TƯ TƯỞNG vô THẦN KHOA học TRONG tác PHẨM “về THÁI độ của ĐẢNG CÔNG NHÂN đối với tôn GIÁO” của LÊNIN

1

TƯ TƯỞNG VÔ THẦN KHOA HỌC TRONG TÁC PHẨM “VỀ THÁI ĐỘ
CỦA ĐẢNG CÔNG NHÂN ĐỐI VỚI TÔN GIÁO” CỦA LÊNIN. Ý NGHĨA
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA TÁC PHẨM ĐỐI VỚI CÔNG TÁC TÔN
GIÁO Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Vào những năm 1905-1907 chính phủ Nga Hoàng đã tiến hành đàn áp
đẫm máu phong trào cách mạng, thiết lập một chế độ khủng bố tàn bạo. Các thế
lực cơ hội phản động, đã ngự trị trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Tình hình đất nước Nga có nhiều phức tạp, kinh tế chậm phát triển, chính trị bất
ổn, xu hướng tìm thần và tạo thần nảy sinh rộng rãi trên đất nước Nga, có tình
trạng thoái chí, mất tinh thần, mất phương hướng, khắp nơi nói chuyện dâm ô.
Xu hướng ngày càng ngả về triết học duy tâm, thần bí để che đậy sự bất lực của
mình trước vấn đề xã hội đặt ra, tệ hại hơn đó là trong một bộ phận cán bộ Đảng
viên, giới trí thức cũng bị hoang mang và ngả theo hướng duy tâm, trong đảng xã
hội dân chủ Nga chia làm hai phái. Phái bôn sê vích và phái Men sê vích, phái
Men sê vích cấu kết với chính phủ Nga Hoàng chống lại phong trào cách mạng.
Trong giới tư sản, đặc biệt là trong giới trí thức lan truyền rộng rãi “thuyết tìm
thần”.
Đó là một trào lưu triết học tôn giáo phản động, những đại biểu đó cho
rằng nhân dân Nga “đã mất chúa” và nhiệm vụ là phải “tìm lại chúa”. Bên cạnh
những người tìm thần có lực lượng tạo thần, đứng đầu là Lu-na-tsác-xki đã mưu
toan biến chủ nghĩa xã hội thành một tôn giáo mới. Họ cho rằng, nếu mang hình
thức tôn giáo thì chủ nghĩa xã hội sẽ gần gũi và dễ hiểu hơn đối với nhân dân
Nga. Chính vì vậy, vấn đề tôn giáo đã trở thành tiêu điểm, có ảnh hưởng to lớn
tới đời sống nhân dân Nga và tới phong trào đấu tranh của công nhân và việc tập
hợp lực lượng cho cách mạng. Lênin đã nhận xét “Một điều không thể nghi ngờ


2

là hiện nay, sự quan tâm với mọi cái có liên quan đến tôn giáo đã lan tới những
giới rộng rãi trong “xã hội” và đã ăn sâu vào các giới trí thức gần gũi với phong
trào công nhân, cũng như vào một bộ phận trong công nhân”.
Trước tình hình phức tạp của xã hội đòi hỏi phải có lý luận để giải quyết
những vấn đề cấp bách có liên quan đến tôn giáo, Lênin đã viết tác phẩm “ Về thái độ
của đảng công nhân đối với tôn giáo” đăng trên báo người vô sản ngày 13/05/1909.
Mặc dù tác phẩm ngắn, dưới bài báo nhưng đã lột tả đầy đủ nội dung để làm sáng tỏ
những vấn đề tôn giáo, như: cách xem xét giải quyết đối với tôn giáo, nguồn gốc tôn
giáo, bản chất tôn giáo, thái độ của đảng công nhân đối với tôn giáo, cách đấu tranh
đối với tôn giáo, những nguyên tắc trong cuộc đấu tranh khắc phục…
Qua nghiên cứu bản thân tôi tập trung làm rõ trên một số nội dung đó là:
Thứ nhất: Lênin chỉ ra nguồn gốc xã hội của tôn giáo
Khi bàn đến nguồn gốc của tôn giáo thì trước C.Mác và Ph.Ăngghen đã có
nhiều người bàn tới nguồn gốc, bản chất tôn giáo tiêu biểu đó là Phoi ơ Bắc, ông
cho rằng con người sáng tạo ra tôn giáo, chứ không phải tôn giáo sáng tạo ra con
người, con người sáng tạo ra thượng đế theo hình ảnh của mình, tư tưởng và
dụng ý của con người như thế nào thì chúa của con người như thế ấy, thánh của
con người có trong tinh thần và trong trái tim của anh ta. Từ những vấn đề đó,
cho chúng ta thấy Phoi ơ Bắc đã vạch ra nguồn gốc tâm lý của con người đối với
tôn giáo, tuy nhiên những quan niệm của ông chưa đề cập đến những cơ sở kinh
tế xã hội của tôn giáo. Phoi ơ Bắc chỉ rõ cần giải phóng con người ra khỏi sự mê
hoặc của tôn giáo, để họ trở thành con người hoàn chỉnh hơn, chứ không phải
“nửa súc vật”, “nửa thiên thần” như họ tự nhận. Theo ông chỉ cần giáo dục tư
tưởng vô thần là có thể giải phóng quần chúng khỏi nô dịch của tôn giáo đương
thời. Và ông chủ trương xây dựng tôn giáo mới “Tôn giáo tình yêu” đó là mối


3

quan hệA thương yêu giữa người với người, từ trước tới nay tình yêu đó thông

qua cầu trung gian là các ông thần hiện nay đã tìm thấy chân lý đó một cách trực
tiếp trong tình yêu giữa con người với con người. Tôn giáo là mối liên hệ mà sự
liên hệ đẹp đẽ nhất là bằng tình yêu không phân biệt đẳng cấp, giới tính. Mọi
người hãy yêu thương nhau đó là “tôn giáo tình yêu” cần xây dựng. Tình yêu
nam nữ là hình thức cao nhất của việc thực hành tôn giáo mới của ông. Ông
muốn dùng tình yêu để giải quyết mọi mâu thuẫn xã hội đương thời
Từ thế giới quan duy vật biện chứng, vượt lên trên quan điểm của Phoi ơ
bắc C.Mác và Ph.Ăngghen đã thấy nguồn gốc xã hội của tôn giáo và coi đây là
nguồn gốc chủ yếu làm nảy sinh và tồn tại của tôn giáo. Theo C.Mác và
Ph.Ăngghen chỉ ra nguồn gốc chủ yếu làm nảy sinh và tồn tại của tôn giáo là sự
bế tắc, sự túng quẫn, sự cùng cực của những người lao động, bị áp bức bóc lột
trong xã hội có giai cấp. Xuất phát từ tình hình thực tiễn ở nước Nga, Lênin kế
thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen đã khẳng định và
vạch ra nguồn gốc kinh tế xã hội của tôn giáo trong thời đại tư bản chủ nghĩa.
Lênin đã phê phán quan điểm của những người tiên tiến trong giai cấp tư
sản. Những người cấp tiến và những người duy vật trong giai cấp tư sản cho rằng
nguồn gốc của tôn giáo là do tình trạng ngu dốt của nhân dân, Lênin cho rằng
quan điểm đó không đúng không triệt để, và ông viết “Đó là quan điểm văn hoá
chủ nghĩa nông cạn, chật hẹp kiểu tư sản. Một quan điểm như thế không giải
thích được khá sâu sắc nguồn gốc của tôn giáo, không giải thích theo quan điểm
duy vật mà là theo quan điểm duy tâm”1. Ở chúng ta thấy rằng, cách giải thích đó
là cách giải thích của giai cấp tư sản. và Lênin đã viết “Trong các nước tư bản
chủ nghĩa hiện nay, những nguồn gốc ấy của tôn giáo chủ yếu là nguồn gốc xã
1

Lênin toàn tập, tập 17,Nxb tiến bộ, M1979, tr515


4

hội”2. Từ việc nhận thức được chính sự áp bức bóc lột hết sức tàn bạo, dã man,
vô nhân đạo của giai cấp tư sản đã đẩy giai cấp công nhân và nhân dân lao động
đến chỗ bần cùng, túng quẫn, đau thương và túng quẫn, bế tắc, chính điều đó dẫn
họ đến với tôn giáo, tôn giáo trong xã hội tư bản thực sự là tiếng thở dài của
chúng sinh bị áp bức. Lênin viết “Sự áp bức đối với quần chúng lao động về mặt
xã hội, tình trạng có vẻ hoàn toàn bất lực của họ trước các thế lực mù quáng tư
bản đang hàng ngày hàng giờ gây ra cho những người lao động bình thường
những nỗi thống khổ cực kỳ ghê gớm, những sự đau thương thật là khủng khiếp,
nhiều gấp nghìn lần so với những biến cố phi thường như chiến tranh, động đất,
v.v..đó là nguồn gốc sâu xa nhất hiện nay của tôn giáo” 3. Và Lênin cũng đã chỉ
ra sự sợ hãi đã tạo ra thần linh, sợ hãi trước thế lực mù quáng của tư bản, mù
quáng vì quần chúng nhân dân lao động không thể đoán trước được nó, là thế lực
bất cứ lúc nào trong đời sống người vô sản và người tiểu chủ, cũng đe doạ đem
lại cho họ và đem lại cho họ sự phá sản đột ngột, bất ngờ, làm cho họ phải diệt
vong, và đã biến họ trở thành người ăn xin, một kẻ bị bần cùng, một người nằm
trong hoàn cảnh chết đói, đó chính là nguồn gốc sâu xa của tôn giáo hiện đại mà
người duy vật phải chú ý, và coi đây là điều cần thiết phải biết đến. Lênin cũng
đã chỉ ra chính sự bất lực, sự bế tắc, cùng quẫn của giai cấp bị bóc lột đã đưa họ
luôn tin vào sự tốt đẹp ở thế giới bên kia, một thế giới huyền bí, hoang đường. Vì
vậy, tôn giáo được ví như thuốc phiện của nhân dân, là thứ rượu tinh thần xoa
dịu nỗi đau khổ và sự bù đắp niềm tin nơi trần thế cho quần chúng bị áp bức bóc
lột. Tôn giáo là hạnh phúc ảo tưởng, là những bông hoa giả trang điểm cho
những xiềng xích trên cổ người lao động.

2
3

Sdd tr515
Sdd tr515

5

Từ sự kế thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, trên
cơ sở phân tích sự bần cùng hoá của giai cấp công nhân và nhân dân lao dộng, dưới
sự bóc lột của tư bản Lê nin đã khẳng định nguồn gốc kinh tế-xã hội là cơ bản nhất
nảy sinh ra tôn giáo nhưng đó không phải là nguồn gốc duy nhất, nhưng đó cũng là
cội nguồn, là chủ yếu, sâu xa của tôn giáo trong xã hội tư bản hiện đại. Chính từ sự
khẳng định đó có ý nghĩa to lớn trong việc bảo vệ, phát triển quan điểm của C.Mác
và Ph.Ăngghen, đồng thời là cơ sở thế giới quan khoa học đấu tranh quan điểm sai
trái xung quanh vấn đề tôn giáo, và nó cũng vai trò to lớn tới sự giác ngộ, tập hợp
đông đảo quần chúng tham gia vào cuộc đấu tranh chống lại giai cấp tư sản. Và mục
tiêu cuối cùng là xoá bỏ tôn giáo trong đời sống con người.
Thứ hai: Thái độ của đảng công nhân đối với tôn giáo
Trong tác phẩm, Lênin đã khẳng định rõ thái độ của đảng công nhân là đối
địch với tôn giáo, là chủ trương đấu tranh tiến tới loại trừ và xoá bỏ sự ảnh
hưởng của tôn giáo trong đời sống xã hội. Lênin đã chỉ ra cơ sở để giải thích
Một là: luận điểm của Mác “tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân” đó là
hòn đá tảng của toàn bộ thế giới quan mác xít về vấn đề tôn giáo. Điều này
được hiểu trên hai khía cạnh, tôn giáo có mặt tác dụng làm giảm cơn đau về
tinh thần của con người, nó bù đắp làm cho con người có hy vọng, mặc dù hy
vọng ấy là hy vọng ảo tưởng. Mặt khác khi nó ngấm sâu vào con người, nó sẽ
chói buộc con người, làm cho con người mất niềm tin vào chính bản thân
mình cho việc cải tạo thế giới đáp ứng yêu cầu chính đáng của con người. Do
đó việc giải phóng họ khỏi thứ thuốc phiện độc hại đó, thì phải loại trừ tôn
giáo khỏi đời sống tinh thần của con người.
Hai là: Lênin đã chỉ ra “Đảng dân chủ xã hội xây dựng toàn bộ quan điểm
của mình trên cơ sở chủ nghĩa xã hội khoa học, nghĩa là trên cơ sở chủ nghĩa

6

Mác, trên cơ sở triết học của chủ nghĩa Mác, đó là chủ nghĩa duy vật biện chứng,
tức là chủ nghĩa duy vật tuyệt đối vô thần, kiên quyết thù địch đối với mọi tôn
giáo”4. Theo Lênin, giai cấp vô sản phải xem xét và giải quyết vấn đề tôn giáo,
trên lập trường thế giới quan, phương pháp luận duy vật biện chứng và phải đấu
tranh kiên quyết thù địch với mọi tôn giáo. Điều đó cho thấy rằng, sự đối lập
hoàn toàn một bên thế giới quan duy tâm tôn giáo và một bên thế giới quan duy
vật biện chứng, chứ không phải là sự đối lập với những người đi theo tôn giáo,
sự đối lập giữa hai thế giới quan đó, tất yếu dẫn tới sự đối lập hai hệ tư tưởng, đó
là hệ tư tưởng vô thần khoa học và hệ tư tưởng tôn giáo. Đó là sự đối lập giữa
chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm, giữa phép biện chứng và phép siêu
hình, dẫn tới cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản, chính vì vậy
thù địch là thù địch thế giới quan. Lênin chỉ ra đảng công nhân không chỉ đối lập
với tôn giáo về mặt thế giới quan mà đối lập cả về thái độ quan điểm chính trị.
Đảng công nhân chủ trương giải phóng giai cấp , giải phóng nhân loại đem hạnh
phúc thực sự đến cho con người, còn đối với tôn giáo chủ trương du ngủ quần
chúng trong thứ thuốc phiện độc hại, trong hạnh phúc ảo tưởng, đem đến cho
loài người những bông hoa giả, trên xiềng xích của họ. Lênin đã khẳng định lại
quan điểm “Chủ nghĩa Mác bao giờ cũng coi tôn giáo và các giáo hội, tất cả các
tổ chức tôn giáo hiện có, đều là những cơ quan của thế lực phản động tư sản,
dùng để bảo vệ chế độ bóc lột và đầu độc giai cấp công nhân”5.
Từ thực tiễn trong xã hội Nga, Lênin kịch liệt phê phán thái độ nửa vời,
của các lực lượng trong đấu tranh chống tôn giáo. Ông nhấn mạnh rằng
Ph.Ăngghen đã “công kích nhà duy vật và vô thần Đuy Rinh là đã thiếu cương
quyết giữ vững lập trường tư tưởng chủ nghĩa duy vật của mình, đã để lại kẽ hở
Sdd tr510
Sdd tr511

4

5


7

cho tôn giáo và triết học tôn giáo”6. Đồng thời Lênin cũng kiên quyết đấu tranh
với thuyết tạo thần theo kiểu Phoi ơ Bắc hay kiểu của Lu-na-tsác-xki”chủ nghĩa
xã hội là một tôn giáo” là một hình thức quá độ từ chủ nghĩa xã hội sang tôn
giáo, và là sự tuyên truyền cho chủ nghĩa tạo thần.
Theo Lênin người mác xít phải là người duy vật, nghĩa là kẻ thù của tôn giáo,
nhiệm vụ của đảng công nhân là giáo dục, tổ chức quần chúng đấu tranh chống lại
mọi tôn giáo, giải phóng họ khỏi những thiên kiến tôn giáo độc hại. Một mặt là kẻ thù
của tôn giáo, nhưng theo Lênin những người mác xít không được tuyên chiến với tôn
giáo. Đây là bài học được các nhà kinh điển rút ra từ cuộc đấu tranh chống tôn giáo
trong phong trào xã hội chủ nghĩa. Lênin phê phán những kẻ ba hoa, tả khuynh muốn
thay thế việc tuyên truyền giáo dục chủ nghĩa vô thần, chống tôn giáo một cách hệ
thống bằng những biện pháp hành chính nhằm chống lại nhà thờ và các tín đồ. Lênin
nhắc lại lời của Ăngghen “coi lời tuyên chiến ầm ĩ của họ với tôn giáo là dại dột,
tuyên chiến như thế là một phương pháp tốt nhất làm kích động thêm sự quan tâm
của người ta đối với tôn giáo, và làm cho tôn giáo đến chỗ tiêu vong thực sự một
cách khó khăn hơn. Lênin cũng đã công kích một cách kịch liệt những xuyên tạc của
bọn cơ hội đối với các nguyên tắc của học thuyết vô thần của giai cấp vô sản, khi bọn
chúng đem thay thế luận điểm của Mác cho rằng “tôn giáo là việc của tư nhân” đối
với nhà nước thì không chi mộ khoản phụ cấp nào, các đoàn thể tôn giáo không được
dính đến nhà nước, bất kỳ ai cũng được hoàn toàn tự do theo tôn giáo của mình, bằng
những lời lẽ xét lại nói rằng tôn giáo là công việc riêng đối với từng đảng viên cũng
như với toàn đảng nói chung. Một lập trường như vậy, sẽ dẫn tới chỗ điều hoà với tôn
giáo và nhà thờ, điều này hoàn toàn mâu thuẫn với thế giới quan mác xít.

6

Sdd tr511


8

Lênin cũng đã chỉ rõ thái độ của đảng công nhân đối với tôn giáo trong
việc sự cần thiết kết nạp đảng viên của đảng “Không những phải sẵn sàng kết
nạp, mà còn cố gắng để thu hút vào trong đảng dân chủ xã hội tất cả những công
nhân nào còn tin ở thượng đế, chúng ta nhất định phản đối bất cứ một sự xúc
phạm nào đến những tín ngưỡng tôn giáo của họ” 7. Và theo Lênin, thậm chí đảng
công nhân có thể kết nạp cả các linh mục vào trong đảng nếu vị linh mục đó lại
cùng đi với đảng, tận tâm làm tròn nhiệm vụ của mình trong đảng và không
chống lại cương lĩnh của đảng. Lênin chỉ ra “Chúng ta thu hút họ để giáo dục họ
theo tinh thần cương lĩnh của chúng ta, chứ không phải để họ tích cực chống lại
cương lĩnh ấy”8. Tuy nhiên, theo Lênin phải đưa ra khỏi đảng những phần tử
chống lại cương lĩnh của đảng và tuyên truyền cho tôn giáo “chúng ta không bắt
buộc cứ phải nắm tay cùng đi với những kẻ tuyên truyền tích cực cho những
quan điểm mà đa số trong đảng đã bác bỏ” 9. Từ những thái độ của đảng công
nhân đối với tôn giáo, Lênin còn nêu lên sách lược của đảng công nhân trong
cuộc đấu tranh chống tôn giáo. trên cơ sở phân tích một cách hết sức khoa học,
nguồn gốc của tôn giáo, Lênin cho rằng không thể xoá bỏ tôn giáo bằng những
lời tuyên chiến ầm ĩ, bằng những biện pháp cấm đoán, hay bằng những biện
pháp đàn áp tôn giáo. Nếu làm như vậy chỉ làm lợi cho tô giáo, đưa tôn giáo đến
chỗ khó tiêu vong hơn. Lênin cũng chỉ ra không thể bằng tuyên truyền giáo dục
một cách thuần tuý chủ nghĩa vô thần mà giải thoát được cho quần chúng khỏi
những thiên kiến tôn giáo độc hại. Lênin viết “Không một quyển sách tuyên
truyền nào sẽ tẩy trừ được tôn giáo trong đám quần chúng bị nhà tù tư bản làm
cho đần độn, bị lệ thuộc vào những thế lực mù quáng tư bản, chừng nào mà đám
quần chúng ấy vẫn còn chưa học tập đấu tranh một cách đoàn kết, nhất trí, có tổ

Sdd tr520
Sdd tr520
9Sdd tr520
7
8


9

chức có kế hoạch và có ý thức chống các nguồn gốc ấy của tôn giáo, chống lại sự
thống trị của tư bản dưới tất cả mọi hình thức của nó” 10. Điều ấy có nghĩa là,
cuộc đấu tranh chống tôn giáo mọi hoạt động nhằm giáo dục chủ nghĩa vô thần
chỉ có giá trị thực sự khi nó gắn với cuộc đấu tranh giai cấp vô sản nhằm xoá bỏ
xã hội hiện tại, xã hội đã làm cho con người bị tha hoá và đẩy họ đến với tôn
giáo, xây dựng xã hội mới tốt đẹp hơn, đem lại hạnh phúc thực sự cho quần
chúng nhân dân lao động. Không phủ nhận vai trò công tác tuyên truyền giáo
dục chủ nghĩa vô thần, chống tôn giáo. Nhưng Lênin cho rằng chỉ có lôi kéo
quần chúng vào cuộc đấu tranh giai cấp thì cuộc đấu tranh chống tôn giáo mới
thực sự có hiệu quả. Lênin viết “Cuộc đấu tranh giai cấp ấy sẽ đưa những công
nhân theo đạo thiên chúa đến với Đảng dân chủ xã hội và với chủ nghĩa vô thần,
dẫn đến một cách trăm lần có hiệu quả hơn là hơn là chỉ tuyên truyền về chủ
nghĩa vô thần”11. Như vậy, điều quan trọng nhất trong đấu tranh chống tôn giáo,
không phải là tuyên truyền chống lại nó, mà là vấn đề đoàn kết, tập hợp quần
chúng công nhân, trong cuộc đấu tranh giai cấp chống ách áp bức của giai cấp tư
sản. Theo Lênin, công tác tuyên truyền của Đảng dân chủ xã hội về chủ nghĩa vô
thần phải phục vụ việc phát triển cuộc đấu tranh giai cấp của quần chúng bị bóc
lột chống lại bọn bóc lột. Như vậy, đấu tranh chống tôn giáo gắn liền với đấu
tranh cho chủ nghĩa xã hội, vì thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, và chỉ có thắng lợi
của chủ nghĩa xã hội thì cuộc đấu tranh chống tôn giáo mới có hiệu quả thiết
thực.

Lênin cũng yêu cầu những người mác xít phải phân biệt rõ cuộc đấu tranh
chống tôn giáo của giai cấp tư sản với cuộc đấu tranh chống tôn giáo của Đảng
dân chủ xã hội, cuộc đấu tranh của giai cấp tư sản chống chủ nghĩa tăng lữ là
Sdd tr516
Sdd tr517-518

10
11


10

một thủ đoạn để đánh lạc hướng quần chúng công nhân làm cho họ khỏi chú ý
đến chủ nghĩa xã hội. Còn cuộc đấu tranh của Đảng dân chủ xã hội chống tôn
giáo là phục vụ cho cuộc đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội. Theo Lênin thái độ và
sách lược đấu tranh tôn giáo đúng đắn, cần giải quyết một số vấn đề về nhận
thức:
Một là: Cần nhận rõ tính độc hại, phản tiến bộ, phản văn hoá của tôn giáo
Hai là: Vạch rõ vai trò giai cấp của giáo hội và tăng lữ với chính phủ trăm
đen(chính phủ Nga Hoàng)
Ba là: Cần giải thích rõ ràng luận điểm “tuyên bố tôn giáo là việc của tư
nhân” nhằm chống lại sự xuyên tạc của bọn cơ hội và tránh sự hiểu lầm trong
đảng viên và Đảng dân chủ xã hội.
Lênin đã chỉ ra người mác xít cần nắm vững phương pháp luận chung nhất
của cuộc đấu tranh chống tôn giáo, đó là đứng trên lập trường duy vật biện
chứng, đồng thời có quan điểm lịch sử, cụ thể, phải có hình thức và phương pháp
sáng tạo. Lênin viết “Người mác xít phải là người duy vật, nghĩa là kẻ thù của
tôn giáo, nhưng phải là người duy vật biện chứng, nghĩa là đặt vấn đề đấu tranh
chống tôn giáo không phải là một cách trừu tượng, không phải là căn cứ vào một
cuộc tuyên truyền trừu tượng, thuần tuý…căn cứ vào thực tế vào cuộc đấu tranh

giai cấp đang diễn ra và có tác dụng giáo dục quần chúng nhiều hơn hết và có
hiệu quả hơn hết”12. Từ nội dung đó chúng ta thấy việc chống tôn giáo là tất yếu
đối với người mác xít, tuy nhiên cần có phương pháp đúng đắn, phải tập hợp
quần chúng vào cuộc đấu tranh xoá bỏ nguồn gốc làm nảy sinh tôn giáo.
Tác phẩm “Về thái độ của đảng công nhân đối với tôn giáo” ra đời có ý
nghĩa to lớn cả về lý luận và thực tiễn.Góp phần quan trọng đấu tranh chống lại
12

Sdd tr518


11

bọn cơ hội, bọn xét lại, bọn vô chính phủ ở Nga trong việc giải quyết vấn đề tôn
giáo, chống lại thuyết tìm thần và tạo thần trong giới trí thức Nga. Tác phẩm là
cơ sở lý luận quan trọng để Đảng dân xã hội Nga đề ra đường lối đấu tranh
chống tôn giáo, là cơ sở lý luận để tập hợp giai cấp và nhân dân lao động Nga
trong công cuộc đấu tranh giai cấp chống các thế lực tư bản, là cơ sở lý luận
quan trọng để thống nhất nhận thức và động của những người cộng sản Nga thời
điểm đó xung quanh vấn đề tôn giáo.
Tác phẩm ra đời cho đến nay gần được trăm năm, nhưng giá trị khoa học
của nó vẫn giữ nguyên giá trị. Vẫn là cơ sở để xem xét và giả quyết vấn đề tôn
giáo trong xã hội hiện đại, đặc biệt những phức tạp của tình hình tôn giáo trên
thế giới những năm qua. Tác phẩm đã cho chúng ta thấy, khi xem xét vấn đề tôn
giáo phải đứng vững trên thế giới quan chủ nghĩa vô thần khoa học để xem xét
luận giả các vấn đề tôn giáo, chống xa rời thế giới quan vô thần khoa học.
Việt Nam là quốc gia đa tôn giáo, vấn đề tín ngưỡng tôn giáo là một vấn
đề hết sức nhạy cảm, nó có ảnh hưởng trực tiếp tới sự ổn định chính trị xã hội, an
ninh quốc phòng, sự phát triển kinh tế, văn hoá đất nước. Trong tình hình hiện
nay vấn đề tôn giáo là vấn đề được đặt ra hết sức cấp thiết, bởi chủ nghĩa đế

quốc và các thế lực thù địch luôn tìm cách lợi dụng tôn giáo để chi rẽ, gây mất
đoàn kết trong đồng bào có đạo và đồng bào không theo đạo. Hiện nay chủ nghĩa
đế quốc dùng tín ngưỡng tôn giáo như một thứ vũ khí lợi hại để thực hiện âm
mưu “diễn biến hoà bình” nhằm xoá bỏ thành quả cách mạng của nước ta. Chính
vì vậy, Đảng và nhà nước ta luôn phải nghiên cứu, nắm vững vận dụng sáng tạo
quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những kinh
nghiệm từ thực tiễn trong việc giải quyết vấn đề tôn giáo, đề ra đường lối chính
sách tôn giáo thật sự đúng đắn, phù hợp với nhu cầu thực tiễn, khắc phục những


12

ảnh hưởng tiêu cực của tông giáo, đồng thời chống lại âm mưu lợi dụng vấn đề
tôn giáo để chống phá cách mạng. Hiện nay nước ta đang thực hiện nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đời sống nhân dân đang có bước phát
triển về nhiều mặt. Tuy nhiên sự phát triển kinh tế chưa thực sự vững chắc, trình
độ dân trí còn thấp, tình trạng phân hoá giàu nghèo có chiều hướng ra tăng, sự
phát triển của tôn giáo vẫn đang hết sức phức tạp, sự sụp đổ của Liên Xô và các
nước xã hội chủ nghĩa ở đông âu đã làm cho một bộ phận nhân dân giảm lòng tin
vào chủ nghĩa xã hội, tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống, tham nhũng… đã
dẫn đến một bộ phận nhân dân tìm đến với tôn giáo.
Trong tình hình hiện nay giải quyết vấn đề tôn giáo là vấn đề hết sức phức
tạp và nhạy cảm, đòi hỏi chúng ta cần tập trung thực hiện tốt quan điểm, đường
lối và chính sách tôn giáo của Đảng và nhà nước. Thực hiện nhất quán quan
điểm tôn trọng tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của nhân dân. Nghiêm cấm
mọi hành vi vi phạm đến tự do tín ngưỡng của nhân dân, và quyền tự do không
tín ngưỡng của nhân dân, được bảo đảm bằng pháp luật. Nâng cao hiệu quả quản
lý nhà nước đối với hoạt động tín ngưỡng tôn giáo. Nhà nước không can thiệp
vào công tác nội bộ của các tôn giáo, tuy nhiên nhà nước quản lý tôn giáo bằng
pháp luật theo nguyên tắc đoàn kết, tự do, không khuyến khích, không tài trợ

song cũng không ngăn cấm các hoạt động tôn giáo mà pháp luật cho phép. Đối
với các cấp chính quyền, đoàn thể cần tăng cường giá dục cho toàn dân nói
chung, đồng bào tôn giáo nói riêng nhận thức đầy đủ và tự giác tuân theo pháp
luật của nhà nước. Kiên quyết xử lý các hành động chống phá khối đại đoàn kết,
và những hành vi tuyên truyền tín ngưỡng lạc hậu. Cần xây dựng hệ thống chính
trị vững mạnh ở các vùng có đồng bào tôn giáo, khai thác những điểm tương
đồng giữa các tôn giáo, nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác tôn giáo.


13