“ Các biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong trường mầm non”.

A. MỞ ĐẦU
1. Cơ sở đề tài:
1.1. Cơ sở lý luận:
Hiện nay, xu hướng giáo dục thế giới đang quan tâm đến vấn đề giáo dục và
trang bị cho thế hệ trẻ các kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp ứng xử hiệu quả trước các
nhu cầu và thách thức của cuộc sống hằng ngày để giải quyết các vấn đề quan hệ xã
hội, để tự bảo vệ mình, đồng thời hướng đến môi trường giáo dục sự hòa hợp, hợp
tác thân thiện cho trẻ em trên cơ sở các giá trị cuộc sống.
Trong quá trình phát triển nhân cách nếu các kĩ năng sống sớm được hình
thành và được phát huy thì trẻ sẽ có một nhân cách phát triển toàn diện, bền vững ,
có khả năng ứng phó với các tình huống nguy cơ, để dự phòng đối với các vấn đề
sức khỏe; thích ứng và chống chọi với mọi biến động của xã hội, biết tự khẳng định
mình trong cuộc sống. Trẻ em là giai đoạn học tập, tiếp thu, lĩnh hội những giá trị
sống để phát triển nhân cách, vì vậy giáo dục kĩ năng sống cho trẻ ngay từ khi còn
nhỏ là việc làm rất quan trọng và cần thiết. Đặc biệt đối với trẻ mầm non- giai đoạn
hình thành và phát triển nhân cách con người.
Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao
tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết
cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự
lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ. Vì vậy giáo
dục kĩ năng sống sẽ thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp nâng cao
chất lượng cuộc sống xã hội và giảm các vấn đề xã hội.
1.2. Cơ sở thực tiễn:
Hiện nay, nhiều trẻ em thụ động, không biết ứng phó trong những hoàn cảnh
nguy cấp, không biết cách tự bảo vệ bản thân trước nguy hiểm, tìm kiếm sự giúp
đỡ…..Có nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng trong đó việc thiếu các kỹ năng sống
là nguyên nhân sâu xa nhất. Do đó việc dạy kỹ năng sống cho trẻ là rất cần thiết.
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm
trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ
động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy
sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống

hài hòa trong tương lai.
Chính vì vậy, từ năm học 2008-2009, Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động
phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu
cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo
1


dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng
tạo, thể hiện trong các nội dung thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống cho
học sinh.
1.3. Cơ sở pháp lý:
Công văn Số 9761/BGD&ĐT-GDMN ngày 20 tháng 10 năm 2008 của Bộ
GD&ĐT hướng dẫn triển khai phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiệnhọc sinh tích cực”bậc học mầm non.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ vào
chương trình giáo dục mầm non từ năm học 2010-2011 ( Tài liệu tập huấn bồi dưỡng
cho cán bộ quản lý và giáo viên mầm non hè 2011)
Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi có những chỉ số về kỹ năng sống của trẻ
nằm trong các lĩnh vực phát triển
B. NỘI DUNG
1. Tìm hiểu hiện trạng:
Trẻ kỹ năng phục vụ bản thân như tự cởi, mặc quần áo, chải đầu, đánh răng, sử
dụng nhà vệ sinh, xếp gọn dồ dùng cá nhân, đồ dùng của nhóm lớp chưa tốt... chưa
biết tự bảo vệ mình trước những tình huống nguy hiểm như chơi gần ao, sông, đi ra
đường một mình, chơi gần nguồn điện,…; chưa nhận biết hết giá trị bản thân, thiếu
sự thông cảm và chia sẻ với những người xung quanh khi gặp khó khăn hay cần sự
giúp đỡ. Đặc biệt trong giao tiếp còn thiếu tự tin, khả năng thuyết phục và thương
thuyết còn yếu: Nói nhỏ, nói trống không, chưa biết cảm ơn, xin lỗi… Trong các
hoạt động, việc ra quyết định, giải quyết vấn đề, làm việc theo nhóm còn nhiều hạn
chế.
Tình trạng đó xuất phát từ những nguyên nhân chính sau:

- Do một số phụ huynh học sinh cưng chiều con một cách thái quá, việc gì cũng
làm hộ, làm thay trẻ, không để cho trẻ tự vận động, trẻ quen thích gì được nấy.
- Nhiều bậc cha mẹ trẻ ít quan tâm đến giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
Ví dụ: Trong giờ ăn, cha mẹ chỉ chú ý quan tâm xem con có ăn được nhiều
không mà không để ý xem trẻ ăn, uống như thế nào, trẻ có biết sử dụng những đồ
dùng, vật dụng trong ăn uống hay không? Và vì sao chúng ta cần những đồ dùng, vật
dụng đó? Những đồ dùng đó để làm gì? Đến trường mầm non, phụ huynh ít quan
tâm trẻ đã làm những việc gì, ứng xử ra sao mà ai cũng muốn con mình biết đọc và
biết viết để chuẩn bị vào lớp một.
- Với các cháu quen được nuông chiều, nói trống không, ỷ lại…..nhưng không
được bố mẹ, cô giáo uốn nắn nên trở thành thói quen xấu khó sửa.
2


- Do trẻ được tiếp xúc với một số trò chơi điện tử có tính thô bạo lên ảnh
hưởng đến nền nếp, thói quen lễ giáo của trẻ.
- Do môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ chưa được phong phú.
- Giáo viên chưa thường xuyên trao đổi với phụ huynh học sinh về nội dung,
cách thức giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
- Giáo viên chưa tận dụng hết các cơ hội để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
Hiện trạng trên được thể hiện ở kết quả đánh giá kỹ năng sống của trẻ ( Tháng 9 năm
2011).
2. Biện pháp
Có nhiều nguyên nhân đã trình bày ở trên. Mỗi nguyên nhân cần có một hoặc
nhiều biện pháp để khắc phục. Tôi đã đưa ra giải pháp thay thế đó là một nhóm
“ Các biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục trong trường mầm non”.
2.1. Làm gương và khích lệ:
Trẻ mầm non rất hay bắt chước người lớn. Chính vì vậy mà cô giáo và cha mẹ
luôn phải giữ chuẩn mực trong giao tiếp, chú ý khi trò chuyện, ứng xử với trẻ, không

to tiếng quát tháo, xưng hô dịu dàng, khiêm tốn, lịch sự trong giao tiếp với phụ
huynh học sinh, khi ai hỏi phải chú ý lắng nghe, trả lời rõ ràng, đầy đủ ý để làm
gương cho trẻ noi theo. Ví dụ khi cô giáo gặp cha mẹ các cháu, cô cần chào hỏi phụ
huynh học sinh, hằng ngày các cô trong trường chào hỏi nhau, khi cháu chào cô, cô
chào lại cháu để làm gương cho trẻ.
Khi trẻ chưa ngoan, cần nhắc nhở trẻ nhẹ nhàng, không nói nặng lời, trẻ sẽ sợ
hãi. Tuy nhiên, cũng cần có thái độ dứt khoát khi trẻ tỏ ra không lễ phép…Chẳng
hạn, khi trẻ đến lớp không chào cô, không chào các bạn; cô nhắc nhẹ nhàng: Con
chào cô và các bạn đi nào…..
Cần động viên và khích lệ khi trẻ ngoan. Những lời khen đúng lúc sẽ giúp trẻ
thấy tự tin. Có thể tặng cho trẻ một món quà nhỏ để khích lệ thái độ lễ phép của trẻ,
cũng là cách để bé “ngấm” bài học lâu hơn. Chẳng hạn, cô tặng cho trẻ một bông hoa
giấy, một con mèo gấp bằng lá cây, một con trâu bằng lá đa…. khi trẻ lễ phép, ngoan
ngoãn, vâng lời cô kèm theo một lời khen ngợi: Con ngoan quá, cả lớp mình cùng
khen bạn nào. Như vậy sẽ tạo động lực cho trẻ ngày càng ngoan ngoãn hơn.
2.2. Xây dựng kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho trẻ lồng ghép trong các chủ
đề:
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được thực hiện trong tất cả các chủ đề, các hoạt
động ở trường mầm non. Tùy thuộc vào từng chủ đề, từng thời điểm để lựa chọn nội
dung các kỹ năng sống đưa vào mục tiêu để dạy trẻ cho phù hợp mang tính tích hợp
theo chủ đề để đạt hiệu quả cao.
3


Chủ đề Trường mầm non: Dạy trẻ kỹ năng giao tiếp: Chào hỏi, tạm biệt,
cảm ơn, xin lỗi, lễ phép với người lớn, tôn trọng bạn bè; vui vẻ, thân thiện, hòa
thuận với các bạn; lắng nghe bạn, nêu ý kiến, chia sẻ thông tin và giúp đỡ bạn khi
cần thiết, cùng bạn hoàn thành công việc đơn giản, ra quyết định làm gì hay không
làm gì để phòng tránh ngã, bỏng, đứt tay; tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết;
Chủ đề Bản thân: Dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ bản thân: Tự mặc, cởi quần

áo, sử dụng nhà vệ sinh, vệ sinh cá nhân, cách ăn uống, trang phục phù hợp thời
tiết, sống gọn gàng, ngăn nắp. Biết tự bảo vệ trước những tình huống nguy hiểm:
Không chơi đồ vật gây nguy hiểm; không làm một số việc có thể gây nguy hiểm;
không chơi ở những nơi mất vệ sinh, nguy hiểm; không đi theo, không nhận quà
của người lạ khi chưa được người thân cho phép; biết kêu cứu và chạy khỏi nơi
nguy hiểm. Nói được một số thông tin quan trọng về bản thân: Tên, tuổi, khả năng,
sở thích, ứng xử phù hợp với giới tính của bản thân
Chủ đề Gia đình: Dạy trẻ kỹ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi
xung quanh: Lễ phép với người trên; quan tâm, nhường nhịn em nhỏ; quan tâm, giúp
đỡ bố mẹ những việc vừa sức; biết quy tắc khi làm khách ( Trò chuyện lễ phép, thân
mật, chơi vui vẻ với bạn, không quậy phá, la to, không tự ý sử dụng, di chuyển đồ
đạc của chủ nhà…), nhận biết và thể hiện cảm xúc, chia sẻ, đồng cảm…
Chủ đề Nghề nhiệp: Dạy trẻ kỹ năng yêu thích các nghề, mơ ước, lựa chọn
nghề trong tương lai, làm việc theo nhóm, tuân thủ sự phân công, phối hợp với bạn
đề hoàn thành công việc chung; sáng tạo, diễn đạt ý tưởng, kỹ năng xử lý tình huống
Chủ đề Phương tiện và luật giao thông: Dạy trẻ kỹ năng tuân thủ các quy tắc
xã hội như: Quy tắc giao thông ( đi bộ trên vỉa hè, đi bên phải đường, đi theo tín hiệu
giao thông, không chơi dưới lòng đường, tránh xa ao, hồ); Quy tắc nơi công cộng ( đi
nhẹ, nói khẽ, không làm ồn, không chen lấn, xô đẩy, chờ đến lượt, không vứt rác bừa
bãi, không bẻ cành, bứt lá, hái hoa, trêu chọc các con vật …)
Chủ đề Tết và mùa xuân: Dạy trẻ kỹ năng giao tiếp, ứng xử lịch sự, lễ phép,
yêu thiên nhiên, trồng, chăm sóc cây xanh, bảo vệ môi trường
Chủ đề Quê hương, đất nước: Dạy trẻ kính yêu Bác Hồ, quan tâm đến di tích
lịch sử, cảnh đẹp, lễ hội của quê hương, đất nước; giữ gìn, bảo vệ môi trường, có ý
thức tiết kiệm; sử dụng lời nói rõ ràng, mạch lạc để bày tỏ cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ
và kinh nghiệm của bản thân, tự tin trước tập thể.
2.3. Tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ:
Đối với trẻ mầm non, các kỹ năng sống được học tốt nhất thông qua các hoạt
động tích cực của trẻ cùng với người khác thông qua hoạt động nhóm như quan sát,
luyện tập hoạt động cặp, động não, sắm vai, tranh luận hoặc thảo luận

4


2.3.1. Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động học:
Thông qua hoạt động khám phá khoa học “ Một số hiện tượng thời tiết thay
đổi theo mùa”, cho trẻ thảo luận, quan sát tranh ảnh, cảnh thời tiết mùa hè, mùa
đông; giáo dục cho trẻ kỹ năng sống: Biết mặc quần áo phù hợp với thời tiết. Các kỹ
năng sống trẻ học được là: Ra quyết định nên và không nên làm gì vào mùa đông,
mùa hè, tự bảo vệ sức khỏe ( mặc quần áo phù hợp) khi thời tiết thay đổi; phát triển
kỹ năng giao tiếp : Chú ý lắng nghe, trình bày ý kiến. Hoặc hoạt động “ Gia đình
bạn, gia đình tôi” cho trẻ chia sẻ những thông tin về gia đình, kể về các thành viên
trong gia đình, những việc mà trẻ thường làm ở nhà; qua đó giáo dục trẻ kỹ năng
giao tiếp cởi mở với bạn, lắng nghe bạn nói, chờ đến lượt, nói rõ ràng để bạn hiểu,
chơi cùng bạn.
Thông qua hoạt động kể chuyện “ Những nghệ sĩ của rừng xanh”, cho trẻ
nghe truyện, trả lời câu hỏi đàm thoại; giáo dục cho trẻ kỹ năng làm việc theo nhóm,
lắng nghe ý kiến của người khác, tôn trọng, hợp tác với bạn bè để hoàn thành nhiệm
vụ. Hay truyện “ Chú Dê đen” giáo dục trẻ kỹ năng mạnh dạn, tự tin, biết xử lý tình
huống, tự bảo vệ bản thân trước tình huống nguy hiểm.
Tăng cường kể cho trẻ nghe các câu chuyện cổ tích qua đó rèn luyện đạo đức
cho trẻ, giúp trẻ hoàn thiện mình, dạy trẻ yêu thương bạn bè, yêu thương con người.
Tạo hứng thú cho trẻ nhỏ qua các truyện tranh, tùy theo lứa tuổi, gợi mở tính tò mò,
ham học hỏi, phát triển khả năng thấu hiểu ở trẻ.
Ví dụ: Khi kể chuyện “ Ba cô gái” giáo viên đặt những câu hỏi gợi mở như: Nếu là
con khi biết tin mẹ bị ốm, con sẽ làm gì? gợi mở tính tò mò thay đổi đoạn kết của
truyện có hậu hơn, đặt tên khác cho câu chuyện v,v….
Thông qua hoạt động dạy trẻ đọc thơ “ Giữa vòng gió thơm”, giáo dục trẻ
biết quan tâm, chăm sóc những người thân trong gia đình, đặc biệt khi bị ốm đau.
Hoặc qua bài thơ “ Làm anh”, giáo dục trẻ biết yêu thương, nhường nhịn em nhỏ.
Thông qua hoạt động nghệ thuật như vẽ tranh, ca hát, nhảy múa kích thích

trẻ suy nghĩ, bộc lộ tình cảm, tưởng tượng, sáng tạo. Chẳng hạn trẻ bộc lộ yêu các cô
chú công nhân qua bài hát “ Cháu yêu cô chú công nhân”, yêu mến chú bộ đội qua
bài hát “ Cháu thương chú bộ đội”; tưởng tượng, sáng tạo khi “ Vẽ về miền núi” và
làm việc theo nhóm khi làm các Album.
Thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với toán, làm quen chữ cái : giáo dục
trẻ ý thức, trách nhiệm trong học tập, cố gắng hoàn thành công việc đến cùng, tập
trung chú ý khi nghe người khác nói, diễn đạt ý tưởng bản thân
Thông qua hoạt động thể dục: giáo dục trẻ kỹ năng rèn luyện, bảo vệ sức
khỏe bản thân, mạnh dạn, tự tin, khéo léo, tham gia vào hoạt động tập thể như thể

5


dục : Bò qua chướngng ngại vật, bò thấp chui qua ống, đi trên ghế băng đầu đội túi
cát, nhảy tách khéo chân, chuyền bóng, tung bắt bóng cho bạn đối diện….
2.3.2.Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động vui chơi:
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi: Đóng vai: Cô giáo, Bố mẹ, Bác sĩ, nấu
ăn…; Chơi xây dựng: Trường mầm non, Làng xóm, công viên, ngã tư đường phố,
bệnh viện, doanh trại bộ đội, của hàng bách hóa….; đóng kịch: Chú Dê đen, Hai anh
em, Cây tre trăm đốt…để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Bởi trong trò chơi, xã hội
của trẻ em được hình thành một cách thú vị: Có thủ lĩnh, có nhóm, có sự hợp tác
giúp đỡ nhau, giải quyết xung đột,… và trẻ có những cơ hội để phát triển trí tưởng
tượng sáng tạo. Đây là cơ hội tốt để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tổ chức hoạt
động, biết hợp tác để hoàn thành công việc, phát triển ngôn ngữ giao tiếp, giải quyết
tình huống. Chẳng hạn: Khi trẻ chơi xong, trẻ để đồ chơi bừa bãi, cô hỏi trẻ “ Con đã
cất đồ chơi chưa?”, “ Con nhìn xem các bạn đang làm gì?”, “ Con cùng cất đồ chơi
với các bạn nhé !”
2.3.3. Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động khác trong ngày:
Trong các giờ đón, trả trẻ: Trò chuyện cùng các cháu, giáo dục trẻ kỹ năng
giao tiếp lịch sự, lễ phép: Chào hỏi, tạm biệt, cảm ơn, vui vẻ, thân thiện với cô, với

bạn. Biết tự mặc, cởi quần áo theo thời tiết trong ngày, cởi giầy, cất ba lô…
Trong giờ vệ sinh: Giáo dục trẻ kỹ năng vệ sinh cá nhân: Rửa mặt, rửa tay
bằng xà phòng, sử dụng đồ dùng, dụng cụ nhà vệ sinh, cách chải đầu, đánh răng, đi
vệ sinh đúng nơi quy định.
Trong giờ ăn: Giáo dục trẻ biết làm việc vừa sức, tập trung theo nhóm kê bàn
ăn, sắp xếp bát, thìa; biết ăn uống lịch sự, không nói chuyện, không khua bát, thìa, ăn
hết xuất, biết chờ đến lượt, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây
tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, biết tự dọn, cất đúng
chỗ bát, thìa, cốc … hoặc biết giúp người lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết xuất;
không làm ảnh hưởng đến người xung quanh.
2.3.4. Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động ngoài trời, đi dạo, đi thăm; tổ
chức ngày hội, ngày lễ và các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong
trường, lớp.
Tổ chức cho các cháu thi góc chơi “khám phá khoa học” theo chủ đề, giáo
viên cho trẻ thực hành, giúp trẻ trải nghiệm bằng các giác quan, những trải nghiệm
trong đời sống hàng ngày của trẻ, bổ sung đồ chơi và phân lịch cho trẻ chơi lắp ráp.
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, những trò chơi rèn kỹ năng tự tin,
mạnh dạn giúp trẻ phát triển nhận thức, thẩm mỹ. Chẳng hạn như trò chơi: Bịt mắt
đánh trống rèn cho trẻ kỹ năng mạnh dạn, tự tin, phát triển khả năng phán đoán và
định hướng trong không gian.
6


Tổ chức cho trẻ đến thăm nhà bạn trong chủ đề “Gia đình” theo từng tổ, từng
nhóm trẻ để giúp trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối
liên kết bạn bè tại gia đình.
Thường xuyên tổ chức cho trẻ tham quan vườn trường, tổ chức các buổi thảo
luận như: Nói về quá trình lớn lên của ây từ hạt….nhằm giúp trẻ học được các kĩ
năng : hợp tác với các bạn, kĩ năng quan sát, lắng nghe người khác nói, tự tin trình
bày ý kiến của mình…

Tổ chức cho trẻ tham quan cung văn hóa thiếu nhi, trò chuyện, thảo luận với
trẻ để rèn luyện kỹ năng giao tiếp, thăm Đài tưởng niệm để trẻ bày tỏ cảm xúc yêu
quý các chú bộ đội đã hy sinh vì tổ quốc, giáo dục lòng yêu quê hương, đất nước,
con người.
Tổ chức Hội thi “ Trò chơi dân gian” giữa các lớp mẫu giáo 5 tuổi, chơi ô ăn
quan, đập heo, trò chơi bật chụm tách chân, qua đó rèn luyện kỹ năng hợp tác với
đồng đội để chiến thắng, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng sống tự tin, khả năng nhận
thức của trẻ cũng được phát triển.
Tổ chức “ Ngày hội bánh chưng, bánh dày”; lồng ghép giáo dục qua câu
chuyện “Sự tích bánh chưng, bánh dày”, kết hợp cho các cháu gói bánh trưng, bánh
dày. Hoạt động này giáo dục các cháu làm việc theo nhóm, phát triển nhóm kỹ năng
lãnh đạo. Hay “ Ngày hội đến trường của bé”, giáo dục trẻ yêu trường, yêu lớp, quý
mến cô giáo và các bạn, ngoan ngoãn, lễ phép…
Tổ chức Hội diễn văn nghệ mừng xuân cho trẻ với chủ đề “ Bé hát dân ca “ thi
“Trang phục dân gian”, tổ chức các gian hàng ẩm thực mùa xuân, trò chơi dân gian,
thi giải câu đố hay….để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
Tổ chức hoạt động nghệ thuật cho trẻ qua hội thi “ Vẽ những điều mơ ước
cho mẹ”, tổ chức hoạt động phát triển tư duy qua hội thi “ Xây nhà cho bà” có sự
tham gia trực tiếp của cha mẹ để cùng chơi với trẻ, qua đó rèn luyện tính kiên nhẫn,
kỹ năng hợp tác với cha mẹ, ông bà để hoàn thành công việc và yêu cầu thử thách
của luật chơi. Từ đó phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống tự tin, phát triển tình
cảm, nhận thức ở trẻ.
Tổ chức hội thi “ Kể chuyện về Bác Hồ”. Đồng thời hàng tuần vào sáng thứ
hai tổ chức cho các cháu hát quốc ca, qua đó giáo dục trẻ lòng yêu quê hương, đất
nước, yêu kính Bác Hồ.
2. 4. Xây dựng môi trường giáo dục kỹ năng sống cho trẻ:
Xây dựng góc “ Giáo dục kỹ năng sống” trong lớp, “Bảng thông tin dành cho
phụ huynh” để các bậc cha mẹ có thể đọc, quan sát theo dõi các nội dung giáo dục kỹ
năng sống cho trẻ, tạo điều kiện cho giáo viên trao đổi hai chiều với các bậc cha mẹ
những vấn đề có liên quan đến trẻ và các thông tin của lớp.

7


Làm các giá sách thư viện tại khu vực trước sảnh lớp, nơi dễ tập trung chú ý
của mọi người với nhiều tên gọi khác nhau như : “ Bé đã ngoan chưa ?”, “ Chúng
mình cùng học lễ giáo”, “Thư viện trường mầm non”; “Tủ sách gia đình”; “Dinh
dưỡng trẻ thơ”; “Những con vật đáng yêu”; “Hoa trái bốn mùa”; thiết kế phân chia
nhiều ngăn để sách, truyện nhiều kích cỡ, vừa tầm trẻ, trang bị ghế đá, nhằm tạo môi
trường giúp giáo viên và các bậc cha mẹ tăng cường đọc sách cho con trẻ, có thể đọc
sách cho trẻ nghe bất kỳ lúc nào tại nhiều thời điểm trong ngày.
Vận động cha mẹ trẻ thường xuyên tặng sách cho góc thư viện tại trường, lớp
và bổ sung góc sách ngay ở gia đình.
Trang trí ở các tiền sảnh, sân trường các khẩu hiệu như: “ Mỗi ngày đến
trường là một ngày vui”, “ Yêu thương, tôn trọng trẻ, giữ lời hứa với trẻ”, “ Mỗi cô
giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” bằng chính hình ảnh giáo viên và học
sinh của trường, đặc biệt chú ý đưa hình ảnh đẹp của các trẻ hiếu động để từ đó giúp
trẻ tự điều chỉnh hành vi, giúp trẻ thể hiện bản thân và luôn biết giữ gìn, là điều kiện
để khen ngợi sự cố gắng của trẻ.
Vẽ tranh lên các bức tường bao xung quang trường, cầu thang lên tầng các nội
dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như: Bảo vệ môi trường, bỏ rác đúng nơi quy
định, bé vui đến lớp hay những câu chuyện cổ tích để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
Sử dụng sân khấu ngoài trời cho trẻ biểu diễn văn nghệ, tổ chức lễ hội, xem rối
nhằm giáo dục trẻ kỹ năng sống tự tin, mạnh dạn, tham gia vào các hoạt động tập thể
Sắp xếp liên kết, hợp lý giữa các khu chơi giao thông, chơi trò chơi dân gian,
chơi đồ chơi ngoài trời, thảm cỏ, cây xanh, vườn hoa, vườn rau của bé tạo cảnh quan
sân trường xanh, sạch đẹp, an toàn, thân thiện để cho trẻ dạo chơi ngoài trời, lao
động tập thể, rèn luyện các kỹ năng sống.
2.5. Tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh học sinh để giáo dục kỹ năng sống
cho trẻ.
Tổ chức các hoạt động tạo hình vào chiều thứ sáu tuần 1 và tuần 3 của tháng có

sự tham gia trực tiếp của cha mẹ trẻ cùng hoạt động với trẻ ( Cùng vẽ, cắt dán tranh
ảnh) để hoàn thành bức tranh, quyển Allbum gia đình…để giáo dục trẻ sự hợp tác,
tình cảm gia đình; sắp đặt đồ dùng ăn uống, bày bữa tiệc liên hoan mừng sinh nhật
bạn, qua đó rèn luyện cho trẻ kỹ năng sử dụng các đồ dùng ăn uống, dạy trẻ những
nghi thức văn hoá trong ăn uống.
Giáo viên chủ động thay đổi nội dung, hình thức tổ chức và luân phiên thay
đổi thành phần tham dự để tất cả các bậc cha mẹ đều được tham gia tình nguyện vào
quá trình giáo dục trong nhà trừơng.
Thống nhất với các bậc cha mẹ về nội dung, phương pháp giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ như:
8


+ Người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ
và đảm bảo an toàn cho trẻ. Cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc và xã
hội bằng cách tạo ra các mối liên kết bạn bè tại gia đình, cho trẻ mời bạn về nhà
chơi.
+ Trong gia đình, cha mẹ luân phiên cùng anh chị lớn đọc sách cho trẻ nghe,
hoặc thống nhất giờ đọc sách của gia đình, vào giờ đó các thành viên trong gia đình
đều đọc sách, báo hoặc đọc một thứ gì đó của mình.
+ Khi còn nhỏ cha mẹ cần dành ra 15 phút / ngày để trò chuyện, đọc sách cho
trẻ nghe các loại sách phù hợp với lứa tuổi. Khi trẻ có thể tự đọc được lúc đó việc
đọc sách trở thành là niềm vui có giá trị và có ý nghĩa hơn giúp trẻ phát triển sự ham
hiểu biết, tìm tòi phát triển nhân cách của trẻ.
Tuyên truyền để cha mẹ trẻ không nên bực bội khi trẻ về đến nhà hoặc cho
rằng trẻ chỉ biết chơi suốt ngày. Cha mẹ cần có niềm tin ở trẻ, trẻ có thể lĩnh hội kinh
nghiệm nhằm giải quyết các vấn đề quan trọng, đọc, làm toán, thử nghiệm một số kỹ
năng khoa học khi chơi với nhau.
Giáo viên thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của
trẻ, trao đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ tại

nhà, bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải. Cần phối hợp với cha mẹ trẻ
một cách chặt chẽ và hợp lý để vận động cha mẹ trẻ tham gia tình nguyện vào quá
trình giáo dục trong nhà trường, tham gia vào các buổi trao đổi với giáo viên, tham
gia các buổi họp phụ huynh học sinh và dự một số giờ học, dự các hoạt động ngoại
khoá.
Trong gia đình, việc dạy trẻ những hành vi văn minh trong ăn uống rất cần
thiết. Để trẻ có được những kỹ năng, thói quen sử dụng đồ dùng đồ chơi một cách
chính xác, thuần thục và khéo léo, không chỉ đòi hỏi trẻ phải thường xuyên luyện
tập, mà còn phải đáp ứng được những nhu cầu của trẻ, đó là cung cấp cho trẻ những
mẫu hành vi văn hóa, những hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và
những người xung quanh trẻ.
Cô giáo, cha mẹ luôn khuyến khích trẻ nói lên quan điểm của trẻ, nói chuyện
với các thành viên trong lớp, trong gia đình về cảm giác và về những lựa chọn của
mình, cần giúp trẻ hiểu rằng nên có thông số để theo đó mà lựa chọn, cố gắng không
chỉ trích các quyết định của trẻ. Việc này sẽ hình thành kỹ năng tự kiểm soát bản
thân, rèn luyện tính tự tin cho trẻ khi tham gia các hoạt động và các buổi thảo luận
tại trường sau này.
Cô giáo, cha mẹ giúp trẻ phát triển sở thích, ý thích của mình và đảm bảo rằng
người lớn có thể cung cấp thêm phương tiện để trẻ thực hiện ý thích đó.

9


Cô giáo, cha mẹ cần dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống, biết cách
sử dụng các đồ dùng ăn uống; hơn nữa trẻ sẽ được dạy cách sử dụng các đồ dùng
đúng chức năng một cách chính xác và thuần thục.Việc này được thực hiện trong giờ
học, giờ sinh hoạt hàng ngày của trẻ tại lớp và trong bữa cơm gia đình.
Cụ thể: Trẻ được làm quen với những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ
bếp, bộ đồ ăn, bộ đồ uống). Sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt
ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ, ăn uống từ tốn, không vội

vã, không khí cởi mở, thoải mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ
chịu… tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ có thói quen tốt để hình thành kỹ năng tự
phục vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này.
2.6. Đánh giá kết quả thực hiện kỹ năng sống của trẻ:
Thực hiện kế hoạch giáo dục, kế hoạch đánh giá việc thực hiện kỹ năng sống
của trẻ bằng việc trang bị cho lớp bảng đánh giá trẻ làm bằng ván DMS, kiểu dáng
trang trí đẹp, mỗi trẻ có một biểu mẫu đánh giá riêng nhằm giúp giáo viên quan sát
ghi chép hàng ngày từng chi tiết về sự tiến bộ của trẻ, các mối quan hệ với cô, với
bạn, ghi chép những kỹ năng trẻ đạt được trong mỗi ngày làm căn cứ, thước đo để
đánh giá cuối mỗi độ tuổi của trẻ. Cũng từ biện pháp này, giáo viên sẽ có điều kiện
lưu trữ dữ liệu, sản phẩm để đánh giá trẻ, đồng thời có cơ sở để thay đổi, bổ sung các
biện pháp giáo dục đối với từng trẻ và giúp trẻ hình thành các kỹ năng sống.
Xây dựng công cụ đo lường : Thang đo chất lượng thực hiện các kỹ năng sống
STT

Điểm
chuẩn

Các kỹ năng sống

Thang điểm
Tốt Khá

I

1

2

Kỹ năng chăm sóc bản thân

Kỹ năng tự phục vụ bản thân: Tự mặc, cởi
quần áo, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn,
sau khi đi vệ sinh và khi tay bẩn; tự rửa mặt,
chải răng hằng ngày; giữ đầu tóc, quần áo gọn
gàng; biết và không ăn, uống một số thứ có hại
cho sức khỏe.
Kỹ năng tự bảo vệ trước những tình huống
nguy hiểm: Nhận ra và không chơi một số đồ
vật có thể gây nguy hiểm; biết và không làm
một số việc có thể gây nguy hiểm; không chơi
ở những nơi mất vệ sinh, nguy hiểm; không đi
theo, không nhận quà của người lạ khi chưa
10

30

10

10

TB

Yếu


3
II

1

2
III

1

2

3

4

IV

được người thân cho phép; biết kêu cứu và
chạy khỏi nơi nguy hiểm
Kỹ năng nhận biết giá trị bản thân: Nói được
một số thông tin quan trọng về bản thân; ứng
xử phù hợp với giới tính của bản thân; nói
được khả năng và sở thích riêng của bản thân.
Kỹ năng quản lý cảm xúc
Kỹ năng cảm thông và chia sẻ: Nhận biết các
trạng thái cảm xúc vui, buồn, ngạc nhiên, sợ
hãi, tức giận, xấu hổ của người khác; bộc lộ
cảm xúc của bản thân bằng lời nói và cử chỉ ,
nét mặt; thể hiện sự an ủi và chia sẻ với người
thân và bạn bè
Kỹ năng kiểm soát tình cảm: Biết kiềm chế
cảm xúc tiêu cực khi được an ủi, giải thích,
biết chờ đến lượt, chia sẻ, đồng cảm
Kỹ năng giao tiếp

Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép: Không nói
tục, chửi bậy; lắng nghe chăm chú, nhìn vào
mắt người đối thoại, không ngắt lời, không nói
leo; biết chào hỏi khi gặp gỡ, tạm biệt khi chia
tay, cảm ơn khi được giúp đỡ, xin lỗi khi làm
phiền, lễ phép với người trên, tôn trọng bạn,
nhường nhịn em bé, câu nói đầy đủ
Kỹ năng thay đổi hành vi: Biết thay đổi hành
vi và thể hiện cảm xúc phù hợp với hoàn cảnh
Kỹ năng tự tin: Tự tin khi nói trước tập thể,
mạnh dạn nói lên ý kiến, đề nghị của mình,
bày tỏ cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ và kinh
nghiệm của bản thân.
Kỹ năng thiết lập quan hệ với người khác: Chủ
động giao tiếp với bạn và người lớn gần gũi;
dễ hòa đồng với bạn bè trong nhóm chơi; chia
sẻ cảm xúc, kinh nghiệm, đồ dùng đồ chơi với
bạn, sẵn sàng giúp đỡ khi người khác gặp khó
khăn
Kỹ năng học tập
11

10
20

10

10
40

10

10

10

10

20


1

2
V
1

2

3

4

Ý thức trách nhiệm: Chủ động tham gia tích
cực vào các hoạt động học tập; cố gắng thực
hiện công việc đến cùng; thể hiện ý tưởng của
bản thân thông qua các hoạt động khác nhau.
Kỹ năng thiết lập và thực hiện mục tiêu: Nhận
làm việc phù hợp với trẻ , nỗ lực vượt qua khó
khăn để thực hiện công việc, hoàn thành công

việc đến cùng.
Kỹ năng lãnh đạo
Kỹ năng tổ chức hoạt động: Tổ chức các hoạt
động chơi theo nhóm, lao động tập thể, học
tập…
Kỹ năng làm việc theo nhóm: Tuân thủ sự
phân công của nhóm bạn và người lớn, chơi
cùng với bạn; trao đổi ý kiến với các bạn, thân
thiện, đoàn kết với bạn bè; phối hợp với bạn để
hoàn thành công việc chung
Kỹ năng ra quyết định: Nên làm những việc
đúng và không nên làm những việc sai, nguy
hiểm
Kỹ năng giải quyết vấn đề: Làm thế nào để
hoàn thành công việc, giải quyết các tình
huống xảy ra.
Tổng

10

10
40
10

10

10

10

150

130- 110149 129

80109

< 80

C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ:
1. Kết luận :
Việc giáo dục kỹ năng sống nên bắt đầu từ khi trẻ còn nhỏ, ngay từ tuổi mầm
non. Giáo dục kỹ năng sống giúp trẻ tự lập, tự tin, tích cực, sáng tạo trong cuộc sống.
Để trẻ có được một số kỹ năng sống bền vững trong quá trình giáo dục và tập luyện,
giáo viên cần tạo cơ hội để trẻ được tương tác với bạn bè, người lớn, được trải
nghiệm, thực hành và luyện tập thường xuyên ở trường cũng như ở gia đình thông
qua các hoạt động phong phú, đa dạng như học tập, vui chơi, lao động, sáng tạo nghệ
thuật…
Việc sử dụng một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong trường mầm non thị trấn Đồng Văn - Duy
Tiên đã góp phần tích cực làm nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Sau
12


khi thực hiện một số biện pháp giáo dục, các cháu đã cókyx năng sống phù hợp, trẻ
mạnh dạn, tự tin, lễ phép…
2. Khuyến nghị :
a. Đối với giáo viên:
- Cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
trong trường mầm non, có kiến thức về tâm lý lứa tuổi , kỹ năng sống, kỹ năng giáo
dục chủ động, kỹ năng về nhóm để vận dụng tâm lý nhóm vào phương pháp giáo

dục; có những biện pháp hữu hiệu để giáo dục trẻ thông qua tất cả các hoạt động
trong ngày, ngày hội, ngày lễ, dạo chơi, tham quan… đưa các nội dung giáo dục kỹ
năng sống vào các chủ đề, tận dụng mọi cơ hội cho trẻ được tương tác với bạn bè,
với cô giáo, cho trẻ được trải nghiệm một cách hứng thú, sáng tạo và tích cực trong
các hoạt động để tập luyện kỹ năng sống, tạo tình huống để dạy trẻ giải quyết tình
huống; cho trẻ được thực hành, trải nghiệm, luyện tập thường xuyên, tạo thành nền
nếp, thói quen tốt.
- Giáo viên luôn luôn chuẩn mực trong giao tiếp, sinh hoạt, ứng xử có văn hóa,
tác phong sư phạm luôn là tấm gương sáng cho các cháu noi theo.
- Gần gũi, yêu thương, tôn trọng các cháu, luôn chú ý lắng nghe để hiểu trẻ,
tôn trọng, tin tưởng trẻ, động viên khen ngợi trẻ kịp thời khi trẻ thể hiện những kỹ
năng sống phù hợp..
- Tạo môi trường giáo dục phong phú, hấp dẫn, an toàn, thân thiện trẻ để trẻ
tích cực tham gia vào các hoạt động để hình thành, phát triển các kỹ năng sống tốt.
- Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để giáo dục kỹ năng sống cho các
cháu đạt hiệu quả.
- Phát huy kết quả đã đạt được, tích cực ứng dụng những kinh nghiệm đã có
và không ngừng trao đổi kinh nghiệm, học tập, bồi dưỡng phương pháp giáo dục kỹ
năng sống cho trẻ ngày càng tốt hơn.
b. Đối với nhà trường:
- Trường mầm non thị trấn Đồng Văn - Duy Tiên cần tạo điều kiện cho đề tài
được thực thi sâu rộng trong toàn trường và phổ biến việc nâng cao chất lượng giáo
dục trong nhà trường cũng như những trường mầm non trong huyện.
- Cần kết hợp các biện pháp khác như: Tổ chức mời nghệ nhân ở địa phương
về hướng dẫn các cô giáo, các cháu làm đồ dùng, đồ chơi, mời các chú công an, bộ
đội, bác sĩ về nói chuyện chuyên đề nhân các ngày lễ, ngày kỷ niệm…để giáo dục kỹ
năng sống cho các cháu để các biện pháp trên đạt được hiệu quả như mong muốn.
c. Đối với phụ huynh học sinh:
- Tăng cường phối hợp với giáo viên trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ,
thống nhất nội dung, phương pháp giáo dục trẻ giữa nhà trường và gia đình.

d. Đối với Phòng giáo dục:
- Thường xuyên kiểm tra, đánh giá việc thực hiện phong trào thi đua “ Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” và giáo dục kỹ năng sống cho trẻ của
các trường mầm non đặc biệt là giáo viên và các cháu khối mẫu giáo 5 tuổi.
13


- Hàng năm tổ chức các hội thi để giáo viên được thể hiện khả năng, được trao
đổi, học tập phương pháp, hình thức giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
Duy Tiên, Tháng 02 năm 2013
Người viết

Nguyễn Thị Minh Chung

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghiên cứu tài liệu khoa học sư phạm ứng dụng Bộ giáo dục và Đào tạo- (Dự án
Việt - Bỉ ): NCKH sư phạm ứng dụng , BTC- Cơ quan hợp tác kỹ thuật Bỉ, Hà Nội,
2009.
2. Chỉ thị số 40/2008/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT về việc phát động
phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”; Công văn
Số 4761/BGD& ĐT- GDMN ngày 20 tháng 10 năm 2008 của Bộ giáo dục và đào tạo
về việc triển khai phong trào thi đua: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực” Bậc học mầm non.
3. Tài liệu tập huấn bồi dưỡng hè cán bộ quản lý và giáo viên mầm non hè 2010 ( Hà
Nội- tháng 7/2010).
4. Chương trình giáo dục mầm non ( Ban hành kèm theo Thông tư số 17/2009/TTBGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ Giáo dục và Đào tạo).
5. Các chương trình phát triển kỹ năng sống và giá trị sống của All4kids

6. Kế hoạch năm học 2011-2012 của trường mầm non TT Đồng Văn

15


MỤC LỤC
Trang
A TÓM TẮT ĐỀ TÀI
1. Cơ sở đề tài

1

2. Tóm tắt đề tài

2

3. Lịch sử đề tài

3

B. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Khách thể nghiên cứu

3

2.Đối tượng nghiên cứu

3

C.QUY TRÌNH THỰC HIỆN

1. Tìm hiểu hiện trạng

4

2.Lựa chọn giải pháp

6

3. Xác định vấn đề cần nghiên cứu

13

5. Đo lường và thu thập dữ liệu

13

D. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ
1. Phân tích dữ liệu

17

2. Kết quả

17

3. Bàn luận

18

E. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

18

2. Khuyến nghị

18

G. TÀI LIỆU THAM KHẢO

20

16


PHÒNG GD&ĐT DUY TIÊN
TRƯỜNG MẦM NON TT ĐỒNG VĂN

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập- Tự do- Hạnh phúc


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC
KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 5 TUỔI
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
Ở TRƯỜNG MẦM NON THỊ TRẤN ĐỒNG VĂN - DUY TIÊN

Họ tên: Nguyễn Thị Minh Chung

Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: Trường Mầm non thị trấn Đồng Văn
Huyện Duy Tiên- Tỉnh Hà Nam
Phủ Lý, tháng 8 năm 2011
17 02 năm 2013
Duy Tiên, tháng


18


19