Kế thừa tinh thần yêu nước truyền thống của dân tộc ta trong bối cảnh toàn cầu hóa

Kế thừa tinh thần yêu nước truyền thống của dân tộc ta trong bối cảnh toàn cầu hóa

Tinh thần yêu nước là giá trị cơ bản trong hệ giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam
ta. Và theo Giáo sư Trần Văn Giàu. “tình cảm và tư tưởng yêu nước là tình cảm và tư
tưởng lớn nhất của nhân dân, của dân tộc Việt Nam" và “chủ nghĩa yêu nước là sợi chỉ
đỏ xuyên qua toàn bộ lịch sử Việt Nam từ cổ đại đến hiện đại. Ở đây, bản chất Việt Nam
biểu độ đầy đủ và tập trung nhất, hơn bất cứ chỗ nào khác. Yêu nước trở thành một triết
lý xã hội và nhân sinh của người Việt Nam.”(1)
Yêu nước là tình cảm và tư tưởng phổ biến, vốn có ở tất cả các dân tộc trên thế giới chứ
không riêng gì của dân tộc Việt Nam. Song, tư tưởng ấy được hình thành sớm hay muộn,
đậm hay nhạt, nội dung cụ thể, hình thức và mức độ biểu hiện cũng như chiều hướng phát
triển của nó lại tuỳ thuộc vào điều kiện lịch sử đặc thù của từng dân tộc. Đối với dân tộc
Việt Nam, lòng yêu nước không chỉ là một tình cảm tự nhiên, mà nó còn là sản phẩm của
lịch sử được hun đúc từ chính lịch sử đau thương mà hào hùng của dân tộc Việt Nam.
Lịch sứ mấy nghìn năm của dân tộc Việt Nan là lịch sử đất tranh giành lại và bảo vệ nền
độc lập tử tay kẻ thù xâm lược (thời gian chống giặc ngoại xâm cộng lại lên tới trên 12
thế kỷ!) Chính vì vậy mà tinh thần yêu nước đã ngầm sâu vào tình cảm, vào tư tưởng của
mỗi người dân Việt Nam qua tất cả các thời đại, làm nên một sức mạnh kỳ diệu, giúp cho
dân tộc ta đánh thắng hết kẻ thù này đến kẻ thù khác cho dù chúng có hùng mạnh đến
đây. Điều này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tổng kết: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu
nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm
lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi. nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó
lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”
(2)
Lịch sử là một minh chứng hùng hồn nhất cho những khẳng định trên. Từ thế kỷ thứ III
tr. CN., dân tộc ta đã đánh tan cuộc xâm lược đầu tiên của bọn phong kiến phương Bắc do
nhà Tần tiến hành. Từ năm 179 tr. CN. đến năm 938, nước ta tiếp tục nằm dưới sự đô hộ
của phương Bắc (tổng cộng 1117 năm). Đây là thời kỳ đầy máu và nước mắt, nhưng cũng
là thời kỳ biểu hiện sức mạnh quật cường, sự vươn lên thần kỳ của dân tộc ta và kết thúc
với chiến thắng Bạch Đằng oanh liệt. Tiếp sau thời kỳ này là hàng loạt các chiến thắng
vang dội khác: Lê Hoàn đánh tan quân Tống, nhà Trần ba lần đánh bại quân Nguyên Mông, Lê Lợi đánh bại quân Minh, Nguyễn Huệ đánh bại quân Thanh... Rồi đến những

thắng lợi vang dội của các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ. Trong những cuộc
chiến tranh tàn khốc đó, lòng yêu nước ở mỗi người dân Việt nam đã được thể hiện ở tinh
thần dám xả thân vì nước, sẵn sàng đặt lợi ích cúa quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích riêng
tư của bản thân mình, đấu tranh không biết mệt mỏi cho sự nghiệp giải phóng đất nước,
giành lại độc lập tự do cho Tổ quốc. Biết bao người con của dân tộc đã tự nguyện hiến
dâng tuổi thanh xuân của mình cho đất nước và đã anh dũng hy sinh nơi chiến trường.
Biết bao nhiêu người mẹ, người vợ đã tiễn chồng, tiễn con ra mặt trận mà không bao giờ
còn được đón họ trở về. Có những bà mẹ có tới chín người con trai, một người con rể và
cả chồng là liệt sĩ! Đây là sự hy sinh to lớn được thúc đẩy bởi tinh thần yêu nước nồng
nàn của dân tộc ta. Bấy nhiêu thôi cũng đã quá đủ để có thể thấy rằng, tư tưởng yêu nước
không phải là một triết lý đế án đàm, nó là kim chỉ nam cho hành động, đem lại một sức
mạnh to lớn, thúc đẩy dân tộc ta tiến lên.

Hình thành từ sớm, lại được thử thách, khẳng định qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử,
được bổ sung, phát triển qua từng thời kỳ, theo yêu cầu phát triển của dân tộc và thời đại,
tinh thần yêu nước đó trở thành chủ nghĩa yêu nước, trở thành một trong những giá trị
truyền thống cao quý nhất, bền vững nhất của dân tộc ta. Yêu nước đã thực sự trở thành
một thứ vũ khí tinh thần mà, theo Giáo sư Trần Văn Giàu, “vận nước suy hay thịnh, mất
hay còn, nhục hay vinh, phần rất quan trọng là tuỳ thuộc ở chỗ ta ứng dụng và phát huy
hay ta quên lãng và chôn vùi món vũ khí tinh thần ấy”.
Ngày nay, toàn cầu hoá đang là một xu thế tất yếu, khách quan , cuốn hút tất cả các nước


trên thế giới. Toàn cầu hoá chứa đựng nhiều cơ hội, nhưng cũng không ít những thách
thức. Để nắm vững và dân dụng có hiệu quả những cơ hội, đồng thời vượt qua những
thách thức, mỗi quốc gia cần phải phát huy được tối đa sức mạnh vốn có của mình và lấy
đó làm nền tảng đưa đất nước tiến lên.
Việt Nam bước vào hội nhập trong điều kiện đất nước đã hoàn toàn giải phóng, nhân dân

được sống trong hoà bình. Nỗi nhục mất nước đã được rửa, nhưng nỗi nhục nghèo đói thì
vẫn còn đó. Nước ta vẫn còn là một nước trong nhóm các quốc gia nghèo nhất thế giới
hiện nay, đời sống của đại đa số nhân dân còn nhiều khó khăn, cơ sở vật chất còn thiếu
thốn, khoa học và công nghệ còn lạc hậu. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch trong và
ngoài nước vẫn đang từng ngày, từng giờ âm mưu chống phá nhằm lật đổ chế độ xã hội
chủ nghĩa mà chúng ta xây dựng, đặc biệt là sau sự sụp đổ của các nước xã hội chủ nghĩa
ở Đông Âu và Liên Xô. Có thể nói, đây là thời kỳ đầy khó khăn, thách thức đối với cách
mạng Việt Nam và mức độ khốc liệt của nó cũng không thua kém gì so với thời kỳ chiến
tranh giành độc lập dân tộc. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, chúng ta cần phải phát huy
tinh thần yêu nước truyền thống của dân tộc, tinh thần dám xả thân nước mà ông cha ta
để lại để đưa đất nước vượt qua những thử thách khắc nghiệt này.
Mặt khác. xu thế toàn cầu hoá lai đang có những tác đông không nhỏ đến tinh thần yêu
nước hiện nay của nhân dân ta theo những chiều hướng khác nhau. Trong bối cảnh hội
nhập, chúng ta dễ dàng nhìn thấy bức tranh toàn cảnh của cả thể giới bởi vì, dưới những
hình thức đa dạng của toàn cầu hoá, ranh giới giữa các nước dường như mờ đi, khoảng
cách dường như ngắn lại, mức độ cập nhật thông tin gần như là tức thời, sự xâm nhập lẫn
nhau về tư tưởng, lối sống giữa các quốc gia là rất lớn. Trước tình hình đó đã có nhiều
người tự thấy trách nhiệm của mình đối với đất nước, lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc
được đánh thức bởi “trông mình lại nghĩ đến ta" và mong muốn làm được một cái gì đó
có ích cho dân tộc mình, đất nước mình.
Trong khi đó, cũng đã xuất hiện không ít tư tưởng so sánh rồi bi quan về tình trạng nghèo
nàn, lạc hậu của nước ta so với các nước khác trong khu vực và trên thế giới. Có người
sẵn sàng đánh đổi tất cả, thậm chí cả Tổ quốc để có được một cuộc sống vật chất vương
giả. Không ít người được cử ra nước ngoài học tập nhưng lại không muốn trở về nước để
phục vụ Tổ quốc, mà tìm mọi cách ở lại nhằm có được cuộc sống giầu sang, sung sướng
cho riêng mình. Tinh thần sẵn sàng xả thân vì nước vốn có trước kia bây giờ đã có dấu
hiệu giảm sút. Có nhiều thanh niên trốn tránh nghĩa vụ quân sự, không muốn cống hiến,
chỉ muốn hưởng thụ. Cũng có không ít người còn lợi dụng chính sách mở cửa để kiếm lợi
riêng cho bản thân mình, bất chấp cả lợi ích của quốc gia, dân tộc. Đã xuất hiện tư tưởng

sùng bái một cách tuyệt đối các giá trị vật chất cũng như tinh thần của các nước tư bản
phát triển dẫn tới đánh mất lòng tự hào dân tộc, làm tăng mức độ đòi hỏi về quyền lơi mà
không chú trọng tới nghĩa vụ của bản thân mình đối với Tổ quốc.
Thêm

vào

đó, sự tác
động của cơ
chế kinh tế
thị

trường

đã làm cho
nhiều người
dân chỉ mải
mê

kiếm

tiền

bằng

mọi

cách

mà ít khi
nghĩ

đến

vận mệnh của đất nước. Đau lòng hơn, tâm lý này không chỉ có ở những người dân bình
thường, mà còn có ở không ít cán bộ, đảng viên. Tình trạng tham nhũng trở nên phổ biến
như một quốc nạn, số đảng viên tha hoá về mặt nhân cách ngày càng tăng. Điều này gây
ảnh hưởng không tốt đến lòng tin của quần chúng nhân dân, vào sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản và làm giảm sức chiến đấu của Đảng ta. Đây là một mảnh đất thuận lợi cho việc
tiến hành những âm mưu diễn biến hoà bình của các thế lực thù địch. Rõ ràng, trong bối
cảnh toàn cấu hoá hiện nay, tinh thần yêu nước truyền thống phải được kế thừa và phát
huy một cách cao độ hơn bao giờ hết, nhưng tinh thần đó cũng cần phải được bổ sung
nhưng nội dung và hình thức mới cho phù hợp. Nếu như trước đây, tinh thần yêu nước
truyền thống lấy độc lập dân tộc làm mục tiêu cao nhất với phương châm "tất cả cho tiền
tuyến" , thì ngày nay, yêu nước phải là gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, độc lập
dân tộc là nấc thang để tiến tới mục tiêu cao hơn là mang lại tự do, hạnh phúc cho nhân
dân như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: "Nếu nước độc lập mà dân không được
hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”(3).
Để bảo vệ nền độc lập dân tộc, chúng ta cần đẩy mạnh phát triển kinh tế, củng cố tiềm
lực quốc phòng, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc. Có xây dựng được một nền
kinh tế vững mạnh mới tạo ra cơ sở vật chất để bảo vệ Tổ quốc. Không thể có chủ nghĩa


xã hội nếu không có một cơ sở vật chất - kỹ thuật ngang tầm với trình độ văn minh thế
giới. Chính vì vậy, công nghiệp hoá, hiện đại hoá là nhiệm vụ trung tâm của cả thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội, là phương hướng cơ bản để khắc phục nguy cơ tụt hậu xa
hơn về kinh tế so với các nước trong khu vực và thế giới.
Để vững vàng bước vào hội nhập, chúng ta không những phải bảo vê được nền độc lập tự
chú của quốc gia, mà còn phải có được một tiềm lực kinh tế vững mạnh, đủ sức hợp tác

và cạnh tranh trên trường quốc tế. Vì vậy trong bối cảnh hiện nay, trong khi đặt trọng tâm
vào nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội, chúng ta không một phút lơi lỏng nhiệm vụ bảo
vệ Tổ quốc, luôn coi trọng quốc phòng và an ninh, coi đó là hai nhiệm vụ chiến lược gắn
bó chặt chẽ. Trong điều kiện mới hiện nay, xây dựng và bảo vệ đang xâm nhập lẫn nhau
đến mức xây dựng là gốc của bảo vệ và bảo vệ là bộ phận hợp thành của xây dựng. Đây
là điểm rất mới trong việc giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở
nước ta hiện nay.
Công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay cần được diễn ra một cách thường
xuyên, liên tục, ở mọi lúc, mọi nơi, mọi lĩnh vực và mọi đối tượng. Có như vậy mới có
thể phát huy tối đa tinh thần yêu nước của mọi tầng lớp nhân dân, mọi tổ chức xã hội vào
sự nghiệp đấu tranh chung vì những mục tiêu cao đẹp của chủ nghĩa xã hội. Đối với mỗi
người dân Việt Nam ngày nay, yêu nước là luôn có ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trước tiên, phải có lòng tự hào dân tộc, có ý thức tôn trọng, giữ gìn và phát huy những
giá tri vật chất cũng như tinh thần mà dân tộc ta đã tạo dựng được từ bao đời nay. Mặt
khác phải thường xuyên nâng cao cảnh giác, sẵn sàng đối phó và góp phần làm thất bại
mọi âm mưu đen tối nhằm chống phá chế độ ta của các thế lực thù địch trong và ngoài
nước. Hơn nữa, mỗi người cũng cần thực hiện tốt nghĩa vụ quân sự để bảo vệ vững chắc
vùng trời. vùng biển thân yêu của Tồ quốc. Trong xây dựng kinh tế, yêu nước chính là cố
gắng phấn đấu học tập, tu dưỡng, rèn luyện, lao động để làm ra ngày càng nhiều của cải
vật chất cho xã hội. Lớp trẻ ngày nay cần mạnh dạn xông pha nơi trận tuyến kinh tế và tri
thức, cố gắng vượt qua những khó khăn thử thách để chiếm lĩnh những đỉnh cao mới với
tinh thẩn “đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta" , mà nên tự hỏi “ta đã làm gì Cho Tổ quốc
thân yêu”. Dân giàu thì nước mới mạnh, vì vậy mà mỗi người hãy đem hết tài năng và trí
tuệ của mình để làm giàu một cách chính đáng cho bản thân và cho xã hội. Mỗi cá nhân,
dù ở cương vị nào, cũng phải cố gắng hoàn thành một cách xuất sắc nhiệm vụ của mình,
biết hưởng các quyền lợi nhưng đồng thời cũng phải thực hiện tốt mọi nghĩa vụ của công
dân, phấn đấu góp phần đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu. Nguyên Tổng bí thư
Đỗ Mười để từng nói: các thế hệ trước đây đà "rửa được nôi nhục nô lệ cho dân tộc", thế

hệ ngay nay "phải tiếp nối sư nghiệp của lớp người đi trước, đẩy mạnh công cuộc đổi
mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá nước nhà để rửa nỗi nhục nghèo khổ, mớ ra một
chương sử mới rạng rỡ cho non sông Việt Nam vinh quang sánh vai cùng các dân tộc
khác trên thế giới"(4)
Từ thế kỷ thứ XV, Nguyễn Trãi đã từng khẳng định rằng, nước Đại Việt ta thật là một
nước văn hiến và hào kiệt không bao giờ thiếu. Kế thừa tư tưởng đó, yêu nước ngày nay
là phải nâng cao lòng tự hào dân tộc, tin tưởng vào tiền đồ tươi sáng của cách mạng Việt
Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, tránh tư tưởng tự ti, bi quan. Mặt khác, yêu nước phải
gắn với sự phát triển chung của phong trào xã hội chủ nghĩa, phong trào giải phóng dân
tộc, phong trào chống chủ nghĩa khủng bố... vì sự tiến bộ xã hội trên toàn thê giới. Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Tinh thần yêu nước chân chính khác hẳn với tinh thần
ái quốc của bọn đế quốc phản động. Nó là một bộ phận của tinh thần quốc tế". (5) Tinh
thần yêu nước truyền thống Viết Nam gắn liền với tinh thần yêu chuộng hoà bình và tình
hữu nghị giữa nhân dân lao động các dân tộc trên thế giới. Nó được kế thừa và phát triển
trong quan điểm "Việt Nam sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cây của các nước trong cộng
đồng quốc tế, phấn đấu vì hoà bình, độc lập và phát triển" của Đảng ta.
Yêu nước trong bối cảnh hiện nay đặc biệt phải gắn liền với độc lập tư chủ và ý chí tự lực
tự cường. Độc lập tự chủ về kinh tế tạo cơ sở cho hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả;
mặt khác, hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả sẽ tạo điều kiện cần thiết để xây dựng nền
kinh tế độ c lập tự chủ, tránh được sự lệ thuộc về nhiều mắt vào các đối tác trong quá
trình hội nhập. Hơn nữa, để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chúng ta không thể trông đợi
vào sự giúp đỡ vô tư của các nước khác, cũng không thể có thái độ thu động, ỷ lại vào bất
cứ ai. Chúng ta cần phải nhận thức rõ rằng. trong quan hệ quốc tế, một trong những
nguyên tắc cơ bản được đặt ra là : bình đẳng và cùng có lợi, không can thiệp vào công
việc nội bộ của nhau. Vì vậy, ngày nay một mặt, chúng ta vẫn tiếp nhận các nguồn vốn
vay, vốn viện trợ... của các tổ chức chính phủ và phi chính phủ trên thế giới. Mặt khác,
chúng ta nên thận trọng với những điều kiện kèm theo những ưu đãi đó, không vì việc
nhỏ mà hy sinh việc lớn, không cái lợi trước mắt mà không chú ý đến cái lợi lâu dài của
quốc gia, dân tộc. Trong khi tranh thủ tối đa nguồn lực bên ngoài. chúng ta cần xác định
dựa vào nguồn lực trong nước là chính.

Yêu nước ngày nay phải kết hợp chặt chế với việc chống tham nhũng, bởi nó chính là
một trong những thù trong vô cùng nguy hiểm. Về phía Nhà nước, cần phải xây dựng
được một cơ chế quản lý thích hợp, đồng thời cũng cần có những biện pháp xử lý nghiêm


minh đối với những kẻ tham nhũng. Về phía nhân dân, không nên tiếp tay hay tạo cơ hội
cho việc tham nhũng, mà cần phát hiện, tố cáo với các cơ quan hữu quan để xử lý kịp
thời. Các tố chức đảng cũng cần tăng cường công tác phê và tự phê một cách có hiệu quả,
tiến tới làm trong sách hàng ngũ của Đảng để Đảng ta thực sự làm tốt vai trò lãnh đạo của
mình. Cần khắc phục tình trạng quan liêu, cửa quyền, hách dịch đang xảy ra rất phổ biến
ở nhiều cơ quan nhà nước hiện nay đe Nhà nước ta thực sư là Nhà nước của dân, do dân
và vì dân và để kế thừa tư tưởng yêu nước mà Nguyễn Trãi đã từng khẳng định: yêu nước
gắn liền với thương dân, khiến cho trong thôn cùng xóm vắng không còn một tiếng hờn
giận oán sầu.
Như vậy, yêu nước ngày nay là đem hết tinh thần và nghị lực, sức mạnh và tài năng của
từng người, từng tập thể và cả cộng đồng dân tộc để bảo vệ độc lập dân tộc, gắn độc lập
dân tộc với chủ nghĩa xã hội, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong sự phát triển
đất nước; vươn lên mạnh mẽ trong sản xuất, kinh doanh theo phương châm "ích nước, lợi
nhà”; tăng cường đoàn kết dân tộc thành một khối thống nhất cùng nhau xây dựng đất
nước giàu mạnh và đoàn kết với nhân dân thế giới trong sư nghiệp đấu tranh vì hoà bình,
độc lập dân tộc dân chủ và tiến bộ xã hội; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc
trong suốt quá trình hội nhập đề vị thế của Việt Nam ngày càng được nâng cao trên
trường quốc tế. Tinh thần yêu nước phải nằm vươn tới mục tiêu: dân giàu. nước mạnh, xã
hội công bằng dân chủ, văn minh mà Đảng ta đã đề ra