6.2. Kinh nghi m huy ng cng ng theo ni dung xây dng NTM
................................................................................................................85

3.7. Mt s gii pháp huy ng ni lc t ngi dân tham gia xây dng NTM
....................................................................................................................87
K∃T LUN .................................................................................................. 92
1. Kt lu n..................................................................................................92
2. Kin ngh,................................................................................................93
TÀI LIU THAM KHO .......................................................................... 95


vi

DANH MC CÁC T% VI∃T T&T
MTQG
X GN
PTNT
NN&PTNT
L , TB&XH
NTM
NQ/TW
CSHT
Q - TTg
NQ-CP
CNH-H H
CSXH
NVL
BQL
BC
HTX
UBND
H ND
DTTN

TTCN – XDCB
GO
GTVT
THCS
VH-TT-DL
SX-KD
GTNT
GPMB
CT
CC
DA
BKK
VSMT
USD

: M
c tiêu qu c gia
: Xóa ói gim nghèo
: Phát tri n nông thôn
: Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
: Lao ng, Thng binh và Xã hi
: Nông thôn m!i
: Ngh, quyt Trung ng
: C s+ h t∀ng
: Quyt ,nh th
t!ng
: Ngh, quyt Chính ph

: Công nghi p hóa – hi n  i hóa
: Chính sách xã hi

: Nguyên v t li u
: Ban qun lí
: Ban ch  o
: Hp tác xã
: −y ban nhân dân
: Hi ng nhân dân
: Di n tích t nhiên
: Ti u th
công nghi p – Xây dng c bn
: Giá tr, sn xut
: Giao thông v n ti
: Trung hc c s+
: V n hóa – Th thao – Du l,ch
: Sn xut – Kinh doanh
: Giao thông nông thôn
: Gii phóng m(t bng
: Chng trình
: Công cng
: D án
: (c bi t khó kh n
: V sinh môi trng
: ôla m%


vii

DANH MC CÁC BNG, BI∋U
Bng 3.1. Mt s thông tin 3 xã i m thi i m cu i n m 2012..................47
Bng 3.2. M c   t các tiêu chí c
a 3 xã theo 19 tiêu chí c

a Q 491....48
Bng 3.3. Mt s công trình CSHT có s tham gia c
a ngi dân trong
xây dng NTM ................................................................................52
Bng 3.4. S tham gia c
a ngi dân vào vi c ra quyt ,nh trong
chng trình NTM ..........................................................................53
Bng 3.5. ánh giá c
a ngi dân v s tham gia xây dng CSHT trong
m∋i d án.........................................................................................58
Bng 3.6. Giá tr, óng góp c
a h cho xây dng các công trình h t∀ng .....61
Bng 3.7. Ý kin c
a cán b xã, thôn v khó kh n trong huy ng óng
góp bng tin ...................................................................................63
Bng 3.8. óng góp c
a h cho xây dng CSHT theo n m.........................66
Bng 3.9. T.ng hp các ni dung tham gia c
a ngi dân trong ci thi n
iu ki n + .......................................................................................69
Bng 3.10. óng góp c
a h gia ình  ci thi n iu ki n + qua các n m.....73
Bng 3.11. H∋ tr trc tip bng hi n v t trong các d án phát tri n sn xut .....75
Bng 3.12. T.ng hp giá tr, óng góp c
a cng ng cho xây dng
NTM + 3 xã i m (tính n ht tháng 6/2013) ...............................78
Bng 3.13. Ý kin ánh giá c
a cán b xã, thôn v s tham gia c
a cng
ng trong xây dng NTM (n = 12) ...............................................79

Bng 3.14. Ý kin c
a h v các khon óng góp........................................80


viii

DANH MC CÁC BI∋U


Bi u  3.1.T/ l h∋ tr c
a d án so v!i t.ng chi phí xây dng công trình .........72
Bi u  3.2. óng góp c
a nhân dân trong xây dng NTM + 3 xã i m ..............78


1

M

U

1. (t v)n 
Xây dng nông thôn m!i (NTM) là mt trong nh#ng nhi m v
hàng ∀u
nhm thc hi n th&ng li m
c tiêu Ngh, quyt 26 - NQ/TW ngày 05 tháng 08
n m 2008 c
a Ban chp hành Trung ng

ng khoá X v Nông nghi p,

Nông dân, Nông thôn. Thc hi n Ngh, quyt 26, Th
t!ng Chính ph
ã ban
hành Quyt ,nh s 800/Q

- TTg ngày 04 tháng 06 n m 2010 phê duy t

Chng trình m
c tiêu qu c gia (MTQG) v xây dng NTM giai o n 2010 –
2020. ây là mt chng trình t.ng th v phát tri n kinh t - xã hi, chính tr,
và an ninh qu c phòng, là nhi m v
c
a c h th ng chính tr, và toàn xã hi,
c thc hi n trên ph m vi c n!c.
Tr!c giai o n 10 n m thc hi n chng trình MTQG xây dng NTM
ã có 10 n m tri n khai các ho t ng th
nghi m thông qua các chng trình
thí i m xây dng NTM + nhiu ,a phng. Giai o n 2001 – 2005 là
chng trình thí i m NTM cp xã c
a Ban Kinh t Trung ng; giai o n
2007 – 2009 là chng trình thí i m NTM cp thôn bn c
a B NN&PTNT;
giai o n 2009 – 2011 là chng trình thí i m NTM thi k0 1y nhanh
CNH-H H do Ban bí th Trung ng

ng ch  o. Song song v!i các

chng trình này, nhiu ,a phng c∃ng tri n khai các ho t ng xây dng
NTM theo nh#ng chng trình riêng c

a tnh, thành ph .
Các chng trình thí i m và chng trình MTQG xây dng NTM u
thc hi n nguyên t&c ch
 o trong tri n khai các ni dung xây dng NTM là
phát huy vai trò ch
th c
a cng ng dân c ,a phng, các ho t ng c
th do chính cng ng dân c + thôn, xã bàn b c dân ch
 quyt ,nh và t.
ch c thc hi n. Nguyên t&c này ã xác ,nh xây dng NTM là mt ho t ng
“d a vào c ng

ng”, phát huy s tham gia và óng góp c
a cng ng là

ngun lc chính  thc hi n các ni dung xây dng NTM.
Tuy nhiên, theo ánh giá chung t các chng trình thí i m, quá trình th

nghi m vn cha khi d y hi u qu ngun lc t cng ng, ngi dân cha


2

tích cc tham gia óng góp vào các ho t ng xây dng NTM. Nhiu ni ngi
dân có tâm lý / l i, ch da vào s h∋ tr, ∀u t c
a nhà n!c. Ngun v n cho
xây dng NTM, ch
yu t ngân sách nhà n!c và t p trung cho xây dng c s+
h t∀ng nông thôn, thiu s tham gia ý kin c
a cng ng, thiu các ho t ng

phát huy vai trò cng ng trong t. ch c sn xut, bo v môi trng, duy trì và
phát tri n các truyn th ng v n hoá t t 2p… Ngay trong báo cáo c
a BC
Trung ng v kt qu giai o n ∀u tri n khai chng trình MTQG xây dng
NTM, vn  tn t i vn là nh n th c c
a mt b ph n cán b các cp và ngi
dân v xây dng NTM còn cha úng và cha ∀y 
, mang n(ng tâm lý th
ng, trông ch vào s h∋ tr c
a Nhà n!c, cha phát huy c vai trò ch
th
c
a cng ng dân c. Chính vì v y, xây dng NTM ã tr+ thành nhi m v
trng yu c
a c h th ng chính tr, và toàn xã hi, là cuc v n ng toàn di n
trên tt c các l)nh vc, là c s+  n n m 2020, Vi t Nam ta c bn tr+ thành
mt n!c công nghi p.
Hi n nay B chính tr, ang ch  o vi c s kt nông nghi p, nông dân,
nông thôn, (c bi t là quá trình xây dng NTM và chu1n b, cho  i hi

ng

s&p t!i. Do ó vi c nghiên c u s tham gia c
a cng ng là quan trng và
cp thit làm c s+ lý lu n c∃ng nh thc ti∗n giúp cho vi c s kt “Tam
nông” c
a các ,a phng.
Xut phát t lý do trên tôi tin hành nghiên c u  tài : “Nghiên c u s
tham gia c a c
ng 

ng trong vi
c xây d ng nông thôn m i trên a bàn
huy
n Kim Bôi - tnh Hòa Bình”, t ó  xut mt s gii pháp nhm thúc
1y s tham gia c
a cng ng trong xây dng nông thôn m!i trên ,a bàn
nghiên c u.
2. M∗c tiêu nghiên c+u
- Xác ,nh c m c  tham gia c
a cng ng trong vi c tri n khai
thc hi n chng trình xây dng nông thôn m!i.
-  xut mt s gii pháp nhm thúc 1y s tham gia c
a ngi dân trong
quá trình xây dng nông thôn m!i trên ,a bàn huy n Kim Bôi - tnh Hòa Bình.


3

3. N,i dung nghiên c+u
- Tìm hi u v các v n bn quy ,nh c
a ,a phng, Trung ng v s
tham gia c
a cng ng trong quá trình tri n khai xây dng nông thôn m!i
trên ,a bàn nghiên c u.
- Tìm hi u s tham gia c
a cng ng trong xây dng nông thôn m!i +
huy n Kim Bôi – tnh Hòa Bình, theo các qui ,nh c
a Trung ng, ,a
phng và sáng t o c
a c s+.

- Trao .i kt qu v!i cng ng, chính quyn c s+   xut mt s
gii pháp nhm thúc 1y s tham gia c
a cng ng trong vi c xây dng nông
thôn m!i trên ,a bàn huy n Kim Bôi – tnh Hòa Bình.
4.Ý ngh−a c.a  tài
4.1. Ý ngh−a trong hc t/p và nghiên c+u khoa hc
- Thông qua quá trình thc hi n  tài giúp cho tôi có iu ki n c
ng c
và áp d
ng nh#ng kin th c lý thuyt vào trong thc ti∗n ng thi b. xung
nh#ng kin th c còn thiu cho bn thân.
- Chng trình xây dng nông thôn m!i là mt chng trình rt l!n ã và
ang c tri n khai trên kh&p các tnh thành trong c n!c. Do v y, nh#ng
nghiên c u c
a tôi trong  tài này s3 là c s+ cho các nghiên c u tip theo.
4.2. Ý ngh−a trong th0c ti1n
- Nghiên c u c m c  tham gia c
a cng ng trong quá trình xây
dng nông thôn m!i s3 cung cp thông tin g c t thc ,a cho quá trình xây
dng NTM + Kim Bôi – Hòa Bình và Trung ng,  ch  o xây dng NTM
s3 sát thc ti∗n nhu c∀u c
a ngi dân hn.
- Kt qu nghiên c u là c s+, c n c   xut mt s gii pháp thc
ti∗n nhm xây dng nông thôn m!i thành công và  t hi u qu cao t i Kim
Bôi – Hòa Bình.
- Kt qu nghiên c u giúp cho khoa Kinh t &PTNT trng  i hc
Nông lâm Thái nguyên, Vi n chính sách và chin lc phát tri n nông nghi p
nông thôn B NN&PTNT làm c s+  nghiên c u,  xut chính sách cho
quá trình s kt Ngh, quyt s 26 v nông nghi p, nông dân, nông thôn.

4

Chng 1
T!NG QUAN TÀI LIU
1.1. C s2 khoa hc c.a  tài
1.1.1. Khái ni
m Nông thôn và c im c a nông thôn
Nông thôn là vùng sinh s ng c
a t p hp c dân, trong ó có nhiu nông
dân. T p hp dân c này tham gia vào các ho t ng kinh t, v n hoá, xã hi và
môi trng trong mt th ch chính tr, nht ,nh và ch,u nh h+ng c
a các t.
ch c khác.
Nông thôn là vùng khác v!i ô th, là + ó có mt cng ng ch
yu là
nông dân, làm ngh chính là nông nghi p; có m t  dân c thp hn; có kt
cu h t∀ng kém phát tri n hn; có m c  phúc li xã hi thua kém hn; có
trình  dân trí, trình  tip c n th, trng và sn xut hàng hoá thp hn.
Phát tri n nông thôn là mt ph m trù rng c nh n th c v!i rt nhiu
quan i m khác nhau. Theo Mai Thanh Cúc và cs (2005) [3]: “Phát tri n
nông thôn là m t chi n l c nh
m ci thi