TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ : TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 7 TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH THÁI BÌNH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

BÙI THỊ THẢO

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ NHÂN VẬT
LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
LỚP 7 - TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH THÁI BÌNH

Chuyên ngành: Lí luận và PPDH bộ môn Lịch sử
Mã số: 60.14.01.11

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Mạnh Hưởng

HÀ NỘI, NĂM 2015


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Mỗi một bộ môn có vai trò và vị trí riêng trong việc giáo dục học sinh nhằm
phát triển toàn diện người học để đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay là đào tạo thế
hệ trẻ. Bộ môn Lịch sử cũng có ưu thế đặc biệt trong việc giáo dục người học. Chính
vì vậy nhà văn Nga Tsec-nư-sep-xki đã viết : “Có thể không biết, không cảm thấy say
mê học tập môn Toán, tiếng Hy Lạp hoặc La-tinh, hóa học; có thể không biết hàng
nghìn khoa học khác nhưng dù sao đã là người có giáo dục mà không yêu thích lịch
sử thì chỉ có thể là một con người phát triển không đầy đủ về trí tuệ” [77;9]. Câu nói
trên thể hiện sự quan tâm đặc biệt tới môn Lịch sử của nhà văn và đồng thời là của
các nhà giáo dục.

Chương trình lịch sử Việt Nam trong đó có nội dung được học tập ở lớp 7 trung
học cơ sở phản ánh một giai đoạn quan trọng của lịch sử dân tộc – giai đoạn từ thế kỉ
X đến nửa đầu thế kỉ XIX có nhiều biến động to lớn về mọi mặt với những sự kiện,
biến cố lịch sử quan trọng, nhân vật lịch sử tiêu biểu mà học sinh cần ghi nhớ và nắm
vững. Các nhân vật này có một vị trí không thể thiếu đối với những sự kiện và tiến
trình lịch sử của dân tộc. Việc hiểu rõ và hiểu đúng những kiến thức về nhân vật lịch
sử đó còn góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm, đạo đức, lòng tự hào và định hướng
cho các em có ý thức trân trọng những cống hiến to lớn của các thế hệ đi trước.
Về thực tiễn dạy học hiện nay, giáo dục nói chung và DHLS nói riêng cũng đã
và đang được tiến hành đổi mới theo định hướng năng lực của người học. Để giảng
dạy tốt môn Lịch sử, ngoài sử dụng SGK, giáo viên còn phải cung cấp cho học sinh
những nguồn tư liệu bên ngoài, giúp các em nhớ lâu, hiểu sâu kiến thức, làm phong
phú tri thức và tăng sự hấp dẫn cho bài giảng. Một trong những nguồn tài liệu quan
trọng đó chính là kiến thức về nhân vật lịch sử. Với nguồn kiến thức này, giáo viên
không chỉ giúp học sinh nắm vững các kiến thức cơ bản của bài, ghi nhớ các sự kiện
lịch sử một cách dễ dàng, mà còn giúp các em có những biểu tượng chân thực về sự
kiện, hiện tượng lịch sử, về mối quan hệ giữa các sự kiện với nhau, lịch sử hiện lên
2


sống động với những nhân vật cụ thể. Tuy nhiên, kết quả các kì thi tuyển sinh vào
Đại học, Cao đẳng những năm gần đây cho thấy không ít học sinh nhầm lẫn giữa
nhân vật lịch sử này với nhân vật lịch sử kia hoặc nhất là nhầm lẫn về thời đại của các
nhân vật lịch sử đó. Về phía giáo viên, nhiều thầy cô chưa cập nhật về kiến thức về
nhân vật lịch sử, không biết hoặc không quan tâm đến sự thay đổi của những quan
điểm lịch sử mới. Bởi lẽ, khi học tập hoặc giảng dạy lịch sử, giáo viên thường chỉ
quan tâm đến vấn đề sự kiện - hiện tượng đó diễn ra như thế nào và kết quả ra sao, ít
khi nghĩ đến việc tìm hiểu trong đó có những nhân vật lịch sử nào và đánh giá hiện
nay với họ. Điều này đã làm giảm đi giá trị giáo dục tư tưởng, tình cảm cho học sinh
qua bài học lịch sử. Chính vì vậy, để nâng cao chất lượng dạy học hiện nay cần có

những kiến thức lịch sử về nhân vật lịch sử và nhất là nhân vật lịch sử địa phương để
làm phong phú cho lịch sử của dân tộc. Bên cạnh đó, cùng với việc nghiên cứu để đổi
mới nội dung và phương pháp giảng dạy lịch sử, các nhà giáo dục nói chung vào giáo
dục lịch sử nói riêng cũng cần phải nghiên cứu tìm hiểu và ứng dụng những phương
pháp mới, nhằm nâng cao hiệu quả bài học lịch sử. Trong đó, việc tiến hành tổ chức
các hoạt động ngoại khóa tìm hiểu về nhân vật địa phương trong DHLS đây là một
yêu cầu cấp bách.
Thái Bình là vùng đất ven biển thuộc đồng bằng châu thổ sông Hồng nổi tiếng
với khí hậu ôn hòa, đất đai phì nhiêu được mệnh danh là “bờ xôi ruộng mật”. Tuy chỉ
mới xuất hiện với tư cách là đơn vị hành chính cấp tỉnh vào thế kỉ XIX (năm 1890)
nhưng đất và người nơi đây đã trải qua quá trình hình thành và phát triển lâu dài gắn
liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân. Chính mảnh đất này bất kì thời nào
cũng sản sinh ra những anh hùng, danh nhân tiêu biểu với những đức tính tính cần cù,
chăm chỉ, thông minh hiếu học và tinh thần bất khuất, kiên cường của địa phương. Vì
vậy, việc tìm hiểu các nhân vật lịch sử địa phương Thái Bình trong dạy học LSVN
thông qua hoạt động ngoại khóa không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả DHLS ở Thái
Bình mà góp phần làm sáng tỏ những đóng góp của người dân Thái Bình vào công
cuộc dựng nước và giữ nước. Thông qua đó, giúp các em có tình cảm và có trách
nhiệm với gia đình, quê hương và tiếp tục học tập cũng như rèn luyện tốt hơn để lập
thân, lập nghiệp và xây dựng quê hương giàu đẹp.
3


Với những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề “Tổ chức hoạt động ngoại khóa về
nhân vật lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử lớp 7 - Trung học cơ sở tỉnh
Thái Bình” làm đề tài luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục, chuyên ngành Lý luận và
Phương pháp dạy học môn Lịch sử.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
2.1 Tài liệu nước ngoài
2.1.1 Tài liệu tâm lý học, giáo dục học

2.1.2 Tài liệu giáo dục lịch sử
2.2 Tài liệu trong nước
2.2.1 Tài liệu tâm lý học, giáo dục học
Tài liệu giáo dục lịch sử
Từ việc tìm hiểu trên đã đặt ra nhiều vấn đề mà trong phạm vi của đề tài chúng
tôi cần phải giải quyết như:
Thứ nhất, tiếp thu và phát triển những công trình nghiên cứu của việc sử dụng
tài liệu về nhân vật lịch sử để tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh. Luận văn
kế thừa các vấn đề lý luận của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh về
nhân vật lịch sử địa phương. Từ khái niệm đến vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt
động ngoại khóa đến đến các hình thức tổ chức điều này giúp chúng tôi đi sâu tìm
hiểu và đề xuất những biện pháp phù hợp để tổ chức hoạt động ngoại khóa lịch sử.
Thứ hai, nghiên cứu chương trình SGK lịch sử lớp 7 – THCS, xác định những
nhân vật lịch sử địa phương Thái Bình tiêu biểu để tổ chức các hoạt động ngoại khóa.
Đồng thời đề xuất những biện pháp thực hiện với những phương pháp dạy học hiện
đại, tích cực.
Thứ ba, tiến hành khảo sát và thực nghiệm sư phạm để khảo sát và kiểm chứng
tính khả thi của đề tài.
3. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài
3.1 Mục đích
Trên cơ sở khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa
về nhân vật lịch sử trong dạy học lịch sử, luận văn chú ý đề cập đến nội dung nhân
4


vật lịch sử địa phương thông qua hoạt động ngoại khóa. Bên cạnh đó, đề xuất các
biện pháp sử dụng để tổ chức hoạt động đó hiệu quả trong dạy học LSVN trong
chương trình Lịch sử lớp 7 – THCS tỉnh Thái Bình.
3.2 Nhiệm vụ
Từ mục đích đặt ra, đòi hỏi đề tài phải giải quyết các nhiệm vụ sau:

- Tìm hiểu cơ sở lý luận và thực trạng tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật
lịch sử trong DHLS Việt Nam nói chung và lịch sử địa phương nói riêng ở các trường
trên địa bàn tỉnh Thái Bình.
- Tìm hiểu nội dung chương trình LSVN và xác định những nội dung về nhân
vật lịch sử cần khai thác để DHLS Việt Nam trong chương trình lớp 7 – THCS.
- Đề xuất những biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật địa phương
trong DHLSVN lớp 7 - THCS tỉnh Thái Bình.
- Thực nghiệm sư phạm làm cơ sở thực tiễn của đề tài và khẳng định tính khả thi
thông qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa tại địa phương.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quá trình tổ chức hoạt động ngoại khóa về
nhân vật lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 7 - THCS tỉnh Thái
Bình.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nội dung: Việc tổ chức hoạt động ngoại khóa cho HS bao gồm nhiều
nội dung như về địa danh lịch sử, sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử... khá đa dạng và
phong phú. Tuy nhiên, do trình độ nhận thức của tác giả còn hạn chế nên bước đầu
nghiên cứu về một số nhân vật tiêu biểu ở Thái Bình khi dạy học LSDT lớp 7 chương
trình THCS trong bài học ngoại khóa.
Phạm vi không gian: Tác giả tiến hành điều tra nghiên cứu thực tiễn tại địa
phương Thái Bình và thực nghiệm sư phạm tại trường THCS Phạm Huy Quang (tại
thị trấn Đông Hưng – Thái Bình)
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5


5.1 Phương pháp luận
Đề tài này dựa vào cơ sở lí luận của các tác gia kinh điển của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các văn kiện, tài liệu của Đảng và Nhà nước về công
tác giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ.

Ngoài ra, đề tài còn dựa trên cơ sở lí luận về Phương pháp dạy học lịch sử, Giáo
dục học, Tâm lí học của các nhà khoa học giáo dục… có liên quan.
5.2 Phương pháp nghiên cứu
* Nghiên cứu lý thuyết
Tác giả nghiên cứu thông qua các tài liệu về giáo dục học, giáo dục lịch sử, tâm
lý học, các văn kiện và tài liệu của Đảng, Nhà nước, của Bộ giáo dục – đào tạo.
Sử dụng nội dung chương trình sách giáo khoa lịch sử THCS, các tài liệu về
LSĐP tỉnh Thái Bình và những tài liệu liên quan đến nội dung cần đề tài cần khai
thác để tương ứng với việc giảng dạy LSDT.
* Nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng phương pháp điều tra, dự giờ, phỏng vấn, kiểm tra đánh giá học sinh để
có cơ sở kết luận chính xác về thực trạng việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân
vật lịch sử tại địa phương.
* Sử dụng toán học thống kê
Trên cơ sở lập bảng tính và so sánh lớp đối chứng với lớp thực nghiệm để chúng
tôi đánh giá được hiệu quả của các PPDH đã đề xuất.
* Thực nghiệm sư phạm
Sử dụng phương pháp quan sát và thực nghiệm sư phạm: tổ chức thực nghiệm
sư phạm dưới hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa tại trường THCS Phạm Huy
Quang. Điều tra, khảo sát sự nhận thức, thái độ của học sinh sau khi tiến hành tổ chức
hoạt động ngoại khóa để khẳng định kết quả thực tiễn của việc tổ chức hoạt động
ngoại khóa lịch sử ở trường THCS.
6. Ý nghĩa của đề tài
6.1 Ý nghĩa khoa học
Hoàn thành việc nghiên cứu của đề tài góp phần làm phong phú lý luận dạy học
bộ môn về việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa nói chung và về nhân vật trong dạy
học LSDT ở trường THCS nói riêng.
6.2 Ý nghĩa thực tiễn
6

Kết quả nghiên cứu của luận văn giúp bản thân tác giả có kiến thức và tổ chức
cũng như tổ chức hoạt động tốt hơn về nhân vật lịch sử địa phương trong DHLS. Bên
cạnh đó, đây còn có thể là tài liệu tham khảo cho các giáo viên giảng dạy bộ môn lịch
sử cả nước nói chung và trên địa bàn các trường THCS tỉnh Thái Bình nói riêng vận
dụng góp phần nâng cao chất lượng bộ môn và đáp ứng yêu cầu mục tiêu giáo dục
đào tạo thế hệ trẻ.
7. Đóng góp của đề tài
- Đề tài tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động ngoại
khóa cho học sinh về nhân vật địa phương trong DHLS nói chung và ở tỉnh Thái Bình
nói riêng.
- Thông qua những nội dung cụ thể, tác giả đề xuất những biện pháp tổ chức
hoạt động ngoại khóa về nhân vật địa phương trong DHLS ở tỉnh Thái Bình.
8. Giả thuyết khoa học của đề tài
Có thể góp phần nâng cao chất lượng bộ môn trong DHLSVN ở trường THCS
trên địa bàn tỉnh Thái Bình thông qua những biện pháp mà luận văn đề xuất phù hợp
với điều kiện thực tế của nhà trường và khả năng nhận thức của học sinh.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn gồm 2
chương với nội dung như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về
nhân vật lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử ở trường THCS
Chương 2: Phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật lịch sử
địa phương trong dạy học lịch sử lớp 7 - THCS tỉnh Thái Bình.

7


NỘI DUNG

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THCS
1.1 Cơ sở lý luận và xuất phát của đề tài
1.1.1 Một số khái niệm, thuật ngữ cơ bản sử dụng trong đề tài
- Hoạt động ngoại khóa
- Tổ chức hoạt động ngoại khóa
- Nhân vật lịch sử địa phương
1.1.2 Mục tiêu bộ môn Lịch sử
Mục tiêu của bộ môn Lịch sử nói riêng và các bộ môn khác ở trường THCS nói
riêng đều được xây dựng trên cơ sở lý luận và thực tiễn, nhằm cụ thể hóa mục tiêu
giáo dục nói chung của Đảng và nhà nước ta. Nó thể hiện thông qua chức năng,
nhiệm vụ, đặc trưng, nội dung của môn học và tình hình nhiệm vụ cụ thể của đất
nước trong hoàn cảnh, điều kiện lịch sử cụ thể.
1.1.3. Đặc trưng của việc dạy học lịch sử ở trường phổ thông
1.1.4 Đặc điểm tâm lí học sinh đối với việc tổ chức hoạt động ngoại khóa
trong DHLS ở trường THCS
Trong dạy học lịch sử nói chung và dạy học về các nhân vật lịch sử nói riêng,
GV cũng cần chú ý đến những phương pháp giảng dạy phù hợp với học sinh trung
học cơ sở. Một trong những phương pháp đạt hiệu quả trong phát huy tính tích cực
học sinh là hình thức hoạt động ngoại khóa lịch sử với những phương pháp đa dạng
như đọc sách lịch sử, kể chuyện lịch sử, thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh lịch sử, dạ
hội lịch sử… Bên cạnh những kiến thức lịch sử, HS còn được rèn luyện những kĩ năng
trong tư duy nhận thức, năng lực cá nhân, khả năng làm việc nhóm, bồi dưỡng tư
tưởng tình cảm… Như vậy, tổ chức hoạt động ngoại khóa là cần thiết giúp các em có
những kiến thức phong phú, tăng vốn hiểu biết và nhận thức phù hợp với lứa tuổi của
các em.

8

1.1.5 Mối quan hệ giữa hoạt động nội khóa với hoạt động ngoại khóa trong
DHLS ở trường THCS
Trong dạy học lịch sử và trong dạy học nói chung, hình thức nội khóa là hình
thức dạy học cơ bản, phổ biến. Tuy nhiên, đây không phải là hình thức duy nhất, mà
cần nhiều hình thức hỗ trợ khác như hoạt động ngoại khóa. Chúng có mối quan hệ tác
động qua lại lẫn nhau trong việc đào tạo thế hệ trẻ.
1.1.6 Vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS ở
trường THCS
1.1.6.1 Vai trò
•Đối với giáo viên:
•Đối với học sinh
1.1.6.2 Ý nghĩa
•Về kiến thức
•Về thái độ :
•Về kĩ năng
1.1.7 Yêu cầu của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật lịch sử địa
phương trong DHLS ở trường THCS
1.1.7.1 Yêu cầu khi xác định mục tiêu tổ chức
Như vậy, qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa lịch sử cũng đã góp phần
giáo dục đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, phát huy tính tích cực,
tự giác, chủ động của học sinh. Hoạt động ngoại khóa đóng một vai trò quan trọng
trong việc bổ trợ kiến thức, bổ sung các kỹ năng và kinh nghiệm sống cho học sinh,
giúp học sinh trở thành những con người toàn diện. Chính vì vậy, cần có sự khuyến
khích các trường đa dạng hóa các hoạt động ngoài giờ để tạo ra các tiết học sinh
động, gắn liền với thực tế, giúp học sinh có thêm niềm vui, hứng thú khi đến trường.
1.1.7.2 Yêu cầu khi xác định nội dung kiến thức
•Đảm bảo tính chính xác, khoa học
• Nội dung xây dựng chủ đề là những vấn đề cơ bản, tiêu biểu tránh “hiện đại
hóa lịch sử”

•Không được tách rời các yếu tố không gian, thời gian, địa danh.
•Nội dung chủ đề theo chính sách của Đảng, Nhà nước, Bộ giáo dục và điều
kiện trường học
•Cần xây dựng chủ đề theo mức độ biết, hiểu, vận dụng.
9


•Tránh tình trạng tham kiến thức dẫn đến quá tải
•Phải quan tâm đến phát huy tính tích cực, độc lập của học sinh
1.1.7.3 Yêu cầu khi lựa chọn hình thức và phương pháp tổ chức
• Cần phong phú, đa dạng, mang tính cụ thể, hình ảnh và trực quan về
• Cần thực hiện có hiệu quả
• Cần phát huy tính tích cực, độc lập của HS
• Linh động sáng tạo trong hoàn cảnh cụ thể
1.1.7.4 Yêu cầu về sự tâm huyết của giáo viên
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1 Thực trạng của việc dạy và học lịch sử ở trường THCS
Những năm gần đây, bộ môn lịch sử cũng đang được quan tâm hơn trước biểu
hiện đó là những cuộc thi tìm hiểu lịch sử cho giáo viên và học sinh, những cuộc thi
học sinh giỏi, giáo viên giỏi… Ở một số nơi việc truyên truyền xã hội học tập lịch sử
đã được phát huy và đạt hiệu quả nhất là khi có sự tham gia của công nghệ thông tin.
1.2.2 Thực trạng của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa nhân vật lịch sử địa
phương ở trường THCS
1.2.2.1 Thực trạng của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa
Hoạt động ngoại khóa đã và đang được tiến hành. Đây là một hình thức dạy học
đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách của HS. Để làm
sáng tỏ vấn đề này và có cơ sở để đánh giá khách quan, chúng tôi đã tiến hành điều
tra, khảo sát thực tiễn ở trường THCS trên địa bàn tỉnh Thái Bình để làm cơ sở cho
những kết luận và định hướng cho các biện pháp sư phạm trong đề tài nghiên cứu của
mình.

1.2.2.2 Thực trạng của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật lịch sử
địa phương
Hiện nay, trên địa bàn Thái Bình đã có nhiều hoạt động ngoại khóa nhằm nâng
cao chất lượng dạy học. Tuy nhiên, về chủ đề nhân vật Thái Bình còn hạn chế. Có
chăng những hoạt động ngoại khóa chủ yếu là các nhân vật lịch sử dân tộc hay những
sự kiện trọng đại mà thôi.
1.2.3 Một số kết luận rút ra từ việc khảo sát, điều tra
10


Sau khi điều tra thực tế về hoạt động ngoại khóa nhân vật lịch sử tỉnh Thái
Bình:
•Thực tiễn hoạt động ngoại khóa hiện nay còn nhiều bất cập, hạn chế như chưa
được tổ chức thường xuyên, nhận thức về hoạt động này trong DHLS còn hạn chế…
Do đó không tạo được hứng thú cho học sinh. Vì vậy chất lượng dạy học chưa cao.
Ngoài ra, nội dung này nhìn chung chưa được khai thác nhiều tại các trường THCS
trên địa bản tỉnh. Đây cũng là một nội dung sâu và khá mới đối với cả GV và HS.
•Nguyên nhân của tình trạng trên xuất phát từ nhiều phía: do quan niệm từ trước
không coi trọng hoạt động ngoại khóa, coi đó là hoạt động bản lề, không phục vụ
thiết thực cho hoạt động dạy học trong nhà trường đối với học sinh, chưa có sự kết
hợp chặt chẽ giữa hoạt động nội khóa và hoạt động ngoại khóa… Bên cạnh đó, về
phía các cấp quản lý, GV, HS… cũng có nhận thức chưa đúng. Hoặc có làm nhưng
làm chưa có hiệu quả, chưa thu hút được sự quan tâm của học sinh.
Tiểu kết chương 1
Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của hoạt động ngoại khóa về
nhân vật lịch sử tỉnh Thái Bình trong DHLS chúng tôi có thể khẳng định rằng đây là
hoạt động quan trọng bên cạnh hoạt động nội khóa. Trên thực tế, hoạt động ngoại
khóa về nhân vật của Thái Bình ở các trường THCS trên địa bàn tỉnh với môn Lịch
sử còn nhiều hạn chế xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Việc nâng cao hiệu quả dạy
học lịch sử hiện nay có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nhiệm vụ giáo dục, giáo

dưỡng và phát triển kĩ năng từ đó phát triển toàn diện học sinh. Công việc này không
thể thực hiện trong thời gian ngắn được mà nó là cả một quá trình với nhiều phương
pháp phù hợp với học sinh, giáo viên và cả xã hội.
Để giải quyết phần nào vấn đề này chúng tôi sẽ đưa ra những phương pháp cụ
thể ở chương sau.

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
NGOẠI KHÓA VỀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 7 - THCS TỈNH THÁI BÌNH
2.1 Vị trí, mục tiêu của chương trình lịch sử Việt Nam lớp 7 - THCS
11


2.1.1 Vị trí
Trên cơ sở kế thừa những kiến thức lịch sử đó, chương trình lịch sử Việt Nam
giai đoạn từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX được xây dựng khoa học, chi tiết, cơ
bản, phù hợp với đối tượng học sinh lứa tuổi THCS. Giai đoạn lịch sử này nằm
trong chương “Lịch sử Việt Nam” SGK lịch sử lớp 7.
2.1.2 Mục tiêu
Mục tiêu của chương trình Lịch sử Việt Nam giai đoạn từ thế kỉ X đến nửa đầu
thế kỉ XIX nằm trong mục tiêu chung của bộ môn lịch sử ở trường phổ thông góp
phần thực hiện giáo dục lịch thức, giáo dục tư tưởng, thái độ, tinh thần ý thức cộng
đồng, trách nhiệm với xã hội qua đó phát triển toàn diện học sinh.
2.2 Nội dung kiến thức cơ bản của chương trình lịch sử Việt Nam lớp 7 THCS
2.3 Nội dung kiến thức cơ bản về nhân vật lịch sử địa phương trong dạy học
lịch sử lớp 7 - THCS tỉnh Thái Bình
2.3.1 Các nhân vật lịch sử địa phương cần khai thác trong dạy học lịch sử
lớp 7 - THCS tỉnh Thái Bình
2.3.1.1 Những tiêu chí để lựa chọn nhân vật lịch sử địa phương trong tổ chức
hoạt động ngoại khóa về lịch sử

Thứ nhất, người có cống hiến, công lao với quê hương, đất nước, có vai trò lớn
trở thành nhân vật của lịch sử dân tộc.
Thứ hai, những nhân vật đó được nhân dân ghi nhớ công ơn và được chính
quyền địa phương đặt tên cho đường phố, thị trấn, khu đô thị…
Thứ ba, những nhân vật đó được ghi trong sách giáo khoa lịch sử dân tộc hoặc
lịch sử địa phương, lịch sử Đảng bộ.
Thứ tư, những nhân vật trở thành thành hoàng làng của địa phương.
2.3.1.2 Danh sách các nhân vật lịch sử địa phương cần khai thác trong dạy học
lịch sử lớp 7 – THCS tỉnh Thái Bình.
Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX với rất nhiều những sự
kiện lịch sử quan trọng. Trong đó, nhiều nhân vật lịch sử có cống hiến với đất nước
trong đó có sự cống hiến không nhỏ của các nhân vật lịch sử là người Thái Bình.
2.3.2 Kiến thức cơ bản về nhân vật lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử
lớp 7 - THCS tỉnh Thái Bình
Tướng quân Trần Lãm (? - 967):
Hoàng Công Chất (1739 - 1769)
12


Phan Bá Vành: (? - 1827)
Lê Qúy Đôn (1726 - 1784)
2.4 Phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật lịch sử địa
phương trong dạy học lịch sử lớp 7 - THCS tỉnh Thái Bình
2.4.1 Đọc sách kết hợp với trao đổi đàm thoại về nhân vật lịch sử
Đây là hình thức có hiệu quả nhằm cung cấp thêm kiến thức cho học sinh trong giờ
nội khóa, song chủ yếu trong hoạt động ngoại khóa. Nó góp phần rèn luyện cho học sinh
về mặt tư tưởng, phẩm chất đạo đức, kĩ năng, thói quên hứng thú và phương pháp làm
việc với sách. Đọc sách kết hợp với trao đổi đàm thoại trong hoạt động ngoại khóa là
hoạt động dễ thực hiện nhưng lại đạt được kết quả cao trong việc bồi dưỡng kiến thức,
phát triển kĩ năng và hình thành tư tưởng, phẩm chất đạo đức. Hoạt động này dưới hình

thức cá nhân tự đọc hoặc đọc chung với cả lớp. Hai hình thức này đều phải tiến hành đối
với mỗi học sinh, tùy theo kế hoạch, điều kiện tổ chức.
2.4.2 Thăm quan ngoại khóa tại bảo tàng, di tích
Tham quan ngoại khóa là hình thức phổ biến hiện nay trong học tập bộ môn lịch sử.
Những dấu vết của quá khứ, những hiện vật trưng bày trong bảo tàng không chỉ cụ
thể hóa kiến thức, mà còn để lại một ấn tượng mạnh mẽ nâng cao hứng thú học tập
góp phần nâng cao chất lượng bộ môn bởi những nó cụ thể hóa sự kiện, mang lại
những cảm xúc, ấn tượng của buổi thăm quan cùng với kiến thức có được sẽ sống
động hơn bài giảng trên lớp và sách giáo khoa. Bên cạnh đó, nâng cao hứng thú học
tập, phát triển khả năng quan sát và tư duy lịch sử cho người học. Đây cũng là hoạt
động nhằm liên hệ giữa tri thức lịch sử với thực tiễn cuộc sống và gắn kết giữa hoạt
động giáo dục nhà
2.4.3 Thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về nhân vật lịch sử
Nội dung của cuộc thi: Nội dung chính của cuộc thi là tìm hiểu về cuộc đời và
những cống hiến của các nhân vật lịch sử trong chương trình lịch sử lớp 7 THCS tỉnh
Thái Bình từ thế kỉ X đến nửa đầu XIX
2.4.4 Tổ chức dạ hội theo chủ đề về nhân vật lịch sử
Dạ hội lịch sử là một hoạt động ngoại khoá có tính chất tổng hợp, thu hút tất cả
HS trong lớp, trường tham dự. Trong buổi dạ hội đó, điều quan trọng là tái tạo được
13


bức tranh lịch sử như nó từng diễn ra và thu hút học sinh hào hứng tham gia với các
trò chơi, các tiết mục văn nghệ…
•Mục tiêu của buổi dạ hội
- Về kiến thức: Giúp học sinh củng cố, hoàn thiện những kiến thức đã học trong bài
học nội khóa.
- Về kĩ năng: Rèn luyện cho HS năng lực tư duy, tự học, khả năng làm việc nhóm, sự
năng động, sáng tạo, khả năng tự tin trước đám đông…
- Về thái độ: giáo dục học sinh truyền thống yêu nước, lòng biết ơn, niềm tự hào với

những nhân vật có cống hiến cho mảnh đất Thái Bình, bồi dưỡng niềm tin, lý tưởng
sống cao đẹp…
•Kế hoạch buổi dạ hội
•Tiến trình buổi dạ hội:
2.4.5. Hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động công ích xã hội về nhân
vật lịch sử
* Công tác công ích xã hội
Công ích được coi là lợi ích chung của tập thể, của xã hội. Chính vì vậy mà công
tác công ích xã hội được hiểu là những hoạt động mang lại những lợi ích chung cho
cộng đồng và xã hội. Theo đó, công tác công ích xã hội mà giáo viên hướng dẫn cho
học sinh phải là những việc làm mang tính cộng đồng, xã hội cao và mang lại lợi ích
chung cho xã hội.
Đối với bộ môn lịch sử, công tác công ích xã hội cũng là một trong những hoạt
động thực hành trong học tập bộ môn. Nó có là biện pháp quan trọng và thiết thực để
tăng cường mối liên hệ giữa nhà trường với địa phương, gắn lý luận với thực tiễn
cuộc sống cho học sinh góp phần đạt được mục tiêu bộ môn đề ra về kiến thức, kĩ
năng, thái độ.
Những hoạt động công tác xã hội do giáo viên hướng dẫn đã để lại ấn tượng khó
phai trong lòng thầy và trò trường THCS Phạm Huy Quang. Qua chuyến đi, các em
thấu hiểu hơn cuộc sống vất vả, khổ cực bất hạnh của một số người bên ngoài mái ấm
hạnh phúc của mình. Các em yêu thương và quý trọng những di sản văn hóa, những

14


nhân vật của quê hương. Hoạt động thành công tốt đẹp và mang lại nhiều điều bổ ích
cho học sinh trường THCS Phạm Huy Quang.
2.5 Thực nghiệm sư phạm
2.5.1 Mục đích, đối tượng và địa bàn thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sư phạm với mục đích quan trọng là khẳng định cơ sở lý luận của

đề tài mà chúng tôi đã nghiên cứu và khẳng định tính bức thiết khi đưa hoạt động
ngoại khóa lịch sử vào dạy học môn lịch sử.
Kiểm nghiệm tính hiệu quả và tính khả thi của đề tài nghiên cứu thông qua các
hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động về các nhân vật lịch sử trong dạy học
lịch sử lớp 7 – THCS tỉnh Thái Bình từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX. Từ đó
chứng minh cho giả thuyết ứng dụng tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS là
việc làm cần thiết nhằm phát huy năng lực của người học góp phần đổi mới phương
pháp giáo dục nâng cao chất lượng bộ môn và nâng cao chất lượng dạy học hiện nay.
Về đối tượng và địa bàn thực nghiệm, nhờ sự giúp đỡ của ban lãnh đạo, tập thể
giáo viên, chúng tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường THCS Phạm Huy Quang.
Đây là ngôi trường nằm ở vị trí trung tâm thị trấn Đông Hưng. Với bề dày lịch sử và
truyền thống hiếu học của quê hương, trường luôn dẫn đầu trong các đơn vị và có thành
tích cao về học tập của huyện và là nơi đào tạo các em học sinh khối chuyên THCS. Bên
cạnh đó, đời sống kinh tế, văn hóa tại địa phương không ngừng được cải thiện, được phụ
huynh và các cấp lãnh đạo quan tâm. Đây chính là điều kiện thuận lợi giúp hoạt động
ngoại khóa có sự gắn kết giữa gia đình, nhà trường và xã hội.
2.5.2 Nội dung và quy trình thực nghiệm sư phạm
* Nội dung thực nghiệm
Để nội dung thực nghiệm được đánh giá một cách khách quan, trung thực và
đảm bảo tính khả thi của đề tài, chúng tôi tiến hành thực nghiệm tại trường THCS
Phạm Huy Quang bằng cách tiến hành kế hoạch tổ chức: “Cuộc thi tìm hiểu và triển
lãm hình ảnh về nhân vật lịch sử trong dạy học lịch sử lớp 7 - THCS”.
* Quy trình thực hiện
Để tiến hành đánh điều tra đánh giá, chúng tôi thực hiện theo các bước sau:
Một là, tiến hành gặp gỡ, trao đổi với ban giám hiệu nhà trường, thầy cô phụ
trách đoàn TNCS HCM, giáo viên lịch sử và giáo viên bộ môn để nắm được tình hình
15


học tập và đặc điểm nhận thức của học sinh trong trường. Sau đó, chúng tôi đề nghị

với Ban giám hiệu và các thầy cô giáo tạo điều kiện để chúng tôi tiến hành thăm dò
nhận thức của các em học sinh các khối lớp để có kế hoạch cụ thể.
Hai là chúng tôi tiến hành gặp gỡ đối tượng học sinh, tìm hiểu tâm lý, nguyện
vọng, tư tưởng tình cảm của các em để có những phương pháp phù hợp. Thông qua
đó giải thích mục đích của việc thăm dò và yêu cầu dành cho các em từ đó tạo cơ sở
và giới thiệu về hoạt động ngoại khóa mà chúng tôi sắp tiến hành.
Ba là đưa nội dung và hướng dẫn HS tiến hành hoạt động thăm dò.
2.5.3 Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và thực nghiệm, chúng tôi đưa đến nhận
định rằng tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học bộ môn lịch sử đặc biệt là về
LSĐP là một hướng đi quan trọng và đúng đắn. Nó góp phần pát huy tính tích cực của
học sinh. Nó quyết định trực tiếp tới quá trình đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ở
các trường THCS. Nếu giáo viên biết khai thác tốt kiến thức của LSĐP, kết hợp với các
phương pháp dạy học tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh trên cơ sở nguyên
tắc sư phạm và chú ý đến bài học ngoại khóa bên cạnh bài học nội khóa sẽ góp phần
nâng cao chất lượng dạy học LSĐP nói riêng và dạy học nói chung ở các trường THCS.
Từ những kết quả trên, chúng tôi khẳng định rằng hoạt đông ngoại khóa về nhân
vật của địa phương có vai trò quan trọng. Nếu như tổ chức tốt được những hoạt động
đó kết hợp với hoạt động nội khóa sẽ góp phần không nhỏ nâng cao sâu sắc kiến
thức, taọ hứng thú trong học tập đối với học sinh, kích thích niềm say mê sang tạo,
năng lực nhận thức của học sinh góp phần vào đổi mới phương pháp dạy học nâng
cao chất lượng bộ môn
Tiểu kết chương 2
Có thể nói rằng các biện pháp sư phạm mà chúng tôi đưa ra là những gợi ý cho
GV ở các trường THCS có thể áp dụng dựa trên thực tế hiện nay là việc tổ chức các
hoạt động ngoại khóa của học sinh còn hạn chế do nhiều nguyên nhân. Trong quá
trình đó, GV có thể tham khảo những biện pháp khác hoặc sử dụng những biện pháp
của chúng tôi để thực hiện hoạt động ngoại khóa sao cho hiệu quả.

16

Trong quá trình thực hiện, chúng tôi có thể tóm tắt hoạt động ngoại khóa về
nhân vật lịch sử trong dạy học lịch sử lớp 7 – THCS tỉnh Thái Bình dựa vào bảng
sau:

Bảng 2.3 Bảng tóm tắt về hoạt động ngoại khóa về nhân vật lịch sử địa phương trong
dạy học lịch sử lớp 7 – THCS tỉnh Thái Bình

17


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Căn cứ vào mục đích, nhiệm vụ của luận văn đã đặt ra, chúng tôi đã chứng minh
giả thuyết khoa học của luận văn là đúng và rút ra một số kết luận sau:
1. Việc tổ chức hoạt động ngoại khoá môn lịch sử nói chung và nội dung về
nhân vật địa phương nói riêng là một trong những biện pháp hữu hiệu để nâng cao
chất lượng dạy học của bộ môn lịch sử ở trường phổ thông hiện nay. Qua các hoạt
động ngoại khoá, chúng tôi nhận thấy hầu hết HS đều hứng thú tham gia, không khí
của buổi sinh hoạt trở nên sinh động. Qua đó góp phần rèn luyện cho HS phát huy tối
đa tư duy độc lập, sáng tạo của các em khi làm việc. Đây là cơ sở để sau này HS có
phương pháp hoạt động thực tế năng động trong cuộc sống.
2. Hoạt động ngoại khóa về nhân vật địa phương có tác dụng to lớn trong việc
giáo dục, giáo dưỡng và phát triển học sinh, làm cho học sinh yêu thích môn lịch sử,
từ đó góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng day và học lịch sử ở trường
phổ thông. Vì vậy, chúng tôi cũng xin đưa ra đề nghị nhà trường, giáo viên, các cấp
lãnh đạo… quan tâm hơn nữa tới việc tổ chức các buổi ngoại khóa về chủ đề lịch sử
cho học sinh.
3. Biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về nhân vật lịch sử trong dạy học lịch sử
lớp 7 – THCS tỉnh Thái Bình từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX trong DHLS rất phong

phú với nhiều hình thức thực hiện như: đọc sách kết hợp với trao đổi đàm thoại, dạ hội
lịch sử, tham quan tại bảo tàng, công tác công ích xã hội… Tuy nhiên, cần lưu ý là khi sử
dụng những biện pháp, hình thức nào cũng phải nhằm đạt được hiệu quả tối ưu và phải
tuân thủ những quy định như: chương trình; đặc điểm bộ môn; tâm lý và nhận thức của
học sinh; điều kiện, khả năng của nhà trường, địa phương; khả năng của giáo viên…
4. Khi tiến hành đề tài này, chúng tôi đã sưu tầm và thu thập được nhiều tài liệu
về lịch sử Thái Bình và tập trung vào nhân vật tại mảnh đất này trong chương trình
lịch sử lớp 7 – THCS từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XIX. Chính điều này giúp chúng
tôi có những vốn hiểu biết thêm về mảnh đất có bề dày lịch sử và truyền thống văn
hóa của quê hương góp phần cùng đất nước góp phần vào công cuộc xây dựng đất
nước tiến lên theo con đường chủ nghĩa xã hội.
Trên đây là những đóng góp của chúng tôi khi nghiên cứu về hoạt động ngoại khóa
về nhân vật lịch sử địa phương trong dạy học lịch sử lớp 7 THCS. Chắc chắn rằng
18


luận văn của chúng tôi chưa giải quyết được trọn vẹn tất cả các yêu cầu đặt ra của bộ
môn. Tuy nhiên đây là nỗ lực của chúng tôi với lòng mong mỏi và hi vọng hoạt động
ngoại khóa về địa phương sẽ được thực hiện thường xuyên và có hiệu quả hơn góp
phần giáo dục học sinh và nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Trên cơ sở của đề
tài, chúng tôi xin đưa ra một số kiến nghị sau:
- Bộ giáo dục và sở giáo dục đào tạo Thái Bình cần có những tài tiệu hướng dẫn
cụ thể về việc tổ chức họat động ngoại khóa của địa phương trong đó có nội dung về
nhân vật.
- Về phía giáo viên, bản thân mỗi giáo viên cần có sự tâm huyết, không ngừng học
hỏi về nghiệp vụ sư phạm và về các hoạt động chuyên môn. Cần nâng cao chất lượng
hoạt động ngoại khóa bằng cách tổ chức những hoạt động bồi dưỡng về chuyên môn.
- Đối với học sinh, cần có sự nhận thức đúng đắn về tác dụng của hoạt động
ngoại khóa về nhân vật lịch sử địa phương, cần tham gia cuộc thi một cách tự giác,
tích cực để học tập và rèn luyện học sinh đạt kết quả cao.

- Về phía Ban giám hiệu nhà trường, để hoạt động ngoại khóa gây được hứng thú
với học sinh, tác động tới giáo viên và xã hội cần có sự tạo điều kiện của các cấp lãnh
đạo thống nhất với GV đề ra kế hoạch đầu năm học phù hợp với nội dung dạy học và
đặc điểm của học sinh trong trường. Nhà trường cần tạo điều kiện hơn nữa về cơ sở vật
chất, phối hợp với các ngành, các cấp để tổ chức cho học sinh các hoạt động ngoại khóa
đạt cả về chất lượng lẫn số lượng

19