Ứng dụng sơ đồ tư duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu tả lớp 5 (2)

Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

PHềNG GIO DC- O TO HUYN PH C
TRNG TIU HC TNG TRN


KINH NGHIM

NG DNG S T DUY LP DN í
TRONG DY HC VN MIấU T LP 5

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

1


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

MC LC
Trang
PHN I. PHN M U

3

I. L DO CHN TI

3

II. MC CH NGHIấN CU

6

III. I TNG, PHM VI NGHIấN CU

6

IV. NHIM V NGHIấN CU

6

V. PHNG PHP NGHIấN CU

7

PHN II. PHN NI DUNG

8

I. THC TRNG CA VIC DY LP DN í VN MIấU T.

8

II. GII PHP THC HIN V T CHC THC HIN

12

III. KT QU THC NGHIM

31

PHN III. KT LUN

34

I. BI HC KINH NGHIM

34

II. IU KIN THC HIN TI

37

III. KIN NGH XUT

38

LI CM N

40

TI LIU THAM KHO

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

41

2

Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

PHN I: PHN M U
I. Lí DO CHN TI

1. C s lớ lun
Hi nhp sõu rng hn v mi mt cựng vi s phỏt trin ca cỏc nc trong khu
vc v trờn ton th gii l vic lm tt yu trong xu th Ton cu húa, s phỏt
trin ca t nc ta trong nhng nm gn õy ó chng minh iu ú. t nc ta
ang tng bc tin vo k nguyờn mi k nguyờn ca khoa hc cụng ngh. Giỏo
dc v o to l iu kin khụng th thiu nõng cao dõn trớ, o to nhn lc,
bi dng nhõn ti phc v cho s phỏt trin, hi nhp ú ca t nc. Giỏo dco to l c s, chỡa khúa mi quc gia i n nh cao ca s phỏt trin.
Tiu hc l bc hc nn tng trong h thng giỏo dc quc dõn, cht lng giỏo
dc núi chung ph thuc rt nhiu vo kt qu o to bc hc Tiu hc. Mc
tiờu Giỏo dc Tiu hc nhm giỳp hc sinh hỡnh thnh c s ban u cho s phỏt
trin ỳng n v lõu di v o c, trớ tu, th cht, thm m v k nng c bn
hc sinh tip tc hc lờn cỏc bc hc trờn.
Trong cỏc mụn hc bc Tiu hc thỡ mụn Ting Vit chim mt v trớ rt quan
trng nú khụng ch c th hin thi lng ca mụn hc trong chng trỡnh bc
hc m nú cũn th hin ni dung, mc tiờu ca chng trỡnh. Nú giỳp cỏc em
chim lnh c tri thc, hỡnh thnh trong cỏc em cỏc k nng c bn nht NgheNúi- c- Vit v phỏt trin hc sinh cỏc k nng s dng ting Vit hc tp
v giao tip trong cỏc mụi trng hot ng ca la tui, thụng qua vic dy v hc
Ting Vit gúp phn rốn luyn cỏc thao tỏc ca t duy t ú cỏc em cú c hi
hc tp cỏc mụn hc khỏc cng nh vn dng nhng hiu bit ca mỡnh vo cuc
sng, gúp phn quan trng vo s hỡnh thnh v phỏt trin ton din nhõn cỏch ca
Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

3

Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
hc sinh. Thụng qua mụn hc m hỡnh thnh nờn con ngi mi vi vn kin thc,
vi trỡnh vn húa, cú nng lc kt hp nhng tinh hoa vn húa dõn tc kt hp
vi sc mnh thi i. Thc tin ó chng minh iu ú. Do ú vic quan tõm, bi
dng cỏc em cú kin thc, k nng v qua ú bi dng tỡnh cm cho cỏc em l
vic khụng th thiu.
Phõn mụn Tp lm vn trong chng trỡnh Ting Vit hi t y kin thc, k
nng ca nhiu phõn mụn khỏc ca chng trỡnh Ting Vit. Nú phn ỏnh tng
i y kt qu hc tp cỏc phõn mụn khỏc, mụn hc khỏc, vn hiu bit, k
nng v c bit nú th hin tỡnh cm, nhõn cỏch ca cỏc em qua bi tp lm vn.
Bờn cnh ú phõn mụn cũn cung cp cho hc sinh nhng kin thc s gin v
Ting Vit v nhng hiu bit s gin v xó hi, t nhiờn, con ngi, v vn hoỏ,
vn hc Vit Nam v nc ngoi.
Bi dng tỡnh yờu ting Vit v hỡnh thnh thúi quen gi gỡn s trong sỏng,
giu p ca ting Vit gúp phn hỡnh thnh nhõn cỏch con ngi Vit Nam xó hi
ch ngha.
Hc Ting Vit núi chung, phõn mụn Tp lm vn núi riờng, hc sinh c
trang b nhng kin thc c bn v ti cn thit giỳp cỏc em ho nhp vi cng
ng v phỏt trin cựng vi s phỏt trin ca xó hi. Cựng vi mụn Toỏn v mt s
mụn khỏc, nhng kin thc ca mụn Ting Vit, phõn mụn Tp lm vn s l
nhng hnh trang trờn bc ng a cỏc em i khỏm phỏ, tỡm hiu, nghiờn cu
th gii xung quanh v kho tng tri thc vụ tn ca loi ngi. Trong ú phõn mụn
Tp lm vn l phõn mụn thc hnh, tng hp ca tt c cỏc phõn mụn thuc mụn
Ting Vit (Tp c, Luyn t v cõu, Chớnh t, K chuyn ). Chớnh vỡ th, vic
dy v hc Tp lm vn c bit l th loi vn miờu t l vn luụn luụn cn cú
s i mi. Khụng th c ỏp dng mói phng phỏp, k thut, ng dng c, giỏo
ỏn c vo dy hc m li mong cú cht lng thc s c.

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

4


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
i vi vic dy hc cựng vi vic k tha cỏi c, cỏi vn cú ũi hi phi
l mt s sỏng to. Vi cỏc phõn mụn khỏc ca Ting Vit trong vic i mi ni
dung v phng phỏp dy hc cú ch ra quy trỡnh cỏc bc lờn lp rt c th, rừ
rng. Cũn vi phõn mụn Tp lm vn, cỏc nh nghiờn cu ch a ra quy trỡnh
chung nht cho mi loi bi, ch yu vn l s sỏng to s vn dng nhng phng
phỏp, k thut, ng dng mi ca giỏo viờn khi lờn lp.

2. C s thc tin
L GV ng lp nhiu nm bc Tiu hc, qua kt qu kim tra nh kỡ
hng nm, tụi nhn thy kt qu hc lc mụn Ting Vit núi chung, mụn Tp lm
vn núi riờng ca hc sinh t khi 1 n khi 3 t nhiu hc sinh khỏ, gii hn
khi lp 4 ; 5. Thi gian gn õy v nm nay, tụi c BGH nh trng phõn
cụng dy khi lp 5, qua nhiu ln kim tra, chm bi bn thõn tụi rt trn tr v
cht lng ca hc sinh mụn Tp lm vn, cựng vi vic kt hp rỳt kinh
nghim qua cỏc tit hc v tỡnh hỡnh hc tp trờn lp ca hc sinh qua cỏc nm
hc. Tụi thy, phn m hc sinh khi lp 5 vng phi nhiu nht mụn Tp lm
vn l hc sinh gp rt nhiu khú khn trong vic lp dn ý chun b cho bi
vit vn c bit l th loi bi vn miờu t. õy l vn cp thit m nhiu giỏo
viờn v cỏc nh qun lớ trn tr song tỡm ra li gii ỏp thỡ qu tht khụng n
gin.
Nm hc 2012-2013, trong chng trỡnh tp hun bi dng giỏo viờn,
Phũng GD- T Phự C trin khai tp hun chuyờn ng dng S t duy
trong dy hc bc Tiu hc, tụi ó c tip cn v cm thy tht s mỡnh ú tỡm

ra chỡa khúa gii quyt vn m bn thõn v cỏc ng nghip t ra. S t
duy giỳp gỡ cho HS trong mụn Tp lm vn ? Qua vic ging dy, ng dng S
t duy vo mụn hc, bn thõn tụi thy c vai trũ rt ln ca vic ng dng
S t duy vo mụn hc.
Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

5


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
Qua thc t ging dy tụi thy c vng mc ca hc sinh khi hc tp phõn
mụn ny. Trn tr v suy ngh ó lụi cun tụi i phõn tớch, tỡm hiu nguyờn nhõn v
tỡm tũi nhng bin phỏp giỳp hc sinh vt qua khú khn hc tt hn. Nhng
bin phỏp, ng dng ca tụi ó c th nghim v ỏp dng cú hiu qu cao.Vi
kinh nghim nhiu nm l giỏo viờn ng lp, nhiu nm trc tip dy t 4-5 tụi
nhn rừ v trớ v tm quan trng ca vic dy v hc mụn Ting Vit. Trong ú, dy
v hc phõn mụn Tp lm vn c bit l lp dn ý cho bi vn th loi vn miờu
t.
T nhng lý do khỏch quan v ch quan trờn, khc phc nhng hn ch trong
vic dy Tp lm vn Tiu hc, gúp phn nõng cao cht lng dy hc trong nh
trng. Vi tinh thn hc hi, dỏm ngh dỏm lm vn lờn trong i mi sỏng to,
tụi mnh dn trao i kinh nghim v ng dng S t duy lp dn ý trong
dy hc vn miờu t lp 5. ú cng chớnh l lớ do tụi chn ti ng dng S
t duy lp dn ý trong dy hc vn miờu t lp 5 ny nghiờn cu.
II. MC CH NGHIấN CU
Ch ra cỏch s dng S t duy, vn dng S t duy vo vic lp dn ý
trong dy hc vn miờu t lp 5.
xut cỏch ng dng S t duy vo vic lp dn ý trong dy hc vn miờu
t lp 5, nhm nõng cao hiu qu dy hc vn miờu t lp 5 núi riờng v Tp lm

vn núi chung.
III. I TNG, PHM VI NGHIấN CU
1. i tng nghiờn cu
Thc trng ca vic dy hc lp dn ý vn miờu t lp 5.
Cỏch ng dng S t duy vo vic lp dn ý trong dy hc vn miờu t lp 5,
nhm nõng cao hiu qu dy hc vn miờu t lp 5 núi riờng v Tp lm vn núi
chung.

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

6


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
2. Phm vi nghiờn cu
ng dng S t duy vo vic lp dn ý trong dy hc vn miờu t lp 5
IV. NHIM V NGHIấN CU
Tỡm hiu thc trng ca vic dy hc lp dn ý vn miờu t lp 5.
Tỡm cỏc gii phỏp thc hin v cỏch t chc cỏc gii phỏp nhm nõng cao hiu
qu dy hc lp dn ý bi vn miờu t lp 5.
V. PHNG PHP NGHIấN CU
- Phng phỏp nghiờn cu lớ lun.
- Phng phỏp iu tra, phng vn, quan sỏt.
- Phng phỏp thng kờ toỏn hc.
- Phng phỏp so sỏnh.
- Phng phỏp thc nghim,...

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

7


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

PHN II. NI DUNG
I. THC TRNG CA VIC DY LP DN í CHO BI VN MIấU T.
1. V phớa giỏo viờn
ging dy chng trỡnh Tp lm vn lp 5 t hiu qu cao thỡ cn mt
i ng giỏo viờn khụng ch cú lũng nhit tỡnh, cú kinh nghim m cũn phi cú kin
thc, cú trỡnh , cú nng lc gii quyt cỏc vn , t duy luụn luụn i mi.
Mnh dn ỏp dng nhng phng phỏp, k thut, nhng ng dng mi l rt quan
trng. Dy Tp lm vn l vic rốn luyn cho hc sinh kh nng t chc giao tip,
t chc li núi ngay t khi hc sinh hc sinh bt u i hc, õy l mt vic lm ht
sc khú khn m khụng phi giỏo viờn no cng thc hin c. Thng thỡ giỏo
viờn no cng dy ỳng, quy trỡnh cỏc phõn mụn nh Tp c, Luyn t v
cõu, thm chớ cú nhiu giỏo viờn cũn dy rt tt cỏc phõn mụn ny. Nhng vi
phõn mụn Tp lm vn thỡ rt him khi cú giỏo viờn no cú dng cm chn nú
lm phõn mụn hi ging, cng cú rt ớt giỏo viờn cú kh nng dy mt gi Tp lm
vn sinh ng, hp dn.
Qua thc t tụi thy :
- Mt s giỏo viờn cũn lỳng tỳng trong vic hoch nh chng trỡnh, cha
hiu ht ý ca sỏch giỏo khoa, cha nhn thc c tm quan trng ca vic dy
Tp lm vn.
Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

8

Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
- Vic dy hc theo phng phỏp c by lõu nay ó lm cho vic x lớ cỏc
tỡnh hung ca mt s giỏo viờn tr nờn cng nhc, thiu linh hot, giỏo viờn cha
bit cỏch nờu vn khi gi, kớch thớch hc sinh núi nng,
- Vic s dng phng phỏp v hỡnh thc t chc dy hc mi ỏp dng
phng phỏp dy hc tớch cc, t chc cho hc sinh tho lun nhúm, dy hc nờu
vn , trũ chi hc tp,.. nhiu lỳc cha hi ho, thiu sỏng to nờn tit hc nhiu
khi cha sinh ng, hiu qu giỏo dc cha t c nh mong mun. Mt b phn
giỏo viờn cha thc s quan tõm n vic dy vn theo phng phỏp mi m
thng ch ỏp t mỏy múc theo ch ý ca ngi ln, bt tr nh lm theo, dn n
tỡnh trng trong lp cú 30 em thỡ cú ti khong 20- 25 em cựng t chung mt con
mốo hay mt cõy bng. khụng phỏt huy c s sỏng to, khụng vt qua c
Chun.
- Trong mụn Ting Vit Tiu hc rt chỳ trng n vic s dng dựng dy
hc, nhng trờn thc t trong gi Tp lm vn cú giỏo viờn rt ngi s dng
dựng dy hc hoc s dng ch mang tớnh hỡnh thc.
- Mt thc trng khỏc cng phi k n ú l tõm lớ ngi dy Ting Vit núi
chung v Tp lm vn núi riờng ca giỏo viờn nờn hc sinh cha thy c cỏi hay,
cỏi p m phõn mụn em li.
- Cỏ bit cũn cú giỏo viờn cha nm vng nguyờn tc nh hng xõy dng
chng trỡnh Tp lm vn, cha nm c c bn im khỏc nhau gia sỏch giỏo
khoa c v sỏch giỏo khoa mi, ch quan dy theo li mũn, cha chỳ ý rốn k nng
núi, vit theo yờu cu.
- Cỏc tit lp lm vn khi ng chun b cho tit vit vn ú l tit lp
dn ý cho bi vn thng b xem nh bi tớnh ch quan cỏ nhõn giỏo viờn vỡ chớnh
giỏo viờn, hc sinh luụn cú suy ngh i tng cỏc em s vit, s t sp ti s vit,

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

9


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
s t v i tng gn gi, n gin, khụng cn chun b, chỳ ý nhiu cng vit
c.
2. V phớa hc sinh
tiu hc, ln u tiờn hc sinh c hc vit vn miờu t. Cỏc em gp
nhiu khú khn c v tri thc, phng phỏp hiu bit v cm xỳc v i tng miờu
t. Cỏc em ly õu ra hiu bit v cõy ang ra hoa, ra qu, v anh cụng nhõn ang
xõy nh, thy cụ ang ging dy trờn lp, b, m chun b ba n hay chm súc con
cỏi,..... Nu khụng c quan sỏt hu nh cỏc em s khụng cú gỡ hi tng v cỏc
i tng miờu t nu lin ngay trc tit lm bi vn cỏc em khụng c n tn
ni xem xột, nhn xột. Ngoi ra, miờu t theo u bi cho sn liu cỏc em cú cm
xỳc lm bi khụng ? Nhng khú khn v ni dung cng c nhõn lờn do cỏc
em cha nm c phng phỏp quan sỏt, b cc bi miờu t, s dng ngụn ng
miờu t. Vỡ vy, cn xem xột cỏc bi miờu t bc Tiu hc l nhng bi tp ban
u luyn cỏc k nng miờu t. Cú nh vy vic ỏnh giỏ mi phn ỏnh ỳng yờu
cu ca chng trỡnh v cú tỏc dng i vi hc sinh.
Hin nay cú rt nhiu loi sỏch tham kho cho H, giỳp cho H cú cỏi nhỡn a
dng, phong phỳ hn. Nhng nhng cun sỏch tham kho ca phõn mụn Tp lm
vn li thng a ra cỏc bi vn mu hon chnh nờn khi lm vn cỏc em thng
da dm, li vo bi mu, cú khi cũn sao chộp y nguyờn bi vn mu vo bi lm
ca mỡnh. Cỏch cm, cỏch ngh ca cỏc em khụng phong phỳ m thng i theo li
mũn khuụn sỏo, t nht. Mt thc t na ú l hc sinh lp 5 tuy cỏc em ú c
tip xỳc v thc hnh cỏc bi tp lm vn lp 2 v lp 3 v c bit chng trỡnh
TLV lp 4 th loi miờu t xong cỏc em vn vit vn theo kiu cụng thc cng
nhc, cõu vn ch dng mc cú ch ng, v ng rt ớt nhng cõu vn cú s
dng cỏc bin phỏp ngh thut, bi vn thiu sinh ng, hp dn.

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

10


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
Thc t cho thy, khỏ nhiu hc sinh Tiu hc ham thớch hc vn v cú kh
nng vit vn nhng thc t vic dy vn cho cỏc em cha t kt qu cao nh
mong mun. Rt nhiu cỏc bi vn c vit theo mt dn ý ging nhau, rt mỏy
múc, rt thiu cm xỳc v thiu tớnh chõn thc, c giỏo viờn v hc sinh nhiu khi
cũn l thuc vo bi vn mu.
Khi hc vn miờu t, hc sinh hiu v vn miờu t cũn cha sõu, nghốo nn,
t duy hỡnh tng cha rừ nột, do ú nh hng khụng nh n vic hc v lm
vn.
Qua thc t, tụi tin hnh kho sỏt cht lng phõn mụn Tp Lm Vn ca
Khi lp 5 Trng Tiu hc Tng Trõn ngay t tun 2 :
bi: Em hóy t li mt con vt m em yờu thớch.
Kt qu thu c nh sau :
STT
1
2
3

Lp
5A
5B
5C

S s
31
26
29

Kt qu
Gii
Khỏ
TBỡnh
9,7% 16,1%
61,3%
11,5% 23,1%
57,7%
10,4% 24,1%
48,3%

Ghi chỳ
Yu, kộm
12,9%
7,7%
17,2%

T kt qu trờn, theo ỏnh giỏ ch quan, tụi nhn thy a s hc sinh bit
trỡnh by bi vn theo b cc ba phn rừ rng nhng bi s si, t ng nghốo nn,
a s u theo s hng dn gi ý ca thy cụ. Nhng bi cú s sỏng to rt ớt.
Chng trỡnh phõn mụn Tp lm vn lp 4 hin ang hc th loi bi miờu t, nhỡn
chung cỏc em ó nm c cu trỳc mt bi vn miờu t nhng bi lm ca cỏc em
cũn vit theo mt li mũn khuụn sỏo, kộm hp dn, ớt cm xỳc v nghốo hỡnh nh,
c bit l cỏc em cha bit s dng cỏc bin phỏp tu t, cỏc bin phỏp ngh thut
nh so sỏnh, nhõn hoỏ,V mt cu to cõu cỏc em cng cũn mc rt nhiu li v

thnh phn cõu, v ngha ca cõu,

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

11


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
c bit cỏc ý cỏc em a ra cũn yu, thiu, rt s si cú th thy c ngay li
ny l do cỏc em cha lp c dn ý chi tit cho bi vn t con vt.
Túm li: Hc sinh nm c kin thc c bn ca phõn mụn Luyn t v cõu
v cỏc mụn khỏc tt nhng khi ỏp dng vo vit vn thỡ cỏc em thng khụng nờu
c ht cỏc ý, din t cha tt nờn ó mc phi mt s li nh s si, chi tit
miờu t cha nhiu, cha chi tit, ch tp trung vo chi tit n gin d bt gp. T
ch mc li v cõu cng vi vic cha bit cỏch s dng cỏc bin phỏp ngh thut,
vn t li nghốo nn nờn bi vn miờu t ca cỏc em thng khụ khan, lng cng
nghốo cm xỳc, bi vn tr thnh mt bng lit kờ cỏc chi tit thm chớ cha y
v i tng miờu t.

II. CC GII PHP THC HIN V CCH T CHC THC HIN
vit c mt bi vn miờu t hon chnh, hc sinh (H) cn cú rt nhiu k
nng nh : xỏc nh ỳng yờu cu ca bi ; quan sỏt, tỡm ý miờu t ; lp dn ý ;
vit on vn, vit bi, trỡnh by ý nh miờu t ; chnh sa hon thin bi vit,...
Trong cỏc k nng trờn, lp dn ý l khõu vụ cựng quan trng v khụng d i vi
H. STD l mt cụng c cú th s dng tp hp v trin khai mt cỏch hiu
qu. Nhng ng dng ca STD vo dy hc Tp lm vn cho H Tiu hc bc
u ó cú hiu qu rừ rt.
STD c xem l mt phng tin trc quan n gin cú u im trong vic
giỳp sn sinh, hỡnh dung cng nh cu trỳc v phõn loi cỏc ý tng. Trong dy

hc, cụng c ny cú th c s dng bin nhng ý tng v suy ngh ri rc,
tn mn thnh S cú cu trỳc v hỡnh nh rừ rng. Hn na , nú giỳp H liờn kt v
gi nh li nhng kinh nghim ó cú, lm cho ý tng ca cỏc em thờm phn

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

12


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
phong phỳ, sỏng to. Vic dy hc sinh ng dng STD vo lp dn ý cho bi vn
miờu t c thc hin qua :

1. Hng dn hc sinh v S t duy trong vn miờu t (Giai
on 1).
Cu trỳc ca mt STD gm cú : Phn ch (ni dung chớnh) ; Cỏc nhỏnh
chớnh (trin khai cho cho ch ) ; Nhỏnh ph (trin khai cho nhỏnh chớnh) ; Phn
kớ hiu, biu tng, tranh nh,... kốm theo lm cho s thờm sinh ng, d
hỡnh dung, liờn tng.
- Trc khi giỳp hc sinh vn dng STD vo vic lp dn ý cho bi vn miờu t
nht thit giỏo viờn phi giỳp H hiu v STD, bit cỏch v STD, ng dng trong
mụn hc, cỏc dng bi m giỏo viờn nh s ng dng STD.
- Cụng vic ny l rt quan trng, giỏo viờn cn thc hin mt cỏch nghiờm tỳc, cú
s chun b k, d trự tt nhng tỡnh hung xy ra khi hng dn H.
Giỏo viờn giỳp H thy c cỏc cụng vic sau :
a) Chun b
- Vt dng : T giy trng vi kớch thc phự hp mc ớch dy hc ca G, bi hc
ca H, hp bỳt sỏp nhiu mu.
- Xỏc nh yờu cu ca , cỏc t khúa lm ch cho S .

- Tp hp ý, tranh, nh liờn quan n ch . Cụng vic ny c G v H u cn phi
chun b (G dy, a ra khi cht bi, nhn mnh, tng kt cũn i vi H thc
hin vo STD ca mỡnh).
b) Tin hnh
- G mụ t, giỳp H mụ t ch ca S bng mt t, cm t ngn gn (cú th l
t khúa trong bi) hoc cú th mụ t ch bng hỡnh nh v t hỡnh nh v
trớ phự hp sao cho ni bt nht v mu sc, kớch thc,

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

13


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
- t v tr li cỏc cõu hi liờn quan n ch (s dng phng phỏp ng nóo).
Nhng cõu hi ny t H t ra v tr li khi hon thin hoc do G t ra giỳp
cho H khi cỏc em v. Chỳ ý, giỏo viờn cú th h tr cho H bc ny bng cỏch
xõy dng h thng cõu hi gi ý mang tớnh tp trung, trỏnh tỡnh trng HS nờu cỏc ý
chung chung, tn mn, khụng ni bt c trng i tng miờu t.
- T ch , G v hoc hng dn H v nhng nhỏnh m (nhỏnh chớnh) v gn
t, cm t khúa (hay hỡnh nh) trờn nhỏnh. Cú th thờm tranh nh minh ha cho
sinh ng tựy theo mch liờn tng, tng tng.
- T nhỏnh chớnh, m ra cỏc nhỏnh ph vi kớch thc nh hn v tin hnh tng
t. Gn kt ý bng cỏch ỏnh du mi tờn hoc ỏnh s th t trc sau. Chỳ ý,
nhng nhỏnh chớnh v nhỏnh ph nờn v cỏc ng cong to s mm mi cho s
ng cong, s phõn bc phi c th hin bng mu sc khỏc nhau.
c) Hon thin
- B sung hỡnh nh, mu sc cn thit cho p, sinh ng, bt mt, to hng thỳ.
- Kim tra li t khúa (hỡnh nh ch o).

- Kim tra li tng th S xem cú cõn i v hp lớ cha.
d) Th hin
T STD m H ó hon thnh, H phi :
- Din t bng ý li núi.
- Din t ý bng cỏch vit cõu, on, bi.
* Mt s lu ý khi hng dn H v STD :
- m bo cho yờu cu xỏc lp trng tõm miờu t, mu sc v kớch thc ca cỏc
nhỏnh (chớnh, ph) phi th hin im nhn ca cỏc trng tõm miờu t ; th hin s
liờn kt gia cỏc ý khỏc bc v cựng bc ; mu sc cũn cú th dựng th hin cm
xỳc, c trng ca i tng miờu t.

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

14


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
- STD thng trỡnh by theo chiu ngang, mi dũng ch cú mt t ng khúa (hoc
tranh, nh) c t trờn vch liờn kt v nhỏnh chớnh c ni vi ch bng nột
m ; s l mt h thng m, khụng gii hn nhng liờn tng c ỏo v i
tng miờu t, bt kỡ t ng no trong s cng cú th m rng ý thnh mt
chựm cỏc liờn kt. õy l nhng yờu cu m bo tớnh mch lc v c ỏo ca
ca STD.
- kớch thớch nhng liờn tng thỳ v, G cú th xõy dng h thng cõu hi nhm
khc phc ro cn t duy. Hng dn H dựng bin phỏp so sỏnh, nhõn húa trong
quỏ trỡnh liờn tng, din t.
- õy l vic lm rt cn thit bi trc khi ng dng STD nht thit H phi hiu
v STD, bit cỏch v ri mi n ng dng nú vo cụng vic lp dn ý cho bi
vn.

S minh ha :

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

15


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

16


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

2. ng dng s t duy hng dn hc sinh lp dn ý cho bi
vn miờu t lp 5 - Nhn bit cu to ca bi vn miờu t (Giai
on 2).
- Trc khi ng dng STD, giỏo viờn giỳp H hiu th no l vn miờu t qua
kim tra bi c, gii thiu bi, hay ni dung bi trc khi bt u dy v t cnh
nhng tit u tiờn trong chng trỡnh Tp lm vn lp 5.
- Sau khi H nm c cỏch v, bit cỏch v, trỡnh by ni dung ca STD. G cho
H vn dng vo bi c th. Vỡ th loi vn miờu t bc hc ny bao gm : T cõy
ci, vt, con vt, cnh v t ngi. Nhng l i tng H lp 5 nờn G ch tp
trung vo bi vn t cnh, t ngi v vic ng dng ny c tin hnh nh sau :
1. Mc tiờu : G giỳp H nm c cu to ba phn (m bi, thõn bi, kt bi) ca
mt bi vn miờu t.

2. Cỏch tin hnh : Dựng STD khỏi quỏt kin thc v cu to bi vn miờu t.
- Vic v s t duy giai on ny cỏch tt nht l t chc cho H lm vic theo
nhúm.
- G t chc cho H thc hin qua cỏc bc c th nh sau :
Bc 1. Chun b
- Dng c : Giy trng A4, bỳt mu.
- Phng hng : Xỏc nh ch chớnh ca s l Cu to bi vn miờu t.
Bc 2. Tin hnh
- t t giy A4 nm ngang.
- G giỳp H c th húa ch bng cỏc t ng khúa (hoc hỡnh nh). t bỳt v vo
gia trang giy v lm ni bt ch (Cu to bi vn miờu t ) theo phong cỏch
riờng.
- Cõu hi gi m ca G :
Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

17


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
+ Bi vn miờu t c cu to gm my phn? (Bc 1)
+ Trong tng phn, nờn trỡnh by nhng ni dung gỡ ? (Bc 2 )
+ Trong tng ni dung, cú th trin khai ý chi tit hn na c khụng? (Bc 3)
- G gi ý cho H thy c :
+ Mi cõu hi gi ý l mt ni dung cn trin khai, mi ni dung l mt nhỏnh ca
s . Trờn mi nhỏnh, H cũn cú th trin khai tip cỏc ý nh, b sung hỡnh nh, kớ
hiu cho nhỏnh ú.
+ Lu ý v mu sc, tớnh phõn bc ca s . Cui cựng, H dựng mi tờn ch s
gn kt ý ny ý kia, hoc ỏnh s th t , v cỏc ng bao quỏt gom ý.
Bc 3. Hon thin

- G quan sỏt khi H v giỳp H ngay khi cỏc em v hoc cỏc em trỡnh by ni
dung dn bi :
+ B sung mu sc cn thit.
+ Kim tra li cỏc chi tit.
+ Kim tra li tng th s cú cõn i, p mt hay khụng.
Bc 4. Th hin
- H th hin STD vo giy. Sau ú kim tra li chớnh xỏc v ni dung, mu
sc, cỏch th hin.
Bc 5. Trỡnh by
- G t chc cho H dựng STD nờu ming cu to bi vn miờu t.
Mt iu ng nhiờn l sau khi H v c STD nh minh ha trờn thỡ H ó
nm c cu to ca bi vn miờu t.
bit chc chn H ó nm chc vn , G yờu cu H dựng chớnh s cỏc em
va hon thin trỡnh by li cu to bi vn miờu t.
S minh ha :

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

18


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

19


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu

tả lớp 5

3. ng dng s t duy hng dn hc sinh lp dn ý cho bi
vn miờu t lp 5- Cu to bi vn t cnh (Giai on 3)
1. Mc tiờu : T cu to bi vn miờu t G giỳp H bit phõn tớch cu to ca mt
bi vn t cnh c th.
- Thụng qua cu to bi vn t cnh núi chung m H cú th ỏp dng cho mi i
tng miờu t l cn ma, cnh sụng nc, h, cnh p quờ hng, cnh p mt
ni em c n thm, ....
2. Cỏch tin hnh : Dựng STD phõn tớch cu ca bi vn Quang cnh lng
mc ngy mựa (Tụ Hoi ) (SGK Ting Vit 5, tp 1, trang 10 ) - Bi minh ha.
- G t chc cho H thc hin qua cỏc bc c th nh sau :
Bc 1. Chun b
Dng c : Giy trng A4, bỳt mu, mt s tranh nh (G, H chun b trc).
Phng hng : Xỏc nh ch chớnh ca s l Quang cnh lng mc ngy
mựa
Bc 2. Tin hnh
t t giy A4 nm ngang.
H c th húa ch bng cỏc t ng khúa (Tỏc gi miờu t tng b phn ca cnh
nờn t ng khúa trin khai ch l nhng t th hin tng phn ca cnh).
Cõu hi gi m ca G :
+ Tỏc gi miờu t cnh lng mc ngy mựa theo trỡnh t no ?
+ Tỏc gi chn miờu t nhng b phn no ca cnh ? (Bc 1)
+ Trong tng b phn ca cnh, tỏc gi ó chn lc nhng cnh vt c th no ?
Tỏc gi dựng cỏc giỏc quan no qua sỏt tng cnh vt ú ? (Bc 2)
+ Tỏc gi miờu t cnh vt thụng qua cỏc t ng no ? (Bc 3 )
+ Cỏc em cú th dựng nhng hỡnh nh no minh ha cho cỏc t ng ú ?
Bc 3. Hon thin
Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

20


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
- B sung mu sc cn thit.
- Kim tra li cỏc chi tit.
- Kim tra li tng th s cú cõn i, p mt hay khụng.
Bc 4. Th hin
- H th hin STD vo giy. Sau ú kim tra li chớnh xỏc v ni dung, mu
sc, cỏch th hin.
Bc 5. Trỡnh by
- Giỏo viờn t chc cho H dựng STD nờu ming v Quang cnh lng mc
ngy mựa.
- T ch H v STD lp c dn ý cho bi vn t cnh c th l bi Quang
cnh lng mc ngy mựa H d dng lp c dn ý cho cỏc bi vn nh : T cn
ma, t cnh sụng nc, t h, t cnh p quờ hng, t cnh p mt ni em
c n thm,... theo yờu cu ca cỏc tit luyn tp t cnh tip theo.
- Giỏo viờn giỳp H chuyn cỏc ý, cỏc hỡnh nh, chi tit c th hin trờn STD
thnh cỏc cõu vn, on vn, bi vn. Tt nhiờn H phi huy ng vn t vng, vn
kin thc, hiu bit, k nng s dng cõu, kh nng dựng cỏc bin phỏp ngh
thut... c bit l vic th hin tỡnh cm vo vic vit cõu, on, bi vn.
S minh ha : Cu to bi vn t cnh

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

21


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu

tả lớp 5

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

22


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

4. ng dng s t duy hng dn hc sinh lp dn ý cho bi
vn miờu t lp 5- Cu to bi vn t ngi. (Giai on 3)
1. Mc tiờu : Qua STD do chớnh cỏc em v G giỳp H bit phõn tớch cu to ca
mt bi vn t ngi c th.
- Thụng qua cu to bi vn t ngi núi chung m H cú th ỏp dng cho mi i
tng miờu t dự ngi ú l ai (d nhiờn ú phi l ngi H ó c tip xỳc trc
tip hay giỏn tip).
2. Cỏch tin hnh : Dựng STD phõn tớch cu ca bi vn Hng A Chỏng
(Ma Vn Khỏng ) (SGK Ting Vit 5, tp 1, trang 119 ) - Bi minh ha
- Vic v s t duy giai on ny vỡ H ó c tip cn, ng dng vi bi vn
t cnh ri G cú th t chc cho H lm vic theo nhúm, cỏ nhõn hay nhúm nh.
- Giỏo viờn t chc cho H thc hin qua cỏc bc c th nh sau :
Bc 1. Chun b
Dng c : PHT cỏ nhõn (giy trng A4), bỳt mu, tranh nh v Hng A Chỏng (G,
H chun b trc).
Phng hng : Xỏc nh ch chớnh ca s l Hng A Chỏng
Bc 2. Tin hnh
t t giy A4 nm ngang.
H c th húa ch bng cỏc t ng khúa.
Cõu hi gi m ca G :

+ Phn M bi tỏc gi gii thiu ngi nh t (Hng A Chỏng) bng cỏch no ?
+ Ngoi hỡnh ca Hng A Chỏng cú gỡ ni bt ?
+ Qua on vn miờu t hot ng ca A Chỏng, em thy A Chỏng l ngi th
no ? Tỏc gi dựng cỏc giỏc quan no qua sỏt tng hot ng ú ?
+ Tỏc gi miờu t hot ng thụng qua cỏc t ng no ?
+ T bi vn trờn em rỳt ra nhn xột v cu to ca bi vn t ngi ?
Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

23


Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5
Bc 3. Hon thin
- B sung mu sc cn thit.
- Kim tra li cỏc chi tit.
- Kim tra li tng th s cú cõn i, p mt hay khụng.
Bc 4. Th hin
- H th hin STD vo giy. Sau ú kim tra li chớnh xỏc v ni dung, mu
sc, cỏch th hin.
Bc 5. Trỡnh by
- G t chc cho H dựng STD nờu ming hay vit on, bi vn t ngi.
Cựng vi STD l cỏc cõu hi gi m H lm ni bt c tim tiờu biu
ca ngi cỏc em t th hin qua li núi, c ch, hnh ng trong cụng vic, tỡnh
cm vi mi ngi, cụng vic,...
S minh ha : Cu to bi vn t ngi

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

24

Kinh nghim: ứng dụng sơ đồ t duy để lập dàn ý trong dạy học văn miêu
tả lớp 5

Ngi thc hin: Doón Trung Phỏt

25