TÍN DỤNG CHO CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH BẮC HÀ TĨNH

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
----------o0o---------

ĐINH THU HIỀN

TÍN DỤNG CHO CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI
NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI
NHÁNH BẮC HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
----------o0o---------

ĐINH THU HIỀN

TÍN DỤNG CHO CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI
NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI
NHÁNH BẮC HÀ TĨNH

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 60340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:PGS.TS. LÊ VĂN LUYỆN

HÀ NỘI - 2015


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tôi đã nhận đƣợc sự
quan tâm, giúp đỡ tận tình của nhiều cá nhân và tập thể. Trƣớc hết, tôi xin đƣợc bày tỏ
lòng cảm ơn chân thành của mình tới giảng viên hƣớng dẫn, PGS.TS. Lê Văn Luyện, đã
tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Những ngƣời vô cùng quan trọng với tôi là bố mẹ, gia đình tôi, họ đã động viên
tôi trong suốt quá trình học tập. Tôi xin đƣợc dành những lời cảm ơn sâu sắc về những
hy sinh và san sẻ của họ để tôi có thể hoàn thành khóa học của mình.
Với sự hỗ trợ rất nhiệt tình của nhiều bạn bè và đồng nghiệp, bằng cách trực
tiếp và gián tiếp, mặc dù không đƣợc kể đến ở đây nhƣng tôi vẫn xin đƣợc bày tỏ sự
biết ơn thực sự tới họ. Còn lại những sai sót và khiếm khuyết trong bài là những yếu
điểm của tôi.
Xin chân thành cảm ơn!


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc ghi rõ
nguồn gốc.


TÓM TẮT

Xuất phát từ những điều đó thì tín dụng cho các DNNVV đang là vấn
đề đƣợc Đảng và Nhà nƣớc đặc biệt coi trọng, nó đƣợc coi là vấn đề trung tâm
trong chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc.
Điều đó cho thấy rằng việc tìm ra giải pháp để phát triển tín dụng cho
các DNVVN trong bối cảnh hiện nay đƣợc coi là một cơ hội cũng nhƣ thách
thức lớn đối với các ngân hàng thƣơng mại nói chung và Ngân hàng TMCP
Ngoại Thƣơng Chi Nhánh Bắc Hà Tĩnh nói riêng. Phát triển tín dụng đối với
DNNVV nhằm đáp ứng với chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc, đó
cũng là để giúp cho các doanh nghiệp và bản thân ngân hàng tháo gỡ khó khăn
và cùng nhau phát triển. Với định hƣớng phát triển là” ngân hàng bán lẻ với
khách hàng mục tiêu là cá nhân và DNNVV”. Trong thời gian vừa qua, Ngân
hàng TMCP Ngoại Thƣơng, Vietcombank) Bắc Hà Tĩnh đã sử dụng nhiều biện
pháp, tạo nên sự gia tăng đáng kể về dƣ nợ cho vay đối với đối tƣợng này nhƣng
nó chƣa thực sự tƣơng xứng với tiềm năng cũng nhƣ những định hƣớng mà ngân
hàng đã đề ra. Trƣớc tình hình đó, việc nghiên cứu để phát triển tín dụng cho các
DNVVN hơn nữa tại Ngân hàng Vietcombank Bắc Hà Tĩnh là một vấn đề hết
sức cần thiết. Từ quá trình công tác thực tiễn kết hợp với kiến thức lý luận đƣợc
học, em quyết định chọn đề tài” Tín dụng cho các Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại
Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại Thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Hà
Tĩnh” cho luận văn thạc sỹ của mình.
Mục tiêu chính của luận văn là dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn để đề
xuất các giải pháp và khuyến nghị để phát triển tín dụng cho các DNNVV tại
Ngân hàng Vietcombank Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh nhƣng vẫn đảm bảo đƣợc chất
lƣợng tín dụng và hạn chế rủi ro cho ngân hàng.


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... i
DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................... i

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ........................ Error! Bookmark not defined.
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN
ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG CHO C ÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................................................................. 5
1.1. Tổng quan các công trình, tài liệu nghiên cứu có liên quan đến đề tài. ......... 5
1.2. Một số vấn đề lý luận về tín dụng cho các DNNVV tại NHTM ................... 6
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của DNNVV.......................................................... 6
1.2.2. Tổng quan về tín dụng ngân hàng cho các DNNVV ................................ 10
1.3. Phát triển tín dụng cho các DNVVN .......... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Quan điểm về phát triển tín dụng và sự cần thiết của phát triển tín dụng
cho DNVVN của Ngân hàng thƣơng mại ........... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Các tiêu chí đánh giá về phát triển tín dụng cho DNNVV của NHTM
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động tín dụng cho các DNNVV của
Ngân hàng thƣơng mại. ....................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............... Error!
Bookmark not defined.
2.1. Cách tiếp cận nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined.
2.2.Phƣơng pháp thu thập tài liệu, dữ liệu .......... Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp xử lý tài liệu, số liệu ............... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG VỀ TÍN DỤNG CHO CÁC DNVVN......... Error!
Bookmark not defined.
TẠI NH TMCP NGOẠI THƢƠNG BẮC HÀ TĨNH ........ Error! Bookmark not
defined.


3.1. Khái quát về Ngân hàng Ngoại thƣơng Việt Nam - chi nhánh Bắc Hà tĩnh
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............ Error! Bookmark not defined.

3.1.2. Bộ máy tổ chức hoạt động của Chi nhánh Error! Bookmark not defined.
3.1.3. Hoạt động kinh doanh cơ bản của Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Bắc
Hà Tĩnh ................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2. Thực trạng hoạt động tín dụng cho các DNVVN của Ngân hàng TMCP
Ngoại thƣơng chi nhánh Bắc Hà Tĩnh ................ Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Khái quát về khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ của chi nhánh VCB
Bắc Hà Tĩnh......................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại chi
nhánh VCB Bắc Hà Tĩnh .................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá kết quả hoạt động tín dụng của VCB Bắc Hà Tĩnh đối với
DNVVN............................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Kết quả đạt đƣợc ....................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ........................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG CHO CÁC DNVVN TẠI
NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG BẮC HÀ TĨNH .. Error! Bookmark
not defined.
4.1. Định hƣớng phát triển tín dụng cho các DNVVN tại VCB Bắc Hà Tĩnh
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.2. Giải pháp phát triển tín dụng cho các DNNVV tại VCB Bắc Hà Tĩnh.
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
4.2.1. Các giải pháp nhằm gia tăng nguồn vốn ... Error! Bookmark not defined.
4.2.2. Các giải pháp phát triển về quy mô và cơ cấu tín dụng DNNVV ..... Error!
Bookmark not defined.
4.2.3. Các giải pháp nâng cao chất lƣợng tín dụng DNNVV. . Error! Bookmark
not defined.
4.3. Kiến nghị ...................................................... Error! Bookmark not defined.


4.3.1. Kiến nghị với chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nƣớc. .............. Error!
Bookmark not defined.

4.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ......... Error! Bookmark not defined.
4.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam .............. Error!
Bookmark not defined.
4.3.4. Kiến nghị với Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa ... Error! Bookmark not
defined.
4.3.5. Kiến nghị với Hiệp hội DNNVV trên địa bàn ......... Error! Bookmark not
defined.
KẾT LUẬN ......................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 11


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Từ viết tắt

Nguyên nghĩa

1

CP

Cổ phần

2

DNNVV

Doanh nghiệp nhỏ và vừa

3

NH

Ngân hàng

4

NHNN

Ngân hàng nhà nƣớc

5

NHTM

Ngân hàng thƣơng mại

6

TMCP

Thƣơng mại cổ phần

7

VCB

Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam

8

VCB Bắc Hà Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam - chi
Tĩnh
nhánh Bắc Hà Tĩnh

i


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1.1: Tình hình huy động vốn của Chi nhánh ......... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3.1.2: Tình hình hoạt động cho vay Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh, 2012 - 2014)
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.1.3: Kết quả hoạt động kinh doanh Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh........... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.2.1: Cơ cấu huy động vốn, 2012-2014) .. Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2.2: Vốn huy động và cho vay của ngân hàng, 2012-2014) ............ Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.2.3: Doanh số cho vay theo quy mô doanh nghiệp, 2012 - 2014) ... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.2.4: Doanh số cho vay DNVVN theo thời hạn ...... Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3.2.5: Dƣ nợ cho vay theo quy mô doanh nghiệp, 2012-2014) .......... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.2.6. Dƣ nợ cho vay DNVVN theo thời hạn, 2012 - 2014) .............. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 3.2.7: Doanh số thu nợ, 2012-2014) .......... Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.2.8.Thu nhập từ hoạt động cho vay của Vietcombank Bắc Hà Tĩnh ,
2012 - 2014) ........................................................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.2.9: Tỷ lệ nợ quá hạn của các DNNVV tại Vietcombank Bắc Hà Tĩnh
2012-2014............................................................ Error! Bookmark not defined.
Bảng 4.1: Phân loại khách hàng .......................... Error! Bookmark not defined.

ii


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế nhƣ ngày nay, các doanh nghiệp
nhỏ và vừa thuộc các khu vực kinh tế khác nhau đặc biệt là khu vực tƣ nhân
đang phát triển một cách nhanh chóng, mạnh mẽ. Nó đang dần khẳng định vị thế
đặc biệt quan trọng của mình trong sự phát triển chung của nền kinh tế. Cụ thể là
DNNVV đã chiếm tới hơn 97% trong tổng số doanh nghiệp tƣ nhân, sử dụng
hơn 50% lực lƣợng lao động trong cả nƣớc, sản xuất hơn 40% trong tổng hàng
tiêu dùng, đóng góp 47% GDP và hơn 40% ngân sách…
Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế khủng hoảng, suy thoái nhƣ hiện
nay thì DNNVV đang phải đƣơng đầu với vô vàn những khó khăn, thách thức và
đang có những dấu hiệu kiệt quệ. Theo số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch đầu tƣ
thì năm 2013 có đến hơn 60.700 Doanh nghiệp ngừng hoạt động, tăng gần 13%
so với cùng kỳ năm 2012, tình trạng nợ đọng thuế gia tăng mạnh mẽ, thực trạng
DN thu hẹp quy mô từ vừa thành nhỏ, từ nhỏ thành siêu nhỏ… cũng đang diễn
ra cấp tập nhƣ một xu hƣớng..
Khó khăn lớn nhất mà các DNNVV đang phải đối mặt vẫn là tình trạng
thiếu vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh, nhất là trong bối cảnh suy thoái kinh
tế hiện nay làm cho nhiều doanh nghiệp không có đủ các điều kiện để tiếp tục
vay trong khi vẫn phải chịu sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trƣờng.
Xuất phát từ những điều đó thì tín dụng cho các DNNVV đang là vấn

đề đƣợc Đảng và Nhà nƣớc đặc biệt coi trọng, nó đƣợc coi là vấn đề trung tâm
trong chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc.
Điều đó cho thấy rằng việc tìm ra giải pháp để phát triển tín dụng cho
các DNVVN trong bối cảnh hiện nay đƣợc coi là một cơ hội cũng nhƣ thách
thức lớn đối với các ngân hàng thƣơng mại nói chung và Ngân hàng TMCP
Ngoại Thƣơng Chi Nhánh Bắc Hà Tĩnh nói riêng. Phát triển tín dụng đối với
DNNVV nhằm đáp ứng với chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc, đó

1


cũng là để giúp cho các doanh nghiệp và bản thân ngân hàng tháo gỡ khó khăn
và cùng nhau phát triển.
Với định hƣớng phát triển là” ngân hàng bán lẻ với khách hàng mục tiêu
là cá nhân và DNNVV”. Trong thời gian vừa qua, Ngân hàng TMCP Ngoại
Thƣơng, Vietcombank) Bắc Hà Tĩnh đã sử dụng nhiều biện pháp, tạo nên sự gia
tăng đáng kể về dƣ nợ cho vay đối với đối tƣợng này nhƣng nó chƣa thực sự
tƣơng xứng với tiềm năng cũng nhƣ những định hƣớng mà ngân hàng đã đề ra.
Trƣớc tình hình đó, việc nghiên cứu để phát triển tín dụng cho các DNVVN hơn
nữa tại Ngân hàng Vietcombank Bắc Hà Tĩnh là một vấn đề hết sức cần thiết.
Từ quá trình công tác thực tiễn kết hợp với kiến thức lý luận đƣợc học,
em quyết định chọn đề tài” Tín dụng cho các Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân
hàng Thương mại Cổ phần Ngoại Thương Việt Nam Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh”
cho luận văn thạc sỹ của mình.
2. Câu hỏi nghiên cứu:
Đề tài luận văn này hƣớng đến việc trả lời các câu hỏi sau đây:
- Cơ sở lý luận về phát triển tín dụng cho các DNNVV và thực tế tín
dụng cho các DNVVN tại VCB Bắc Hà Tĩnh đã đạt đƣợc những kết quả gì và
còn hạn chế gì? Nguyên nhân của những hạn chế đó?
- Giải pháp nào để có thể phát triển tín dụng cho các Doanh nghiệp nhỏ và

vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh?
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục tiêu nghiên cứu đề tài:
Mục tiêu chính của luận văn là dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn để đề
xuất các giải pháp và khuyến nghị để phát triển tín dụng cho các DNNVV tại
Ngân hàng Vietcombank Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh nhƣng vẫn đảm bảo đƣợc chất
lƣợng tín dụng và hạn chế rủi ro cho ngân hàng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện mục đích nghiên cứu nêu trên, nhiệm vụ
nghiên cứu đƣợc đặt ra gồm:
- Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về doanh nghiệp nhỏ và vừa và
hoạt động tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa của NHTM.
2


- Đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng cho các Doanh nghiệp nhỏ và
vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh, chỉ
ra những thành tựu đạt đƣợc, những hạn chế và những nguyên nhân chủ yếu.
- Đề xuất các giải pháp, kiến nghị cụ thể nhằm khắc phục những hạn chế,
phát huy những ƣu điểm để phát triển hoạt động tín dụng cho các Doanh nghiệp nhỏ
và vừa tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Việt Nam CN Bắc Hà Tĩnh.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu đề tài: Là hoạt động tín dụng cho các Doanh
nghiệp nhỏ và vừa của Ngân hàng thƣơng mại.
4.2. Phạm vi nghiên cứu đề tài: Chủ yếu tập trung nghiên cứu hoạt động
tín dụng cho các Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng
Việt Nam Chi nhánh Bắc Hà Tĩnh trong giai đoạn từ năm 2012 đến 2014.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Cơ sở xuyên suốt quá trình nghiên cứu đề tài là:
- Dựa trên cơ sở luận của phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để
xem xét mọi sự vật hay mọi hiện tƣợng kinh tế - xã hội trong mối quan hệ biện

chứng và trạng thái luôn phát triển và trong mối quan hệ với các sự vật và hiện
tƣợng kinh tế - xã hội khác.
- Phƣơng pháp nghiên cứu chủ yếu đƣợc sử dụng là phƣơng pháp phân kỳ,
thống kê, phân tích, tổng hợp và quy nạp nhằm minh chứng cho các đánh giá.
Đồng thời sử dụng các bảng, biểu, đồ thị .... trong luận văn để tổng hợp các số
liệu thu thập đã đƣợc xử lý theo mục tiêu nghiên cứu.
- Nguồn số liệu mà luận văn sử dụng đƣợc thu thập từ nguồn số liệu của các
báo cáo tình hình kinh doanh, báo cáo tín dụng từ năm 2012-2014 của Ngân
hàng TMCP ngoại thƣơng CN Bắc Hà Tĩnh. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng
phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi để thu thập các ý kiến về những ngƣời hoạt
động thực tiễn và các chuyên gia.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng nhƣ sau:
3


Chƣơng 1: Tổng quan các công trình đã nghiên cứu và lý luận chung về
tín dụng cho các DNNVV của Ngân hàng thƣơng mại.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp và địa điểm nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng về tín dụng cho các DNNVV tại NH TMCP
Ngoại Thƣơng Bắc Hà Tĩnh
Chƣơng 4: Giải pháp phát triển tín dụng cho các DNNVV tại Ngân hàng
TMCP Ngoại thƣơng Bắc Hà Tĩnh.

4


CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ
VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG CHO C ÁC DOANH NGHIỆP NHỎ

VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan các công trình, tài liệu nghiên cứu có liên quan đến đề tài.
Liên quan đến lĩnh vực tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa của các
NH thƣơng mại đã có nhiều công trình nghiên cứu và công bố dƣới dạng luận án
tiến sỹ, luận văn thạc sỹ, các bài báo khoa học và các đề tài nghiên cứu khoa
học. Có thể kể ra một số công trình nghiên cứu gần đây có liên quan đến đề tài
luận văn nhƣ:
- Luận án tiến sĩ kinh tế của Phạm Văn Hồng với đề tài “Phát triển doanh
nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế” tại Đại học
Kinh tế Quốc dân, Hà Nội, 2007). Đề tài này đã nghiên cứu và hệ thống hoá các
vấn đề lý luận liên quan đến sự phát triển DNNVV. Tổng kết kinh nghiệm phát
triển DNNVV trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của một số nƣớc trên thế
giới. Phân tích, đánh giá thực trạng DNNVV và môi trƣờng thể chế phát triển
DNNVV trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
- Luận án tiến sĩ kinh tế của Nguyễn Minh Tuấn với đề tài “Phát triển
dịch vụ ngân hàng hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam”, Trƣờng Đại
Học Kinh Tế Quốc Dân, Hà Nội, 2008). Luận án đã nghiên cứu và hệ thống hoá
các vấn đề lý luận về dịch vụ ngân hàng nhằm hỗ trợ cho DNVVN. Luận án
cũng đã đề cập những vấn đề quản lý rủi ro, chi phí giao dịch và chi phí hành
chính, sự cần thiết có hệ thống các dịch vụ đặc thù cho doanh nghiệp vừa và
nhỏ…, xem xét các DNVVN nhƣ là các khách hàng tiêu dùng cá nhân, phân loại
các DNVVN thành nhóm đại chúng và nhóm có nhiều lợi nhuận. Đề tài đã phân
tích kinh nghiệm quốc tế từ các nền kinh tế có mức độ phát triển khác nhau để
định vị các DNVVN Việt Nam và các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam trên bản
đồ toàn cầu từ đó tạo 3 điều kiện cho công tác hoạch định chiến lƣợc và định
hƣớng đối với các cơ quan hoạch định chính sách của Việt Nam nhằm hỗ trợ
cho DNVVN.
5

- Đề tài NCKH của TS. Trƣơng Quang Thông, 2010) “Tín dụng ngân
hàng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa - Nghiên cứu thực nghiệm tại khu vực
Thành phố Hồ Chí Minh". Đề tài này đã nghiên cứu và hệ thống hóa lý thuyết về
DNNVV, phân tích tổng quan về DNNVV tại Việt Nam qua các số liệu thống kê
và chính sách của nhà nƣớc đối với DNNVV, đề tài cũng đã tiến hành khảo sát
về tài trợ tín dụng cho các DNNVV, trên cơ sở đó tác giả đã gợi ý các chính
sách đối với DNNVV, đối với ngân hàng và các cơ quan chính phủ.
Đề tài của tác giả đang nghiên cứu một phần kế thừa những thành tựu của
các đề tài nêu trên, một phần đi sâu vào nghiên cứu một cách cụ thể hoạt động
tín dụng cho các DNNVV tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thƣơng Bắc Hà Tĩnh
trong bối cảnh kinh tế hiện nay mà các đề tài trên chƣa đề cập đến…
Tóm lại, các công trình nghiên cứu đã công bố có liên quan đến tín dụng
cho các DNVVN tại Việt Nam đƣợc thực hiện trong thời kỳ trƣớc đây có những
đặc điểm về bối cảnh chính sách, thể chế và thực tiễn khác nhau, đồng thời phần
lớn là các đề tài nghiên cứu ở phạm vi rộng hơn. Tuy nhiên, chƣa có công trình
nào nghiên cứu về phát triển tín dụng cho các DNNVV của NHTM trên địa bàn
Hà Tĩnh, hay phía Bắc của tỉnh Hà Tĩnh, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế suy
thoái nhƣ hiện nay. Vì vậy, đề tài luận văn viết về phát triển tín dụng cho các
DNNVV của VCB Bắc Hà Tĩnh tuy có kế thừa một số kết quả của các nghiên
cứu trƣớc đó, nhƣng vẫn bảo đảm hoàn toàn độc lập, không bị trùng lắp với các
công trình đã công bố.
1.2. Một số vấn đề lý luận về tín dụng cho các DNNVV tại NHTM
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của DNNVV
1.2.1.1. Khái niệm về DNNVV
Nói đến DNNVV là nói đến phân loại doanh nghiệp dựa trên độ lớn hay quy
mô các doanh nghiệp. Việc phân loại các doanh nghiệp thành doanh nghiệp lớn
hay DNNVV phụ thuộc vào loại tiêu thức sử dụng quy định, giới hạn các tiêu
thức phân loại quy mô doanh nghiệp. Tuy nhiên, không có tiêu thức thống nhất
để phân loại DNNVV cho tất cả các nƣớc vì điều kiện kinh tế-xã hội mỗi nƣớc

6


khác nhau và ngay trong một nƣớc, sự phân loại cũng khác nhau tùy theo từng
thời kỳ, từng ngành nghề, từng vùng lãnh thổ.
Việc xác định DNNVV của mỗi nƣớc thƣờng đƣợc cân nhắc đối với từng giai
đọan phát triển kinh tế, tình hình việc làm nói chung của cả nƣớc và tính chất
nền kinh tế hiện hành của nƣớc đó. Nhƣ vậy, xác định DNNVV không có tính
cố định mà có xu hƣớng thay đổi theo tính chất họat động, mục đích của việc
xác định và trình độ phát triển của doanh nghiệp.
Tuy nhiên, ở các nƣớc vẫn có một số tiêu thức phân loại chung nhƣ:
. Số lao động thƣờng xuyên
. Vốn sản xuất
. Doanh thu
. Lợi nhuận
. Giá trị gia tăng..
Quan niệm tại Việt Nam về DNNVV:
DNNVV ở Việt Nam là những cơ sở sản xuất- kinh doanh có tư cách pháp nhân,
không phân biệt thành phần kinh tế, có quy mô về vốn hoặc lao động thỏa mãn
các quy định của chính phủ đối với từng ngành nghề tương ứng với từng thời kỳ
phát triển của nền kinh tế.
Theo Nghị định số 90/2001/NĐ-CP của chính phủ ngày 23/11/2001 thì
DNVVN là cơ sở sản xuất kinh doanh độc lập, có vốn đăng ký không quá 10 tỷ
đồng hoặc số lao động trung bính hàng năm không quá 300 ngƣời. Nghị định
quy định đối tƣợng áp dụng bao gồm:
- Các doanh nghiệp thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp.
- Các doanh nghiệp thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp nhà nƣớc.
- Các hợp tác xã thành lập và họat động theo Luật Hợp tác xã.
- Các hộ kinh doanh cá thể đăng ký theo Nghị định số 02/2000/NĐ-CP
ngày 03 tháng 02 năm 2000 của chính phủ về đăng ký kinh doanh.

1.2.1.2. Đặc điểm của các DNNVV
Bên cạnh những đặc điểm của doanh nghiệp nói chung nhƣ: mang chức
năng sản xuất kinh doanh, tối đa hóa lợi nhuận là mục tiêu kinh tế cơ bản bên
7


cạnh các mục tiêu xã hội, phải chấp nhận sự cạnh tranh để tồn tại và phát triển,
DNNVV cũng mang những đặc điểm khác.
Thứ nhất, DNNVVcó số lƣợng đông, hình thức hoạt động đa dạng và
phong phú. Sự hình thành và phát triển của các DNNVV đang trở thành xu
hƣớng tất yếu không chỉ ở các nƣớc phát triển mà cả ở các nƣớc đang phát triển.
Theo thống kê mới nhất, hiện cả nƣớc ta có trên 500.000 DNNVV, chiếm tới
98% số lƣợng doanh nghiệp, với số vốn đăng ký lên tới gần 2.313.857 tỳ đồng,
tƣơng đƣơng 121 tỷ USD) .
Thứ hai, DNNVV đóng góp vào sự tăng trƣởng kinh tế và tăng thu nhập
dân cƣ. Nếu nhƣ các doanh nghiệp lớn thƣờng không có mặt ở các địa phƣơng
khó khăn thì DNNVV lại có mặt ở khắp mọi nơi và trở thành một nguồn lực
quan trọng thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, tạo công ăn việc làm và tăng nguồn thu
cho ngân sách địa phƣơng cũng nhƣ quốc gia. Ở Việt Nam, DNNVV cũng là
nhân tố chính giảm đói nghèo, đặc biệt tại khu vực nông thôn, góp phần thu hẹp
khoảng cách giữa thành thị và nông thôn.
Thứ ba, DNNVV có vốn đầu tƣ ban đầu thấp, thu hồi vốn nhanh trong
quá trình sản xuất kinh doanh. Điều đó góp phần đảm bảo tính năng động cho
nền kinh tế. Với quy mô kinh doanh gọn nhẹ, vốn nhỏ, DNNVV có nhiều khả
năng chuyển đổi mặt hàng nhanh phù hợp với nhu cầu thị trƣờng mà ít gây biến
động lớn, ít chịu ảnh hƣởng và có khả năng phục hồi nhanh sau những cuộc
khủng hoảng kinh tế trên góc độ kinh tế quốc gia. Số lƣợng loại hình doanh
nghiệp này gia tăng sẽ góp phần tạo điều kiện đổi mới công nghệ, thúc đẩy phát
triển ý tƣởng và kỹ năng mới, thúc đẩy sự đầu tƣ giữa các nền kinh tế trong và
ngoài khu vực. Chính vì thế, DNNVV đã góp phần trong việc thay đổi cấu trúc

của nền kinh tế, làm cho nền kinh tế trở nên linh hoạt, dễ thích ứng với những
biến động của kinh tế toàn cầu.
1.2.1.3. Lợi thế và khó khăn của DNNVV
a. Lợi thế:
- Dễ dàng khởi sự và năng động nhạy bén với thị trƣờng
- Dễ phát huy bản chất hợp tác
8


- Thu hút nhiều lao động, hoạt động có hiệu quả với chi phí cố định thấp
- Không có hặc ít có xung đột giữa ngƣời sử dụng lao động và ngƣời lao động.
- Có thể duy trì sự tự do cạnh tranh.
- Có thể phát huy đƣợc tiềm lực thị trƣờng trong nƣớc
- Dễ dàng tạo nên sự phát triển cân bằng giữa các vùng
- Có thể nhanh chóng giảm bớt nạn thất nghiệp
- DNVVN là nơi đào luyện các nhà doanh nghiệp và là cơ sở kinh tế ban
đầu để phát triển thành doanh nghiệp lớn.
b. Khó khăn
* Khó khăn chung
Hệ thống đăng ký kinh doanh chƣa thống nhất từ trung ƣơng đến cơ sở, chỉ
mới thành lập đƣợc phòng đăng ký kinh doanh cấp tỉnh thuộc sở kế hoạch và
đầu tƣ. Vì vậy việc quản lý nội dung kê khai trong giấy chứng nhận kinh doanh
và việc kiểm tra, giám sát các hoạt động của doanh nghiệp còn hạn chế, chƣa
sớm đƣợc phát hiện những sai phạm của doanh nghiệp trong quản lý kinh doanh
và vì vậy việc xử lý bị chậm.
Phần lớn DNNVV có quy mô sản xuất kinh doanh nhỏ, vốn ít, công nghệ
lạc hậu, thiếu điều kiện đầu tƣ mở rộng sản xuất, thuê chuyên gia có trình độ.
Mặc dù đã có nỗ lực từ phía chính quyền địa phƣơng xong vẫn có sự phân biệt
đối xử giữa các thành phần(doanh nghiệp nhà nƣớc, doanh nghiệp ngoài quốc
doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài) trong các lĩnh vực nhƣ đất đai,

mặt bằng sản xuất, vay vốn tín dụng dẫn đến tình trạng DNNVV thiếu mặt bằng
sản xuất kinh doanh, thiếu vốn đầu tƣ cho sản xuất, đổi mới công nghệ.
Thiếu sự liên kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp lớn với các DNNVV dẫn đến
chất lƣợng, hiệu quả kinh doanh và sức cạnh tranh thấp của các doanh nghiệp.
Phần lớn cán bộ quả lý trong các doanh nghiệp khi thành lập doanh nghiệp
và hoạt động kinh doanh dựa trên kinh nghiệm là chính, chƣa đƣợc đào tạo qua
trƣờng lớp căn bản nên có nhiều hạn chế trong công tác quản lý kinh tế cũng
nhƣ ảnh hƣởng đến việc thực hiện quy định của pháp luật trong quá trình họat
động và kinh doanh.
9


Trình độ tay nghề của ngƣời lao động trong doanh nghiệp chƣa đƣợc quan
tâm đào tạo thƣờng xuyên, phần lớn ngƣời lao động đƣợc truyền dạy nghề thông
qua gia đình hoặc các kỹ thuật viên của doanh nghiệp, do đó tính năng động và
sáng tạo trong việc phát huy sáng kiến cải tiến mẫu mã hàng hóa còn chƣa cao.
* Những khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng
Các DNNVV lâm vào tình trạng khó khăn về tài chính trƣớc hết do các
DNNVV thiếu tài sản thế chấp ngân hàng trong khi đó mức cho vay dƣờng nhƣ
vẫn bị hạn chế. Do vậy, các DNNVV hoạt động độc lập có kế hoạch mở rộng
sản xuẩt kinh doanh thì họ lại thiếu vốn để đƣa các kế hoạch đó vào hiện thực.
Hơn nữa hầu hết các khoản vay đều là ngắn hạn với lãi suất cao nên các
DNNVV vẫn khó khăn khi tìm đƣợc nguồn vốn trung và dài hạn. Bên cạnh đó,
hiện nay chƣa có đủ các quy định pháp lý đảm bảo cho các DNNVV có thể tiếp
cận thƣờng xuyên, nhằm tiến tới khả năng vay vốn từ các tổ chức tài chính bên
ngoài một cách rộng rãi và ổn định hơn.
Quy mô tài sản, nguồn vốn nhỏ bé, tỷ lệ nợ phải trả so với vốn tự có
cao là đặc trƣng chung của hầu hết các DNNVV ở Việt Nam. Chính điều này là
nguyên nhân chính làm cho các DN khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng.
Khó khăn tiếp theo cũng bắt nguồn từ nguồn vốn hạn hẹp của các

DNNVV nên các DNNVV không có điều kiện đầu tƣ đổi mới trang thiết bị,
nâng cấp công nghệ sản xuất để mở rộng năng lực sản xuất. Do đó, năng suất lao
động nói chung còn thấp, chất lƣợng sản phẩm nói chung chƣa đáp ứng đƣợc
yêu cầu thị trƣờng.
1.2.2. Tổng quan về tín dụng ngân hàng cho các DNNVV
1.2.2.1. Khái niệm và đặc điểm tín dụng cho các DNNVV tại NHTM
a. Khái niệm tín dụng ngân hàng.
Tín dụng là sự chuyển nhƣợng tạm thời một lƣợng giá trị từ ngƣời sở hữu
sang ngƣời sử dụng, sau một thời gian nhất định lại quay về với một lƣợng giá
trị lớn hơn lƣợng giá trị ban đầu

10


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ tài chính, 2002. Thông tư số 42/2002/TT-BTC ngày 07/05/2002 của
Bộ Tài chính hướng dẫn một số điểm qui chế thành lập, tổ chức và hoạt động
của Quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ban hành kèm theo
quyết định số 193/2001/QĐ-TTg ngày 20/12/2001 của Thủ tướng Chính phủ.
2. Chính phủ, 2000. Nghị định số 49/2000/NĐ-CP ngày 12/09/2000 của
Chính phủ về tổ chức và hoạt động của ngân hàng thương mại.
3. Chính phủ, 2001. Nghị định 90/2001/NĐ-CP ngày 23/11/2001 của
Chính phủ về trợ giúp phát triển DNVVN.
4. Chính phủ, 1999. Nghị định số 178/1999/NĐ-CP ngày 29/12/1999 của
Chính phủ về bảo đảm tiền vay của các tổ chức tín dụng.
5. Chính phủ, 2001. Quyết định số 193/2001/QĐ-TTg ngày 20.12.2001 của
Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy chế thành lập, tổ chức và hoạt động
của Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNVVN.
6. Ngô Quốc Chính, Giải pháp huy động vốn cho các doanh nghiệp nhỏ và
vừa trên địa bản thành phố Hồ Chí Minh, Luận án thạc sĩ, Học viện Tài Chính,

Hà Nội.
7. Phan Thị Cúc, 2008. Nghiệp vụ ngân hàng thương mại. Hà Nội: Nhà
xuất bản: Thống Kê.
8. Frederic S. Mishkin, 1995. Tiền tệ - ngân hàng và thị trường tài chính.
Hà Nội: Nhà xuất bản: Khoa học và Kỹ thuật.
9. Phan Thị Thu Hà, 2007. Ngân hàng thương mại. Hà Nội: Nhà xuất bản:
đại học Kinh tế quốc dân.
10. Lƣu Thị Hƣơng, 2003. Giáo trình Tài chính doanh nghiệp. Hà Nội:
nhà xuất bản Thống kê.
11. Ngân hàng nhà nƣớc, 2005. Quyết định số 457/QĐ - NHNN ngày
19.4.2005 của Ngân hàng nhà nước về tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động
của tổ chức tín dụng.
12. Ngân hàng nhà nƣớc, 2005. Quyết định 493/2005 và quyết định 18
11


của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy định về phân loại nợ, trích
lập và sử dụng dự phong để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của
các tổ chức tín dụng.
13. Ngân hàng nhà nƣớc, 2001. Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN
ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNN về việc ban hành Quy chế cho vay của
tổ chức tín dụng đối với khách hàng.
14. Ngân hàng nhà nƣớc, 2010. Thông tư 13/2010/TT - NHNN quy định
về các tỷ lệ đảm bảo an toàn trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
15. Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam. Báo cáo tài chính năm
2012, 2013, 2014 .
16. Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam - chi nhánh Bắc Hà Tĩnh.
Báo cáo tài chính
17. Peter S. Rose, Quản trị ngân hàng thương mại. Hà Nội: Nhà xuất bản:
Thống kê.

18. Nguyễn Hữu Tài, 2002. Giáo trình Lý thuyết tài chính - tiền tệ. Hà
Nội: Nhà xuất bản: Thống kê. .
19. Lê Văn Tƣ, 2005. Quản trị ngân hàng thƣơng mại. Hà Nội: Nhà xuất
bản: Tài Chính, Hà Nội.
20. Võ Đức Toàn, Giải pháp phát triển tín dụng ngân hàng hỗ trợ doanh
nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam hiện nay
21. Võ Đức Toàn, Hoạt động phối hợp giữa quỹ bảo lãnh tín dụng với các
ngân hàng thương mại và tổ chức hiệp hội trong việc bảo lãnh tín dụng và trợ
giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam.
Website
22. www.vcci.com.vn
23. www.customs.gov.vn
24. www.saga.vn
25. www.iss.gso.vn
26. www.tapchiketoan.com
27. www.sbv.gov.vn
12


28. www.vietcombank.com.vn
29.

www.santhuongmai.com

13