Phân tích các nhân tố tác động đến giá cổ phiếu của các công ty ngành xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán việt nam

B GIÁOăD C - ÀOăT O
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG
---oOo---

KHOÁăLU N T T NGHI P

TÀI:
PHỂNăTệCHăCÁCăNHỂNăT TÁCă NG
NăGIÁăC PHI U C AăCÁCăCỌNGăTYă
NGÀNHăXỂYăD NGăNIểMăY TăTRểNăTH
TR
NG CH NGăKHOÁNăVI T NAM

SINHăVIểNăTH C HI N : BỐIăBệCHăNG C
MÃăSINHăVIểNă

: A20679

CHUYểNăNGÀNHă

: TÀIăCHệNHă

HÀăN I - 2016


TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KINH T - QU NăLụ
---oOo---

KHOÁăLU N T T NGHI P
TÀI:
PHỂNăTệCHăCÁCăNHỂNăT TÁCă NG
NăGIÁăC PHI U C AăCÁCăCỌNGăTYă
NGÀNHăXỂYăD NGăNIểMăY TăTRểNăTH
TR
NG CH NGăKHOÁNăVI T NAM

Giáoăviênăh

ng d n

: Th.S Nguy n Th Tuy t

Sinhăviênăth c hi n

: BùiăBíchăNg c

Mƣăsinhăviênă

: A20679

ChuyênăngƠnhă

: TƠiăChínhă

HÀăN I - 2016

Thang Long University Libraty


L IC M

N

Trong su t quá trình th c hi n nghiên c u và hoàn thành Khoá lu n t t nghi p
này, em đư nh n đ c s giúp đ và đ ng viên t nhi u phía.
L i đ u tiên, em xin bày t lòng bi t năđ n gi ng viên h ng d n c a em – Cô
Nguy n Th Tuy t đư luôn t n tình giúpăđ ,ăh ng d n em trong th i gian th c hi n
Khoá lu n và t o m i đi u ki n đ hoàn thành t t bài Khoá lu n t t nghi p này.
Ti p đ n em xin g i l i c m n sâu s c nh t đ n các Th y, Cô giáo đang gi ng
d y t i tr ng i h c Th ng Long. B n n m h c t p t i tr ng, em không ch đ c
truy n d y nh ng ki n th c n n t ng v Kinh t , Tài chính, mà còn đ

c truy n ni m

đam mê và nhi t huy t c ng hi n, t đó em m i có th hoàn thành đ
c u Khoá lu n này.

c đ tài nghiên

Xin c m n nh ng ng

i b n c a em, nh ng ng

i luôn bên c nh đ ng viên và

ng h tinh th n em trong th i gian th c hi n Khoá lu n.
L i cu i cùng, con xin g i l i tri ân chân thành nh tăđ n M - ng

i có công sinh

thành,ăd ng d c con khôn l n, đư t o m i đi u ki n v t ch t c ng nh tinh th n, luôn
ng h và đ ng viên con v t qua khó kh n, là đi m t a v ng ch c cho con an tâm
h c t p đ n ngày hôm nay.
M t l n n a, em xin c m n Th y, Cô, gia đình và nh ngăng

i b n thân thi t đư

luôn bên c nh ng h , khích l đ ng viên trong su t quá trình nghiên c u và th c hi n
Khoá lu n t t nghi p này.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày 26 tháng 03 n m 2016
Sinh viên

BùiăBíchăNg c


L IăCAMă OAN
Em xin cam đoan đ tài khoá lu n “Phân tích các nhân t tác đ ng đ n giá c
phi u c a các công ty ngành Xây d ng niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam”
là công trình nghiên c u do b n thân em th c hi n, v i s h ng d n c a gi ng viên
Nguy n Th Tuy t. Các n i dung và k t qu nghiên c u trong bài khoá lu n này là

trung th c và ch a t ng đ c ai công b trong b t k công trình nghiên c u nào khác.
Các d li u thông tin s d ng trong bài Khoá lu n đ c tác gi thu th p t các ngu n
đ c trình bày ph n tài li u tham kh o. Ngoài ra, trong bài Khoá lu n còn s d ng
m t s nh n xét, đánh giá c a m t s tác gi khác, tác gi đ u có ghi ngu n sau m i
trích d n.
M t l n n a, em xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a riêng em. Em
xin ch u hoàn toàn trách nhi m v l i cam đoan này!
Sinhăviên th c hi n

BùiăBíchăNg c

Thang Long University Libraty


M CL C
CH

NGă1. M

U..................................................................................................1

1.1. Tínhăc p thi t c aăđ tƠi .........................................................................................1
1.2. Cơuăh iănghiênăc u .................................................................................................2
1.3. M cătiêuănghiênăc u ...............................................................................................2
iăt

1.4.

ngăvƠăph măviănghiênăc u .........................................................................3

it

1.4.1.

ng nghiên c u ............................................................................................3

1.4.2. Ph m vi nghiên c u ...............................................................................................3
1.5. Ph

ngăphápănghiênăc u .......................................................................................3

1.6. K t c uăđ tƠi ...........................................................................................................3
CH
T

NGă2. T NGăQUANăLụăTHUY T V GIÁăC
NHăH

NGă

2.1. T ng quan th tr

NăGIÁăC

PHI U ..................................................................5

ng ch ngăkhoán ......................................................................5

2.1.1. Khái ni m và phân lo i th tr
2.1.2. Vai trò c a th tr

ng ch ng khoán ...................................................5

ng ch ng khoán ......................................................................6

2.1.3. Nguyên t c ho t đ ng c a th tr
2.1.4. Các ch th tham gia th tr
2.1.5. Hàng hoá trên th tr

ng ch ng khoán ..............................................7

ng ch ng khoán ......................................................8

ng ch ng khoán .................................................................9

2.1.5.1. M t s lo i ch ngăkhoánătrênăth tr
2.1.5.2.

PHI UăVÀăCÁCăNHỂNă

ng ch ngăkhoán ....................................10

cătr ngăc aăcácăch ngăkhoán ........................................................................11

2.2. T ng quan c phi uăth

ng .................................................................................12

2.2.1. Khái ni m c phi u th

ng ..................................................................................12

2.2.2. Nh ng v n đ chung v giá c phi u ...................................................................13
2.3. Cácănhơnăt

nhăh

ngăđ năgiáăc phi u ...........................................................16

2.3.1. Các nhân t n i sinh ............................................................................................16
2.3.1.1. Hi u qu tàiăchính .............................................................................................17
2.3.1.2. Kh n ngăthanhătoánăng n h n..........................................................................19
2.3.1.3. Quyămôăcôngăty................................................................................................20
2.3.1.4. C ăc u s h u v n ............................................................................................21
2.3.1.5. Chínhăsáchăc t c ..............................................................................................23
2.3.1.6. T ngătr

ng th ph n ........................................................................................24


2.3.2. Các nhân t ngo i sinh ........................................................................................25
2.3.2.1. L măphát ...........................................................................................................25
2.3.2.2. T ngătr

ng GDP .............................................................................................27

2.4. Khungănghiênăc u .................................................................................................28
CH

NGă3. PH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U .......................................................31

3.1. Quyătrìnhănghiênăc u. ..........................................................................................31
3.2. Ph

ngăphápăthuăth p s li uăvƠăx lỦăs li u ...................................................33

3.2.1. Ph

ng pháp thu th p s li u ..............................................................................33

3.2.2. Ph

ng pháp x lý s li u ...................................................................................34

3.2.2.1. Ki măđ nhăđaăc ng tuy n ..................................................................................34
3.2.2.2. Ki măđ nh t t

ngăquan ..................................................................................34

3.2.2.3. Phânătíchăth ngăkêămôăt ..................................................................................34
3.2.2.4. Phânătíchăh s t

ngăquan ...............................................................................35

3.2.2.5. Phânătíchăh i quy tuy nătính .............................................................................35
3.3. Cácăbi nănghiênăc uăvƠăđoăl

ngăcácăbi nănghiênăc u .....................................36

3.3.1. Mô hình nghiên c u .............................................................................................36
3.3.2. Các bi n và gi thi t nghiên c u .........................................................................37
3.3.2.1. Bi n ph thu c ..................................................................................................37
3.3.2.2. Bi năđ c l p ......................................................................................................37
CH
NGă 4. TH C TR NGă GIÁă C PHI Uă VÀă CÁCă NHỂNă T
NH
H
NGă
Nă GIÁă C PHI U C Aă CÁCă CỌNGă TYă NGÀNHă XỂYă D NG
NIểMăY TăTRểNăTH TR
4.1.

NG CH NGăKHOÁNăVI T NAM ......................41

căđi măngƠnhăXơyăd ng ...................................................................................41

4.2. Th c tr ngăgiáăc phi u c aăcácăcôngătyăc ph năngƠnhăXơyăd ngăđ
y tătrênăth tr

căniêmă

ng ch ngăkhoánăVi t Nam...............................................................42

4.3. Th c tr ngă cácă nhơnă t tácă đ ngă đ nă giáă c phi u c aă côngă tyă ngƠnhă Xơyă
d ngăniêmăy tătrênăth tr

ng ch ngăkhoánăVi t Nam ...........................................47

4.3.1. Kh n ng sinh l i .................................................................................................47
4.3.1.1. T su t sinh l iătrênăt ngătàiăs n (ROA) ...........................................................48
4.3.1.2. T su t sinh l iătrênăv n ch s h u (ROE) .....................................................51
4.3.1.3. T su t sinh l iătrênădoanhăthuă(ROS) .............................................................53

Thang Long University Libraty


4.3.2. Kh n ng thanh toán ng n h n ...........................................................................55
4.3.3. Quy mô công ty (SIZE) ........................................................................................58
4.3.4. C c u s h u v n (STATE OWNER) .................................................................60
4.3.5. C t c (DIVIDEND) ............................................................................................61
4.3.6. T ng tr

ng doanh thu (GROWTH) ....................................................................63

4.3.7. T ng tr

ng GDP ................................................................................................66

4.3.8. L m phát ..............................................................................................................68
CH

NGă5. N I DUNG K T QU NGHIểNăC U .............................................71

5.1. Th ngăkêămôăt m uănghiênăc u .........................................................................71
5.2. K t qu ki m tra d li u ......................................................................................75
5.2.1. Ki m đ nh đa c ng tuy n .....................................................................................75
5.2.2. Ki m đ nh t t
5.3. Phơnătíchăh s t

ng quan .....................................................................................76
ngăquanăPearsonă(r) .............................................................77

5.4. Phơnătíchăh i quy tuy nătính ................................................................................79
5.4.1. ánh giá đ phù h p c a mô hình ......................................................................79
5.4.2. Ki m đ nh đ phù h p c a mô hình .....................................................................80
5.4.3. Ki m đ nh các nhân t tác đ ng ..........................................................................80
5.5. K t qu c aămôăhình .............................................................................................82
5.5.1. Các nhân t có tác đ ng cùng chi u ....................................................................82
5.5.2. Các nhân t có tác đ ng ng

c chi u .................................................................84

5.6. i u ch nhămôăhình ...............................................................................................85
CH

NGă6. K T LU NăVÀăM T S

KI N NGH .............................................88

6.1. Tómăt t k t qu nghiênăc u .................................................................................88
6.2. M t s h n ch c aăđ tƠiănghiênăc u .................................................................88
6.3. M t s ki n ngh ....................................................................................................89
6.3.1.

i v i doanh nghi p ..........................................................................................89

6.3.2.

i v i Nhà n

c, Chính ph ..............................................................................90

PH L C
TÀIăLI U THAM KH O


DANH M C B NG BI U,ă

TH ,ăS ă

B ng 2.1. M t s nghiênăc u v kh n ngăsinhăl i. ......................................................18
B ng 2.2. M t s nghiênăc u v kh n ngăthanhătoán. .................................................19
B ng 2.3. M t s nghiênăc u v quyămôăcôngăty. .........................................................20
B ng 2.4. M t s nghiênăc u v t l s h u v nănhàăn

c .........................................22

B ng 2.5. M t s nghiênăc u v chínhăsáchăc t c .......................................................23
B ng 2.6. M t s nghiênăc u v t ngătr

ng th ph n. .................................................24

B ng 2.7. B ng t ng h păcácăbi năvàăgi thi t m iăt

ng quan v iăgiáăc phi u ...........29

B ng 4.1. Th ngăkêăgiáătrungăbìnhăn mă2010ă– 2014 c aăngànhăXâyăd ng. ................42
B ngă4.2.ăNhómăgiáăc phi uăngànhăXâyăd ng t 2010 – 2014 ...................................42

B ng 4.3. T su t sinh l iă trungă bìnhă c aă cácă côngă tyă ngànhă Xâyă d ngă ă giaiă đo n
2010 – 2014...................................................................................................................48
B ng 4.4. Th ngăkêăROAăc aăcácăcôngătyăngànhăXâyăd ng t n mă2010ă- 2014 ........49
B ng 4.5. Th ngăkêăROEăc aăcácăcôngătyăngànhăXâyăd ng t n mă2010ă- 2014 ........51
B ng 4.6. Th ngăkêăROSăc aăcácăcôngătyăngành Xâyăd ng t n mă2010ă– 2014 ........53
B ng 4.7. Th ngăkêăkh n ngăthanhătoánăng n h nătrungăbìnhăn mă2010ă- 2014.........55
B ng 4.8. Th ngăkêăt s thanhătoánăng n h nă(CR)ătheoănhómă2010ă- 2014 ..............56
B ng 4.9. Th ngăkêăquyămôăcôngătyătheoănhómăgiaiăđo n 2010 - 2014 .......................58
B ng 4.10. Th ngăkêăc ăc u s h u v n c aăcácăcôngătyăngànhăXâyăd ng..................60
B ng 4.11. Th ngăkêăt l chi tr c t cătheoănhómăgiaiăđo n 2010 - 2014 .................61
B ng 4.12. Th ngă kêă t ngă tr

ngă doanhă thuă theoă nhómă c aă cácă côngă tyă ngànhă Xâyă

d ngăgiaiăđo n 2010 - 2014 ...........................................................................................63
B ng 4.13. T căđ t ngătr

ng GDP Vi tăNamăhàngăn măgiaiăđo n 2010 - 2014 ...........66

B ng 4.14. Th ngăkêăch s l măphátăc a Vi tăNamăgiaiăđo n 2010 - 2014 .................68
B ng 5.1. K t qu th ngăkêămôăt .................................................................................71
B ng 5.2. K t qu ki măđ nhăđaăc ng tuy n..................................................................76
B ng 5.3. K t qu ki măđ nh t t
B ng 5.4. Ma tr n h s t

ngăquan..................................................................76

ngăquanăPearson ................................................................77

B ng 5.5. K t qu đánhăgiáăđ phùăh p c aămôăhìnhăv i bi n ph thu c LN.PRICE ......79

B ng 5.6. K t qu ki măđ nh s phùăh p c aămôăhìnhăv i bi n ph thu c LN.PRICE ....80
B ng 5.7. K t qu phânătíchăh i quy v i bi n ph thu călàăLN.Price ...........................81
B ng 5.8. K t qu cácănhânăt tácăđ ngăđ năgiáăc phi uăthôngăquaăphânătíchăh i quy......85

Thang Long University Libraty


B ng 5.9. K t qu phânătíchăh iăquyămôăhìnhăđi u ch nh v i bi n ph thu c Price .....86
Bi uăđ 4.1. T tr ngăcácănhómăgiáăc phi uătheoăn mă2010ă- 2014 ...........................43
Bi uăđ 4.2. T tr ngăcácănhómătheoăch tiêuăROAăgiaiăđo n 2010 - 2014 ..................49
Bi uăđ 4.3. T tr ngăcácănhómătheoăch tiêuăROEăgiaiăđo n 2010 - 2014 ..................51
Bi uăđ 4.4. T tr ngăcácănhómătheoăch tiêuăROSăgiaiăđo n 2010 - 2014 ..................54
Bi uăđ 4.5.ăGiáăc phi uătrungăbìnhăvàăt s CRătrungăbìnhăquaăcácăn măc aăcácăcôngă
tyăngànhăXâyăd ng ........................................................................................................57
Bi uăđ 4.6. T tr ngăcácănhómătheoăquyămôăcôngătyăn mă2010ă- 2014 ......................58
Bi uăđ 4.7. T tr ngăcácănhómătheoăt l chi tr c t căn mă2010ă- 2014 ..................62
Bi uăđ 4.8. T tr ngăcácănhómătheoăm căt ngătr

ngădoanhăthuăn mă2010ă- 2014 .......64

Bi uă đ 4.9.ă Giáă c phi uă trungă bìnhă cácă côngă tyă ngànhă Xâyă d ngă vàă t că đ t ngă
tr ng GDP Vi tăNamăgiaiăđo n 2010 - 2014...............................................................68
Bi uăđ 4.10.ăGiáăc phi uătrungăbìnhăcácăcôngătyăngànhăXâyăd ngăvàăt l l măphátă
Vi tăNamăgiaiăđo n 2010 - 2014 ...................................................................................69
Hìnhă4.1.ăM căđ ph c h iăngànhăXâyăd ngătrênăth gi i............................................47
Hìnhă4.2.ăăS ăđ bi u di n t căđ t ngătr

ngăGDPăhàngăn măc a Vi t Nam .............66

DANH M C VI T T T
KỦ hi u vi t t t

Tênăđ y đ

B S

B t đ ng s n

BV

Giá tr s sách

CP

C phi u

CPI

Ch s giá tiêu dùng

CTCP

Công ty c ph n

EPS

Thu nh p trên m t c phi u

GDCK

Giao d ch ch ngăkhoán

GDP

T ng s n ph m qu c n i

HNX

Sàn giao d ch ch ng khoán Hà N i

HOSE

Sàn giao d ch ch ng khoán TP H Chí Minh

HVTC

H c vi n Tài Chính

IPO

Phát hành CP l năđ u ra công chúng

PPP

Public Private Partnership - H p tác công t

PPI

Ch s giá s n xu t

SMI

Ch s giá th tr

TTCK

Th tr

TTS

T ng tài s n

ng Malaysia

ng ch ng khoán

Thang Long University Libraty


CH

NGă1.

M

U

1.1. Tínhăc p thi t c aăđ tƠiă
NgànhăXâyăd ng đangălàăm t ngànhăđ

căđánhăgiáăcóănhi u ti măn ngăphátătri n.

Do s ph c h i nhanh sau th i k kh ng ho ng,ăchâuăÁăđưătr thànhăchâuăl căcóăgiáătr
xâyă d ng cao nh t th gi i – chi m 44% t ngă giáă tr toànă c uă n mă 2013.ă Trongă đóă
Trung Qu că(1,78ănghìnăt USD), Nh t B n (742 t USD)ăvàă nă
(427 t USD)ălàă
3 qu căgiaăcóăgiáătr xâyăd ng cao nh t trong khu v c.ăXétăv t căđ t ngătr ng, Vi t
Namă cătínhăcóăt căđ t ngătr ngăđ t 6,8%, cao th 3 trong khu v căđ ng sau Trung
Qu că(7,3%)ăvàă nă
(7%). V dàiăh n t iăn mă2025,ăt ch c Oxford Economics d
đoánăcácăn c m i n iăvàăđangăphátătri n s chi măh nă60%ăt ngăgiáătr xâyăd ngătrênă
th gi i.
Trong th i k đ i m iăcôngăngh vàăh i nh p kinh t qu c t ,ămôiătr

ng ho t

đ ng kinh doanh c aăcácădoanhănghi pătrongăn căcóănhi uăthayăđ i to l n,ăđ c bi tălàă
cácădoanhănghi păngànhăXâyăd ng.ăVíăd nh ăVi t Nam đưăvà đangăđàmăphán,ăkýăk t
6 Hi păđ nhăth ngăm i t do (FTAs),ăđi uă nàyăs đ y m nh ngu n v năđ uăt ătr c
ti pă n că ngoàiă (FDI)ă vàă thúcă đ y s phátă tri n c aă ngànhă xâyă d ngă côngă nghi p;
khungăphápălýăchoăhìnhăth c đ uăt ăh pătácăcôngăt ă(PPP) ngàyăcàngăđ c c i thi n
h n,ăt oăđi u ki năthuăhútăv năđ u t ăcáănhânăvàoăcácăl nhăv căđ uăt ăcông, phátătri n
h t ngăgiaoăthôngăv n t iăvàăcácăd ánăh t ngăđi n;ăhayălàăs điălênăc aăphânăkhúcă
xâyăd ngădânăd ng nh chínhăsáchăkíchăc u, s aăđ i Lu tăNhàă 2014,ălàmăchoătìnhă
hìnhăth tr ng B tăđ ng s n m d n;…ăNh ng s thayăđ i to l n v môiătr ng kinh
doanhăcóăth đ ng th i t oăraă cácăc ăh iă vàă tháchăth căchoăcácă doanhănghi păngànhă
Xâyăd ng. Vàătháchăth c l n nh tăchínhălàăs c nh tranh gay g t c a n n kinh t th
tr ngă trongă đàă m c a h i nh p, v iă cácă đ i th m nhă h nă v v n, v côngă ngh ,
khônăngoanăh nătrongăvi c s d ng v n,ăcáchăth c qu nălýăđ t i thi u chi phíăvàăgiáă

thành.
Choăđ n nay, sau h n 15ăn măho tăđ ng, cùngăv i s phátătri n c a n n kinh t
th tr ng, th tr ng ch ng khoánă non tr c a Vi tă Namă đangă t ngă b că phátă huyă
ch căn ngăc aămình,ătr thànhăm tăkênhăhuyăđ ng v năn ngăđ ng, hi u qu trong vi c
thúcă đ yă hìnhă thànhă v nă vàă duyă trìă t ngă tr ng kinh t c viă môă vàă v ă mô.ă Choă đ n
n mă2020,ătheoăph ngăh ng đ xu t táiăc uătrúc th tr ng, Chínhăph ph năđ uăđ aă
th tr ng ch ng khoánă tr thànhă kênhă d n v nă trungă vàă dàiă h n b n v ng, ch y u
c a n n kinh t . Tuyănhiên,ăs bi năđ ng v giáăc phi u c aăcácăcôngătyăniêmăy tăcóă
nhăh

ng r t l năđ n s phátătri n b n v ng c a th tr

ngănày.ăB iăvì,ăgiáăc phi u

khôngăch ph năánhătìnhăhìnhăkinhădoanhăc a doanh nghi pămàăcònăph n chi u nh ng
v nă đ c ă b n c a n n kinh t v ă mô.ă âyă làă m tă đ iă l ngă màă ng iă taă khôngă th
1


nh năđ nh m tăcáchăch c ch n m cădùăthôngătinăv năđ

c ti p nh n m tăcáchănhanhă

chóng.ăChoănên,ăgiáăc phi uălàăm t v năđ nh y c măđ
quanătâm.

c xưăh iăvàănhi uănhàăđ uăt ă

Nh n th căđ c v năđ này,ătácăgi t đ tăraăcâuăh i:ă―T i sao l iăcóăs lênăxu ng
c aăgiáăc phi u? Nh ngănhânăt nàoăđưătácăđ ngăđ n giáăc phi u? M căđ tácăđ ng

nh ăth nào? Doanh nghi păcóăth làmăgìăđ làmăgi măcácătácăđ ngătiêuăc căđ năgiáă
c a c phi u?‖. âyălàănh ng câuăh i l năvàăkhôngăd tr l iăđ i v iăcácădoanhănghi p
trongăngànhăXâyăd ng.
Xu tă phátă t t m quan tr ng c a bi n đ ngă giáă c phi u c ngă nh ă s c p thi t
c a vi cătìmăhi uăcácănhânăt tácăđ ngăđ n giáăc phi u c aăcácădoanhănghi p trong
ngànhăXâyăd ng, tácăgi đưăl a ch n đ tài ắPhơnătíchăcácănhơnăt tácăđ ngăđ n giáă
c phi uăth ng c aăcácăcôngătyăngƠnhăXơyăd ng niêmăy tătrênăth tr
khoánăVi tăNam” đ nghiênăc u.

ng ch ng

1.2. Cơuăh iănghiênăc u
Bàiănghiênăc u s đ

c th c hi n nh m tr l iăcácăv năđ sau:

- Giáăc phi uălàăgì?
- Nh ngănhânăt nàoătácăđ ngăđ năgiáăc phi u c aăcácăcôngătyăc ph năngànhă
Xâyăd ngăniêmăy t trênăth tr
- Cácăth

căđoăm căđ

ng ch ngăkhoánăVi t Nam?
nhăh

ng c aăcácănhânăt trên?

- Cácăcôngăty cóăth làmăgìăđ làmăgi măcácătácăđ ngătiêuăc căđ năgiáăc phi u?

1.3. M cătiêuănghiênăc u
T ng h p nh ngăc ăs lýălu n v giáăc phi u,ăcácănhânăt tácăđ ngăđ năgiáăc
phi u c a cácăcôngătyăc ph năngànhăXâyăd ngăniêmăy tătrênăth tr ng ch ngăkhoánă
Vi t Nam.
D aătrênăcácăs li u th c t thu th păđ căđ xemăxét,ăđánhăgiá th c tr ng giáăc
phi u,ăđ ng th iăphânătíchăcácănhânăt tácăđ ngăđ n giáăc phi u c aăcác côngătyăc
ph năngànhăXâyăd ngăniêmăy tătrênăth tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam, xâyăd ngămôă
hình, ki măđ nh s phùăh p c aămôăhình nghiênăc u vàăxácăđ nh m căđ
c a cácănhânăt t i giáăc phi u c aăcácăcôngăty.

nhăh

ng

T đóăđ aăra m t s ki n ngh choăcácăcôngătyăc ph năngànhăXâyăd ngăniêmăy t
trênăth tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam nh m gi m thi uăcácătácăđ ngătiêuăc căđ năgiáă
c phi u c aăcácăcôngăty.

2

Thang Long University Libraty


iăt

1.4.

ngăvƠăph măviănghiênăc u

it

1.4.1.

iă t

ng nghiên c u
ngă nghiênă c u c aă đ tàiă làă th giá c a c phi u th

ng vàă cácă nhână t

nhăh ng t iăgiáăc phi u th ng c aăcácăcôngătyăc ph năngànhăXâyăd ngăniêmăy t
trênăth tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam.

1.4.2. Ph m vi nghiên c u
Ph mă viă nghiênă c uă làă 83 côngă tyă c ph nă ngànhă Xâyă d ngă niêmă y tă trênă th
tr

ng ch ngăkhoánăVi tăNamătrongăgiaiăđo nă2010ăđ n 2014.

1.5. Ph
Ph

ngăphápănghiênăc u
ng pháp đ nh tính:

Qua vi c thu th păthôngătin d aătrênăcácănghiênăc u l ch s vàăh th ngăcácăc ăs
lýăthuy tăđ nh n di năcácănhânăt nhăh ngăđ năgiáăc phi u,ăsoăsánhăđ phânătích,ă
đánhăgiáăth c tr ng giáăc phi u c aă cácăcôngătyăc ph năngànhă Xâyă d ngăniêmă y t
trênăth tr ng ch ngăkhoánăVi t Nam.
Ph

ng pháp đ nh l

S d ng cácăph

ng:

ngăphápăth ngăkêămôăt đ đ aăraănh ngăđ cătínhăc ăb n c a

cácăd li uăđưăthuăth păđ c. S d ng ph n m m IBM SPSS Statistics 22 đ xácăđ nh
h s h i quy. Trênăc ăs đóăxâyăd ngămôăhìnhăcácănhânăt tácăđ ngăđ n giáăc phi u.
T đó,ăki măđ nh s tácăđ ng c aăcácănhânăt đ n giáăc phi u c a cácăcôngătyăc ph n
trên.ăKhiăquáătrìnhăki măđ nhăhoànăt t, ti năhànhăphânătíchăk t qu vàăđ aăraăm t s
ki n ngh phùăh p v i hi n tr ng c aăngànhăXâyăd ng.
Ngu n d li u đ

c s d ng trongăkhóaălu n g m:

D li u th c p thu th pă đ c t báoă cáoă tàiă chính ki mă toán trong giaiă đo n
2010 – 2014 c a 83ăcôngătyăc ph năngànhăXâyăd ngăđ căniêmăy tătrênăth tr ng
ch ngăkhoánăVi tăNamăvàăcácăs li u th ngăkêăngànhăXâyăd ng.
- Ngu n d li uăs ăc păđ
côngăb .

c thu th păquaăcácăgiáoătrìnhăvàănghiênăc uăđưăđ

c

1.6. K t c uăđ tƠi
N i dung khóaălu năđ

căchiaălàmă6 ch

ngănh ăsau:

Ch ng 1. M đ u:
aă raă cáiă nhìnă t ngă quátă nh t v ngànhă Xâyă d ng trong
n n kinh t Vi t Nam hi n nay, t đó đ aăraătínhăc p thi t c aăđ tàiănghiênăc u,ăđ ng
th iănêuăkháiăquátăcáchăth căđ nghiênăc uăđ tài.

3


Ch ng 2. T ng quan lý thuy t v giá c phi u và các nhân t nh h ng đ n
giá c phi u :
aă raă cácă c ă s lýă lu n,ă cácă lýă thuy t,ă nghiênă c u v giáă c phi u
th ngăvàăcácănhânăt tácăđ ngăđ năgiáăc phi u c a doanh nghi p.
ch

Ch ng 3. Ph ng pháp nghiên c u: D aătrênăc ăs lýăthuy t,ăănghiênăc u
ngă2,ătrìnhăbàyăc th quyăcáchăđ c ti năhànhăđ nghiênăc u v đ tàiătrongăth c ti n.

Ch ng 4: Th c tr ng giá c phi u và các nhân t nh h ng đ n giá c
phi u c a các công ty ngành xây d ng niêm y t trên th tr ng ch ng khoán Vi t
Nam: Nêuălênăcácăđ căđi m c aăngànhăXâyăd ng, th c tr ngăgiáăc phi u vàăcácănhână
t tácăđ ngăđ năgiáăc phi u c aăcácăcôngătyăngànhăXâyăd ngăniêmăy tătrênăth tr

ng

ch ngăkhoánăVi t Nam.

Ch ng 5: N i dung k t qu nghiên c u: D aătrênăcácăs li u th ngăkêăth c t
thu th păđ c,ătácăgi đ aăraăcácăđánhăgiá,ăphânătích,ăki măđ nh s đúngăđ n c aămôă
hìnhăđ căxâyăd ng. T đó,ăđ aăraăk t qu nghiênăc uăvàăgi iăthíchămôăhìnhăcácănhână
t tácăđ ng.
Ch ng 6: K t lu n và m t s ki n ngh : T nh ng n i dung k t qu nghiênă
c uă thuă đ c t ch ngă 5,ă tácă gi đ aă raă m t s gi iă pháp,ă ki n ngh v ho tă đ ng,
cáchăth c qu nălýănh m gi m thi uăcácătácăđ ngătiêuăc c,ăgiaăt ngăcácătácăđ ngătíchă
c c c aăcácănhânăt đ năgiáăc phi u c aăcácăcôngătyăc ph năngànhăXâyăd ng.

4

Thang Long University Libraty


CH

NGă2.

T NGăQUANăLụăTHUY T V GIÁăC PHI U VÀăCÁCă
NHỂNăT
NHăH
NGă NăGIÁăC PHI U
2.1. T ng quan th tr

ng ch ngăkhoán

2.1.1. Khái ni m và phân lo i th tr
Trongăgiáoătrình Th tr

ng ch ng khoán

ng ch ngăkhoán do th y Ph măV năHùng ch biên (

h căTh ngăLong)ăcóăvi t:ă―Th tr ng ch ngă khoán làăm t b ph n c a th tr
v n màăt iăđó cácăch ngăkhoánăđ căphátăhành,ătraoăđ iăvàămuaăbán.‖

i
ng

Cùngă v i s phátă tri n c a n n kinh t , nhu c uă tíchă lu trongă xưă h iă khôngă
ng ngăt ngălênăvàăngàyăcàngătr nênăphongăphúăđa d ngăh n, trong xưăh i xu t hi n
ng i c n v n cho m c đíchătiêuădùngăho căđ uăt ,ăđ ng th i l iăcóăng iăkhácăcóăv n
nhànăr i t m th i mu n cho vay l yălưi.ăKhiăcungăvàăc u v v năkhôngăng ngăt ngălên,ă
hình vay và cho vay tr c ti p trênăquanăh cáănhân khôngăcònăđápă ngăđ c n a,ăđòiă
h i ph iăcóăm t th tr ngăchoăcungăvàăc u v n g pănhau,ăđápă ng nhu c uătàiăchínhă
c a nhau.ă i uăđó,ăd năđ n s raăđ i c a th tr ng tàiăchính. Th tr ng ch ngăkhoánă
làăm t b ph n c a th tr ngătàiăchính, giao d chăcácălo iăcôngăc tàiăchínhătrênăth
tr ng v nă vàă th tr ng ti n t .ă Tuyă nhiên,ă th tr ng ch ngă khoánă l i mang nhi u
đ cătr ngăc a th tr ng v năh n,ăb iăvìănóăth ng ch giao d chămuaăbánăcácăcôngăc
tàiăchính trungăvàădàiăh n.ăChoănênătaănóiăho tăđ ng c a th tr ngănàyălà huyăđ ng
nh ng ngu n v n ti t ki m nh r iărácătrongăxưăh i t pătrungăthànhăngu n v nătàiătr
dàiăh năchoăcácădoanhănghi p, t ch c kinh t vàănhàăn căđ phátătri n s n xu t,ăt ngă
tr ng kinh t hayăchoăcácăd ánăđ u t .
C năc vàoăcác tínhăch tăkhácănhauăc a th tr
cácăcáchăphânălo i th tr ngăkhácănhau.

ng ch ngăkhoánămàăng

C n c vào tính ch t luân chuy n ngu n v n, th tr

ng ch ngăkhoánăđ

iătaăcóă
c chia

thànhăth tr ngăs ăc pă(Primaryămarket)ăvàăth tr ng th c p (Second market). Th
tr ngăs ăc pălàăth tr ngămuaăbánăcácăch ngăkhoánăm iăphátăhành.ăThôngăquaăth
tr ngă này,ă quyă môă v n c aă đ nă v phátă hànhă vàă c a n n kinh t s giaă t ng.ă Th
tr ng th c pălàăn iăgiaoăd chăcácăch ngăkhoánăđưăđ căphátăhànhătrênăth tr ngăs ă
c p.
C n c vào tính ch t t ch c ho t đ ng, th tr ng ch ngăkhoánăđ căchiaăthànhă
th tr ng giao d ch t pătrungăvàăth tr ng giao d ch phi t p trung (Th tr ng OTC).
Th tr ng giao d ch t pă trungă làă th tr ng giao d ch c aă cácă ch ngă khoánă đưă tho
mưnănh ngătiêuăchu năxácăđ nhăvàăđ c di n ra t i m tăđ aăđi m c th (S giao d ch
5


ch ngă khoán),ă v iă cácă nguyênă t că vàă ph

ngă phápă giaoă d ch nh tă đ nh.ă Cònă đ i v i

cácăch ngăkhoánăch aăđ đi u ki n giao d chătrênăth tr ng t p trung, t n t i m t th
tr ngă đ chúngă giaoă d ch, th tr ng phi t p trung,ă thôngă quaă h th ngă đi n tho i
ho cămáyătínhăđưăn i m ng gi aăcácăthànhăviên.
tr

N u c n c vào đ i t ng giao d ch trên th tr ng thìă cóă th phână lo i th
ng ch ngăkhoánăthànhăcácăth tr ng: Th tr ng c phi u, th tr ngătráiăphi u,

th tr ngă cácă côngă c ch ngă khoánă pháiă sinh.ă Trongă đó,ă th tr ng c phi uă làă th

tr ng giao d chă vàă muaă bán cácă lo i c phi u, bao g m c phi u ph thôngă vàă c
phi uă uăđưi.ăTh tr

ngătráiăphi uălàăth tr

ng giao d chăvàămuaăbánăcácătráiăphi uăđưă

đ căphátăhành,ăbaoăg măcácătráiăphi uăcôngăty,ătráiăphi uăđ uăt ăvàătráiăphi uăChínhă
ph . Th tr ngă cácă côngă c ch ngă khoánă pháiă sinhă làă th tr ngă phátă hành,ă muaă điă
bánăl iăcácăch ng t tàiăchínhăkhácănh ăh p đ ng quy n ch n, ch ng quy n, …
Ngoàiăra,ăcònăcóăth c n c vào ph ng th c giao d ch đ chia th tr
khoánăthànhăth tr ngăgiaoăngayăvàăth tr ng k h n.

2.1.2. Vai trò c a th tr

ng ch ng

ng ch ng khoán

D aătrênăth c t phátătri n kinh t
cácăqu căgiaătrên th gi iăđưăkh ngăđ nh vai
tròăquanătr ng c a th tr ng ch ngăkhoánătrongăvi căphátătri n kinh t :
u tiên, th tr ng ch ngăkhoánăt pătrungăvƠătíchăt v năchoăđ năv phátă
hƠnhă vƠă choă n n kinh t : âyă làă ch că n ngă quană tr ng nh t c a th tr ng ch ng
khoánăvàăđ c bi u hi nărõănét,ăc th .ăThôngăquaăhànhăviăphátăhành,ăcácăkho n ti n
nhànăr i, nh l , r iă rácătrongăn n kinh t s đ căhuyă đ ng,ă đ aăvàoăho tă đ ng s n
xu tăkinhădoanhăvàăgópăph n m r ng s n xu tăxưăh i.
Th hai, th tr

ng ch ngăkhoán t o l păc ăch đ uăt , thúcăđ yăquáătrìnhă

s d ng v năcóăhi u qu : V i ch c n ngăđi u ti t v n, th tr ng ch ngăkhoánă– m t
kênhăhuyăđ ng v năvàăphânăph i v n c a n n kinh t - th c s làăm tăcáiăvanăđi u ti t
h u hi uă cácă kho n v n t n iă th aă sangă n iă thi uă vàă t n iă s d ngă kémă hi u qu
sang n iăcóăth s d ng hi u qu h n.ăS đi u ti tănàyăhoànătoànăt nhiên,ătheoăc ăch
vàătínăhi u th tr ng. T t c cácăkho n v năhuyăđ ngăthôngăquaăkênhănàyăđ u ph i tr
giá,ă đi uă nàyă thúcă đ yă ng i s d ng v n ph iă quană tâmă đ nă tínhă hi u qu hay kh
n ngăsinhăl i c a m iăđ ng v năđ c s d ng.ăBênăc nhăđó,ăvi căhuyăđ ngăvàăs d ng
v n ph iăđ m b oăhoànătoànăcôngăkhai,ăminhăb ch.ă i uănàyăc ngăt oănênăs căép l n
bu c doanh nghi p ph i n l c m c t iăđaăđ phátăhuyăkh n ngăv năcó,ăđ m b o
ho tăđ ngăcóăhi u qu .ă ng th i,ătínhăcôngăkhai,ăminhăb chăcàngă m căđ cao,ăthìă
càngăgiaăt ngăýăngh aătíchăc c trong vi c t oămôiătr

ngăđ uăt ,ăkinhădoanhăbìnhăđ ng,

6

Thang Long University Libraty


côngă b ng, lànhă m nh. Khiă đóă hi u qu s d ng v n c a n n kinh t đ

că phátă huyă

m nh m .
Th ba, th tr

ng ch ngăkhoánăgiúp thuăhútăv năđ uăt ăn

căngoƠi: Trong

b i c nh h i nh p kinh t toànă c u hi n nay, vi că thuă hútă dòngă v nă đ uă t ă t n c
ngoàiălàăkháăc n thi t.ăThôngăquaăvi căphátăhànhăcácălo i ch ngăkhoánătrênăth tr ng
qu c t ,ă cácă doanhă nghi pă khôngă ch cóă th huyă đ ngă dòngă v nă đ uă t ă l n t n c
ngoàiă màăcònăcóăc ăh i ng d ng k thu tă caoăvàăh c h i kinh nghi m qu nălýătiênă
ti năn căngoài,ăt ngăb c m r ng ho tăđ ng kinh doanh, t ngăb c ti p c n v i th
tr

ng hàngăhoáăvàăd ch v toànăc u.

Th t th tr ng ch ngăkhoánăt oăđi u ki năchoăcôngăchúngăđaăd ngăhoáă
vƠă m r ngă c ă h iă đ uă t : Th tr ng ch ngăkhoánălàăm tămôiătr ngăđ uăt ălànhă
m nh v iăcácăc ăh i l a ch năphongăphú.ăTrênăth tr ngăcóănhi u lo i ch ngăkhoánă
r tăkhácănhauăv tínhăch t, th i h năvàăđ r iăro,ăchoăphépăcácănhàăđ uăt ăl a ch n lo i
hàngăhoáăphùăh p v i kh n ng,ăm cătiêuăvàăs thíchăc aămình. âyălàăđi u ki năgiúpă
côngăchúngăcóăth đaăd ngăhoáădanhăm căđ uăt ăc aămình,ăt o ra nhi uăc ăh iăđ uăt ăh n.
Th n m, th tr ng ch ngă khoán t oă tínhă thanhă kho nă choă cácă ch ng
khoán: Cácănhàăđ uăt ăcóăth chuy năđ iăcácăch ngăkhoánăh s h uăthànhăti n ho c
cácăch ngăkhoánăkhácăh mu n thôngăquaăth tr
Th sáu, th tr

ng ch ngăkhoán.

ng ch ngăkhoánăgiúp đánhăgiáăho tăđ ng c a doanh nghi p:

Thôngă quaă ch ngă khoán,ă ho tă đ ng c aă cácă doanhă nghi pă đ c ph nă ánhă m tă cáchă
t ng h păvàăchínhăxác,ăgiúpăchoăvi căđánhăgiáăvàăsoăsánhăho tăđ ng c a doanh nghi p
đ că nhanhă chóngă vàă thu n ti n, t đóă c ngă t o ra m tă môiă tr ng c nhă tranhă lànhă
m nh nh mănângăcaoăhi u qu s d ng v n,ăkíchăthíchăápăd ngăcôngăngh m i.
Cu iă cùng, th tr

ng ch ngă khoánă t oă môiă tr

ngă giúpă Chínhă ph th c

hi năcácăchínhăsáchă kinhăt v ă mô:ăcácăbi năđ ng c a th tr

ng ch ngăkhoánăph n

ánhătìnhăhìnhăc a n n kinh t m tăcáchănh yăbénăvàăchínhăxác.ăGiáăch ngăkhoánăt ngă
lênăchoăth y ho tăđ ng đ uăt ăcàngăm r ng, n n kinh t t ngătr ng;ăng c l i,ăgiáă
ch ngăkhoánăgi m s cho th y d u hi uătiêuăc c c a n n kinh t .

2.1.3. Nguyên t c ho t đ ng c a th tr

ng ch ng khoán

Th tr ng ch ngăkhoánăho tăđ ng d aătrênă nh ngănguyênăt c nh tăđ nh.ăD
đâyălàăm t s nguyênăt c ho tăđ ngăc ăb n c a th tr ng ch ngăkhoán:

i

Nguyênăt c c nh tranh t do: Th tr ng ch ngăkhoánăph i ho tăđ ngătrênăc ă
s c nh tranh t do.ăNhàăphátăhànhăvàănhàăđ uăt ăđ c t doăthamăgiaăvàărútăkh i th
tr ng.ăGiáăc th tr ng ph năánhăm i quan h cung c u v ch ngăkhoánăvàăth hi n
t ngă quană c nh tranh gi aă cácă côngă ty.ă Trênă th tr ngă s ă c p,ă cácă nhàă phátă hànhă
7


c nh tranh v iănhauăđ bánăch ngăkhoánăc aămìnhăchoăcácănhàăđ uăt ,ăđ ng th i,ăcácă

nhàăđ uăt ăđ c t do l a ch n ch ngăkhoánămàăh mu n đ uăt .ăTrênăth tr ng th
c p,ăcácănhàăđ uăt ăc ngăc nh tranh t doăđ tìmăki măchoămìnhăm t m c l i nhu nălàă
cao nh t.
Nguyênă t că côngă khai: Ch ngă khoánă làă hàngă hoáă tr uă t ng,ă ng iă đ uă t ă
khôngăth ki m tra tr c ti păđ căcácăch ngăkhoánănh ăhàngăhoáăthôngăth ngăkhácă
màă ph i d aă trênă c ă s cácă thôngă tină liênă quan.ă Vìă v y,ă đ đ m b o cho th tr ng
ch ngăkhoánăho tăđ ng hi u qu vàăcôngăb ngăthìăcácătinăt căcóătácăđ ngăđ n ch ng
khoánăc n ph iăđ

căcôngăkhaiăcungăc păchoăcácănhàăđ uăt ănh m t o cho h c ăh i

đ uă t ă nh ă nhauă đ ng nă ch nă cácă hànhă viă giană l n trong kinh doanh ch ngă khoán,ă
l ngăđo n th tr ng.
Nguyênă t că trungă giană muaă bán:ă trênă th tr
đ
đ

ng ch ngă khoán,ă cácă giaoă d ch

c th c hi năthôngăquaăcácăt ch cătrungăgianăđ đ m b oăchoăcácălo i ch ngăkhoánă
c giao d chălàăch ngăkhoánăth căvàăh păpháp,ătránhătr ng h p gi m o, l aăđ o

trong giao d ch.
Nguyênă t că đ uă giá: M i vi că muaă bánă ch ngă khoánă trênă th tr ng ch ng
khoánăđ u d aătrênănguyênăt căđ uăgiá.ăNguyênăt cănàyăd aătrênăm i quan h cung c u
trênăth tr

ng quy tăđ nh.

2.1.4. Các ch th tham gia th tr

ng ch ng khoán

Cácă t ch c,ă cáă nhână thamă giaă vàoă th tr

ng ch ngă khoánă cóă th đ

c chia

thànhăcácănhómănh ăsau:ăt ch c phátăhành,ănhàăđ uăt ,ăcôngătyăch ngăkhoán,ăc ăquană
qu nălýănhàăn c v ch ngăkhoánăvàăcácăt ch căkhácăcóăliênăquan.
T ch căphátăhƠnh làăcácăt ch c th c hi năhuyăđ ng v năthôngăquaăth tr

ng

ch ngăkhoán.ăNhàăphátăhànhălàăng i cung c păcácăch ngăkhoánă– lo iăhàngăhoáăc a
th tr ng ch ngăkhoán.ăT ch căphátăhànhăbaoăg m:
- Chínhăph vàăchínhăquy năđ aăph

ngălàănhàăphátăhànhăcácăTráiăphi uăChínhă

ph ,ăTráiăphi uăcôngătrìnhăvàăTráiăphi uăchínhăquy năđ aăph

ng;

- Cácă doanhă nghi pă làă cácă nhàă phátă hànhă cácă c phi uă vàă tráiă phi u doanh
nghi p;
- Cácăt ch cătàiăchínhălàănhàăphátăhànhăcácăcôngăc tàiăchínhănh ăcácătráiăphi u,
ch ng ch th h ng,…ănh m ph c v cho ho tăđ ng c a h .
tr

NhƠăđ uăt ălàăcácăt ch c,ăcáănhânătrongăvàăngoàiăn căthamăgiaăđ uăt ătrênăth
ng ch ngăkhoán.ăNhàăđ uăt ăch ngăkhoánăcóăth chiaălàmăhaiălo i:

tr

- Nhàăđ uăt ăcáănhânălàănh ngăng iăcóăv nănhànăr iăthamăgiaămuaăbánătrên th
ng ch ngăkhoánăv i m căđíchătìmăki m l i nhu n;
8

Thang Long University Libraty


- Nhàă đ uă t ă cóă t ch că làă cácă đ nh ch đ uă t ă th

ngă xuyênă muaă bánă ch ng

khoánăv i s l ng l nătrênăth tr ng.ă óălàăcácăqu đ uăt ăch ngăkhoán,ăcôngătyăđ u
t ,ăcôngătyăb o hi m,ăcôngătyătàiăchính, ngânăhàngăth ngăm iăvàăcácăcôngătyăch ng
khoán,ă…
Cácăt ch căcóăliênăquanăđ n th tr ng ch ngăkhoán:ăNgoàiăcácăch th trên,ă
thamăgiaăvàoăth tr ng ch ngăkhoánăcònăcóăcácăt ch căkhácăquanătrongăliênăquanăđ n
t ch căvàăho tăđ ng c a th tr ng ch ngăkhoánănh Côngătyăch ngăkhoán,ăC ăquană
Nhàăn c qu nălýăth tr ng ch ngăkhoán,ăHi p h i kinh doanh ch ng khoán,ăt ch c
l uăkýăvàăthanhătoánăch ngăkhoán,…
Công ty ch ng khoán làădoanhănghi p ho tăđ ngătrongăl nhăv c ch ngăkhoán,ăcóă
th đ m nh n m t ho c nhi uă cácă nghi p v nh ă môiă gi i ch ngă khoán,ă t doanh
ch ngăkhoán,ăb oălưnhăphátăhànhăch ngăkhoán,ă…
C quan Nhà n c qu n lý th tr ng ch ng khoán làăc ăquanăchuyênătráchătheoă
dõi,ă h tr , ki mă soát,ă ch nhă lý,ă đi uă hoàă ho tă đ ng c a th tr ng ch ngă khoán.ă

Vi tăNam,ăc ăquanăth c hi n vi c qu nălýăvàăgiámăsátăngànhăcôngănghi pănàyăcóătênălàă
U ban ch ng khoánăNhàăn c.
Hi p h i kinh doanh ch ng khoán làă t ch c c aă cácă nhàă kinhă doanhă ch ng
khoán,ăcácăcôngătyăch ngăkhoánănh m b o v l iăíchăchungăc a gi i kinh doanh ch ng
khoán.ăHi p h i kinh doanh ch ngăkhoánălàăt ch c t qu n.
T ch c l u ký và thanh toán bù tr ch ng khoán làăphápănhânăv i ch căn ngăt
ch c,ăgiámăsátăho tăđ ngăđ ngăký,ăl uăký,ăbùătr vàăthnahătoánăch ngăkhoán.
Công ty d ch v máy tính ch ng khoán làăt ch c ph tr , ph c v cácăgiaoăd ch
ch ngăkhoán.
Công ty đánh giá h s tín nhi m làăt ch căchuyênăcungăc păcácăd ch v đánhă
giáă kh n ngă c ngă nh ă n ngă l că thanhă toánă cácă kho n v nă vàă g că đúngă th i h nă vàă
theo nh ngăđi u cam k t c th c aăcôngătyăch ngăkhoán.

2.1.5. Hàng hoá trên th tr
Hàngăhoáăđ

ng ch ng khoán

c giao d chătrênăth tr

ng ch ngăkhoánăg iăchungălàăch ngăkhoán.ă

Ch ngăkhoánălàănh ng gi y t cóăgiáăvàăcóăkh n ngăchuy nănh ng,ălàăb ng ch ng
xácănh n quy năvàăl iăíchăh păphápăc aăng i s h uăđ i v iătàiăs n ho c ph n v n
c a t ch căphátăhànhăch ngăkhoán.ăC năc theoătínhăch t huyăđ ng v n, ch ngăkhoánă
bao g m ch ngă khoánă v nă (đi nă hìnhă làă c phi uă vàă ch ng ch qu đ uă t ),ă ch ng
khoánăn (đi năhìnhălàătráiăphi uăvàătínăphi u), ch ngăkhoánăpháiăsinh.

9

2.1.5.1. M t s lo i ch ng khoán trên th tr
Th tr

ng ch ng khoán

ng ch ngăkhoánăcóăr t nhi u lo i ch ngăkhoánăđaăd ng v i t ngătínhăch t

riêngăbi tăđ phùăh p v i m iănhàăđ uăt .ăD iăđâyălàăm t s lo i ch ngăkhoánăđ
giao d ch ch y uătrênăth tr ng ch ngăkhoán.

c

C phi u (stock) làăm t lo i ch ngăkhoánăxácănh n quy năvàăl iăíchăh păphápă
c a ch th n m gi đ i v i m t ph n v n c ph n c a t ch căphátăhành. C phi u
bao g m c phi u ph thôngă(commonăstock)ăvàăc phi uă uăđưiă(preferredăstock).ă
đ

C phi u ph thông,ăhayă cònă g iălà c phi uăth ng,ălàălo i c phi u ph bi n
căphátăhànhănh măxácănh năđ yăđ cácăquy năvàăl iăíchăh păphápăc a c đôngăt i

côngătyăc ph n, đ năv phátăhành c phi u. M tăcôngătyăc ph n b t bu c ph iăcóăc
phi u ph thông.ăNg i n m gi c phi u ph thôngăg iălàăc đôngăph thông.ă
C phi uă uăđưiălàălo i c phi uăxácănh n m t s quy năvàăl iăíchăc a c đôngă
caoăh năsoăv iăcácăc đôngăph thông.ăTuyănhiên,ăcácăc đôngăn m gi lo i c phi u
nàyăs b h n ch
m t s quy năvàăl iăíchăkhác.ăC phi uă uăđưi bao g m c phi u
uăđưiăc t c, c phi uă uăđưiăbi u quy tăvàăc phi uă uăđưiăhoànăl i.
Tráiăphi u (Bond) làălo i ch ngăkhoánăn , do m t ch th phátăhànhănh m huy
đ ng v nătrênăth tr ngăd i d ngăđiăvay.ăCh th phátăhànhătráiăphi uălàăbênăđiăvayă

cònăch th s h uătráiăphi uălàăbênăchoăvay.ăNg i s h uătráiăphi uăđ c g iălàătráiă
ch s đ că h ng quy năvàăl iăíchăc a m t ch n .ă Tráiăphi u bao g m nhi u lo i
khácănhau.ăTu thu căvàoăt ngătiêuăchíăphânăchiaăs cóănhi u lo iăkhácănhau:
- C năc uăvàoăhìnhăth c th hi n:ătráiăphi uăđ
ho cătráiăphi u ghi danh.
- C nă c theo ch th phátă hành:ă Tráiă phi uă đ

căchiaăthànhătráiăphi uăvôădanhă
că chiaă thànhă tráiă phi uă Chínhă

ph vàătráiăphi u doanh nghi p. Tráiăphi u Chínhăph làăcôngăc vay n dàiăh n do
Chínhăph phátăhànhănh m m căđíchăbùăđ păthâmăh tăngânăsách,ăbaoăg m:ătráiăphi u
kho b c,ătráiăphi uăcôngătrình,ătráiăphi u đ uăt ,ăcôngătrái,…ăTráiăphi u doanh nghi p
làă cácă tráiă phi uă doă cácă doanhă nghi pă phátă hànhă đ vay v nă dàiă h n, bao g mă tráiă
phi uăcóăđ m b oăvàătráiăphi uăkhôngăđ m b oă(tráiăphi uătínăch p).
Ti p theo ph i k đ n ch ngăkhoánăcóăth chuy năđ i (Convertible securities).
âyă làă nh ng ch ngă khoánă choă phépă ng i n m gi nó,ă tu theo l a ch nă vàă trongă
nh ngăđi u ki n nh tăđ nhăcóăth đ iănóăl y m t ho c m t s lo i ch ngăkhoánăkhác.ă
Nh ng lo i ch ngăkhoánăcóăth chuy năđ i ph bi nălàăc phi uă uăđưiăchuy năđ iăvàă
tráiăphi uăcóăth chuy năđ iăthànhăc phi uăth ng.
Cu iă cùngă làă ch ngă khoánă pháiă sinhă (Derivatives),ă làă cácă ch ngă khoánă đ c
phátăhànhătrênăc ăs cácăch ngăkhoánăc ăs đưăcóănh măcácăm cătiêuăkhácănhauănh ă
10

Thang Long University Libraty


phânătánăr i ro ho cătìmăki m l i nhu n. Ch ngăkhoánăpháiăsinh g m nhi u lo iănh :ă
h pă đ ng quy n ch n (options), h pă đ ng t
(right), ch ng quy nă(warrant),ă…

ngă laiă (futures),ă quy n mua c ph n

H p đ ng quy n ch n làă h pă đ ngă choă phépă ng i mua h pă đ ng l a ch n
quy n mua ho c quy năbánăm tăl ng ch ngăkhoánăđ căxácăđ nhătr c trong kho ng
th i gian nh tăđ nh v i m căgiáăxácăđ nhăkíăk t trong h păđ ng.
H p đ ng t ng lai làă h pă đ ng cam k t mua ho că bánă cácă lo i ch ngă khoán,ă
nhómăch ngăkhoánăho c ch s ch ngăkhoánănh tăđ nh v i m t s l ngăvàăm căgiáă
nh tăđ nhăvàoăngàyăxácăđ nhătrongăt

ngălaiăđ

căkíăk tătrênăh păđ ng.

Quy n mua c ph n làăđ c quy n ng n h n mua c ph n ho c quy nămuaătr c.
âyă làă lo i ch ngă khoánă doă côngă tyă c ph nă phátă hànhă kèmă theoă đ tă phátă hànhă b
sung c phi u nh mă đ m b o cho c đôngă hi n h u quy n mua c phi u m i theo
nh ngăđi u ki năxácăđ nh.
Ch ng quy n làălo i ch ngăkhoánăđ

căphátăhànhăcùngăv i vi căphátăhànhătráiă

phi u ho c c phi uă uăđưi,ăchoăphépăng i s h u ch ngăkhoánăđóăđ c quy n mua
m t s c phi u ph thôngănh tăđ nh theo m căgiáăđưăđ căxácăđ nhătr c trong m t
th i h n nh tăđ nh.

2.1.5.2.

c tr ng c a các ch ng khoán

S phátătri n c a th tr ng ch ngăkhoánăs n sinh ra nhi u lo i ch ngăkhoánăvàă
r tăđaăd ng.ăTuyănhiênăcácălo i ch ngăkhoánăđ uăcóănh ngăđ cătr ng:ătínhăthanhăkho n,
tínhăr iăroăvàătínhăsinhăl i.
uătiên,ăch ngăkhoánăcóăkh n ngăthanhăkho n.ăTínhăthanhăkho nă(tínhăl ng)
làăkh n ngăchuy năđ iătàiăs năđóăthànhăti n m t. Ch ngăkhoánăcóă tínhăthanhăkho n
caoăh năsoăv iăcácătàiăs năkhác,ăth hi n qua kh n ngăchuy n nh ngăcao,ăđ c mua
điăbánăl i nhi u l nătrênăth tr ng ch ngăkhoán.ăTuyănhiên,ăcácălo i ch ngăkhoánăkhácă
nhauăcóăkh n ngăthanhăkho năkhácănhau.
Th hai, ch ngăkhoánăluônăg n v i r i ro.ă uăt ăluônăg n v i r i ro và đ uăt ă
vàoăch ngăkhoánăc ngăcóănh ng r i ro nh tăđ nh. R iăroătrongăđ uăt ăch ngăkhoánălàă
s daoăđ ng c a l i nhu n, s daoăđ ng c a l i nhu năcàngăcaoăthìăm căđ r iăroăcàngă
l n.ăCácălo i ch ngăkhoánăkhácănhauăthìăcóăm căđ r iăroăkhácănhau.ăR i ro bao g m
r i ro h th ngă(tácăđ ng t iătoàn b ho c h u h t ch ngăkhoán)ăvàăr i ro phi h th ng
(tácăđ ngăđ n m t ho c m t lo i ch ngăkhoánănh tăđ nh).
Th ba, ch ngăkhoánăluônăg n v i kh n ngăthuăl i. Khi mua ch ngăkhoán,ă
nhà đ uă t ă mongă mu n nh nă đ c m t kho n thu l nă h nă trongă t ngălai.ă M i lo i
ch ngăkhoánăđ aăl i m t kh n ngăthuăl iăkhácănhau:ăcácătráiăphi uăth ngăcóăm c l i
11


t c c đ nhăvàăt

ngăđ i ch c ch nătrongăkhiăđóăcácăc phi uăcóăđ anătoànăth păh nă

nh ngămangăl i kh n ngăsinhăl i cao t c t căvàăcóăkh n ngăsinhăl i l n t chênh
l chăgiáăn uăgiáăc phi uăt ng.ăKh n ngăsinhăl iăcóăm i quan h ch t ch v i m căđ
r iăroă―M căđ ch p nh n r iăroăcàngăcaoăthìăl i nhu n k v ngăcàngăl n‖.

2.2. T ng quan c phi uăth

ng

2.2.1. Khái ni m c phi u th

ng

C phi uăth ng hayăcònăg iălàăc phi u ph thông,ălàălo i ch ng ch xácănh n
quy n s h u c a c đôngăđ i v iăcôngătyăc ph năvàăxácănh năchoăphépăc đôngăđ c
h

ngă cácă quy n l iă thôngă th

ngă trongă côngă ty. Trên th tr

ng ch ng khoán, c

phi u th ng là lo i ch ng khoánăđ c giao d ch nhi u nh t, nên th tr ng c phi u
bao gi c ng sôi đ ng h n và thu hút đ c s quan tâm c a các nhà đ u t h n trái
phi u.
th

B i ph m vi nghiên c u c a bài khoá lu n này ch nghiên c u v c phi u
ng, nên các ph n ti p theo c a khoá lu n, khi nói đ n c phi u t c là tác gi đang

đ c p đ n c phi u th

ng.

C phi uăcóănh ngăđ căđi m ch y uăsauăđây:
C phi u c a công ty không có k h n và không hoàn v n:ătheoăđ nhăngh aăng

i

n m gi c phi u làă ch s h u c aă côngă tyă ch khôngă ph i ch n vìă v yă côngă tyă
khôngăcóăngh aăv ph i tr nh ăm t kho n n đ i v iăcôngăty.
C t c không c đ nh và tu thu c vào k t qu kinh doanh c a công ty: C t c
ph thu căvàoăm c l i nhu n sau thu hàngăn măc aăcông tyăvàăchínhăsáchăchiătr c
t c c a t ngăcôngăty.ăKhiăcôngătyăthànhăđ t trong ho tăđ ngăkinhădoanh,ăcácăc đôngă
th ngăđ c chia c t c và cao h n so v i các ch ng khoán khác có lưi su t c đ nh,
ng c l i,ăkhiăcôngătyăthuaăl trong ho tăđ ng kinh doanh, cácăc đôngăs khôngănh n
đ

c c t c ho c nh n c t c r t th p. Ngay c trongătr

c t cămàăc đôngănh năđ
C đông là ng

ng h păcôngătyăho tăđ ng t t,

căcóăth khôngăcao doăchínhăsáchăchiătr c t c th p.

i cu i cùng đ

căh

ngăgiáătr cònăl i c aătàiăs năthanhălýăkhiă

côngătyăb pháăs n, gi i th .
Giá c phi u bi n đ ng, đ c bi tălàătrênăth tr

ng th c p.

Khiăxemăxétăc phi u c a m tăcôngătyăc ph n,ăng
đ

iătaăcóăs phânăbi t c phi u

căphépăphátăhành,ăc phi uăđưăphátăhành,ăc phi u qu vàăc phi u đangăl uăhành.
C phi u đ

c phép phát hành làăs l

hànhătrongăsu tăquáătrìnhăho tăđ ng,ăđưăđ

ng c phi u t iăđaăc a m tăcôngătyăcóăth phátă
căđ ngăkýăvàăghiătrongăđi u l c aăcôngăty.

12

Thang Long University Libraty


C phi u đã phát hành làăs c phi u c aăcôngătyăđưăphátăhànhăra,ănh h năho c
b ng v i s c phi uăđ

căphépăphátăhành.

C phi u qu làălo i c phi u làălo i c phi uăđưăphátăhànhăraănh ngăv i nh ngălýă
do nh tăđ nh,ăcôngătyăb ti n ra mua l i m t s c phi u c aăchínhăcôngăty mình.ăC
phi u qu khôngăcóăv năđ ngăsauănóănênăkhôngăđ c quy n tham gia b phi uăvàăchiaă

l i t c.
C phi u đang l u hành làăc phi uăđưăphátăhànhăvàăđangăđ
gi . S c phi uăđangăl uăhànhăđ căxácăđ nhănh ăsau:

căcácăc đôngăn m

S c phi uăđangăl uăhƠnh = S c phi uăđƣăphátăhƠnhăậ S c phi u qu
Có th phân chia c phi u trên th tr ng ch ng khoán hi n này thành b n nhóm:
C phi u t ngătr ng, c phi u th n tr ng, c phi u chu k và c phi u đ u c .
C phi u t ng tr

ng là c phi u cho l i t c cao h n nh ng c phi u khác có

cùng m c đ r i ro.
C phi u th n tr ng là c phi u có l i su tăđ u t không b gi m b ng m c s t
giá c a toàn th tr ng. ây là c phi u có h s r i ro beta th p (t c là giá c a c
phi u bi n đ ng t ng, gi m th p h n so v i toàn th tr ng).
C phi u chu k là c phi u c a t t c các công ty mà su t sinh l i c a nó bi n
đ ng nhi u h n su t sinh l i chung trên th tr ng. ây là c phi u có h s r i ro beta
cao (t c là m c đ bi n đ ng c a giá c phi u này cao h n so v i toàn th tr ng).
C phi u đ u c là c phi u mang l i su tăđ u t th p ho c âm v i xác su t cao.
ây có th là c phi u c a côngătyăđ u c ho c c phi u b th tr ng đ y lên quá cao,
cao h n so v i giá tr th c.

2.2.2. Nh ng v n đ chung v giá c phi u
M t c phi u th

ng mang trong mình r t nhi uăgiáătr , d

iăđâyălàăm t s đ nh

ngh aăv giáătr c a c phi u vàăcáchăxácăđ nhăchúng.
- M nhăgiáăc phi u (Face value):
M nhăgiáăc phi uăhayăcònăg iălàăgiáătr danhăngh a, làăgiáătr màăcôngătyă năđ nh
cho m t c phi uăvàăđ căghiătrênăc phi u.
M nhăgiáăc phi u ch cóăýăngh aăduy nh t vàoăth iăđi măcông tyăphátăhànhăc phi u
th ng l năđ uătiênăđ huyăđ ng v năthànhăl păcôngăty.ăChínhăvìăv y, m nhăgiáăkhôngăcóă
giáătr th c t đ i v iănhàăđ uăt ănên khôngătácăđ ngăđ năgiáăth tr ng c a c phi u.
M nh giá c phi u đ

c tính nh sau:

13


- Giáătr s sáchă(Bookăvalue):
Giá tr s sách hay còn g i là th giá, là giá tr c a c phi u đ c xác đ nh d a
trên c s s li u s sách k toán c a công ty (ch y u d a vào b ng cânăđ i k toán)
ph n ánh tình tr ng v n c ph n c a công ty t i m t th i đi m nh t đ nh.
Giá tr s sách c a m t c phi u th

ng đ

c xác đ nh b ng cách:

Giá tr s sách có th cho c đông th yă đ
th

ng sau m t th i gian ho tăđ ng v i s v n góp banăđ u.
- Giáăth tr

Giá tr th tr

th

c giá tr t ng thêm c a c phi u

ng,ăđ

ng (Market Price):
ng hay còn g i là th giá, là giá tr th tr

c th hi n trong giao d ch cu i cùng đư đ

Giá th tr

ng không ph i do công ty t

ng hi n t i c a c phi u

c ghi nh n.

n đ nh và c ng khôngădoăng

i khác

quy t đ nh. Giá th tr ng c a c phi u đ c xác đ nh b i quan h cung c u trên th
tr ng, là giá th p nh t mà ng i bán s n sàng bán và giá cao nh t mà ng i mua
ch p nh n mua.
Giá th tr

ng ph thu c vào nhi u y u t bên trong và bên ngoài t ch c phát

hành, do đó, nó th
c phi u và đ

ng xuyên bi n đ ng.

âyăđ

c cho là giá tr quan tr ng nh t c a

c s quan tâm, theo dõi t nhi u phía.

- Giáătr n i t i (Intrinsic value):
Giá tr n i t i là giá tr th c c a c phi u th i đi m hi n t i.ă
c tính toán c n
c vào c t c công ty, tri n v ng phát tri n và lưi su t th tr ng. ây là c n c quan
tr ng cho nhà đ u t khi quy t đ nh đ u t vào c phi u, đánh giá đ c giá tr th c c a
c phi u, so sánh v i giá th tr

ng và ch n l a ph

ng ánăđ u t có hi u qu nh t.

Có hai ph ng pháp đ xác đ nh giá tr n i t i c a c phi u (còn g i là đ nh giá
c phi u) là ph ng pháp chi t kh u dòng ti n và ph ng pháp so sánh.
nh giá b ng ph ng pháp chi t kh u dòng ti n d a trên nguyên lý ―Ti n có giá
tr theo th i gian‖,ăt c là m t đ ng ti n c a ngày hôm nay có giá tr h n m t đ ng ti n
c a ngày mai. Doăđó, giá tr c a c phi u đ c xác đ nh nh sau:
Po là giá tr c a c phi u

trong đó

CFi là dòng ti n n m th i
r là lưi su t chi t kh u

14

Thang Long University Libraty


Dòngăti năt

ngălaiădùngătrongăph

ngăphápănàyăcóăth làădòngăc t c (dividend),

dòngăti n t do c aăcôngătyă(FCFF)ăho cădòngăti n t do c a v n ch s h u (FCFE).
Vi c l a ch nămôăhìnhăchi t kh uădòngăti nănàoăcònăc n ph i xemăxétăđ n nhi u y u t
khácănh ătìnhăhìnhăho tăđ ng c aăcôngăty,ăgiaiăđo năt ngătr
t c,ăthànhăph n c đông,…
nhăgiáăb ng ph

ng,ăchínhăsáchăchiătr c

ng pháp so sánh bao g măđ nhăgiáătheoăph

ngăphápăs d ng

t s P/E, s d ng t s P/B vàăs d ng t s P/S.
nh giá theo ph

t

ng pháp s d ng t s P/E d aătrênăgiáătr c a doanh nghi p

ngăđ

ngăho căcóăth so sánhăđ tìmăraăgiáătr c a m t doanh nghi p c năđ nhăgiá,ă

nóăch đ
nghi păt

căápăd ngătrongăđi u ki n th tr ng ch ngăkhoánăphátătri n,ăcóănhi u doanh
ngăđ ngăđangăđ c niêmăy tăvàăgiaoăd chătrênăth tr ng.
Giáăm i c phi u = P/E x thu nh pătrênăm i c phi u

Trongăđó: P/Eălàăh s giáătrênăthuănh p m i c phi u
nhăgiáăb ngăph

ngăphápănàyăcóă uăđi mălàăcóăth dùngăđ đ nhăgiáăc phi u

trong nhi uătr ng h pănh ăsápănh p, mua l i, IPO (Initial Public Offering - Phátăhànhă
c phi u l năđ uăraăcôngăchúng).ăTuyănhiên,ăch tiêuăthuănh pătrênăm i c phi uălàăch
tiêuăk toánăc ăb n,ănênăn uătrongăngành,ăcácăcôngătyăkhôngăápăd ngăcácănguyênăt c
k toánăgi ng nhau thìăkhông nên s d ngăph
nh giá theo ph

ngăphápănày.

ng pháp s d ng t s P/B làăbi u hi năgiáăch ngăkhoánăbìnhă

quânătrênăth tr ng cho m tăđ năv giáătr tàiăs nă(th ăgiá)ăbìnhăquânăc a c phi uăvàă
x p x b ng th giáăchoăm i c phi u chia choăgiáătr tàiăs n c a c phi uăđó. Ph ngă
phápănàyăđ c s d ngăchoăcácăcôngătyăcóăthuănh pătrênăm i c phi uă(EPS)ăâm ho c
cácăcôngătyăcóăl ng l n tàiăs nămangătínhăthanhăkho n cao nh ăngân hàng,ăcôngătyătàiă
chính,ăb o hi măvàăcácăcôngătyăđ uăt .
Giáăm i c phi u = P/B x tr giáătƠiăs n c a m i c phi u
Trongăđó:ăP/Bălàăgiáăc phi u so v iăgiáătr ghi s c a c phi uăđó.
Ph

ngăphápăđ nhăgiáăs d ng t s P/B ch ra m căgiáăc phi uătheoăquanăđi m

tr giáătàiăs n c a c phi u. Ph ngăphápănàyăth ngăđ c s d ngăkhiăcôngătyăcóăl i
nhu năâmăt m th iăvìăgiáătr ghi s c a c phi uă(BV)ălàăgiáătr tíchălu trênăb ngăcân
đ i k toán,ăchoănênănóăth ngăcóăgiáătr l năh nă0ăngayăc khiăEPSăâm.ăVì BV cóă n
đ nhăcaoăh năsoăv i EPS,ănênăt s P/Bălàăm t ch s t tăkhiăEPSăquáăbi năđ ng. Tuy
nhiên,ăph ngăphápăđ nhăgiáănàyăkhôngăphùăh p v iăcácăcôngătyăd ch v , n iămàăcácă
tàiă s nă vôă hìnhă quană tr ngă h nă cácă tàiă s n h uă hình.ă C ng gi ng v i EPS, BV ch u
nhi u nh h

ng c aă cácă nguyênă t c k toánă d n đ n s khácă bi t v giáă tr tàiă s n,

th măchíăch tăl

ngătàiăs năđ

c ghi nh n trong b ngăcânăđ i k toán.
15

i uănày khi n