Nhận diện những rào cản trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện ba vì, thành phố hà nội giai đoạn 2010 đến nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THUÝ HÀ

NHẬN DIỆN NHỮNG RÀO CẢN TRONG XÂY DỰNG
NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2010 ĐẾN NAY

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC QUẢN LÝ

HÀ NỘI, 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------

NGUYỄN THỊ THUÝ HÀ

NHẬN DIỆN NHỮNG RÀO CẢN TRONG XÂY DỰNG
NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2010 ĐẾN NAY

LUẬN VĂN THẠC SỸ
CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC QUẢN LÝ
MÃ SỐ: Đào tạo thí điểm

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Linh Khiếu

HÀ NỘI, 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả trong luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kỳ công
trình của các tác giả nào khác.
Tác giả


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ............................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................ 9
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................... 10
3. Mục tiêu và nhiêm
̣ vu ̣ nghiên cứu .. Error! Bookmark not defined.
4. Phạm vi nghiên cứu.......................... Error! Bookmark not defined.
5. Mẫu khảo sát .................................... Error! Bookmark not defined.
6. Câu hỏi nghiên cứu .......................... Error! Bookmark not defined.
7. Giả thuyết nghiên cứu...................... Error! Bookmark not defined.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu ................ Error! Bookmark not defined.
9. Kết cấu của Luận văn ...................... Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN XÂY
DỰNG NÔNG THÔN MỚI ......... Error! Bookmark not defined.
1.1. Khái niệm về rào cản, nông dân, nông thôn, nông thôn mới
Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Khái niệm rào cản ......................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Khái niệm về nông dân

, nông thôn, nông thôn mớError!
i
Bookmark not
defined.
1.1.3. Khái quát chung về Chương trình xây dựng Nông thôn ...........
mới Error!
Bookmark not defined.

1.2. Tính tất yếu phải xây dựng nông thôn mới ở nƣớc ta hiện nay
Error! Bookmark not defined.


1.2.1. Tấ t yế u về kinh tế........................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Tấ t yế u về xã hộ............................................
i
Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Tấ t yế u của quá trih
̀n phát triển chung...... Error! Bookmark not defined.

1.3. Mô ̣t số nhân tố ảnh hƣởng đế n quá trin
̀ h xây dƣ̣ng nông thôn
mới ở nƣớc ta hiêṇ nay .............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1.Nhân tố khách quan
....................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Nhân tố chủ quan.......................................... Error! Bookmark not defined.

1.4. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới của các nƣớc trên thế
giới
.........................................................................................................Er
ror! Bookmark not defined.

* Tiểu kết chƣơng 1 .............................. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2. RÀO CẢN TRONG XÂY DỰNG NÔNG
THÔN MỚI Ở HUYỆN BA VÌ HIỆN NAY Error!

Bookmark

not defined.
2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Ba Vì ......... Error!
Bookmark not defined.
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của huyệnError!

Bookmark

not

defined.

2.2. Tình hình triển khai xây dựng nông thôn mới trên địa bàn
huyện Ba Vì ................................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Xây dựng hệ thống văn bản chỉ đạo từ huyện đến cơ sởError! Bookmark
not defined.
2.2.2. Kết quả xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2010 đến nay ............... Error!
Bookmark not defined.


2.3. Mô ̣t số rào cản trong xây dựng Nông thôn mới ở huyện Ba Vì từ
năm 2010 đến nay ...................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Rào cản về cơ chế chính sách ...................... Error! Bookmark not defined.

2.3.2. Rào cản trong quá trình triển khai thực hiệnError!

Bookmark

not

defined.
2.3.3. Rào cản từ bản thân phíaịađ phương ........ Error! Bookmark not defined.

2.4. Nguyên nhân của những rào cản trên trong quá trin
̀ h xây dƣ̣ng
nông thôn mới............................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Nguyên nhân khách qua
n ............................ Error! Bookmark not defined.
2.4.2. Nguyên nhân chủ quan................................ Error! Bookmark not defined.

* Tiểu kết chƣơng 2 .............................. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3. MỘT SỐ PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI
PHÁP CHỦ YẾU NHẰM KHẮC PHỤC CÁC RÀO CẢN
TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN BA VÌ
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY

Error!

Bookmark

,
not

defined.
3.1. Một số phƣơng hƣớng chủ yế u nhằ m khắ c phu ̣c nhƣ̃ng rào cản
trong xây dƣṇ g nông thôn mới ................. Error! Bookmark not defined.
3.1.1. Phương hướng tổ ng thể............................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Phương hướng cụ thể của huyện................ Error! Bookmark not defined.

3.2. Mô ̣t số giải pháp chủ yế u nhằ m khắ c phu ̣c nhƣ̃ng rào cản trong
xây dƣ̣ng nông thôn mới ở huyêṇ Ba Vi ̀ hiêṇ nayError! Bookmark not
defined.
3.2.1.Nhóm giải pháp khắ c phục rào cản về cơ chế
, chính sách................ Error!
Bookmark not defined.


3.2.2. Nhóm giải pháp khắc phục rào cản trong quá trình triển khai
thực hiện ........................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Nhóm giải pháp khắc phục rào cản từ phía địa phươngError! Bookmark
not defined.

* Tiểu kết chƣơng 3 .............................. Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ............................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................ 11


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo khoa Khoa học
quản lý, trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội, đặc biệt là PGS.
TS Nguyễn Linh Khiếu, người đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn
thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn các cô, chú, anh, chị làm việc tại Ban Tổ chức,
Văn phòng Huyện ủy Ba Vì, phòng Kinh tế, Nội vụ, Văn phòng HĐND UBND huyện Ba Vì; xin cảm ơn Đảng ủy - HĐND - UBND các xã và bà con
nhân dân huyện Ba Vì đã giúp đỡ, cộng tác cùng với tôi để đề tại được thực
hiện đạt kết quả cao và kịp tiến độ theo kế hoạch đã đề ra.


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Kết quả xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Ba
Vì.........................................................................................................Trang 52
Bảng 2.1. Tình hình huy động và sử dụng nguồn vốn xây dựng nông thôn
mới.......................................................................................................Trang 64
Bảng 2.3. Trình độ đội ngũ cán bộ, công chức của huyện Ba
Vì..........................................................................................................Trang 70


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm vừa qua cùng với sự đổi mới chung của đất nước,
nông nghiệp, nông thôn nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, đời
sống của nông dân được cải thiện nhiều, bộ mặt nông thôn đã có những biến
đổi sâu sắc. Nghị quyết Đại hội X của Đảng đã đề ra nhiệm vụ “Thực hiện
chương trình xây dựng Nông thôn mới, xây dựng các làng, ấp, xã, bản có
cuộc sống ấm no, văn minh, môi trường lành mạnh”.
Triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội X, tại Hội nghị lần thứ bảy,
Ban Chấp hành Trung ương khóa X đã ra Nghị quyết số 26 – NQ /TW về
“Nông nghiệp, nông dân, nông thôn”, trong đó đề ra mục tiêu “Xây dựng
Nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; cơ cấu kinh tế và
các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh
công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu
bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được

bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng
cường”.
Xây dựng nông thôn mới là mục tiêu quốc gia, là vấn đề lớn nhằm tạo
ra sự chuyển biến về mọi mặt trong sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông thôn
và nâng cao chất lượng sống của người dân, đồng thời cũng là để rút ngắn
khoảng cách giữa nông thôn và thành thị. Trong quá trình đó, thực hiện chủ
trương của Đảng về phát triển nông thôn, Bộ nông nghiệp và phát triển nông
thôn đã phối hợp với các địa phương tiến hành xây dựng thí điểm một số mô
hình nông thôn mới ở xã, thôn, ấp, bản. Nhưng do nhận thức chưa thống nhất,
chỉ đạo, đầu tư còn phân tán nên kết quả đạt được còn hạn chế. Đối chiếu với
yêu cầu, mục tiêu xây dựng nông thôn mới trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa theo chủ trương của Đảng và Nhà nước ta thì thực tế
xây dựng nông thôn mới hiện nay còn rất nhiều vấn đề đang đă ̣t ra đòi hỏi
phải sớm được giải quyết.
10


Ba Vì là một huyện đặc thù của Thành phố Hà Nội, bao gồm cả vùng
trung du, miề n núi và đồng bằng, người dân sống chủ yếu bằng nghề nông,
nhìn chung đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, từ xuất phát điểm
thấp đó, để thực hiện được thành công chương trình mục tiêu quốc gia về xây
dựng nông thôn mới, Ba Vì cần sự nỗ lực cố gắng của người dân và phía
chính quyền. Xuất phát từ lý do đó, tôi chọn “Nhận diện những rào cản
trong xây dựng Nông thôn mới trên địa bàn huyện Ba Vì, Thành phố Hà
Nội 2010 đến nay” làm đề tài nghiên cứu nhằm góp một phần nhỏ vào xây
dựng quê hương Ba Vì.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong những năm đổi mới, phát triển nông nghiệp, nông thôn và giải
quyết vấn đề nông dân là những chủ đề thu hút sự quan tâm nghiên cứu của
nhiều cơ quan lãnh đạo, quản lý, các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học

trên thế giới cũng như ở nước ta.
Trên thế giới, trước hết phải kể đến công trình “Chính sách nông
nghiệp trong các nước đang phát triển” của tác giả Frans Ellits do Nhà xuất
bản nông nghiệp ấn hành năm 1994. Trong tác phẩm này, tác giả đã nêu lên
những vấn đề cơ bản của chính sách nông nghiệp ở các nước đang phát triển
thông qua việc nghiên cứu lý thuyết và khảo cứu lý thuyết ở nhiều nước Châu
Á, Châu Phi và châu Mỹ La Tinh. Công trình “Một số vấn đề nông nghiệp,
nông dân, nông thôn ở các nước và Việt Nam” của các tác giả Benedict J.tria
kerrkvliet, Jamesscott Nguyễn Ngọc và Đỗ Đức Định sưu tầm và giới thiệu,
NXB Hà Nội ấn hành năm 2000. Trong công trình này, các tác giả đã nghiên
cứu về vai trò, đặc điểm của nông dân, thiết chế nông thôn ở một số nước trên
thế giới và những kết quả bước đầu trong nghiên cứu làng truyền thống ở Việt
Nam. Tác phẩm “Gia nhập WTO, Trung Quốc làm gì? được gì?” do TS.
Nguyễn Kim Bảo chủ biên, xuất bản năm 2004. Những phân tích đánh giá của
công trình này về những việc đã làm của Trung Quốc, những kết quả bước
đầu cũng như những vấn đề đặt ra cần được giải quyết về phát triển kinh tế 11


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban Dân vận Trung ương (2000), Một số vấn đề về công tác vận động
nông dân nước ta hiện nay, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Bộ nông nghiệp & Phát triển nông thôn (2000). Một số văn bản phát
luật hiện hành về phát triển nông nghiệp, nông thôn. NXB lao động – xã hội.
3. Bộ NN &PTNT (2008). Tài liệu hội nghị sơ kết 02 năm thực hiện xây
dựng Nông thôn mới, Hà Nội.
4. Bộ NN&PTNT Quyết định số 2614/QĐ-BNN ngày 08/9/2006 của Bộ
trưởng Bộ NN&PTNT về việc phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng Nông thôn
mới.
5. Bộ NN &PTNT (2006), Chương trình xây dựng Nông thôn mới giai
đoạn 2006 – 2010.

6. PGS.TS Trần Thị Minh Châu (Chủ biên) (2006), Về chính sách nông
nghiệp của nước ta hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Đỗ Kim Chung (2002), Một số vấn đề đặt ra và giải pháp xây dựng mô
hình nông thôn mới cấp xã, Kỷ yếu khoa học: Nghiên cứu kinh tế nông nghiệp
và phát triển nông thôn 1996 0 2002, Nhà xuất bản nông nghiệp, tr. 147 – 155.
8. Đỗ Kim Chung, Kim Thị Dung, Chương trình nông thôn mới ở Việt
Nam, một số vấn đề đặt ra và kiến nghị, Tạp chí phát triển kinh tế, 8/2012.
9. Đỗ Kim Chung (2012), Kết quả khảo sát tình hình triển khai xây dựng
mô hình nông thôn mới cấp xã.
10. Mai Thanh Cúc - Quyền Đình Hà - Nguyễn Thị Tuyết Lan Nguyễn Trọng Đắc (2005), Giáo trình phát triển nông thôn. NXB Nông
nghiệp Hà Nội.
11. Cục kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, Bộ nông nghiệp và phát
tiển nông thôn (2011), Báo cáo tổng kết mô hình phát triển nông thôn mới.
12. Đảng Lao động Việt Nam (1960), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ III, NXB Sự thật Hà Nội.

12


13. Đảng Cộng sản Việt Nam (1976), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IV, NXB Sự thật Hà Nội.
14. Đảng Cộng sản Việt Nam (1982), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ V, NXB Sự thật Hà Nội.
15. Đảng Cộng sản Việt Nam (1986), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VI, NXB Sự thật Hà Nội.
16. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VII, NXB Sự thật Hà Nội.
17. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VIII, NXB Sự thật Hà Nội.
18. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ IX, NXB Sự thật Hà Nội.
19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ X, NXB Sự thật Hà Nội.
20. Đảng Cộng sản Trung Quốc (2007), Văn kiện Đại hội lần thứ 17.
21. Phạm Vân Đình (1997), Giáo trình nghiên cứu kinh tế nông nghiệp,
NXB Nông nghiệp Hà Nội.
22. Phạm Hà (2011), Xây dựng nông thôn mới: Hướng đi mới cho Quảng
Ninh, Tạp chí nông nghiệp, số ngày 30/11/2011.
23. Cát Chí Hoa (2008), Từ nông thôn mới đến đất nước mới, NXB
Giang Tô.
24. Thanh Huyền (2011), Kinh nghiệm phát triển nông thôn Hàn Quốc,
Kinh tế nông thôn ngày 17/1/2012.
25. Huyện uỷ Ba Vì, Thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo sơ kết 3 năm
thực hiện Chương trình 02-CTr/HU về phát triển nông nghiệp, xây dựng nông
thôn mới, từng bước nâng cao đời sống nông dân huyện Ba Vì.
26. Huyện uỷ Ba Vì, Thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết chương
trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới xã điểm Cổ Đô, huyện Ba Vì,
thành phố Hà Nội.
13


27. Cù Ngọc Hưởng (2006), Lý luận thực tiễn và các chính sách xây dựng
nông thôn mới ở Trung Quốc.
28. Vũ Trọng Khai (Chủ biên) (2004), Phát triển nông thôn Việt Nam từ
làng xã truyền thống đến văn minh thời đại, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
29. Vũ Kiểm (2011) Xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình, Tạp chí phát
triển nông thôn, số tháng 6/2011.
30. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Tập 10, NXB Chính trị Quốc gia.
31. Michacl Dower(2004), Bộ cẩm nang đào tạo và thông tin về phát triển
nông thôn toàn diện, NXB Nông nghiệp, Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh.

32. Lê Thị Nghệ (2002), Tổng quan lý luận và thực tiễn về mô hình
phát triển nông thôn cấp xã.
33. PGS.TS Vũ Văn Phúc, Xây dựng Nông thôn mới những vấn đề lý
luận và thực tiễn, NXB Chính trị và Quốc gia – Sự thật Hà Nội, 2012.
34. Xuân Quang (2011), Phong trào Saemaul undong thực hiện thắng lợi
tại Hàn Quốc, sáu bài học kinh nghiệm.
35. Tô Huy Rứa (2011), Nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong đổi mới
ở Việt Nam, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn.
36. Đặng Kim Sơn - Hoàng Thu Hoà (2002), Một số vấn đề về phát
triển nông nghiệp và nông thôn. NXB thống kê.
37. Đặng Kim Sơn (2008), Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt
Nam hôm nay và mai sau. NXB Chính trị quốc gia.
38. Đặng Kim Sơn (2001), Công nghiệp hoá từ nông nghiệp - lý thuyết,
thực tiễn và triển vọng áp dụng ở Việt Nam. NXB Nông nghiệp Hà nội.
39. Tổng cục Thống kê (2012), Kết quả tổng điều tra nông thôn, nông
nghiệp và thuỷ sản năm 2011, NXB Thống kê.
40. Lê Đình Thắng (2000), Chính sách phát triển nông nghiệp và nông
thôn sau Nghị quyết 10 của Bộ chính trị. NXB Chính trị quốc gia.
41. GS. Hồ Văn Thông (2005), Thể chế dân chủ và phát triển nông
thôn Việt Nam hiện nay. NXB. Chính trị quốc gia Hà Nội.
14


42. Hồ Văn Thông (chủ biên) (2005), Thể chế dân chủ và phát triển nông
thôn Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội
43. Thủ tướng Chính phủ (2009), Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày
16/4/2009 về Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới.
44. Thủ tướng Chính phủ (2010), Quyết định 800/QĐ-TTg ngày
04/6/2010 về Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2010
– 2020.

45. Uỷ ban nhân dân huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội, Báo cáo tình hình
phát triển kinh tế xã hội năm 2012, 2013.
46. Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội, Báo cáo xây dựng nông thôn mới
của Thành phố Hà Nội giai đoạn 2008 – 2010, giai đoạn 2010 – 2012.

15