Thực tiễn sử dụng thông tin nhiều cửa trên báo lao động năm 2015

AI HOĩC HU
TRặèN G AI HOĩC KHOA HOĩC
KHOA BAẽO CHấ TRUYệN THNG
---------------

VOẻ THậ NHUNG

THặC TIN Sặ DUN G THNG TIN NHIệU CặA
TRN BAẽO LAO ĩN G NM 2015

KHOẽA LUN TT NGHIP
KHOẽA XXXVI
NGAèN H: BAẽO CHấ

HU, 05/2016


Lời Cảm Ơn
Khóa luận là công trình nghiên cứu của sinh viên có tính củng
cố sau 4 năm đào tạo báo chí tại Trường Đại học Khoa Học – Huế .
Được sự hỗ trợ của khoa Báo chí – Truyền thông, sự dìu dắt của
các thầy cô và đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo Võ
Kiên Trung, khoa luận đã hoàn thành như một dấu mốc cuối cùng
của sự trưởng thành và vững vàng trong tri thức trước khi rời khỏi
giảng đường Đại Học.
Xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến giảng viên Võ
Kiên Trung, người đãtrực tiếp hướng dẫn hoàn thành khóa luận,
người đã khơi nguồn sáng tạo khoa học bằng chính sự chu đáo và
nghiêm khắc của thầy.
Sinh viên thực hiện

Võ Thị Nhung


MỤC LỤC
MỤC LỤC.....................................................................................................................1

3


DANH MỤC ẢNH

G, SƠ ĐỒ, BẢN ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ
BẢNG:

4


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề
Báo chí luôn giữ một vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống xã
hội và góp phần định hướng dư luận xã hội. Đặc biệt trong kỉ nguyên
thông tin hiện nay con người sống không thể thiếu thông tin, báo chí vì thế
càng khẳng định được vai trò quan trọng của mình.
Công nghệ số ra đời và phát triển đã làm xuất hiện nhiều loại hình
báo chí mới, trong đó có báo điện tử, với phương thức truyền tin kiểu mới
dường như đãlàm cho báo in không còn giữ được vị thế như trước. Hơn
nữa ngày càng có nhiều tờ báo ra, trang báo điện tử mới ra đời đã tạo ra
môi trường cạnh tranh gay gắt trong làng báo chí. Nhiều tờ báo in trước
đây vốn rất hấp dẫn đối với người đọc nay phải giảm số lượng phát hành,
và trên thực tế loại hình báo chí truyền thống này đang đi tìm sự thích nghi

mới. Đó là sự đổi mới, cải tiến, cách tân để đạt hiệu quả thông tin cao nhất,
nhằm tạo được uy tín cũng như thu hút độc giả.
Một trong những đổi mới là xu hướng trình bày thông tin nhiều cửa.
Xu hướng này ngày càng được áp dụng nhiều trên báo chí Việt Nam bởi sự
tiện nghi và thuận lợi của nó, mang lại sự mới mẻ trong cách thức trình
bày trên báo in, đồng thời thu hút, lôi cuốn độc giả lựa chọn loại hình báo
in truyền thống. Tuy vậy, số lượng các tài liệu và công trình nghiên cứu về
trình bày thông tin nhiều cửa vẫn còn nhiều hạn chế.
Báo Lao Động là một trong những tờ báo lâu đời nhất và có ảnh
hưởng nhất trong hệ thống báo chí truyền thông của chính quyền Việt Nam
hiện tại. Tuy nhiên tờ báo này cũng đang gặp phải những khó khăn chung
của loại hình báo in trong xã hội hện đại. Đó là sự cạch tranh khốc liệt của
các loại hình báo chí khác như phát thanh, truyền hình, báo mạng điện tử.

5


Vì thế báo Lao Động bắt buộc phải có những đổi mới riêng phù hợp với đặc
thù của tờ báo và yêu cầu của công chúng.
Đó là lí do chúng tôi chọn đề tài “Thực tiễn sử dụng thông tin nhiều
cửa trên báo Lao Động năm 2015”. Với đề tài này, chúng tôi sẽ nghiên cứu,
phân tích và tìm hiểu vai trò, đặc điểm trình bày thông tin nhiều cửa trên
tờ các báo nói chung và tờ Lao Động nói riêng. Từ đó tìm ra những ưu điểm
và vạch ra những hạn chế cần khắc phục, giúp cho tờ báo thực hiện một
cách tốt nhất những vai trò và nhiệm vụ của mình.
Đề tài này hướng đến phân tích và đưa ra những đặc điểm cơ bản
nhất về cách thức trình bày thông tin nhiều cửa trên các tờ báo hiện nay
cũng như tờ Lao Động.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Cùng với sự ra đời và phát triển cũng như từng bước chuyển mình

của báo in để đủ sức cạnh tranh với các loại hình báo chí hiện đại ngày nay,
nhiều công trình khoa học đã nghiên cứu về hình thức trình bày của tờ báo.
Gần đây đã có những công trình nghiên cứu khoa học của sinh viên về hình
thức trình bày trang báo nói chung và thông tin nhiều cửa nói riêng như:
“Hình thức tổ chức các trang mục trên báo Lao Động hiện nay” của Nguyễn
Thị Hồng Thương – Bùi Thị Thanh Tâm Khóa XXXI Khoa báo chí ĐHKH
Huế; “Trang nhất báo Lao Động năm 2011 – nội dung và hình thức” của Bùi
Đức Tú Khóa XXXIII Khoa báo chí ĐHKH Huế; “Khảo sát cách thức trình
bày thông tin nhiều cửa trên báo Lao Động” của Nguyễn Thị Minh Khóa
XXXV Khoa báo chí ĐHKH Huế…Đặc biệt là cuốn sách “Tổ chức nội dung và
thiết kế trinh bày báo in” của tác giả Hà Huy Phượng, xuất bản năm 2006
– NXB Lí luận chính trị. Cuốn sách đề cập đến những vấn đề như: Những
nguyên tắc, phương pháp tổ chức nội dung và thiết kế, trình bày báo, tạp
chí; Những phần mềm tin học ứng dụng trong thiết kế báo, tạp chí; Tìm
hiểu công nghệ in báo, tạp chí…

6


Trên thế giới đã có những công trình nghiên cứu để lại nhiều kiến
thức quan trọng như: “Making and breaking the grid (tạo và phá bỏ hệ
thống grid), tác giả Timothy Samara,cuốn sách đã đề cập đến một số
designer rất thích sử dụng grid trong thiết kế của họ, những người khác thì
không thích bởi họ cảm thấy nó làm cho tất cả bố cục trông giống nhau,
khi bạn là một trong những người không thích hệ thống grid hay không
hiểu về hệ thống grid thì cuốn sách sễ cung cấp những thông tin thực sự
hữu ích. Cuốn : “The lemets of graphic design (các yếu tố của thiết kế đồ
họa) tác giả Alex W .White. Đây là mộtcuốn sách hay cho những người mới
bắt đầu, khi muốn tìm hiểu những vấn đề cơ bản của thiết kế đồ họa cũng
như những mảng của lịch sử thiết kế. Trong cuốn sách này bạn có thể tìm

thấy một số khái niệm quan trọng của không gian, sự thống nhất cấu trúc
trang và typography… đã cung cấp khá đầy đủ những kiến thức ban đầu về
cách thức trình bày thông tin nhiều cửa trên báo in, những kiến thức đóng
và trò quan trọng trong quá trình nghiên cứu đề tài của chúng tôi.
Những công trình nghiên cứu đãnêu ở trên đã giúp chúng tôi có một
cái nhìn tổng quan, hữu ích hơn về cách thức trình bày thông tin nhiều cửa
trên báo in, đó là những tài liệu hết sức quan trọng, lam nền tảng ban đầu
cho giúp cho chúng tôi có được phương hướng vững chắc để kế thừa và tiếp
tục khai thác đề tài theo trả nghiệm thực tế cũng như theo quan điểm riêng
của chúng tôi.
Tuy nhiên cho tới bây giờ chưa có một công trình nghiên cứu khoa
học thật sự đặt vấn đề thông tin nhiều cửa ở điểm nhìn của một nhà
nghiên cứu và mục đích phục vụ người đọc. Các công trình nghiên cứu của
các tác giả nước ngoài cũng như của Hà Huy Phượng cũng chỉ dừng lại ở
nghiên cứu có tính tổng quát và sơ lược một lĩnh vực của thông tin nhiều
cửa trên báo in mà chưa khai thác chúng một các cụ thể vầ chi tiết.

7


Chúng tôi mang tới đây một diện mạo khác nữa của thông tin nhiều
cửa về cả nội dung và hình thức, hi vọng bằng công trình nghiên cứu của
mình, sẽ mang lại sự hình dung và hệ thống quan niệm về phương thức sử
dụng thông tin nhiều cửa trên báo in. Để từ đó giúp cho công chúng có cái
nhìn rõ hơn và cụ thể hơn về thông tin nhiều cửa, một cách thức làm báo
hiện đại ngày nay.

8

3. Mục đích và nhiệm vụ đề tài
Trong xu thế phát triển của báo chí hiện đại, việc sử dụng thông tin
nhiều cửa trong các tác phẩm báo chí cũng như toàn bộ tòa báo, ấn phẩm
có thể coi là một trong những giải pháp trọng tâm nhằm làm tăng hiệu quả
truyền tải đến mội tầng lớp công chúng. Công chúng cần những tác phẩm
có thể đáp ứng một cách nhanh nhất nhu cầu về lượng thông tin cần thiết,
trực quan, sinh động trong khoảng thới gian ngắn nhất và tiếp thu một
cách hiệu quả nhất. Cuộc chạy đua về tính nổi bật của tin tức giữa các tờ
báo khiến mỗi tờ báo phải trổ thêm nhiều cửa ngõ nữa cho độc giả lựa
chọn, đó là trình bày, thiết kế hấp dẫn, sinh động, hiệu quả và thu hút được
độc giả nhất.
Thay đổi cách thức, phương pháp và hình thức truyền tải là một
trong những vấn đề quan trọng với báo chí nói chung và tờ báo Lao Động
nói riêng. Nhìn chung, sự vận động của các tờ báo in hiện nay là cố gắng
thay đổi học hỏi, tiếp thu các cách làm báo hiện đại của các nước bạn trên
Thế giới để tích hợp vào các tác phẩm báo chí trên sân chơi cạnh tranh với
các loại hình báo chí có nhiều thế mạnh khác như phát thanh, truyền hình
và báo mạng điện tử. Để có phần đánh giá đúng mức về sự chuyển mình
của các tờ báo in, và đánh giá thành công của việc ứng dụng thông tin
nhiều cửa trên các tờ báo in hiện nay, chúng tôi đã lựa chọn đề tài “Thực tế
sử dụng thông tin nhiều cửa trên tờ báo Lao Động năm 2015” để cùng đưa
ra cái nhìn cụ thể về vấn đề này.
Mục đích của đề tài là mang lại cái nhìn tổng quan về lí thuyết thông
tin nhiều cửa và ứng dụng những lí thuyết đó trên một tờ báo in cụ thể đó
là tờ Lao Động, nhằm nắm được phương thức sử dụng và sự lựa chọn cải
tiến các phương thức ấy một cách hợp lí và có hiệu quả nhất.
Dưới tình trạng chung của thiếu sót kiến thức cần thiết về về mảng
thông tin nhiều cửa, sinh viên khoa Báo chí và các nhà báo hiện đại cần có

9

một hệ thống quan điểm rõ ràng, nhận diện đúng đắn đối tượng mà mình
tiếp xúc trong công việc cũng như học tập: Thế nào là thông tin nhiều cửa
trên báo chí và báo in. Đây chính là ý nghĩa lí luận của đề tài.
Để đạt được mục đích nghiên cứu đề tài, khóa luận có nhiệm vụ khảo
sát những nội dung cơ bản có liên quan đến lí luận về trình bày báo in và
các xu hướng trình bày baoi in hiện đại. Đồng thời, thống kê, phân loại các
bài báo, số báo được trình bày theo lối viết nhiều cửa trên báo Lao Động
năm 2015 để qua đó tiến hành phân tích hệ thống thông tin nhiều cửa trên
tờ báo này. Từ đây, đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả việc trình
bày thông tin nhiều cửa trên tờ báo Lao Động.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài: “Thực tiễn sử dụng thông tin nhiều
cửa trên báo Lao Động năm 2015” là khảo sát tờ báo Lao Động, Thanh
Niên, nghiên cứu tài liệu sách giáo khoa và các tài liệu trên internet.
Về mặt thời gian chúng tôi sẽ tiến hành khảo sát những số báo Lao
Động phat hành trong năm 2015. Đồng thời so sánh đối chiếu với tờ báo
Thanh Niên để có cái nhìn toàn diện, qua đó tìm ra những đặc trưng, khác
biệt của tờ Lao Động so với các tờ báo khác trong việc sử dụng thông tin
nhiều cửa, nhằm có sự đánh giá tổng quan về vấn đề này.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận: trước hết đề tài được chúng tôi nghiên cứu dựa
trên cở sở nhận thức luận các vấn đề lí luận của Chủ nghĩa Mac – Lenin và
tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng, quan điểm đường lối của
Đảng và Nhà nước ta về báo chí, các vấn đề lí luận báo chí và các ngành
khoa học có liên quan đến vấn đề này.
Phương pháp thống kê: bắt đầu có sự xếp loại. thống kê những gì
khảo sát được ở trên để rút ra cái nhìn tổng quan về quá trình sử dụng
thông tin nhiều cửa trên tờ báo Lao Động năm 2015.

10


Phương pháp phân tích, đánh giá: là quá trình rút ra kết quả khảo
sát và thông kê ở trên. Ngoài ra tác giả còn sử dụng phương pháp so sánh
để làm bật nổi được vấn đề nghiên cứu.

11


6. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của đề tài
Khóa luận mong muốn có những đóng góp nhất định trong việc bổ
sung và hoàn thiện hơn về cơ sở khoa học và lí luận trong cách thức trình
bày thông tin nhiều cửa trên báo in.
Những vấn đề mà chúng tôi đúc rút ra được từ việc khảo sát thực
tiễn, hi vọng sẽ trở thành nguồn tư liệu tham khảo có hệ thống giúp ích cho
những nhà nghiên cứu, nhà quản lí, những người đang hoạt động trong
lĩnh vực báo chí truyền thông. Đồng thời có thể dung làm tư liệu cho các
giảng viên, sinh viên của những ngành học liên quan tham khảo và ứng
dụng.
Bên cạnh đó, kháo luận phác thảo ra được bức tranh khái quát về
thực tiễn trình bày thông tin nhiều cửa của báo Lao Động. Từ đó giúp cho
các cơ quan tòa soạn báo chí nói chung và cơ quan tòa soạn báo Lao Động
nói riêng có thể sử dụng để tham kháo và nâng cao hiệu quả trong cách
thức trình bày thông tin nhiều cửa trong nền báo chí hiện đại ngày nay.
7. Kết cấu của khóa luận
Khóa luận gồm : Khóa luận gồm phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham
khỏa, phụ lục, đề tài được triển khai thành 3 chương:
Chương 1: Lí luận chung về trình bày thông tin nhiều cửa trên báo in

Chương 2: Khảo sát việc sử dụng thông tin nhiều cửa trên báo Lao
Động năm 2015
Chương 3: Những giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng
sử dụng thông tin nhiều cửa trên báo Lao Động

12


NỘI DUNG
Chương 1
LÍ LUẬN CHUNG VỀ TRÌNH BÀY
THÔNG TIN NHIỀU CỬA TRÊN BÁO IN
1.1. Khái niệm thông tin nhiều cửa trên báo in
Xu hướng thông tin nhiều cửa (hay thuyết nhiều cửa) là xu hướng sử
dụng kết hợp nhiều dạng thức thông tin khác nhau từ truyền thống đến
hiện đại như: Title, sapo, chính văn, ảnh, hộp dữ liệu thông tin, trích dẫn lời
nhân vật được phỏng vấn, lời chuyên gia, minh họa, đồ họa, sơ đồ bảng
biểu,…tạo nên nhiều cửa thông tin khác nhau trong cùng một bài báo giúp
cho người đọc đễ dàng nhận diện được các phần mục, các nội dung quan
trọng và thuận tiện trong việc tiếp nhận và chọn lọc thông tin.
1.2. Đặc điểm của việc trình bày thông tin nhiều cửa trên báo
in
Cũng như các tờ báo trong xu thế làm báo hiện đại, các tờ báo đang
ngày càng cố gắng, vươn lên và khẳng định mình bằng cách cải tiến về nội
dung và hình thức của trang báo sao cho thông tin đáp ứng được tính thời
sự, cấp thiết để giữ được sự tiếp nhận của độc giả thường xuyên cũng như
là thu hút ngày càng đông đảo nguốn độc giả mới. Một trong những thành
công làm nên tên tuổi của các tờ báo in hiện nay, có sự đóng góp không nhỏ
các thành tố thông tin nhiều cửa hiện đại xuất hiện trong mỗi bản tin, bài
viết của tờ báo. Về mặt xây dựng nội dung vầ hình thức của thông tin nhiều

cửa trên báo in có hai vấn đề sau:
1.2.1. Tính Khoa học tiện ích
Để có được sự hoàn thiện về nội dung và hình thức thẩm mỹ thì tờ
báo bắt buộc phải làm việc một cách khoa học, thông tin nhiều cửa sẽ là
tiêu chí quan trọng góp phần nâng cao chất lượng cho tờ báo đó.

13


Các cửa thông tin từ truyền thống (Tit, sapo, chính văn) cho đến các
cửa thông tin hiện đại (Hình ảnh, minh họa, hộp dữ liệu thông tin, thông tin
đồ họa), đã làm cho các tờ báo in nói chung có một bước chuyển mình rất
lớn trong quá trình hình thành và phát triển, chúng không chỉ làm cho báo
in khoa học trong cách đưa tin mà còn giúp độc giả dễ dàng tiếp nhận, từ
đó giá trị bài viết được tăng lên rất nhiều. Tính khoa học thể hiện được ở
tất cả bài viết mà tờ báo mang lại.
Tính Khoa học là một trong những đặc điểm nổi bật, làm nên thành
công cho bản thân mỗi tờ báo, trong bối cảnh thông tin toàn cầu, lượng
thông tin cần cung cấp tới công chúng ngày càng nhiều, từng phút, từng
giờ luôn xuất hiện nhiều luồng thông tin mới khác nhau. Do đó, tính các
cửa thông tin thực sự là vũ khí đắc lực trong việc chuyển tải một lượng
thông tin lơn, vừa khái quát vừa chính xác mà đầy đủ.
Nói tóm lại, việc sử dụng thông tin nhiều cửa thực sự quan trong
trong việc duy trì và phát triển hệ thống báo in ở hiện tại và trong tương
lai, biết vận dụng và khai thác một các có hiệu quả thì đặc điểm này sẽ
mang lại nhiều giá trị bổ ích cho tờ báo.
1.2.2. Tính Thẩm mỹ
Ngoài đặc điểm về tính khoa học thì tính thẩm mỹ cũng là một trong
hai đặc điểm chính làm nên giá trị của tin bài trong việc sử dụng hệ thống
thông tin nhiều cửa trên báo in. Tính thẩm mỹ ở đây thể hiện ở thẩm mỹ về

nội dung thông tin và thẩm mỹ về mặt hình thức.
Trước hết, tính thẩm mỹ thể hiện ở cái đẹp chứa trong từng thông
tin, đó là những lượng thông tin đắt giá, quan trọng và chính xác không
xuyên tạc, đem đến cho người đọc một cảm giác tin cậy và thỏa mãn khi
tiếp xúc với thông tin mà bài viết đó đem lại. Tính thẩm mỹ ở nội dung
thông tin đóng vai trò quyết định đến sự thành công hay thất bại cho một
tin bài trên trang báo. Thông tin đẹp, đắt giá bổ ích thì rõ ràng hiệu ứng từ

14


phía độc giả rất cao, còn ngược lại thông tin không được trau chuốt, gọt
dũa, chỉ mang tính cá nhân chủ quan thì sẽ ảnh hưởng rất lớn tới giá trị
của bài viết cũng như uy tín của tờ báo.
Thứ 2, các cửa thông tin còn làm cho hình thức trang báo trở nên sinh
động bắt mắt hơn. Hình thức quyết định nội dung, khi hình thức được chú
trọng đầu tư, nó sẽ tạo cho người đọc một cảm giác được tôn trọng, thể hiện
sự làm việc chuyên nghiệp của tờ báo. Từ đó, lôi kéo được bạn đọc tiến sâu
hơn vào các tin bài, giá trị của bài viết tăng lên rất nhiều. Màu sắc bắt mắt,
bố cục bài viết rõ ràng, cộng thêm các mảng khối to nhỏ cho trang báo mà
các cửa thông tin đem lại, thì rõ ràng tính thẩm mỹ về mặt hình thức được
đảm bảo.
Nói tóm lại, hai đặc điểm quan trọng về việc sử dụng hệ thống thông
tin nhiều cửa trên báo in có một ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc duy
trì và phát triển của tờ báo, đảm bảo được hai đặc điểm Khoa học và Thẩm
mỹ về cả nội dung và hình thức thì tờ báo sẽ ngày càng khẳng định được
chỗ đứng của mình.
1.3. Vai trò của việc trình bày thông tin nhiều cửa đối với báo
in
1.3.1. Thông tin nhiều cửa giúp bài báo hấp dân về mặt nội

dung
Trước tiên, ta thấy được thông tin nhiều cửa giúp cho bài báo đa
dạng hơn về nội dung, khi sử dụng thông tin nhiều cửa cho một bài báo thì
rõ ràng sẽ chuyển tải được nội dung thông tin một cách nhiều hơn bình
thường, những thông tin mà bào viết không đủ diện tích để truyền tải đến
công chúng bằng chữ viết thì các yếu tố của thông tin nhiều cửa như là
hình ảnh, hộp dữ liệu thông tin (box/window, trích dẫn), minh họa đồ họa,
sơ đồ bảng biểu… sẽ tận dụng những khả năng của mình vốn có để thay thế
chữ viết cung cấp thông tin đến với công chúng một cách hữu hiệu nhất.

15


Mặt khác, với những khả năng cung cấp thông tin lớn của các cửa
thông tin thì độc giả càng có hứng thú tiếp nhận hơn là câu chữ thô cứng
đơn thuần. Hình ảnh hiện trường thực tế, minh họa có chủ ý, tô rõ hiện
thực sự việc, sự kiện, sơ đồ bảng biểu tóm tắt, hệ thống lại những con số
rườm rà trở nên logic và cụ thể hơn, dễ dàng tiếp nhận thông tin hơn qua
những cách xử lí tinh tế và thuyết phục bằng cách làm báo hiện đại. Từ đó
thông tin của một bài viết được truyền tải đến công chúng bằng các cửa
thông tin khác nhau một cách đa dạng hơn, phong phú hơn, nhưng vẫn
đảm bảo được diện tích, dung lượng mà tờ báo quy dịnh cho một bài báo,
trang báo.
Như vậy, thông tin nhiều cửa đóng một vai trò quan trọng trong việc
truyền tải nội dung thông tin trên trang báo, biết sử dụng hợp lí, kết hợp
các cửa thông tin một cách thông minh thì giá tị mà nó đem lại cho các bài
báo hiện đại là không hề nhỏ.
1.3.2. Hình thức sinh động, thiết kế và sắp xếp thông tin hợp lí
Trước hết, thông tin nhiều cửa làm cho bài báo sinh động hơn về mặt
hình thức. Sở dĩ có đặc điểm đó vì thực tế các bài báo đã cho chúng ta thấy

được sự thành công mà đặc điểm này mang lại cho cách làm báo hiện đại.
Hình ảnh đa dạng, nhiều sự kiện khác nhau được lưu lại kịp thời với nhiều
kích thước khác nhau, màu sắc thì phong phú, có chộn lọc, các hộp dữ liệu
thông tin được sử dụng một cách có hiệu quả với nhiều ô to nhỏ khác nhau,
tạo nên sự hài hòa, cân đối, bắt mắt về mặt thiết kế hình thức.
Bên cạnh đó, việc sử dụng thông tin nhiều cửa trên báo in sẽ tạo điều
kiện cho việc thiết kế và sắp xếp thông tin, phá bỏ được tinh thô cứng, câu
chữ nhàm chán của cách làm báo truyền thống. Thêm vào đó là ứng dụng
kĩ thuật công nghệ mới vào thiết kế sáng tạo các cửa thông tin khác nhau,
làm cho bài báo thêm sinh động, lôi cuốn người xem. Hình thức mà thông

16


tin nhiều cửa tạo ra cho trang báo trở nên chuyên nghiệp đủ sức cạnh
tranh với các loại hình báo chí hiện đại khác ngày nay.
Thông tin nhiều cửa tạo ra những hình khối cho trang báo, tạo điểm
nhấn cho bài báo. Thông tin quan trọng được độc giả tiếp nhận một cách
đầy đủ nhờ các cửa thông tin đa dạng, nhờ sự đa dạng về các cửa thông tin
mà trang báo được thiết kế không bị trùng lặp, ứng dụng các cửa thông tin
vào từng trường hợp cụ thể một cách cụ thể và phù hợp với mục đích
truyền tải của tác giả. Từ đó làm cho bài báo, trang báo thêm sinh động, chi
tiết và sinh động hơn.
Hình thức đẹp phụ thuộc rất nhiều vào khâu thiết kế và sắp xếp
thông tin, thẩm mỹ được đảm bảo là cần thiết nhưng vẫn phải đảm bảo
được lượng thông tin cho độc giả. Muốn vậy đồi hỏi người thiết kế phải
sáng tạo, số lượng tin bài nhiều nếu sắp xếp không hợp lí sẽ gây ra sự thừa
thiếu, mất cân đối trên trang báo. Vì thế, việc ứng dụng các cửa thông tin
vào khâu thiết kế và sắp xếp thông tin sẽ giúp cho các nhà biên tập dễ dàng
hơn trong khi xử lí tin bài mà vẫn đảm bảo được tính thẩm mỹ. Tất nhiên

người làm công việc này phải có kinh nghiệm và sáng tạo.
Nói tóm lại, thông tin nhiều cửa làm cho bài báo đa dạng về nội dung
và hấp dẫn hơn về mặt hình thức. Việc ứng dụng thông tin nhiều cửa vào
báo in thể hiện được sự hiện đại, chuyên nghiệp, sáng tạo trong cách làm
báo, đưa báo in bước lên một tầm mới, xứng đáng với một loại hình báo chí
có lịch sử lâu đời nhất. Mặc dù còn có nhiều hạn chế nhưng với khả năng
của các nhà báo hiện đại cùng với những ưu điểm của báo in từ trước đến
nay thì rõ ràng báo in có thể đứng ngang hàng với các loại hình báo chí
hiện đại khác.
1.3.3. Thông tin nhiều cửa góp phần tiết kiệm thời gian đọc cho
độc giả

17


Theo khảo sát thực tế 100 người ở độ tuổi từ 30 đến 50 tuổi thì
khoảng 75% là độc giả trung thành với báo in, số còn lại là không đọc hay
là độc giả của các loại hình báo chí khác, điều này cho chúng ta thấy báo in
có một lượng độc giả khá cao, nhưng lại ở độ tuổi lao động, thời gian rảnh
rỗi để đọc báo là không nhiều. Vì thế tờ báo phải có một chiến lược giúp
độc giả của mình giả quyết vấn đề đó, và việc ứng dụng các cửa thông tin
hiện đại là một sự lựa chọn thông minh của tờ báo.
Các cửa thông tin hiện đại như hình ảnh, thông tin đồ họa, hộp dữ
liệu thông tin hay minh họa chứa đựng trong đó một lượng thông tin rất
lớn. Đối với những độc giả bận rộn không có thời gian tìm hiếu tất cả bài
viết thì chỉ cần tiếp xúc các cửa thông tin chính trong bài họ cũng có thể
nắm được phần lớn nội dung của tin bài đó. Điều này hết sức thuận tiện và
tạo sự thích thú cho bạn đọc.
Việc tiết kiệm thời gian đọc cho độc giả sẽ là một tiền đề để giữ chân
cũng như kéo thêm lượng độc giả mới về phía tờ báo. Điều này sẽ tạo cho

độc giả một thói quen tiếp nhận thông tin nhanh, nên cùng một lúc họ có
thể thỏa mãn lượng thông tin cần thiết, mặc dù thời gian vẫn được đảm
bảo. Từ đó tạo sự thích thú và để lại ấn tượng riêng của tờ báo trong lòng
bạn đọc.
Việc tiết kiệm thời gian cho bạn đọc là một trong những vai trò to
lớn mà thông tin nhiều cửa mang lại cho bạn đọc. Vì thế tờ báo nên phát
huy thế mạnh này hơn nữa để đưa tờ báo ngày càng xích lại gần hơn về
phía độc giả.
1.4. Phân loại các cửa thông tin phổ biến trên báo in
1.4.1. Tít chính
Tít (Đầu đề, tiêu đề hay nhan đề) của tác phẩm cho độc giả biết
chuyện gì đã xảy ra và vì sao độc giả phải quan tâm tới nó. Dùng để phân
biệt tác phẩm này vowiss tác phẩm khác.

18


Tít là phần độc giả tiếp xúc đầu tiên khi tiếp nhận một thông tin nào
đó, nó quyết định đến sự thành công hay thất bại của một tác phẩm báo chí.
Nếu Tít hay, thì độc giả sẽ tiếp tục tiếp nhận bài báo. Còn ngược lại, tít hỏng
thì rõ ràng độc giả sẽ bỏ qua, cho dù phần thông tin của bài viết có thuyết
phục ra sao. Vì thế khi viết tít tác giả cũng như biên tập cần đặt vào đó sự
sáng tạo và tinh tế để có được những tít bài hay nhất cho tác phẩm.
Tít đóng vai trò như nhãn quan của bài báo, bài báo có được hiệu
ứng cao hay thấp trong lòng độc giả phần lớn là do tít quyết định, vì thế,
khi viết tít cần tuân thủ và đảm bảo các yêu cầu như: Trung thực, hấp dẫn,
chính xác, trình bày đẹp,…Tránh trường hợp là đặt tít quá dài, khó hiểu,
thiếu nội dung và đặc biệt là sao chép tít. Điều này ảnh hưởng rất lớn tới uy
tín bài viết cũng như chất lượng của tờ báo đó.

Hình 1.1. Hình ảnh bài viết sử dụng Tít chính giàu sức gợi
“Cô tiên giữa thế giới người điên” của Quang Đại, báo Lao Động.
1.4.2. Tít phụ
Tít phụ là một phần nhỏ của nội dung tin bài mang tính độc lấp
tương đối, mỗi tít phụ chứa đựng một thông tin nhất định. Nhằm tạo sự

19


liên kết giữa các phần của bài báo và chia nhỏ bài báo thành các phần cụ
thể.
Ngày nay, do lượng thông tin ngày càng nhiều, mà nh cầu của độc
giả lại cao, luôn muốn cập nhật thông tin mọi lúc mọi nơi và tiếp nhận
lượng thông tin lớn cùng một lúc. Vì thế, các trang báo hiện đại không chỉ
sử dụng Tít chính mà còn sử dụng hệ thống tit phụ trong bài viết của mình,
nhằm chia bài báo thành nhiều phần nhoe, tạo điều kiện thuận lợi cho độc
giả trong quá trình tiếp nhận thông tin, có đoạn ngắt quãng để nghỉ mắt
tránh bị rối và tiếp nhận thông tin bị thiếu sót.
Tít phụ khá quan trọng trong các bài viết dài, chứa nhiều thông tin,
nhiều luận điểm quan trọng, vì thế mà tít phụ phải ngắn, dễ hiểu nêu bật
được nội dung chính của từng phần mà tít phụ đảm nhiệm.
Không nên quá lạm dụng tít phụ, mỗi bài viết trung bình chỉ nên sử
dụng từ 2 đến 3 tít phụ để đảm bảo được tính thuyết phục và logic cho bài
viết, không nên sử dụng quá nhiều có thể làm phản tác dụng của tít phụ,
gây cảm giác khó chịu cho người đọc cũng như thiếu chuyên nghiệp trong
cách làm báo.

20

Hình 1.2. Hình ảnh bài viết sử dụng ba Tít phụ “Ở nơi bác sĩ đưa phong bì
cho…bệnh nhân” của Dương Quỳnh – Minh Quân báo Lao Động.
1.4.3. Sapo
Sapo trong tiếng Pháp có nghĩa là cái mũ, nó nằm ở phía dưới tít
chính nhằm tạo cho bài báo sự chỉnh chu khi xuất hiện trước công chúng.
Sapo là một văn bản hoàn chỉnh có thể dùng một câu, vài câu hoặc nhiều
câu. Là một phần quan trọng, giúp cho bài báo thêm phần sinh động và hấp
dẫn hơn.
Sapo là cầu nối giữa độc giả và bài viết, vì thế, khi viết sapo tác giả
phải hết sưc đầu tư, chọn lọc và tinh tế, viết ngắn gọn, hấp dẫn, phải nêu
được chủ đề của bài báo, bên cạnh đó khi viết sapo nên sử dụng những từ
ngữ có tính gợi mở, kích thích, tạo sự tò mò cho độc giả. Sapo là quan
trọng, nhưng không nên lam dụng mà viết quá dai, lan man, không đi thẳng
vào vấn đề, điều này ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng của bài báo, người
đọc cần thấy được điều thu hút khi tiếp xúc với sapo, vì thế sapo của bài
viết phải được chọn lọc, gọt dũa về mặt nội dung cũng như câu chữ để lôi
kéo bạn đọc đi sâu vào tác phẩm.
“Viết sapo giống như xây một cây cầu”, một nhà báo đã nói như thế
để chỉ sự quan trọng và khéo léo khi viết sapo, vì thế khi đưa sapo vào bài
viết phải tuân thủ những yêu cầu và quy tắc nhất định để làm tăng chấ
lượng và giá trị của bài báo trong lòng bạn đọc.

21


Hình 1.3. Hình ảnh sử sapo trong bài viết “Nhà biên kịch Nguyễn Anh Dũng:
Phim truyền thống ăn khách, tại sao không?trên báo Lao Động.
1.4.4. Chính văn
Phần chính văn là một cửa thông tin dù là truyền thống nhưng không
thể thiếu trong bất cứ tin bài nào trên các trang báo, dù ít hay nhiều thì

phần chính văn luôn xuất hiện kèm theo các cửa thông tin khác trên các bài
viết cụ thể. Chính văn là phần chữ thể hiện nội dung tin bài, đây là cửa
thông tin được chuyển tải qua chữ viết, dễ hiểu, dễ nhớ và có khả năng lưu
trữ rất cao. Phần chính văn đóng vai trõ quan trọng, không phải là tuyệt
đối nhưng nếu thiếu thì bài viết sẽ không hoàn thiện được.
Tuy nhiên, nếu chỉ sử dụng phần chính văn để chuyển tải thông tin thì
rất dễ gây ra sự nhàm chán, rối mắt, buồn tẻ khi độc giả tiếp nhận thông
tin từ bài viết. Do đó, tác giả cần nhạy bén kết hợp phần chính văn với các
cửa thông tin hiện đại khác để nâng cao chất lượng và giá trị của bài viết,
không nên quá lạm dụng phần chính văn, sử dụng vừa phải, cân băng là

22


một chiến lược tốt và hiệu quả trong quá trình truyền tải thông tin đến với
bạn đọc.

Hình 1.4. Hình ảnh bài viết sử dụng chính văn làm chủ đạo “An Thuyên –
câu hát gãy bất ngờ” của Nguyễn Thụy Kha (thứ 5, 5/11/2015, số 256) trên
báo Lao Động.
1.4.5. Hình ảnh
Ảnh sử dụng trên báo phải là ảnh báo chí. Ảnh báo chí phải là những
bức ảnh có nội dung thông tin diễn tả thời sự, khách quan, chân thực các
sự kiện, vấn đề của hiện thực hình ảnh, và phải đạt các yêu cầu về chất
lượng kĩ thuật, nghệ thuật.
Ảnh báo chí thông thường được chia thành những hình thức thể loại
như: ảnh tin, ảnh phóng sự, ảnh minh họa, ảnh tài liệu – nghệ thuật, ảnh kí
sự, ảnh chân dung, ảnh quảng cáo, ảnh châm biếm hài hước,…
Ảnh được lựa chọn sử dụng trên báo chí phải là những bức ảnh đẹp
về cả nội dung và hình thức nghệ thuật. Những bức ảnh đẹp làm độc giả

nhớ lâu về các sự kiện, vấn đề mà tờ báo thông tin. Những người àm báo
phương Tây có câu “Một bức ảnh giá trị hơn cả nghìn từ”.
23


Ảnh trên báo đã hợp lực với các loại hình báo chí, văn học –nghệ
thuật khác làm nền binh chủng thông tin hùng mạnh. Mối quan hệ này đã
làm cho các tác phẩm báo chí có sức thuyết phục cao hơn.
Một bức ảnh tốt được sử dụng trên báo sẽ cung cấp cho bạn đọc
những thông tin thời sự nóng hổi, và những giá trị thẩm mỹ nhất định,
hướng người đọc tới một suy nghĩ bổ ích. Ngoài giá trị tin tức, sự kiên, bức
ảnh báo chí cần phải đạt yêu cầu về hình thức nghệ thuật, vì thế khi sử
dụng ảnh để truyền tải thông tin trên báo, tạp chí nên lựa chọn những bức
ảnh có tình cảm, ảnh động, để phát huy tối đa tác dụng của một bức ảnh
trong tin bài đến với độc giả.
Đối tượng của ảnh báo chí là sự vật, hiện tượng, đặc biệt là con
người. Con người ở đây là đối tượng làm nên sự kiện, vấn đề, là con người
biểu cảm. Để có một bức ảnh sống động thì sự kện, nhân vật trong ảnh phải
chân thực, tức là không được giàn dựng, sắp xếp, bố trí bối cảnh, nhân vật.
Bức ảnh lựa chọn sử dụng trên báo chí phải phù hợp với nhận thức đông
đảo bạn đọc và bắt buộc phải có chú thích để bổ trợ chó bức ảnhthêm phần
hoàn thiện hơn.

24


Hình 1.5. Ảnh Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng làm việc với đoàn chủ tịch Tổng
LĐLĐVN trong bài viết “Chăm lo tốt hơn cho người lao động” của tác giả
Việt Lâm – Tất Thảo (Thứ 4, 11/3/2015, số 55).

Hình 1.6. Hình ảnh một dòng chữ Trung Quốc trên vách đá sửng sốt trong
bài viết “Di sản thiên nhiên thế giới bị bôi bẩn” của tác giả Nguyễn Hùng
(Thứ 6, 11/9/2015, số 209) báo Lao Động.
1.4.6. Các dạng hộp thông tin thường gặp
Hộp thông tin là một yếu tố phụ trợ đi kèm bài viết dài. Hộp thông tin
thường được đóng khung, đổ nền để tạo nên một gói thiết kế đặc biệt hơn
so với phần chính văn xung quanh. Dưới đây là danh mục một số hộp thông
tin thường gặp mà báo chí thế giới và Việt Nam (mới phổ bến trong giới
hạn) mà chúng tôi đã nghiên cứu:
1.4.6.1. Hộp tóm tắt bài (Fast fact box)
Một trong những cách tốt nhất để nhanh chóng cung cấp thông tin
cô đọng 5W + 1H vào trong một hộp nhỏ. Bằng cách này, có thể thêm được
điểm nhấn vào thiết kế của bài viết và cung cấp những thông tin cốt yếu
cho những độc giả bận rộn hay không muốn mất thời gian đọc hết bài
Hộp tóm tắt có thể cung cấp số liệu lịch sử, định nghĩa, lịch trình,
thông tin vụn. Hộp tóm tắt còn cập nhật với độc giả điều gì vừa xảy ra, hoặc
25