skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học phân môn học hát cho học sinh lớp 5

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến:
“Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học phân môn học hát cho
học sinh lớp 5”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Âm nhạc ở trường Tiểu học
3. Tác giả:
Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Trang

Nam (nữ): Nữ

Ngày/ tháng/năm sinh: 27/03/1989
Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm âm nhạc
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Âm nhạc trường Tiểu học Văn Đức
Điện thoại: 0973.837.685
4. Đồng tác giả: Không có
5. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Trường Tiểu học Văn Đức – Thị xã Chí
Linh – Tỉnh Hải Dương

Điện thoại: 03203.930.485

6. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu: Trường Tiểu học Văn Đức – Thị xã
Chí Linh - Tỉnh Hải Dương

Điện thoại: 03203.930.485

7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
+ Học sinh
+ Trang thiết bị dạy học môn Âm nhạc: Đàn giáo viên, bộ gõ, thiết bị âm
thanh…
8. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Từ năm học 2013 – 2014; Đang
áp dụng trong năm học 2014 - 2015

TÁC GIẢ

XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ ÁP

(ký, ghi rõ họ tên)
DỤNG SÁNG KIẾN
TÓM TẮT SÁNG KIẾN
1


1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến:
Qua thời gian được phân công công tác giảng dạy bộ môn Âm nhạc tại trường
Tiểu học, tôi nhận thấy rằng mặc dù tôi đã thực hiện đầy đủ các bước lên lớp đặc
biệt là phân môn học hát nhưng kết quả đạt được vẫn chưa cao. Hầu hết các em
học sinh không có hứng thú học tập với phân môn này, các em hát theo cảm tính,
theo thói quen, chưa đúng giai điệu cũng như tiết tấu chứ chưa nói đến việc thể
hiện đúng sắc thái tình cảm của bài hát. Đứng trước thực trạng đó, tôi đặt ra vấn
đề làm sao để giúp cho các em học tốt? Làm sao để các em có hứng thú học tập
phân môn này? Chính vì lẽ đó, tôi đã nghiên cứu và tìm ra một số biện pháp nâng
cao chất lượng dạy học phân môn học hát cho học sinh lớp 5 với mong muốn sẽ
giúp cho các em thấy thích thú khi được học phân môn này và đặc biệt các em có
thể được tiếp cận và lĩnh hội các kiến thức âm nhạc một cách có chiều sâu hơn.
2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến:
- Điều kiện để áp dụng sáng kiến:
+ Học sinh: Có đủ sách Âm nhạc lớp 5, thanh phách.
+ Giáo viên: Đàn, thanh phách, bảng phụ và một số thiết bị nghe nhìn khác
(băng đĩa hình, máy chiếu, ti vi….)
+ Nhà trường: Có phòng học nghệ thuật.
- Thời gian áp dụng sáng kiến: Năm học 2013 – 2014; 2014 – 2015 vào tất cả
các tiết học hát.

- Đối tượng áp dụng sáng kiến: Dùng cho giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc
tại trường Tiểu học và áp dụng đối với học sinh lớp 5.
3. Nội dung sáng kiến: Sơ lược điểm mới của sáng kiến:
Qua việc nghiên cứu , tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp hướng dẫn các
em học sinh lớp 5 học hát, xây dựng được phương pháp có sự sáng tạo đổi mới
trong phân môn học hát khá hiệu quả mà tôi đã thực hiện tại trường Tiểu học. Đây
2


chính là những điểm mới tôi đã trình bày trong sáng kiến mà chưa có một tài liệu
nào ghi chép lại.
Với một số biện pháp giảng dạy phân môn học hát cho học sinh lớp 5 tôi
muốn từng bước giúp các em có được sự tự tin, chủ động nắm được các kiến thức,
các kỹ năng cơ bản của ca hát từ đó giúp các em phát triển tai nghe và khả năng
thể hiện các tính chất Âm nhạc qua từng bài hát và sẽ giúp cho các em học sinh
thấy thích thú khi được học bộ môn này.
4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến:
Mục đích của sáng kiến là để nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn học
hát cho học sinh lớp 5 trong nhà trường Tiểu học. Sau khi áp dụng các biện pháp
giảng dạy này, các em học sinh cảm thấy yêu thích phân môn học hát trong bộ
môn Âm nhạc đặc biệt là các em thích hát hơn không còn ngại ngùng như trước.
Bên cạnh đó, kết quả học tập cũng như chất lượng của công tác phong trào văn
hóa văn nghệ trong nhà trường được nâng lên rõ rệt, các em mạnh dạn, tự tin hơn
khi tham gia các hoạt động trong nhà trường.
5. Đề xuất kiến nghị để thực hiện áp dụng sáng kiến:
5.1. Đối với giáo viên:
Mỗi giáo viên cần có lòng yêu nghề, nhiệt tình với công tác giảng dạy, luôn
tích cực đổi mới phương pháp, tổ chức nhiều hoạt động âm nhạc để học sinh được
tham gia thể hiện và tự khẳng định mình.
Mỗi thầy, cô giáo cần gần gũi, yêu thương, luôn lắng nghe, thấu hiểu các em,

luôn chú ý động viên khích lệ sự cố gắng, tiến bộ của học sinh dù là nhỏ nhất.
5.2. Đối với nhà trường:
Để tăng thêm hiệu quả giờ dạy và giáo dục âm nhạc, nhà trường cần quan tâm
hơn nữa tới cơ sở vật chất để sử dụng trong việc dạy học môn Âm nhạc như: Phải
có phòng học nghệ thuật, nâng cấp các cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động Âm
nhạc như tranh ảnh, máy chiếu, các thiết bị nghe nhìn...
3


5.3. Đối với các cấp quản lí:
+ Tạo cơ hội tốt nhất cho giáo viên Âm nhạc được tham gia các hoạt động
văn hóa văn nghệ trong nhà trường để nâng cao kĩ năng dạy học và tổ chức hoạt
động.
+ Tổ chức thường xuyên các hội thi Văn nghệ, hội thi Giáo viên dạy giỏi
môn chuyên để các đồng chí giáo viên có cơ hội giao lưu, học tập kinh nghiệm của
đồng nghiệp.
+ Tạo điều kiện cho chúng tôi có điều kiện học hỏi kinh nghiệm của đồng
nghiệp như tập huấn nâng cao chuyên môn, tổ chức chuyên đề ...

MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
4


Ở tiểu học, các hoạt động văn hoá văn nghệ diễn ra rất sôi nổi thông qua các
đợt thi đua, đợt chào mừng các ngày lễ lớn trong năm, các hoạt động ngoài giờ lên
lớp…. Các hoạt động đó cần có sự hỗ trợ rất nhiều của bộ môn Âm nhạc. Tuy
nhiên, xuất phát từ thực tế giảng dạy trong trường Tiểu học tôi nhận thấy nhiều
học sinh chưa có hứng thú với việc học bộ môn này. Do các em chưa thấy được
lợi ích từ việc học nhạc đúng đắn sẽ đem lại nhiều hiệu quả cho việc giáo dục

thẩm mĩ, bỗi dưỡng tâm hồn, giúp các em có thêm nhiều hứng thú cho mọi hoạt
động khác…Do vậy, để giúp các em học tốt và có hứng thú học tập bộ môn này,
đòi hỏi người thầy phải có một phương pháp truyền đạt, phương pháp thu hút, tạo
sự hứng thú cho các em với môn học. Mặt khác, đại bộ phận các em do ít được
tiếp xúc với các loại hình nghệ thuật nên còn nhược điểm rất phổ biến là hát theo
thói quen, hát tự do, tuỳ tiện không theo một giai điệu cụ thể. Vì vậy người giáo
viên phải từng bước giúp các em có được sự tự tin, chủ động nắm được các kiến
thức, các kỹ năng cơ bản của ca hát từ đó giúp các em phát triển tai nghe và khả
năng thể hiện các tính chất Âm nhạc sao cho đúng với ý đồ của tác giả. Chính vì lẽ
đó, tôi đã nghiên cứu và tìm ra một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học
phân môn học hát cho học sinh lớp 5 với mong muốn sẽ giúp cho học sinh thấy
thích thú khi được học bộ môn này và đặc biệt các em có thể được tiếp cận và lĩnh
hội các kiến thức âm nhạc một cách có chiều sâu hơn.
2. Cơ sở lý luận:
Có câu nói: “Nếu như không có một thứ ngôn ngữ nào tồn tại trên Thế Giới
thì âm nhạc sẽ là ngôn ngữ duy nhất thay thế cho tất cả ngôn ngữ của loài
người”…
Thực tế đã chứng minh từ khi con người còn sống trong xã hội hoang sơ, tiền
sử thời nguyên thuỷ, khi mà xã hội chưa có ngôn ngữ để giao tiếp thì người
nguyên thủy đã biết ăn mừng chiến thắng bằng những điệu nhảy múa, những tiếng
hò, tiếng hú… là nguồn gốc đầu tiên của một nền âm nhạc phong phú, giàu có
đậm đà ngày nay và trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống
5


bởi âm nhạc thể hiện tiếng nói của trái tim và đặc biệt có sức mạnh lớn lao trong
việc thể hiện thế giới nội tâm của con người.
Trong những năm gần đây, việc định hướng thẩm mĩ, thị hiếu về văn hóa nói
chung và âm nhạc nói riêng cho học sinh được Bộ Giáo Dục đặc biệt quan tâm.
Thông qua việc giảng dạy bộ môn âm nhạc, đặc biệt là phân môn học hát nhằm

hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo nên một “văn
hoá âm nhạc” nhất định, bởi âm nhạc tác động trực tiếp đến đời sống tình cảm của
học sinh, là yếu tố hình thành nên đạo đức, nhân cách của các em sau này.
3. Thực trạng của vấn đề
3.1. Đối với giáo viên
Trên thực tế, Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình Tiểu học.
Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những phút giây thư giãn, thoải mái, học mà
chơi, chơi mà học. Thông qua những câu hát, những lời ca, những cử chỉ, những
điệu bộ, Âm nhạc giúp các em nhận thức các hình tượng âm thanh, giai điệu, kích
thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ giai điệu qua từng bài hát, từng
câu nhạc..... để đạt được những điều đó thì việc dạy và học phải thực sự nghiêm
túc. Song thực tế lại cho thấy rằng môn học này chưa nhận được sự quan tâm
nhiều.
Có thể nói Âm nhạc là môn học mới mẻ nên còn tồn tại nhiều suy nghĩ khác
nhau. Bên cạnh những người có trách nhiệm đối với việc dạy - học và định hướng
thẩm mỹ đúng đắn cho học sinh thì vẫn còn tồn tại một bộ phận không nhỏ trong
chính giáo viên vẫn còn “ xem nhẹ” môn học này, coi đây là môn học phụ không
cần thiết nên chưa đầu tư vào nghiên cứu, tìm hiểu, trau dồi kiến thức, phương
pháp cho bản thân…Điều đó làm hạn chế việc giảng dạy của giáo viên Âm nhạc
và sự cảm thụ của các em học sinh.
3.2. Đối với học sinh

6


Đa số các em là con em nông thôn và lao động tự do nên ít được quan tâm
đến việc học tập nói chung và môn Âm nhạc nói riêng. Vì vậy các em chưa quan
tâm nhiều tới môn học, từ đó hiểu biết về âm nhạc còn hạn chế, chưa sâu rộng. Đa
số các em bị chi phối, ảnh hưởng về các môn “chính - phụ”. Các em dành thời
gian và quan tâm tới “môn chính” nhiều hơn, lo cho kiểm tra, lo cho điểm số đánh

giá, nên phần nào sao nhãng việc học môn âm nhạc. Chính vì lẽ đó, Đại bộ phận
các em còn nhược điểm rất phổ biến là hát theo thói quen, hát tự do, tuỳ tiện
không theo một giai điệu cụ thể.
Mặt khác, hiện nay một số xu hướng Âm nhạc thị trường đã ảnh hưởng
không nhỏ đến tâm hồn tình cảm của các em. Đặc biệt, ở lứa tuổi của học sinh
Tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng – đây là giai đoạn đang trong quá
trình bước đầu hình thành và phát triển những cảm xúc và tình cảm âm nhạc nên
các em rất dễ bị ảnh hưởng bởi sự tác động của các xu hướng khác nhau. Vì vậy
đòi hỏi người giáo viên Âm nhạc cần phải có sự định hướng đúng đắn trong cách
truyền đạt kiến thức cũng như kĩ năng, thái độ qua quá trình giảng dạy cho các em
nhất là trong phân môn học hát.
Là một giáo viên được đào tạo về chuyên ngành sư phạm Âm nhạc, qua thời
gian trực tiếp giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề mến trẻ và sự nỗ lực học hỏi
của mình, bản thân tôi đã ít nhiều đúc rút được một số kinh nghiệm trong công tác,
tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt
là các kĩ năng khi thể hiện giai điệu, sắc thái, tình cảm của bài hát đối với các em
học sinh lớp 5 là chưa cao. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi mạnh dạn đưa
ra một số biện pháp hướng dẫn các em học hát khá hiệu quả mà tôi đã thực hiện
tại trường.
4. Các giải pháp, biện pháp thực hiện
4.1. Điều tra thực trạng việc học tập phân môn học hát của học sinh lớp
5:

7


Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường Tiểu học,
tôi đã tìm hiểu khả năng học tập phân môn học hát của học sinh hai lớp 5A và 5B
cuối năm học 2012 - 2013. Bằng việc quan sát thực tế và việc kiểm tra cá nhân
qua các giờ học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích

học hát chỉ rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Còn lại đa số các em khác chỉ
học theo bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
* Trên cơ sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra trắc nghiệm:
1. Em có yêu thích các bài hát thiếu nhi được học trong chương trình âm nhạc
lớp 5 không?
2. Em hãy nêu nội dung, ý nghĩa bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”(Sáng tác: Huy Trân)
3. Em có thích các bài hát dân ca không?
Kết quả thu được như sau: Tổng số học sinh của hai lớp 5A và 5B là 61 học
sinh
Thích

Hệ thống câu hỏi

Kết quả
Không thích

(Nêu được)

(Không nêu được)

37HS = 60,6%

24HS = 39,4%

“Hãy giữ cho em bầu trời xanh”- Sáng tác:

30HS = 49,2%

31HS = 50,8%

Huy Trân
3. Em có thích các bài hát dân ca không?

27HS = 44,3%

34HS = 55,7%

1. Em có yêu thích các bài hát thiếu nhi
được học trong chương trình âm nhạc lớp 5
không?
2. Em hãy nêu nội dung, ý nghĩa bài hát

Qua kết quả khảo sát trên cho thấy môn âm nhạc trong nhà trường chưa thực
sự gây được hứng thú học tập cho các em đặc biệt là phân môn học hát – phân
môn cơ bản nhất trong chương trình âm nhạc. Ngoài việc khảo sát thực tế qua
phiếu điều tra trắc nghiệm, tôi còn thực hiện kiểm tra xác suất một số em qua việc
8


thể hiện hát bài hát “Reo vang bình minh” (Sáng tác: Lưu Hữu Phước) thì thấy
rằng vẫn còn đa số các em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ hát với tính chất
thuộc lòng gần đúng giai điệu. Việc thể hiện tính chất của bài hát là rất hạn chế.
* Cụ thể kết quả trình bày bài hát “Reo vang bình minh”:
Lớp

Sĩ số

5A

30

5B

31

Kết quả
Hát đúng giai điệu
Hát chưa đúng giai điệu
10 HS = 33,3 %
20 HS = 66,7 %
9 HS = 29 %

22 HS = 71 %

4.2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học phân môn học hát
cho học sinh lớp 5
Trong trường Tiểu học, khi học ở các lớp 1, 2, 3, 4 các em đã được làm quen
với các kĩ thuật cơ bản khi học hát như tư thế ngồi hát, kĩ thuật lấy hơi, nhả tiếng,
giữ hơi thở khi hát…. Lên lớp 5, các kĩ thuật đó tiếp tục được duy trì và nâng cao
hơn một bước. Vì vậy giáo viên cần phải nắm thật chắc các phương pháp, các kĩ
thuật và giai điệu của từng bài hát để khi truyền đạt bài hát tới học sinh các em sẽ
được lĩnh hội kiến thức một cách đầy đủ và chính xác nhất. Để đạt được những
điều đó tôi tiến hành các bước lên lớp như sau:
4.2.1. Khởi động giọng
Các bài hát trong chương trình Âm nhạc lớp 5 có có tiết tấu cũng như cao độ
khó hơn nhiều so với các bài hát trong chương trình âm nhạc lớp 1, 2, 3, 4. Cao độ
và trường độ của các câu hát thường xuyên thay đổi tác động rất lớn đến thanh
quản của các em. Để bảo vệ giọng và giúp cho các em có được giọng hát ổn định
và trong trẻo hơn, trước khi tập hát tôi đã hướng dẫn các em thực hiện bước khởi
động giọng.

Ở bước này, tôi hướng dẫn các em tư thế đứng, cách lấy hơi và mở khẩu hình
sao cho giọng hát của các em được thoát ra dễ dàng và tròn trịa nhất. Đây cũng là
kĩ năng các em cần áp dụng khi đứng hát. Sau khi hướng dẫn tư thế đứng tôi
9


hướng dẫn các em thực hiện bài tập thay đổi cao độ, tiết tấu đơn giản, dễ thực
hiện. (Các âm hình có thể thay đổi từ dễ đến khó tùy thuộc vào đối tượng học
sinh)
Ví dụ:

Giáo viên thực hiện đàn và làm mẫu các mẫu âm rồi hướng dẫn học sinh thể
hiện lại theo chiều đi lên và đi xuống của các giọng cách nhau ½ cung.
4.2.2. Giới thiệu bài
Sau khi giúp các em thực hiện xong bước khởi động giọng, tôi giới thiệu và
dẫn dắt bài hát một cách sinh động, gây sự chú ý, tò mò cho học sinh. Giới thiệu
bài hát có thể thực hiện bằng một trong hai cách: Gián tiếp và trực tiếp.
Ngoài những từ ngữ ngắn gọn, súc tích dùng để mô tả những hình ảnh sinh
động trong bài hát ra, tôi cho các em được quan sát các hình ảnh liên quan đến tác
giả, nội dung bài hát qua các phương tiện như máy chiếu, tivi, tranh ảnh để giúp
các em có sự liên tưởng đến bài hát được chuẩn xác hơn.
Ví dụ: Giới thiệu bài hát “Mùa hoa phượng nở”
GV đưa 2 bức ảnh lên màn hình máy chiếu:
+ Các em quan sát được hình ảnh gì trong 2 bức ảnh? Những hình ảnh đó gợi
cho e liên tưởng tới mùa nào trong năm? (Hình ảnh hoa phượng, con ve. Liên
tưởng tới mùa hè).
GV thuyết trình: Các em ạ! Khi những cánh phượng đua nhau khoe sắc đỏ,
khi những tiếng ve rạo rực vang lên cũng là lúc báo hiệu mùa hè, mùa thi tới. Chắc
hẳn trong mỗi chúng ta ai cũng còn nhớ như in cảm giác bồi hồi, xúc động khi
10

được cùng bạn bè ngồi dưới gốc phượng ôn bài, khi được nghe những tiếng ve
râm ran trên cành lá. Với ngòi bút hết sức chân thực và giản dị, nhạc sĩ Hoàng Vân
đã viết lên ca khúc “Mùa hoa phượng nở” để như một minh chứng cho thời áo
trắng cùng bạn bè cắp sách tới trường. Và hôm nay, cô trò chúng ta sẽ cùng tìm
hiểu nội dung bài hát “Mùa hoa phượng nở” do nhạc sĩ Hoàng Vân sáng tác.
4.2.3. Hát mẫu
Đối với nhiều giáo viên Âm nhạc thì việc hát mẫu có thể được xem nhẹ và
được coi là không cần thiết, giáo viên cứ bật nhạc qua đĩa cho học sinh nghe mà
không cần quan tâm tới cảm nhận của các em. Nhưng theo tôi, việc nghe giai điệu
của bài hát trước khi vào dạy từng câu là một bước rất quan trọng. Bước này được
thực hiện nhằm hình thành cho học sinh những cảm nhận, tình cảm ban đầu về bài
hát. Mà khi các em cảm nhận được chính xác nội dung tư tưởng của bài hát thì các
em sẽ thực sự thích thú khi vào tìm hiểu bài hát. Vậy nên giáo viên cần thể hiện
một cách chuẩn xác cả về giọng điệu cũng như hình thể để giúp các em cảm nhận
được một cách rõ nhất tính chất âm nhạc của bài hát.
Để hiệu quả nhất, tôi ghi sẵn phần đệm của bài hát vào bộ nhớ của đàn và
trực tiếp hát mẫu cho các em nghe, thậm chí còn thể hiện cả các động tác phụ hoạ
cho lời ca của bài hát mà sau này khi học xong bài hát này các em có thể thực hiện
được như tôi đã làm mẫu. Làm như vậy, các em sẽ cảm nhận được giai điệu, tính
chất của bài. Khi giáo viên vừa hát vừa thực hiện động tác phụ họa sẽ giúp cho các
em tập trung quan sát, phát triển cả tai nghe và trí tưởng tượng vì các em còn nhỏ,
khả năng nhận thức chủ yếu theo bản năng và cảm tính.
Thực hiện xong việc hát mẫu, để hiểu được cảm nhận ban đầu của các em về
bài hát tôi tiến hành điều tra qua các câu hỏi như: Em thấy bài hát này như thế
nào? Tiết tấu của bài hát nhanh hay chậm? Bài hát vui hay buồn?....

4.2.4. Đọc lời ca
11

Đọc lời ca của bài hát là việc làm không thể thiếu, ở bước này giáo viên cần
hướng dẫn học sinh tự chia câu cho bài hát rồi thực hiện việc giải nghĩa và luyện
đọc những từ khó sẽ giúp các em hiểu được ý nghĩa của lời ca. Đặc biệt, với đặc
thù của học sinh nằm trong địa bàn tỉnh Hải Dương rất hay mắc phải lỗi nói
ngọng. Để tránh việc hát ngọng, giáo viên cần chú ý phát hiện và hướng dẫn học
sinh tập phát âm cho chuẩn các tiếng chứa phụ âm l – n.
Việc đọc lời ca theo tiết tấu sẽ giúp các em cảm nhận được rõ nhất tính chất,
nhịp điệu của bài. Ngoài ra, đây cũng là lúc để giáo viên hướng dẫn học sinh cách
lấy hơi khi hát sao cho chuẩn xác.
Ví Dụ: Trong bài “ Tre ngà bên Lăng Bác” (Nhạc và lời: Hàn Ngọc Bích).
Khi hướng dẫn đọc lời ca, phải giúp các em thể hiện được tiết tấu nốt móc đơn có
chấm dôi, móc kép cần lướt qua và các nốt ngân dài trong bài bằng cách đọc, vỗ
tay theo tiết tấu như sau:
3
8
Gõ:
Đọc:
3
8
Gõ:
Đọc:
Để các em đọc đúng tiết tấu và ngắt cuối câu, tôi chỉ bảng phụ và đọc mẫu
hướng dẫn các em đọc theo mẫu.
4.2.5. Học hát từng câu
Trong tất cả các tiết học âm nhạc thì việc lấy giọng một bài hát sao cho phù
hợp đúng tầm cữ cho người học hát là hết sức quan trọng. Nếu lấy giọng không
phù hợp sẽ dẫn đến việc giọng hát cao quá hoặc thấp quá làm người tập hát không
tự tin thể hiện bài hát và sẽ không thích học hát. Qua thực thế tìm hiểu thì tôi được

12


biết rằng giọng hát của học sinh Tiểu học sẽ đẹp nhất trong khoảng từ nốt Đô 1
đến nốt Si giáng 1 (Tính theo đàn Piano chuẩn). Vì vậy khi chọn giọng cho bài hát
không nên để nốt cao nhất của bài vượt quá nốt Si giáng 1.
Để các em cảm nhận giai điệu của từng câu hát, không phải lúc nào tôi
cũng phải hát mẫu vì hát mẫu nhiều sẽ mang tính chất là dạy truyền khẩu như
vậy sẽ không phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh. Việc hát
mẫu tốt nhất là chỉ dùng để trình bày toàn bài hát vào đầu tiết học hoặc dùng
để sửa lỗi từng câu hát cho các em.
Để học sinh nghe được rõ nhất giai điệu của bài hát, giáo viên nên dùng
tiếng đàn Piano để đàn lên giai điệu của câu hát đó. Tôi thực hiện đàn từng
câu nhạc để các em nghe cảm nhận giai điệu sau đó tự hát lời ca theo giai
điệu đó. Khi các em hát sai, tôi đàn đi đàn lại nhiều lần giai điệu câu đó rồi
yêu cầu học sinh có năng khiếu thực hiện trước rồi cả lớp thực hiện sau. Chỉ
khi các em không thực hiện được tôi mới hát mẫu để sửa.
Với những bài hát có câu hát giống nhau về giai điệu, tôi đàn mẫu rồi để
học sinh tự phát hiện và so sánh sự giống và khác nhau giữa những câu hát.
Như vậy sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh.Việc tập hát
từng câu và kết nối giữa các câu và các đoạn theo lối móc xích sẽ giúp các
em mau nhớ lời ca và hát chuẩn xác giai điệu hơn, không ê a, phát âm nhả
tiếng rõ lời.
4.2.6. Hát cả bài
Khi các em hát được lời ca và giai điệu của bài, để giúp cho các em thể
hiện đúng được sắc thái, ý đồ của tác giả tôi hướng dẫn học sinh những chỗ
cần hát nhấn, hát nảy tiếng, hát liền tiếng sao cho bài hát được thể hiện một
cách hay nhất. Ngoài ra, để giúp cho việc luyện tập củng cố, khắc sâu bài học
tôi đã giúp các em vừa hát, vừa gõ đệm nhạc cụ để tạo sự sinh động của bài
hát và giúp các em giữ được nhịp độ của bài mà không bị cuốn nhanh. Việc

sử dụng các nhạc cụ để gõ đệm như thanh phách, song loan, trống, mõ khi
13


hát làm cho bài hát sinh động, gây hứng thú và tránh được sự nhàm chán đơn
điệu của tiết học. Tuy nhiên, luôn phải có sự quản lý sát sao vì học sinh Tiểu
học rất hiếu động. Thông thường, có 3 cách gõ đệm để luyện tập củng cố bài
hát đó là: Hát kết hợp gõ đệm theo nhịp, theo phách và theo tiết tấu lời ca.
Tuy nhiên, tuỳ theo từng bài hát cụ thể mà vận dụng cho phù hợp. Và đặc
biệt nên dựa theo chuẩn kiến thức kĩ năng môn học để có cách hướng dẫn
học sinh hát kết hợp gõ đệm cho phù hợp với bài hát.
4.2.7. Củng cố, kiểm tra
Để tạo điều kiện cho các em được thể hiện khả năng năng khiếu của
mình, sau khi nắm được giai điệu của bài hát tôi đã tổ chức cho các em trình
bày bài hát theo các hình thức đơn ca, song ca hoặc tốp ca (Với những học
sinh có năng khiếu có thể hát kết hợp nhún chân, vận động nhịp nhàng….). Ở
giai đoạn này việc động viên, khuyến khích các em là hết sức quan trọng cho
dù các em có thể chưa thực hiện được bài hát một cách chính xác và tốt nhất
vì đây mới là tiết học đầu tiên.
Bên cạnh việc tổ chức lên lớp theo phương pháp truyền thống, tôi thay đổi
hình thức dạy – học phong phú hơn như: Tổ chức lớp học như một hội diễn văn
nghệ, sắm vai dựa vào nội dung bài hát hay tổ chức trò chơi âm nhạc (Hát theo các
nguyên âm A,U,I,O; Hát to hát nhỏ…..), hướng dẫn các em hát theo hình thức đối
đáp hòa giọng, hát có lĩnh xướng, hát nối tiếp…. để các em tự thể hiện mình, phát
huy sự sáng tạo, và cách cảm thụ riêng của từng em để từ đó nắm rõ được tâm lí,
tình cảm, khả năng cảm thụ âm nhạc của nhiều đối tượng khác nhau mà đưa ra
hướng phát triển cho từng em.
Ví dụ: Với lời 1bài hát “Mùa hoa phượng nở”
Giáo viên hướng dẫn học sinh hát theo hình thức đối đáp, hòa giọng:
Nam: Tu hú kêu, tu hú kêu, hoa gạo nở hoa phượng đỏ đầy ước mơ hy vọng.

Nữ: Tu hú kêu, tu hú kêu, mùa quả chín vào mùa thi, tình bạn trong sáng
dưới mái trường.
14


Cả lớp: Ve ve ve, hè về, vui vui vui, hè về. Cây xanh xanh rợp bóng ven
đường, hương sen thơm tỏa ngát muôn nhà.
Sau khi thực hiện được các yêu cầu cần thiết về kiến thức và kĩ năng
bài học, tôi củng cố lại kiến thức bằng cách nêu ra nhưng câu hỏi có liên
quan đến nội dung bài học để các em được khắc sâu kiến thức thêm một lần
nữa như: Em hãy cho biết chúng ta vừa được học bài hát gì? Bài hát do tác
giả nào sáng tác? Nội dung bài hát nói về điều gì?....
Trong chương trình âm nhạc nói chung và trong phân môn học hát nói
riêng mỗi bài học đều mang một ý nghĩa giáo dục riêng. Sau mỗi tiết dạy hát,
giáo viên cần khắc sâu cho học sinh thấy được nội dung, ý nghĩa giáo dục của mỗi
bài hát để từ đó giáo dục tình cảm đạo đức học sinh. Nội dung giáo dục tùy vào
nội dung từng bài hát có thể là giáo dục về tình yêu quê hương đất nước, tình yêu
thương con người, yêu thiên nhiên, cuộc sống…. Hơn nữa, việc lồng ghép giáo
dục tình cảm đạo đức qua mỗi bài hát bên cạnh tác dụng giáo dục là hình thành
tình cảm đạo đức, hướng các em học sinh tới những cái hay, cái đẹp của cuộc sống
thì nó cũng giúp cho học sinh thấy được vẻ đẹp thực sự của Âm nhạc, các em sẽ
hiểu, sẽ thích - có tình cảm với các bài hát từ đó các em diễn cảm bài hát tốt hơn.
Trong phân môn học hát, chúng ta cần phải thực hiện qua bảy bước lên lớp
như trên, tuy nhiên tùy theo cách dẫn dắt vào bài, giáo viên có thể linh hoạt thay
đổi thứ tự của các bước: Khởi động giọng, giới thiệu bài, đọc lời ca và hát mẫu
đưa bước nào lên trước cũng được sao cho phù hợp với nội dung bài dạy.
5. Kết quả đạt được:
Đến nay là năm thứ hai tôi áp dụng thực hiện giảng dạy phân môn học hát
cho học sinh lớp 5 với các phương pháp theo các bước trên và thấy các em rất say
mê hứng thú học tập. Trải qua 18 tiết dạy thực hành trên lớp – Được bạn đè đồng

nghiệp dự giờ góp ý thường xuyên, tôi thấy kết quả học tập của học sinh đã nâng
lên rõ rệt.

15


5.1. Kết quả khảo sát và đánh giá chất lượng trước và sau khi áp dụng
sáng kiến:
* Trên cơ sở đặt câu hỏi qua phiếu điều tra:
1. Em có yêu thích các bài hát thiếu nhi được học trong chương trình âm
nhạc lớp 5 không?
2. Em hãy nêu nội dung, ý nghĩa bài hát “Hãy giữ cho em bầu trời xanh”Sáng tác: Huy Trân
3. Em có thích các bài hát dân ca không?
Kết quả thu được như sau: Tổng số học sinh hai lớp là 61 học sinh:

Hệ thống câu hỏi

Trước khi áp dụng sáng kiến

Sau khi áp dụng sáng kiến

(Năm học: 2012 - 2013)

(Năm học: 2013 - 2014)

Thích

Không thích

Thích

Không thích

(Nêu được)

(Không nêu được)

(Nêu được)

(Không nêu được)

24HS = 39,4%

57HS = 93,4%

4 HS = 6,6%

55HS = 90,2%

6 HS = 7,8%

61HS = 100%

0

1. Em có yêu thích các bài
hát thiếu nhi được học
trong chương trình âm 37HS = 60,6%
nhạc lớp 5 không?
2. Em hãy nêu nội dung, ý

nghĩa bài hát “Hãy giữ cho
em bầu trời xanh”- Sáng 30HS = 49,2%
tác: Huy Trân
3. Em có thích các bài hát
dân ca không?

27HS = 44,3%

31HS = 50,8%

34HS = 55,7%

* Kết quả trình bày bài hát “Reo vang bình minh”:
Lớp

Sĩ số

Trước khi áp dụng sáng kiến
(Năm học: 2012 - 2013)
Hát đúng giai điệu
Hát chưa đúng
16

Sau khi áp dụng sáng kiến
(Năm học: 2013 - 2014)
Hát đúng giai điệu Hát chưa đúng


5A
5B

30
31

10 HS = 33,3 %
9 HS = 29 %

giai điệu
20 HS = 66,7 %
22 HS = 71 %

22 HS = 73,3 %
24 HS = 77,4 %

giai điệu
8 HS = 26,7 %
7 HS = 22,6 %

Khi quan sát những con số thu được, ta nhận thấy số học sinh lĩnh hội được
đầy đủ kiến thức của môn học này đã tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên, đó mới chỉ phần
nào thấy những tiến bộ của các em. Trong thực tế, các em đã yêu thích bộ môn âm
nhạc hơn, thích học hát hơn do đó kỹ năng ca hát của các em cũng được nâng lên.
Các hoạt động, phong trào văn hoá văn nghệ trong và ngoài nhà trường cũng sôi
nổi hơn, kết quả thu được cũng khả quan hơn.
5.2. Kết quả hội thi trong nhà trường và hội thi các cấp sau khi áp dụng
sáng kiến:
5.2.1. Hội thi văn nghệ và tham gia văn nghệ ở nhà trường:
- Kết quả tham gia Hội thi Em yêu làn điệu dân ca:
+ Số lớp tham gia: 100%
+ Số tiết mục văn nghệ được đánh giá mức điểm từ khá giỏi trở lên: 24/24 =

100%
+ Số tiết mục được đánh giá xuất sắc: 10/24 = 41,7 %
Tham gia các hoạt động văn nghệ trong dịp lễ lớn, trong các buổi hoạt động
ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp đều được ban giám hiệu nhà trường, các
ban ngành đánh giá cao.
5.2.2. Hội thi các cấp:
- Tháng 1/2014: Khi áp dụng các biện pháp trên để tham gia hội thi giáo
viên dạy giỏi môn chuyên cấp Thị xã trong phần thi thực hành, tôi đã được ban
giám khảo cùng bạn bè đồng nghiệp đánh giá cao tiết dạy. Kết quả tôi đã đạt giải
Nhất hội thi cấp Thị xã và đạt giải Ba cấp Tỉnh.
- Tháng 1/2015: Tham gia hội diễn văn nghệ các cấp trong toàn xã: Đạt giải
Nhất; tham gia thi “Tiếng hát dân ca” cấp Thị xã đạt giải Ba.
6. Điều kiện để sáng kiến được nhân rộng:
17


- Về nhân lực: Tất cả giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc trong các trường
Tiểu học.
- Về trang thiết bị, kĩ thuật: Cần phải có phòng nghệ thuật, các dụng cụ
cần thiết như đàn organ, tranh ảnh, máy chiếu, nhạc cụ gõ thanh phách, song loan,
trống, mõ…

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Sau khi áp dụng các biện pháp đã nêu ở trên. Bản thân tôi thấy các tiết dạy
hát của mình đạt hiệu quả cao hơn rất nhiều: Học sinh tỏ ra yêu thích tiết học, môn
học. Không khí lớp học diễn ra sôi nổi, thoải mái đã kích thích được lòng say mê
18

âm nhạc của học sinh. Các em tiếp thu kiến thức, kĩ năng một cách tích cực, chủ
động, học sinh năng khiếu có cơ hội được thể hiện bản thân từ đó các hoạt động
văn hóa văn nghệ trong nhà trường có nhiều chuyển biến tích cực, sôi nổi và có
chất lượng hơn rất nhiều.
2. Khuyến nghị:
Để nâng cao chất lượng học tập phân môn học hát cho học sinh lớp 5 tôi xin
có một số ý kiến đề xuất như sau:
* Với các thầy cô giáo giảng dạy môn Âm nhạc:
+ Các thầy cô không ngừng học hỏi, tích cực đổi mới phương pháp dạy học.
+ Tích cực cập nhật thông tin, tư liệu liên quan đến đổi mới trong giảng dạy
môn Âm nhạc ở Tiểu học trên mạng Internet.
+ Thường xuyên động viên, khích lệ học sinh trong các hoạt động văn hóa
văn nghệ của nhà trường đặc biệt là các em có năng khiếu nổi trội.
+ Phối kết hợp tốt với hoạt động văn hóa văn nghệ của Liên đội để rèn cho
các em học sinh sự tự tin, mạnh dạn trong khi tham gia các hoạt động.
+ Thường xuyên thăm lớp dự giờ đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm lên
lớp.
+ Tích cực tham gia các lớp tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ Âm nhạc
để nâng cao trình độ chuyên môn.
* Với các nhà trường:
+ Tiếp tục bổ sung đồ dùng học tập, đồ dùng giảng dạy của bộ môn đáp ứng
nhu cầu học tập và phát triển của xã hội.
+ Tăng cường chỉ đạo công tác phong trào văn hoá văn nghệ hơn nữa, tạo
cơ hội để các em có thêm điều kiện giao lưu, học hỏi thể hiện mình trong lĩnh vực
nghệ thuật.
* Đối với các cấp quản lí:

19

+ Tạo cơ hội tốt nhất cho giáo viên Âm nhạc được tham gia các hoạt động
văn hóa văn nghệ trong nhà trường để nâng cao kĩ năng dạy học và tổ chức hoạt
động.
+ Tổ chức thường xuyên các hội thi Văn nghệ, hội thi Giáo viên dạy giỏi
môn chuyên để các đồng chí giáo viên có cơ hội giao lưu, học tập kinh nghiệm của
đồng nghiệp.
Tất cả những điều trên sẽ góp phần giúp việc giảng dạy học tập môn Âm
nhạc ở bậc tiểu học nói chung và trong mỗi nhà trường được tốt hơn.

PHỤ LỤC
Giáo án minh họa tiết học hát lớp 5
Âm nhạc
Tiết 32: HỌC HÁT BÀI: MÙA HOA PHƯỢNG NỞ
20


Nhạc và lời: Hoàng Vân
I. MỤC TIÊU:
- HS biết hát theo giai điệu và lời ca bài Mùa hoa phượng nở.
- HS biết hát kết hợp gõ đệm theo phách, nhịp.
- Giáo dục HS có tình cảm yêu mái trường, thầy cô, bạn bè. HS có ý thức bảo
vệ môi trường.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN:
- Đàn organ.
- Thanh phách.
- Máy chiếu.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ: GV đàn 1 nét giai điệu bất kì, yêu cầu HS nghe và đoán
nét giai điệu đó có trong bài hát nào? Bài hát do nhạc sĩ nào sáng tác? (Bài
hát Em vẫn nhớ trường xưa – Nhạc và lời: Thanh Sơn).

GV nhận xét – tuyên dương.
2. Bài mới:
Hoạt động của GV
- GV giới thiệu bài hát.

Hoạt động của HS

GV đưa 2 bức ảnh lên màn hình:

- HS quan sát.

+ Các em quan sát được hình ảnh gì trong 2

- HS trả lời.

bức ảnh? Những hình ảnh đó gợi cho e liên tưởng
tới mùa nào trong năm? (Hình ảnh hoa phượng,
con ve. Liên tưởng tới mùa hè).
GV nhận xét, ghi đầu bài.

- HS chú ý lắng nghe.

GV đưa lên màn hình hình ảnh nhạc sĩ Hoàng

- HS quan sát và chú ý

Vân và giới thiệu 1 số nét về nhạc sĩ.

nghe.

- GV đưa lên màn hình bản nhạc bài “Mùa hoa

- HS chú ý lắng nghe.

phượng nở” và hát mẫu bài hát.
21


HS nêu cảm nhận về bài hát:
+ Tiết tấu của bài hát có vui nhộn không?

- HS trả lời.

Hướng dẫn HS tìm hiểu về bản nhạc:
+ Bài hát được viết ở nhịp bao nhiêu?
GV giới thiệu thêm 1 số kí hiệu âm nhạc: Dấu

- HS trả lời.
- HS nghe và ghi nhớ.

nhắc lại, khung thay đổi, dấu luyến, dấu nối.
- GV cho HS chia lời và chia câu của bài hát. (bài

- HS ghi nhớ.

hát có 2 lời ca và được chia làm 8 câu hát ở cả 2
lời).
GV cho HS đọc lời ca.

- HS thực hiện cả lớp.

- GV cho HS khởi động giọng bằng những chuỗi

- HS thực hiện.

âm ngắn theo nguyên âm A. GV đàn cho HS khởi
động giọng.
GV sửa tư thế đứng khởi động giọng cho HS.

- HS thực hiện.

- Dạy hát từng câu:
* Lời 1: GV đưa lên màn hình từng câu hát của lời
1.
+ GV đàn giai điệu từng câu nhạc 2 lần. Hướng

- HS nghe và nhẩm lời ca

dẫn HS chú ý những tiếng cần hát luyến, ngân dài. theo giai điệu.
Chú ý hát nẩy tiếng.
+ GV bắt nhịp (2-1) cho HS hát.

- HS hát hòa theo tiếng

+ GV chỉ định HS hát và sửa sai cho các em.

đàn theo cá nhân, nhóm,

Hướng dẫn HS hát ghép câu 1 với câu 2, câu 3 với tổ, cả lớp.
câu 4.

GV cho HS hát ghép toàn bộ lời 1 theo nhạc đệm.

- HS nghe nhạc đệm và

GV bắt nhịp, sửa sai cho HS.

nhẩm lời 1 theo nhạc đệm.
HS hát lời 1 theo nhạc
đệm.
22


* Lời 2: GV đưa lên màn hình lời 2.

- HS quan sát.

GV cho HS nhẩm lời 2 theo nhạc đệm.

- HS thực hiện.

Yêu cầu HS hát lời 2 theo nhạc đệm.

- HS thực hiện.

GV bắt nhịp, sửa sai cho HS.
- Dạy hát cả bài: Gv đưa lên màn hình toàn bộ bài

- HS quan sát.

hát.

GV cho HS hát ghép lời 1 với lời 2. Hướng dẫn

- HS thực hiện hát với

HS hát thể hiện đúng sắc thái: Vui tươi, sôi nổi,

nhạc đệm.

chú ý hát nẩy tiếng.
GV bắt nhịp (2-1).
GV sửa sai cho HS.
- GV hướng dẫn HS hát kết hợp gõ đệm theo

- HS thực hiện.

phách, nhịp với lời 1. (GV đưa lên màn hình bản
nhạc của lời 1).
GV chú ý sửa sai.
- Hướng dẫn HS hát theo hình thức đối đáp, hòa

- HS thực hiện.

giọng với lời 1. (GV đưa lên màn hình lời 1).
- Củng cố bài:
+ Chúng ta vừa được học bài hát nào? Ai là tác - HS trả lời.
giả của bài hát?
+ Nội dung của bài hát gợi cho e nhớ tới điều
gì?
+ Để ngôi trường luôn tươi đẹp, rực rỡ với
hình ảnh hoa phượng chúng ta phải làm gì?

- Nhắc nhở HS có tình cảm yêu mái trường, thầy

- HS ghi nhớ.

cô, bạn bè. HS có ý thức bảo vệ môi trường.
GV dặn dò – Nhận xét tiết học.

- HS chú ý nghe.

23


Âm nhạc
Tiết 9: HỌC HÁT BÀI: NHỮNG BÔNG HOA NHỮNG BÀI CA
Nhạc và lời: Hoàng Long
I. MỤC TIÊU:
24


- HS biết hát theo giai điệu và lời ca bài Những bông hoa những bài ca.
- HS biết tác giả của bài hát là nhạc sĩ Hoàng Long.
- HS biết hát kết hợp gõ đệm theo nhịp, phách bài hát.
- Giáo dục HS thêm yêu mến mái trường và các thầy cô giáo.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN:
- Đàn organ
- Thanh phách.
- Máy chiếu.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ: GV đàn 1 nét giai điệu bất kì, yêu cầu HS nghe và đoán
nét giai điệu đó có trong bài hát nào? Bài hát do nhạc sĩ nào sáng tác? (Bài

hát Con chim hay hót – Nhạc: Phan Huỳnh Điều, Lời theo đồng dao).
GV nhận xét – tuyên dương.
2. Bài mới:
Hoạt động của GV
- GV giới thiệu bài hát.

Hoạt động của HS

GV đưa 2 bức ảnh lên màn hình:

- HS quan sát.

+ Các em quan sát được hình ảnh gì trong 2

- HS trả lời.

bức ảnh? Những hình ảnh đó gợi cho e liên tưởng
tới ngày lễ nào trong năm? (Hình ảnh các bạn
tặng hoa cô giáo. Liên tưởng tới ngày 20/11Ngày nhà giáo Việt Nam).
GV nhận xét, ghi đầu bài.

- HS chú ý lắng nghe.

GV đưa lên màn hình hình ảnh nhạc sĩ Hoàng

- HS quan sát và chú ý

Long và giới thiệu 1 số nét về nhạc sĩ.

nghe.

- GV đưa lên màn hình bản nhạc bài “Những

- HS chú ý lắng nghe.

bông hoa những bài ca” và hát mẫu bài hát.
HS nêu cảm nhận về bài hát:
25