Vài nét về cuộc khủng hoảng tài chính thế giới 2007 2010

Vài nét về cuộc khủng hoảng tài chính thế
giới 2007 - 2010

1


Lời nói đầu
Cả thế giới vừa trải qua một cuộc khủng hoảng tài chính chưa từng
có trong lịch sử mà hậu quả của nó vẫn còn ảnh hưởng đến hôm
nay. Xuất phát từ yêu cầu làm bài tập môn những NLCB của CN
Mac LeNin cũng như mong muốn có thêm một tài liệu tham khảo về
vấn đề khủng hoảng kinh tế thế giới hiện nay, với kiến thức của
mình và tham khảo thêm các tài liệu trên mạng đã làm tập san này
Vì đây là lần đầu làm tập san nên sẽ không tránh khỏi những sai sót
Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ bạn đọc, mọi ý kiến
đóng góp xin gửi về lớp TH16.01
Xin chân thành cảm ơn!

2


MỤC LỤC
I. Tổng quan về cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu
2007 – 2010
1.Thế nào là khủng hoảng kinh tế?
II. NGUYÊN NHÂN CỦA KHỦNG HOẢNG
1.Chứng khoán hóa
2.Bong bóng thị trường nhà ở

3.Diễn biến của cuộc khủng hoảng?

III. Tác động của cuộc khủng hoảng tài chính thế giới
1.Đối với Mĩ
2.Đối với thế giới

3


I.TỔNG QUAN VỀ CUỘC KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH
TOÀN CẦU 2007-2010
1. Thế nào là khủng hoảng kinh tế?
Khủng hoảng kinh tế: là sự suy giảm các hoạt động kinh tế kéo dài và trầm trọng
hơn cả suy thoái trong chu kỳ kinh tế.( bao gồm 3 pha: suy thoái, phục hồi,hưng
thịnh) .
Theo học thuyết Kinh tế chính trị của Mác-Lênin , Khủng hoảng kinh tế chỉ
khoảng thời gian biến chuyển rất nhanh sang giai đoạn suy thoái kinh tế, là căn
bệnh kinh niên của chủ nghĩa tư bản và diễn ra có tính chất chu kì, trải qua những
giai đoạn có liên quan kế tiếp nhau: khủng hoảng - tiêu điều - phục hồi - hưng
thịnh.
Bao gồm các xu hướng:
•

Xu hướng suy giảm tỷ suất lợi nhuận: Tích tụ tư bản gắn liền xu hướng
chung của mức độ tập trung tư bản. Điều này tự nó làm giảm tỷ suất lợi
nhuận rồi kìm hãm chủ nghĩa tư bản và có thể đưa đến khủng hoảng.

•

Tiêu thụ dưới mức: Nếu giai cấp tư sản thắng thế trong cuộc đấu tranh giai
cấp với mục đích cắt giảm tiền lương và bóc lột thêm lao động, nhờ đó tăng
tỷ suất giá trị thặng dư, khi đó nền kinh tế tư bản đối mặt với vấn đề thường

xuyên là nhu cầu tiêu dùng không tương xứng với quy mô sản xuất và tổng
cầu không tương xứng với tổng cung.

•

Sức ép lợi nhuận từ lao động: Tích tụ tư bản có thể đẩy nhu cầu thuê
mướn tăng lên và làm tăng tiền lương. Nếu tiền lương tăng cao sẽ ảnh
hưởng đến tỷ suất lợi nhuận và khi đạt đến một mức độ nhất định sẽ gây ra
suy thoái kinh tế

II. NGUYÊN NHÂN CỦA KHỦNG HOẢNG
Cuộc khủng hoảng kinh tài chính thế giới 2007 – 2010 xảy ra chủ yếu do 2 nguyên
nhân là
việc chứng khoán hóa không lành mạnh và vỡ bong bóng nhà đất
4


1.Chứng khoán hóa
•

Chứng khoán hóa là một phát minh lớn về công cụ tài chính bao gồm các
sản phẩm như chứng khoán đảm bảo bằng tài sản thế chấp (MBS), giấy nợ
đảm bảo bằng tài sản (CDO) và các loại tương tự.

•

Những rủi ro đã tồn tại cộng với sự cố bong bóng thị trường tài sản xảy ra
thì những rủi ro này sẽ làm mất lòng tin của các bên liên quan. Thêm vào
đó, việc cho vay liên ngân hàng sẽ làm cho những tổn thất tín dụng lây lan
ra toàn hệ thống ngân hàng (một ngân hàng phá sản sẽ kéo theo nhiều ngân

hàng khác phá sản).

•

Thực tế, thị trường nhà ở bắt đầu tự điều chỉnh từ năm 2005 khiến cho giá
nhà đất giảm và chất lượng tài sản đảm bảo cho các MBS và các CDO giảm
theo.

2. Bong bóng thị trường nhà đất

Diễn biến thay đổi giá nhà trong thời kỳ bong bóng thị trường nhà ở.
5


•

Từ lâu nay đa số người Mĩ vay tiền từ các ngân hàng để mua nhà, với thời
hạn hợp đồng từ 10 năm đến 30 năm (đó là việc bình thường).

Tài sản của các ngân hàng trước và sau khi vỡ bong bóng nhà đất

•

Đối với từng khu vực, từng lĩnh vực, tác động sẽ khác nhau vì nó phụ thuộc
vào mối quan hệ kinh tế thực tế trong lĩnh vực vay trả nợ, xuất nhập khẩu,
đầu tư kỹ thuật, công nghệ, những nước nào hoặc những khu vực nào phụ
thuộc hoàn toàn vào Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng lớn và bị tác động trực tiếp.
Còn nước nào mà quan hệ kinh tế chưa chặt chẽ lắm với Mỹ thì tác động
cũng chỉ ở mức độ nào đó thôi.

•

. Có rất nhiều ngân hàng từ châu Á sang châu Âu đều đã cho Lehman
Brothers và các ngân hàng Mỹ trên bờ phá sản vay những số tiền rất
lớn.Ngoài ra, có nhiều ngân hàng quốc tế đã bị “nhiễm độc” với trái phiếu
MBS và các hợp đồng CDS.

3.Diễn tiến của khủng hoảng

6


Tình hình phá sản 2007-2008
Mĩ là điểm xuất phát là trung tâm của cuộc khủng hoảng.
Ngay sau đó nó nhanh chóng lan ra Châu Âu, Châu Á và toàn thế giới. Nếu khủng
hoảng ở thập niên 70 của thế kỉ XIX có thể đổ lỗi cho các nguyên nhân như chiến
tranh ở Iran, cuộc cách mạng ở một số quốc gia và khủng hoảng chỉ liên quan đến
sự suy giảm GDP. Còn khủng hoảng lần này là tồi tệ nhất, nó tác động đồng bộ lên
nền kinh tế toàn cầu. Khủng hoảng lần này là do sự yếu kém, do kinh tế thị trường,
các nền kinh tế bị lạm phát quá lớn…

Mĩ:
•

Cuối 2005 Ngay khi bong bóng nhà ở vỡ kinh tế Mĩ bắt đầu tăng trưởng
chậm lại, dẫn tới các khoảng vay không trả nổi của người đầu tư nhà đối
với các tổ chức tài chính ở nước này.
Giữa 2007, những tổ chức đầu tiên của Mĩ liên quan đến tín dụng nhà ở bị
phá sản. Giá chứng khoán Mĩ bắt đầu giảm dần.

•

10/2008 sự đổ vỡ tài chính lên đến cực điểm khi cả những ngân hàng khổng
lồ và lâu đời từng sống sót qua những cuộc khủng hoảng tài chính và kinh
tế trước đây như Lemah Brothers, Morgan Stanley, Citigroups, AIG,…
cũng lâm nạn, tình trạng đói tín dụng xuất hiện làm cho khu vực kinh tế
thực của Mĩ cũng rơi vào tình thế khó khăn, điển hình là cuộc khủng hoảng
chế tạo ô tô ở Mĩ.

Về bất động sản:
“ Khi bong bóng nhà đất bùng nổ vào giữa thập niên đầu của thế kỉ XXI, hệ
thống tài chính Mĩ trở nên dễ tổn thương không kém gì những quốc gia đang
phát triển trong những lần khủng hoảng trước đây”
•

Theo Krugman thì thất bại của những qui định quản lí tài chính đang nhanh
chóng thoát khỏi vòng cương tỏa của nhà nước, đẩy nước Mĩ và thế giới
vào cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ những năm 1930 trở lại đây. Và chỉ
khi nào nhà nước Mĩ kiểm soát được tình hình thì kinh tế mới hết khủng
hoảng : “ Chúng ta đã chạm đáy của khủng hoảng và chúng ta nằm ịch
ở đó chứ chưa bật dậy được”.

7


•

Báo cáo của bộ trưởng thương mại Mĩ cho biết, trong tháng 1/2008 số đơn
đặt hàng mua các sản phẩm của các nhà máy ở Mĩ giảm 2,5% so với mức
giảm 2% trong tháng 12/2007,đây là mức giảm lớn nhất trong 5 tháng qua.

Chỉ số hoạt động dịch vụ trong tháng 2 là 49,3 điểm và trong tháng 1 là
44,6 điểm. Hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng làm ăn ế ẩm này là do
hai cuộc khủng hoảng trong lĩnh vực đĩa ốc và thị trường tài chính ứng
dụng.

•

Theo thống kê của Bộ Thương mại Mĩ cho thấy, theo đà suy giảm kinh tế,
năng suất lao động của công nhân Mĩ trong 3 tháng cuối năm 2007 cũng bị
giảm đi trông thấy, chỉ tăng với tốc độ 1,9% so với mức tăng kỉ lục 6,3%
trong quý 3/2007.. Mức độ thuê mướn tư nhân của khu vục kinh tế tư nhân
của Mĩ trong hai năm nay cũng thấp nhất trong 5 năm qua.

•

Trong khi đó, số lượng nhà tịch thu do gán nợ tiếp tục đà gia tăng tơi mức
kỉ lục mới trong 22 năm qua ở tất cả các bang và các địa phương của Mĩ.
Theo đó, thị trường chứng khoáng Mĩ những ngày qua đã điêu đứng vì giới
đầu tư bán đổ bán tháo cổ phiếu.

•

Theo kết quả khảo sát của hiệp hội các nhà kinh tế và kinh doanh toàn
quốc( Mĩ ) công bố tuần trước cũng cho biết 45% nhà kinh tế tiên đoán về
sự suy thoái kinh tế Mĩ trong năm 2008.

Sự khủng hoảng và suy thoái ở Mĩ mở màn cho hàng loạt khủng
hoảng và suy thoái của các nước khác trên thế giới đặc biệt là hệ
thống tín dụng và ngân hàng
Hệ thống ngân hàng

Nhiều tổ chức tài chính của các nước phát triển, nhất là các nước ở Châu Âu, cũng
tham dự vào thị trường tín dụng nhà ở thứ cấp ở Mĩ, chính vì vậy bong bóng nhà ở
ở Mĩ bị vỡ cũng làm các tổ chức tài chính này gặp nguy hiểm tương tự như các tổ
chức tài chính ở Mĩ. Những nước Châu Âu bị rối loạn tài chính nặng nhất là Anh,
Iceland, Ireland, Bỉ và Tây Ban Nha.

Anh
•

9 / 2007 Nothern Rock bị tình trạng đột biến rút tiền gửi và hậu quả là phải
chịu quốc hữu hóa. Đột biến rút tiền gửi còn làm căng thẳng các ngân hàng
khác của nước này.
8


•

2008 đến lượt Brandford & Bingley plc phải chịu chia nhỏ thành hai công ti
riêng biệt. Các ngân hàng khác phải chịu đổi chủ sỡ hữu bao gồm Catholic
Building Society phải chịu sự giám sát đặc biệt của chính phủ.

•

Bỉ cuối năm 2008, Fortis bắt đầu bán dần, chỉ còn lại các dịch vụ kinh
doanh bảo hiểm. Dexia chịu khoảng lỗ 3,3 tỉ Euro và phải xin chính phủ Bỉ
cho vay để củng cố.

•

Hà Lan để đảm bảo hệ số an toàn vốn, ING Group đã phải xin chính phủ

Hà Lan cho vay.

•

Đức ngay từ đầu năm 2008, người ta phát hiện ra rằng Bayern LB đã chịu
những khoảng lỗ lớn do tham gia vào thi trường tín dụng nhà ở thứ cấp ở
Mĩ. Sau đó ngân hàng này đã cầu xin sự giúp đỡ của chính phủ LB Đức.

Thị trường chứng khoán

Chỉ số bình quân công nghiệp Dow-Jones giảm liên tục từ cuối quý III năm
2007\
•

9/3/2009 chỉ số bình quân công nghiệp Dow Jones lúc đóng cửa là 6.547,05
thấp nhất kể từ tháng 4 năm 1997. Chỉ trong 6 tuần lễ chỉ số này đã sụt tới
20%

9


•

Các thị trường chứng khoán lớn của thế giới ở New York, London, Paris,
Frankfurt, Tokyo đều có thời điểm sụt giá lớn lịch sử.

•

Ở châu Âu, chỉ số FTSE 100 từ mức 4789,79 xuống còn 4699,82.

•

Chỉ số DAX hôm 2 tháng 3 năm 2009 chỉ còn 3666,4099 điểm so với
8067,3198 hôm 27 tháng 12 năm 2007.

•

Chỉ số CAC 40 hôm 2 tháng 3 năm 2009 cũng xuống mức thấp kỷ lục
2534,45 điểm.

•

Nhật Bản có một hệ thống tài chính tương đối vững vàng đã trải qua một
thời kỳ tái cơ cấu sau khủng hoảng 1996-1997. Tuy nhiên, tác động tiêu
cực từ khủng hoảng tài chính Mĩ vẫn khiến cho thị trường chứng khoán của
nước này rối loạn. Chỉ số giá cổ phiếu bình quân Nikkei đã xuống mức thấp
lịch sử vào các ngày 8 và 10 tháng 10 năm 2008

III.TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC KHỦNG HOẢNG TÀI
CHÍNH THẾ GIỚI
Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện nay đã dịu bớt, nhưng để
lại nhiều điều nan giải và những hệ quả sâu xa
Đối với Hoa Kỳ:
•

14/9/2008 đáng được ghi vào biên niên sử của chủ nghĩa tư bản hiện đại:
Ngân hàng Lehman Brothers, “cây đại thụ” 158 năm tuổi cuả Mĩ, bị xóa
trên bản đồ tài chính ngân hàng thế giới - vụ phá sản lớn nhất lịch sử nước
Mĩ, châm ngòi cho sự bùng nổ cuộc khủng hoảng tài chính, mở màn cho
cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu.

•

Từ cuối quý III năm 2007: Chỉ số bình quân công nghiệp Dow-Jones giảm
liên tục
Hàng loạt tổ chức tài chính trong đó có những tổ chức tài chính khổng lồ và
lâu đời bị phá sản như 3 nhà sản xuất ô tô hàng đầu của Hoa Kỳ là General
Motors, Ford Motor và Chrysler LLC đã đẩy kinh tế Hoa Kỳ vào tình
trạng đói tín dụng ảnh hưởng đến khu vực sản xuất doanh nghiệp phải thu
hẹp sản xuất, sa thải lao động,cắt giảm các hợp đồng nhập đầu vào.

•

Thất nghiệp gia tăng ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập và qua đó tới tiêu
dùng của các hộ gia đình lại làm cho các doanh nghiệp khó bán được hàng
hóa
Tạm thời đóng cửa 20 nhà máy của hãng ở khu vực Bắc Mỹ Tiêu dùng
giảm, hàng hóa ế thừa đã dẫn tới mức giá chung của nền kinh tế giảm liên
tục, đẩy kinh tế Hoa Kỳ tới nguy cơ có thể bị giảm phát

•

Cuộc khủng hoảng còn làm cho dollar Mỹ lên giá:

10


Do dollar Mỹ là phương tiện thanh toán phổ biến nhất thế giới hiện nay, nên
các nhà đầu tư toàn cầu đã mua dollar để nâng cao khả năng thanh khoản của
mình, đẩy dollar Mỹ lên giá. Điều này làm cho xuất khẩu của Hoa Kỳ bị thiệt

hại

Đối với Thế giới:

Giá dầu (USD/thùng) giảm mạnh từ giữa năm 2008\
•

Mĩ là thị trường nhập khẩu quan trọng của nhiều nước, do đó khi kinh tế Mĩ
suy thoái, xuất khẩu của nhiều nước bị thiệt hại, nhất là những nước theo
hướng xuất khẩu ở Đông Á. Một số nền kinh tế ở đây như Nhật Bản, Đài
Loan, Singapore và Hong Kong rơi vào suy thoái. Các nền kinh tế khác đều
tăng trưởng chậm lại.

•

Châu Âu vốn có quan hệ kinh tế mật thiết với Hoa Kỳ chịu tác động
nghiêm trọng cả về tài chính lẫn kinh tế. Nhiều tổ chức tài chính ở đây bị
phá sản đến mức trở thành khủng hoảng tài chính ở một số nước như
Iceland, Nga. Các nền kinh tế lớn nhất khu vực là Đức và Ý rơi vào suy
thoái, và Anh, Pháp, Tây Ban Nha cùng đều giảm tăng trưởng. Khu vực
đồng Euro chính thức rơi vào cuộc suy thoái kinh tế đầu tiên kể từ ngày
thành lập.

•

Các nền kinh tế Mỹ Latinh cũng có quan hệ mật thiết với kinh tế Hoa Kỳ,
nên cũng bị ảnh hưởng tiêu cực khi các dòng vốn ngắn hạn rút khỏi khu
vực và khi giá dầu giảm mạnh. Ecuador tiến đến bờ vực của một cuộc
khủng hoảng nợ.

11


•

Kinh tế các khu vực trên thế giới tăng chậm lại khiến lượng cầu về dầu mỏ
cho sản xuất và tiêu dùng giảm cũng như giá dầu mỏ giảm. Điều này lại
làm cho các nước xuất khẩu dầu mỏ bị thiệt hại. Đồng thời, do lo ngại về
bất ổn định xảy ra đã làm cho nạn đầu cơ lương thực nổ ra, góp phần dẫn
tới giá lương thực tăng cao trong thời gian cuối năm 2007 đầu năm 2008,
tạo thành một cuộc khủng hoảng giá lương thực toàn cầu.

•

Trong điều kiện hiện nay, tất cả các quốc gia đều đã hội nhập nên “nhất cử,
nhất động” của một nền kinh tế nào đó cũng có ảnh hưởng nhất định đối
với thế giới, chưa nói tới một nền kinh tế lớn như Mỹ

12