NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG đội NGŨ GIẢNG VIÊN GIẢNG dạy lý LUẬN CHÍNH TRỊ ở các TRƯỜNG đại học, CAO đẳ ầu bức THIẾT HIỆN NAY

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
GIẢNG DẠY LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ Ở CÁC TRƯỜNG
ĐẠI HỌC, CAO ĐẲ
ẦU BỨC THIẾT HIỆN NAY
Trần Thị Anh Đào*
Để đáp ứng u cầu giảng dạy lý luận chính trị (LLCT) ở các
trường đại học, cao đẳng hiện nay cần phải có đội ngũ giảng viên
LLCT đủ số lượng và chất lượng đáp ứng u cầu nhiệm vụ và đòi
hỏi ngày càng cao của xã hội.
Trong sự phát triển chung của sự nghiệp giáo dục, đào tạo ở
nước ta hiện nay, khi số lượng sinh viên ngày một tăng cao cũng
đồng nghĩa với việc cần có đội ngũ số lượng giảng viên nói chung,
giảng viên giảng dạy các bộ mơn LLCT nói riêng đủ về số lượng và
đạt u cầu về chất lượng. Số lượng và cơ cấu đội ngũ giảng viên
LLCT là rất quan trọng và cần thiết, nhưng quan trọng và cấp bách
hơn cả chính là đào tạo được đội ngũ giảng viên LLCT có trình độ,
năng lực. Đội ngũ giảng viên LLCT hiện nay, ngồi trách nhiệm
giảng dạy mang tính khoa học cao, còn cần có tính chiến đấu, bởi
suy cho cùng, tham gia giảng dạy LLCT chính là đang tham gia vào
cơng tác tư tưởng - văn hóa. Một trong những nội dung quan trọng
của cơng tác tư tưởng - văn hóa là bảo vệ nền tảng tư tưởng của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, định hướng dư luận, đấu
tranh phòng, chống các quan điểm sai trái.
Trong giai đoạn hiện nay, trình độ hiểu biết của sinh viên
ngày càng cao, đặc biệt sinh viên có điều kiện thuận lợi trong việc
tiếp cận nhiều nguồn thơng tin phong phú, đa dạng nên hiểu biết của
*

Phó Giáo sư, Tiến sĩ – Trưởng khoa Xây dựng Đảng, Học viện Báo chí Tun truyền

72

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


sinh viên về mọi mặt ngày càng cao. Trong q trình ấy, đòi hỏi
người giảng viên LLCT cũng cần phải có kiến thức tổng qt, sâu
rộng về nhiều mặt, ngồi ra còn cần có phương pháp giảng dạy khoa
học, thuyết phục hơn. Những tiêu chuẩn cơ bản của người giảng
viên LLCT trong giai đoạn hiện nay có thể kể tới, đó là:
Thứ nhất, người giảng viên giảng dạy LLCT phải là người có
tính Đảng cao. Nhiệm vụ của người giảng viên LLCT là truyền bá
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, củng cố niềm tin
trong sinh viên về tính đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh. Trong q trình giảng dạy, tất nhiên người
giảng viên đã trở thành một chiến sĩ tiên phong trên lĩnh vực tư
tưởng - văn hóa. Trong thực tế xã hội hiện nay, có những vấn đề lý
luận và thực tiễn còn độ “vênh” nhất định. Có những điều giảng
viên nói có thể rất đẹp, rất hay nhưng thực tiễn nhiều khi lại diễn ra
hồn tồn ngược lại. Đó chính là những khó khăn, thách thức trong
giảng dạy LLCT hiện nay. Thế nhưng khơng phải vì những tiêu cực
cá biệt của xã hội ấy mà người giảng viên sa sút tính chiến đấu, tính
Đảng của mình. Chỉ có kiên trì với tính Đảng cao, người giảng viên
LLCT mới trở thành người “truyền lửa” cho sinh viên, giúp sinh
viên có niềm tin vào những giá trị tốt đẹp. Cũng vậy, với tính Đảng
cao, người giảng viên ln ln biết đấu tranh bảo vệ lẽ phải, đấu
tranh khơng khoan nhượng trước những tư tưởng sai lầm, lệch lạc.
Tính Đảng cao giúp người giảng viên trung thực với những nội
dung mà mình giảng dạy, khơng tơ hồng nhưng cũng khơng vì một

lý do nào đó mà bơi đen, xun tạc.
Thứ hai, giảng viên LLCT phải là người có tư duy lý luận
cao. Tư duy lý luận là hình thức cao nhất của tư duy. Nó là q trình
mà tư duy tiếp cận, nắm bắt nhận thức và tái tạo hiện thực khách
quan bằng lý luận. Người giảng viên LLCT có vị trí, vai trò rất quan
trọng, khơng chỉ đơn thuần nhận thức, phát hiện ra quy luật của thực
tiễn mà giảng viên giảng dạy LLCT còn có nhiệm vụ truyền đạt lại
để sinh viên hiểu, nắm vững và biết vận dụng quy luật mới đó.
Thứ ba, là người giảng dạy LLCT, cho dù giảng dạy bộ mơn
nào, từ Triết học, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Kinh tế chính trị, Tư
tưởng Hồ Chí Minh hay Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản
Việt Nam …cũng đòi hỏi người giảng viên phải am hiểu sâu sắc và
nắm vững kinh điển về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

73


Minh. Khơng thể có một giảng viên LLCT có tính Đảng cao, có
quan điểm vững vàng mà khơng nắm vững kinh điển. Kinh điển
chính là cái “gốc” mà khi đã nắm vững, người giảng viên sẽ biết
cách nghiên cứu và giảng dạy để dù trong hồn cảnh nào cũng
khơng rơi vào sai lầm, chệch hướng. Khơng chỉ hiểu sâu sắc bộ mơn
mà mình giảng dạy, nắm vững kinh điển, giảng viên LLCT còn cần
phải có nền kiến thức bao qt, có “phơng” văn hóa nhất định.
Khơng hiểu lịch sử châu Âu những năm cuối thế kỷ XIX sẽ khơng
thể cảm và hiểu sâu sắc những tác phẩm của Mác - Ăngghen.
Khơng hiểu về Nho giáo, về lịch sử Việt Nam những năm cuối thế
kỷ XIX, đầu thế kỷ XX khơng thể giảng hay về tư tưởng Hồ Chí
Minh v.v… Những bộ mơn LLCT có thể là những mơn học riêng

biệt nhưng nó đều có mối liên hệ mật thiết với nhau. Muốn tiếp thu
và truyền bá lý luận, người giảng viên LLCT khơng thể khơng có
hiểu biết về nhiều mặt.
Thứ tư, người giảng dạy LLCT phải là người có vốn sống, có
kiến thức thực tiễn. Những ai trải qua q trình cơng tác thực tiễn
hẳn sẽ trang bị cho mình được những kiến thức bổ ích. Xét cho đến
cùng, những bài giảng về LLCT của bất cứ mơn học nào cũng đều
gắn chặt với thực tiễn. Khơng thể và khơng đòi hỏi mọi giảng viên
LLCT phải qua q trình cơng tác thực tiễn, nhưng mỗi giảng viên
LLCT phải tự tìm cho mình những hình thức, phương pháp thích
hợp để nắm những vấn đề thực tiễn của xã hội.
Thứ năm, giảng viên LLCT phải là những người có khả năng
và niềm say mê nghiên cứu khoa học. Học thuyết Mác khơng phải
là những tín điều khơ cứng, nó là một học thuyết mở, nó dạy cho
con người ta phương pháp để tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi, bổ sung,
phát triển. Kết luận số 94 - KL/TW ngày 28 tháng 3 năm 2014 của
Ban Bí thư về việc tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị
trong hệ thống giáo dục quốc dân đã chỉ rõ “Học tập lý luận chính
trị trong hệ thống giáo dục quốc dân là giáo dục những vấn đề cơ
bản nhất của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối của Đảng; sát với thực tiễn, khơng máy móc, giáo điều, khơ
cứng; gắn với chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã
hội của Việt Nam. Các vấn đề đến nay khơng còn phù hợp thì khơng
đưa vào nội dung học tập lý luận chính trị trong hệ thống giáo dục

74

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

quốc dân”. Vì vậy, người giảng viên LLCT phải đóng góp cơng sức,
tài năng, trí tuệ của mình để phát triển, sáng tạo chủ nghĩa Mác.
Thứ sáu, cũng như các giảng viên các bộ mơn khác, giảng
viên giảng dạy LLCT phải là những người có nghiệp vụ giảng dạy,
có kỹ năng sư phạm tốt. Chúng ta đều biết rằng, những giảng viên
giảng dạy LLCT hiện nay ở các trường đại học, cao đẳng nhiều
người khơng phải tốt nghiệp ở các trường sư phạm. Tất nhiên khơng
hẳn cứ học trường sư phạm thì sẽ có kỹ năng sư phạm, nhưng rõ
ràng kiến thức sư phạm được đào tạo chính quy, cơ bản vẫn là cần
thiết đối với giảng viên LLCT. Hiện nay, mặc dù nhiều giảng viên
đang giảng dạy khơng tốt nghiệp các trường sư phạm đã tham gia
các lớp bồi dưỡng, tập huấn về kỹ năng sư phạm nhưng nhìn chung,
khả năng, kiến thức về tâm lý, về giáo dục học, kiến thức kỹ năng
sư phạm của một bộ phận giảng viên LLCT trong các trường đại
học, cao đẳng hiện nay vẫn còn những hạn chế.
Kết luận số 94 - KL/TW ngày 28 tháng 3 năm 2014 của Ban
Bí thư về việc tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ
thống giáo dục quốc dân đặc biệt quan tâm đến đào tạo đội ngũ
giảng viên, Kết luận chỉ rõ “Đổi mới mạnh mẽ việc đào tạo, bồi
dưỡng giáo viên lý luận chính trị, bảo đảm sát hợp với thực tiễn, đáp
ứng u cầu tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận chính trị trong hệ
thống giáo dục quốc dân. Xây dựng cho được đội ngũ giáo viên lý
luận chính trị tâm huyết, u nghề, tuyệt đối trung thành, có niềm
tin, có kiến thức mới gắn với thực tiễn. Đây là nhân tố quyết định sự
thành cơng của việc tiếp tục đổi mới học tập lý luận chính trị trong
nhà trường”. Để xây dựng được đội ngũ giảng viên LLCT đáp ứng
u cầu giảng dạy trong giai đoạn mới, cần thực hiện tốt các nhiệm
vụ, đó là:

Một là, bởi tính đặc thù của ngành giảng dạy LLCT, nên
chăng việc tuyển dụng giảng viên cũng cần có những tiêu chuẩn
khắt khe hơn. Nghề giáo là nghề đặc thù, giảng dạy LLCT lại là
nghề đặc thù trong đặc thù đó. Chúng ta khơng thể đòi hỏi tuyển
được giảng viên giảng dạy LLCT có khả năng nói giỏi, viết giỏi bởi những người hội đủ các tiêu chí này là rất hiếm. Tuy nhiên,
khơng thể khơng quan tâm đến những kỹ năng này của người giảng
viên LLCT. Do đó, trong tuyển dụng khơng chỉ xét hồ sơ mà cần có
hội đồng đánh giá bài giảng của thí sinh. Ngồi ra, cần phải cho một
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

75


chủ đề để thí sinh tự luận nhằm xem xét khả năng tư duy logic, suy
luận và khả năng nghiên cứu khoa học của ứng viên.
Hai là, trước nay, chúng ta vẫn đang thực hiện việc tuyển
dụng giảng viên theo kiểu tốt nghiệp chun ngành nào thì sẽ được
tuyển dụng đưa về giảng dạy bộ mơn đó. Đây là việc làm phù hợp.
Tuy nhiên, để đào tạo đội ngũ giảng viên LLCT “dài hơi” cần phải
thay đổi cách thức tuyển dụng, đào tạo. Các cơ sở giáo dục có thể
lựa chọn những sinh viên tốt nghiệp loại giỏi các trường, kể cả sinh
viên tốt nghiệp khối ngành khoa học kỹ thuật, miễn là có đam mê
giảng dạy và nghiên cứu LLCT. Sau khi tuyển dụng sẽ đưa đi đào
tạo văn bằng 2 về chun mơn LLCT và đào tạo ngoại ngữ. Các
bước đào tạo lên cao tiếp theo sẽ dần tính tiếp, nhưng trước hết phải
thực hiện tốt các khâu đầu vào và bồi dưỡng kiến thức.
Ba là, thường xun bồi dưỡng, cập nhật kiến thức kinh điển,
kiến thức thực tiễn, tình hình kinh tế - xã hội của đất nước, những
vấn đề thời sự trong nước và quốc tế cho đội ngũ giảng viên LLCT.
Thế giới thay đổi từng ngày, mỗi sự kiện, hiện tượng trong thế giới

ngày nay cũng ln thay đổi một cách chóng mặt. Người giảng viên
LLCT khơng thể nằm ngồi những sự kiện chính trị sơi động đó. Có
những vấn đề, những nội dung có thể hơm nay đúng, ngày mai sai,
ngày mốt lại có thể đúng. Trong thế giới phẳng như hiện nay, khi
mà các luồng thơng tin trái ngược nhau tràn ngập trên internet, thì
việc cung cấp, cập nhật kiến thức kịp thời cho đội ngũ giảng viên
LLCT là hết sức cần thiết.
Bốn là, thường xun đưa giảng viên giảng dạy LLCT tham
gia các lớp bồi dưỡng về kỹ năng sư phạm, về phương pháp dạy học
tích cực. Có thể phối hợp với các cơ sở giáo dục có uy tín thực hiện
nhiệm vụ này. Việc bồi dưỡng khơng chỉ chú trọng những nội dung
chun mơn mà cần chú trọng kỹ năng sư phạm, tâm lý, bồi dưỡng
cách thức sử dụng các phương tiện hiện đại trong giảng dạy LLCT.
Năm là, cần phải có những hội thảo chun đề thường xun
để thơng tin cho đội ngũ giảng viên LLCT những thành quả nghiên
cứu, những phát hiện, bổ sung mới trong lĩnh vực nghiên cứu khoa
học chính trị, về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Thường xun cập nhật, thơng tin tình hình phong trào cộng sản,
cơng nhân quốc tế, phong trào cánh tả trên thế giới. Đặc biệt cơng
bố, thơng tin về những trào lưu chính trị mới, khác lạ của thế giới,

76

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


những cơng trình nghiên cứu trong nước và thế giới có ảnh hưởng cả tích cực và tiêu cực đến cơng tác giảng dạy và nghiên cứu
LLCT.

Sáu là, ký kết quy chế phối hợp với các địa phương để hàng
năm đều có kế hoạc đưa giảng viên đi nghiên cứu thực tế. Có thể ký
kết quy chế phối hợp để đưa giảng viên đi thực tế cơ sở dài ngày
nhưng vẫn gắn với q trình giảng dạy.
Để xây dựng được đội ngũ giảng viên LLCT đáp ứng u cầu
trong giai đoạn hiện nay là rất khó khăn. Tuy nhiên, hy vọng rằng,
bằng quyết tâm và trách nhiệm, nhất định chúng ta sẽ đào tạo được
đội ngũ giảng viên LLCT có số lượng, cơ cấu và chất lượng đáp ứng
u cầu đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục hiện nay.

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

77