Phát triển nguồn lực thông tin đáp ứng đào tạo theo tín chỉ tại thư viện trường đại học kinh tế kỹ thuật công nghiệp

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------

THÂN VĂN DIỄN

PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THƠNG TIN
ĐÁP ỨNG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI THƢ VIỆN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƢ VIỆN

HÀ NỘI - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------

THÂN VĂN DIỄN

PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THƠNG TIN
ĐÁP ỨNG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI THƢ VIỆN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành: Khoa học Thông tin - Thƣ viện
Mã số:

60 32 02 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƢ VIỆN

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Viết Nghĩa

HÀ NỘI - 2014

2


Góp ý của Hội đồng Bảo vệ luận văn

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………..…….

Chủ tịch Hội đồng

3


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng luận văn “ Phát triển nguồn lực thông tin đáp ứng đào
tạo theo tín chỉ tại Thư viện trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Cơng nghiệp” là
cơng trình tổng hợp và nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện nghiêm túc dưới sự
hướng dẫn của TS. Nguyễn Viết Nghĩa. Các tư liệu, số liệu và kết quả nghiên cứu
nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Nếu có điều gì sai sót tơi
xin tự chịu trách nhiệm.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2014

Tác giả luận văn

4


LỜI CẢM ƠN
Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành nhất tới tất cả các cấp lãnh đạo, các
Thầy, Cô giáo của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã giúp đỡ tơi
trong q trình học tập và làm luận văn.
Tôi xin chân thành cám ơn sâu sắc tới Thầy giáo Tiến sĩ Nguyễn Viết Nghĩa
đã tận tình giúp đỡ hướng dẫn tơi trong suốt q trình làm luận văn.
Xin chân thành cám ơn tới tất cả các cấp lãnh đạo, các Thầy Cô giáo, các cán
bộ, các đồng nghiệp của Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp đã tạo mọi
điều kiện giúp đỡ tơi hồn thành nhiệm vụ học tập của mình.
Do thời gian nghiên cứu không nhiều, phạm vi nghiên cứu rộng và trình độ
chun mơn cịn hạn chế, nên luận văn chắc khơng tránh khỏi những thiếu sót. Tác
giả rất mong được nhận những ý kiến đóng góp của Hội đồng, của các Thầy Cô
giáo, của các đồng nghiệp, của bạn bè để tác giả tiếp tục hoàn thiện và phấn đấu
trong q trình cơng tác của mình.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày.......tháng.....năm 2014
Tác giả luận văn

5

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................... 4
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................................... 5
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................................. 10
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ...... Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU ................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.

Lý do chọn đề tài ....................................................... Error! Bookmark not defined.

2.

Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................ Error! Bookmark not defined.

3.

Đối tượng nghiên cứu................................................ Error! Bookmark not defined.

4.

Phạm vi nghiên cứu ................................................... Error! Bookmark not defined.

5.

Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ............................... Error! Bookmark not defined.

6.

Phương pháp nghiên cứu .......................................... Error! Bookmark not defined.

7.

Giả thuyết khoa học................................................... Error! Bookmark not defined.

8.

Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu .................................. Error! Bookmark not defined.

9.

Bố cục luận văn ......................................................... Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC
THÔNG TIN ĐÁP ỨNG NHU CẦU ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƢỜNG
ĐẠI HỌC KINH TẾ KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP ...... Error! Bookmark not defined.
1.1.

Một số khái niệm cơ bản về phát triển nguồn lực thông tinError! Bookmark not
defined.

1.1.1. Khái niệm nguồn lực thông tin ................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Khái niệm phát triển nguồn lực thơng tin ............... Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Tiêu chí đánh giá nguồn lực thông tin...................... Error! Bookmark not defined.
1.2.

Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác phát triển nguồn lực thông tin........... Error!
Bookmark not defined.

1.2.1. Các yếu tố khách quan .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Các yếu tố nội tại của cơ quan thông tin .................. Error! Bookmark not defined.
1.3.

Trƣờng Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp với yêu cầu đào tạo theo tín
chỉ ................................................................................... Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Lịch sử ra đời và phát triển ....................................... Error! Bookmark not defined.

6


1.3.2. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Chức năng nhiệm vụ của Trường ............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Đặc điểm của phương thức đào tạo theo tín chỉ ...... Error! Bookmark not defined.
1.3.5. Yêu cầu của nhà trường trước phương thức đào tạo theo tín chỉError! Bookmark
not defined.
1.4.

Thƣ viện Trƣờng Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp trƣớc yêu cầu đào
tạo theo tín chỉ .............................................................. Error! Bookmark not defined.

1.4.1. Chức năng và nhiệm vụ của thư viện Trường Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công
nghiệp. ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.4.2. Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ............................. Error! Bookmark not defined.
1.4.3. Cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin ........ Error! Bookmark not defined.
1.4.4. Đặc điểm người dùng tin và nhu cầu tin khi đào tạo theo tín chỉError! Bookmark
not defined.
1.5.

Vai trị của nguồn lực thơng tin trong đào tạo theo tín chỉ tại Trƣờng...... Error!
Bookmark not defined.

1.5.1. Vai trị của nguồn lực thơng tin đối với giảng viên, cán bộ nghiên cứu khi đào tạo
theo tín chỉ .................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.5.2. Vai trò của nguồn lực thông tin đối với học sinh, sinh viên khi đào tạo theo tín chỉ
..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THÔNG
TIN ĐÁP ỨNG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP .............................................. Error! Bookmark not defined.
2.1.

Nguồn lực thông tin của Thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công
nghiệp ............................................................................ Error! Bookmark not defined.

2.1.1. Nguồn lực thơng tin xét theo loại hình tài liệu......... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Nguồn lực thông tin xét theo môn loại khoa học .... Error! Bookmark not defined.
2.1.3. Nguồn lực thông tin xét thời gian xuất bản của tài liệuError!

Bookmark

not

defined.
2.1.4. Nguồn lực thông tin xét theo ngôn ngữ xuất bản của tài liệu .......................51

7


2.2.

Công tác phát triển nguồn lực thông tin tại Thƣ viện trƣờng Đại học Kinh tế
Kỹ thuật Công nghiệp................................................. Error! Bookmark not defined.

2.2.1. Chính sách bổ sung tài liệu/Diện bổ sung tài liệu ... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương thức bổ sung tài liệu .................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Kinh phí bổ sung tài liệu ........................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Quy trình bổ sung tài liệu .......................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.5. Công tác bảo quản và thanh lý tài liệu ..................... Error! Bookmark not defined.
2.2.6. Hoạt động chia sẻ nguồn lực thông tin..................... Error! Bookmark not defined.
2.3.

Các yếu tố tác động đến công tác phát triển nguồn lực thông tin tại thƣ viện
trƣờng Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp...... Error! Bookmark not defined.

2.3.1. Nhận thức của cán bộ lãnh đạo................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Trình độ của cán bộ thư viện .................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Nhu cầu tin của người dùng tin ................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Kinh phí phát triển nguồn lực thơng tin ................... Error! Bookmark not defined.
2.3.5. Hợp tác chia sẻ thông tin ........................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.6. Cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin ............ Error! Bookmark not defined.
2.3.7. Vấn đề bản quyền ...................................................... Error! Bookmark not defined.
2.4.

Đánh giá mức độ đáp ứng nhu cầu tin khi đào tạo theo tín chỉError! Bookmark
not defined.

2.4.1. Đánh giá từ phía cán bộ, giảng viên ......................... Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Đánh giá từ phía sinh viên ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.5.

Đánh giá cơng tác phát triển nguồn lực thông tin tại thƣ viện trƣờng Đại học
Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp. ................................. Error! Bookmark not defined.

2.5.1. Ưu điểm, hạn chế .................................................... Error! Bookmark not defined.
2.5.2. Thành tựu và bài học kinh nghiệm ........................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC THƠNG TIN ĐÁP ỨNG
ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KỸ THUẬT
CÔNG NGHIỆP ...................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.

Giải pháp về xây dựng cơ chế, chính sách phát triển nguồn lực thông tin Error!
Bookmark not defined.

8


3.1.1. Đổi mới cơ chế, chính sách của nhà trường đối với hoạt động của thư viện... Error!
Bookmark not defined.
3.1.2. Đổi mới cơ chế, chính sách bổ sung nguồn lực thông tin cho thư viện ........... Error!
Bookmark not defined.
3.1.3. Tăng cường kinh phí hoạt động cho thư viện .......... Error! Bookmark not defined.
3.2.

Giải pháp nâng cao chất lƣợng nguồn lực thông tinError!

Bookmark

not

defined.
3.2.1. Tăng cường nguồn tài liệu nội sinh .......................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Nâng cao chất lượng lựa chọn tài liệu đặt mua ....... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Tăng cường nguồn tài liệu qua đường trao đổi, tặng, biếuError! Bookmark not
defined.
3.2.4. Đẩy mạnh cơng tác số hóa tài liệu ............................ Error! Bookmark not defined.
3.3.

Các giải pháp hỗ trợ phát triển nguồn lực thông tin tại thƣ viện để đáp ứng
yêu cầu đào tạo tín chỉ ................................................ Error! Bookmark not defined.

3.3.1. Nâng cao trình độ của cán bộ thư viện ..................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Nâng cao trình độ của người dùng tin ...................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Đẩy mạnh phối hợp phát triển nguồn lực thông tin. Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác phát triển nguồn lực
thông tin .................................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN............................................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 11
PHỤ LỤC 1............................................................................... Error! Bookmark not defined.
PHỤ LỤC 2............................................................................... Error! Bookmark not defined.

9


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Tên đầy đủ

CB

Cán bộ

CN

Công nghệ

CNKT

Công nghệ kỹ thuật

CSDL

Cơ sở dữ liệu

ĐHKTKTCN

Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDĐH

Giáo dục Đại học

GV

Giảng viên

HSSV

Học sinh sinh viên

KH&CN

Khoa học và Công nghệ

KHKT

Khoa học kỹ thuật

NCT

Nhu cầu tin

NDT

Người dùng tin

NLTT

Nguồn lực thơng tin

PGS

Phó giáo sư

SV

Sinh viên

TC

Tín chỉ

TS

Tiến sĩ

TT

Thơng tin

TT-TV

Thơng tin - Thư viện

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO

I- TIẾNG VIỆT
[1].

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Quy chế 43 về “Quy chế đào tạo đại học và
cao đẳng hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ” ngày 15/8/2007.

[2].

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Đổi mới quản lý hệ thống giáo dục đại học
giai đoạn 2010-2012, Giáo dục.

[3].

Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch (2008), Quy chế mẫu về tổ chức và hoạt
động của thư viện đại học, Cơng báo.

[4].

Bộ Văn hố Thể thao và Du lịch (2008), Quy chế mẫu về tổ chức và hoạt
động của thư viện đại học, Công báo

[5].

Lê Quỳnh Chi (2008), “Thư viện đại học góp phần nâng cao chất lượng đào
tạo”, Tạp chí thư viện Việt Nam (số 2), tr.18-23.

[6].

Nguyễn Huy Chương (2007), “Phát triển hoạt động thông tin thư viện phục
vụ nghiên cứu và đào tạo tại trường Đại học trong điều kiện hiện nay”, Kỷ
yếu Hội thảo quốc tế “Xây dựng và phát triển nguồn học liệu phục vụ nghiên
cứu và đào tạo giai đoạn hiện nay”, tr.5-13.

[7].

Nguyễn Huy Chương, Trần Mạnh Tuấn (2008), “Phát triển nguồn học liệu
tại các tổ chức nghiên cứu và đào tạo hiện nay”, Tạp chí thơng tin tư liệu (số
4), tr.10-13.

[8].

Đại học Quốc gia Hà Nội (2006), Tài liệu tập huấn và tham khảo về phương
thức đào tạo theo tín chỉ.

[9].

Trịnh Tất Đạt (2011), “Xây dựng và phát triển nguồn học liệu phục vụ đào
tạo theo phương thức tín chỉ tại Trung tâm - Thư viện trường Cao đẳng Văn
hóa - Nghệ thuật Thanh Hóa”, Luận văn thạc sĩ Khoa học thư viện, trường
Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội;

[10]. Nguyễn Tiến Đức (2010), “Phát triển nguồn lực thông tin phục vụ cơng tác
đào tạo tín chỉ tại Trung tâm Thơng tin - Thư viện trường Đại học Lao động

11


- Xã hội”, Luận văn thạc sĩ Khoa học thư viện, trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội;
[11]. Evavn E.G. Phát triển vốn tài liệu ở thư viện và trung tâm thông tin, nxb.
Đại học Quốc gia Hà Nội
[12]. Lê Văn Hảo (2006), “Tổ chức đào tạo theo tín chỉ: Kinh nghiệm của
Malaysia so sánh với Việt Nam”, Kỷ yếu hội thảo VUN, tr. 30-37.
[13]. Mai Hà (2005), “Chia sẻ nguồn lực thông tin điện tử-những vấn đề quản
điểm và thực tiễn”, Tạp chí Khoa học Cơng nghệ (số 4), tr49-51.

[14]. Nguyễn Văn Hành (2008), “Thư viện trường Đại học với công tác phát triển
học liệu phục vụ đào tạo tín chỉ” ,Tạp chí thơng tin tư liệu (số 1) tr.20-34.
[15]. Nguyễn Tiến Hiển, Kiều Văn Hốt (2005), Tổ chức và bảo quản tài liệu, Đại
học Văn hóa, Hà Nội.
[16]. Nguyễn Hữu Hùng (2005), Thông tin từ lý luận đến thực tiễn,Nxb Văn hóa
thơng tin, Hà Nội.
[17]. Nguyễn Hữu Hùng (2006), “Vấn đề phát triển và chia sẻ thơng tin số hóa tại
Việt Nam”, Tạp chí thơng tin tư liệu (số 1), tr.5-10.
[18]. Nghị định số 159/2004/NĐ-CP của Chính phủ ngày 31/8/2004 về hoạt động
thông tin khoa học và công nghệ
[19]. Nguyễn Viết Nghĩa (1999), “Một số vấn đề xung quanh việc thu thập khai
thác tài liệu xám”, Tạp chí Thơng tin và Tư liệu, (4), tr.10-14.
[20]. Nguyễn Viết Nghĩa (2001), “Phương pháp luận xây dựng chính sách phát
triển nguồn tin”, Tạp chí thơng tin và tư liệu (số 1), tr.12-17.
[21]. Nguyễn Viết Nghĩa (2005), Consortium - Hình thức có hiệu quả bổ sung tài
liệu điện tử, Kỷ yếu Hội nghị thông tin KH&CN lân thứ V, Trung tâm thông
tin KH & CN Quốc gia, tr. 33-38.
[22]. Trần Thị Minh Nguyệt (2007), “Đổi mới hoạt động thông tin - thư viện tại
các trường đại học phục vụ đào tạo theo học chế tín chỉ”, Tạp chí Giáo dục
(166), tr.16-20.

12


[23]. Lê Ngọc Oánh (2006), “Thư viện góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy
và học tập ở bậc đại học”, Bản tin Thư viện-Công nghệ thông tin, (số 8),
tr.33-36.
[24]. Trần Thị Quý (2006), “Kiến thức thông tin - Lượng kiến thức cần thiết cho
người dùng tin trong hệ thống giáo dục đại học ở Việt Nam hiện nay”, Kỷ
yếu hội thảo khoa học ngành Thông tin- Thư viện trong xã hội thông tin, tr.

168-172.
[25]. Trần Thị Quý (2006), “Ngành thông tin - thư viện ở Việt Nam: thời cơ,
thách thức và triển vọng”, Tạp chí thơng tin tư liệu.
[26]. Trần Thị Quý (2009), “Chia sẻ nguồn lực thông tin - Yếu tố quan trọng

để các cơ quan TT-TV đại học phát triển bền vững”/Kỷ yếu Hội thảo
khoa học, Trung tâm TT-TV ĐHQGHN.
[27]. Phạm Văn Rính, Nguyễn Viết Nghĩa (2007), Phát triển vốn tài liệu trong thư
viện và cơ quan thơng tin, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
[28]. Đồn Phan Tân (2008), Thông tin học, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
[29]. Bùi Loan Thùy (2008), “Thư viện đại học phục vụ hoạt động đào tạo, nghiên
cứu khoa học và chuyên giao công nghệ, đáp ứng các yếu tố của học chế tín
chỉ”, Tạp chí thơng tin tư liệu, (4), tr. 33-37.
[30]. Trần Thị Thanh Thủy (2013), “Phát triển nguồn lực thông tin tại thư viện tại
Thư viện trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đáp
ứng yêu cầu đào tạo tín chỉ”, Luận văn thạc sĩ Khoa học thư viện, trường Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội;
[31]. Lê Văn Viết (2006), “Một số vấn đề thiết lập hình thức mượn, chia sẻ tài
liệu, thơng tin giữa các thư viện Việt Nam”, Kỷ yếu hội thảo thư viện Việt
Nam: Hội nhập và phát triển.
[32]. Lê Văn Viết (2006), Thư viện học: Những bài viết chọn lọc, Nxb. Văn hóa
thơng tin, Hà Nội.

13


II- TÀI LIỆU TIẾNG ANH
[33]. Bellardo,t.,Bourne, C.P. The history of the development of online systems
and servies in the U.S. New York: Academic Press. 1992
[34]. Information as a raw material for innovation.- Ministry of Education,

Science, Reseach and Technology.- Born, 1997.
[35]. Koenig, M. E. D. Information technology and perestroika. Information
Servies and Use. 1990. Số 10. Tr 305-320
[36]. Williamson, R. Knowledge Warehouse. Library and Information Research
Reporty. 1997
[37]. Wilson, T.D (1985) Information management, The Electronic Library,
3(N.1), p. 61-66

14