Quản lý hoạt động dạy học trong môi trường phát triển công nghệ thông tin truyền thông ở các trường thcs thành phố uông bí tỉnh quảng ninh

Số hóa bởi trung tâm học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––––––––

TRẦN THỊ HỒNG THU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
TRONG MÔI TRƢỜNG PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG Ở CÁC TRƢỜNG THCS
THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2013


Số hóa bởi trung tâm học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––––––––

TRẦN THỊ HỒNG THU

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
TRONG MÔI TRƢỜNG PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ
THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG Ở CÁC TRƢỜNG THCS
THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS HÀ THỊ ĐỨC

THÁI NGUYÊN - 2013


Số hóa bởi trung tâm học liệu
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.
Tác giả luận văn

Trần Thị Hồng Thu

i


Số hóa bởi trung tâm học liệu

LỜI CÁM ƠN
Tác giả luận văn xin chân thành cám ơn các thầy, cô giáo trường Đại học
Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy tạo điều kiện giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hà
Thị Đức, người đã định hướng cho tôi nghiên cứu đề tài, cung cấp những kiến
thức về lý luận về thực tiễn vô cùng quí báu và nhiệt tình hướng dẫn động viên

khích lệ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn phòng UBND, Phòng Giáo dục và
Đào tạo, BGH và Thầy Cô giáo các trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh
Quảng Ninh, bạn bè và người thân đã tạo mọi điều kiện về vật chất cũng như
tinh thần giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Mặc dù có nhiều cố gắng trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành
luận văn nhưng chắc chắn không tránh khỏi các khiếm khuyết kính mong quí
thầy cô các anh chị em quan tâm góp ý để luận văn hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn !
Tác giả luận văn

Trần Thị Hồng Thu

ii


Số hóa bởi trung tâm học liệu

MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cám ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục những cụm từ viết tắt ........................................................................ iv
Danh mục các bảng .............................................................................................. v
Danh mục biểu đồ, sơ đồ .................................................................................... vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRONG MÔI TRƢỜNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ
TRUYỀN THÔNG ........................................................................ 6
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu....................................................................... 6
1.1.1. Ngoài nước ................................................................................................ 6
1.1.2. Trong nước ................................................................................................ 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài .............................................................. 9
1.2.1. Quản lí hoạt động dạy học ......................................................................... 9
1.2.2. Môi trường công nghệ thông tin truyền thông ........................................ 11
1.2.3. Quản lí hoạt động dạy học trong môi trường CNTTTT .......................... 13
1.3. Đặc điểm của môi trường dạy học trong thế kỉ 21 ..................................... 14
iii


Số hóa bởi trung tâm học liệu
1.3.1. Dạy học trong môi trường đa dạng các điều kiện phương tiện CNTT TT
phục vụ việc dạy học ......................................................................................... 14
1.3.2. Giáo viên và học sinh có các kĩ năng ứng dụng CNTTTT ..................... 14
1.3.3. Các hoạt động dạy học có ứng dụng CNTTTT ....................................... 16
1.3.4. Các tương tác dạy học trong môi trường CNTTTT ................................ 17
1.4. Chỉ đạo và lãnh đạo quá trình dạy học dựa trên CNTTTT......................... 17
1.4.1. Thời đại dạy và học sử dụng CNTTTT ................................................... 17
1.4.2.Quản lí, lãnh đạo quá trình dạy học .......................................................... 18
1.4.3. Quản lí chất lượng dạy học-trọng tâm của công tác quản lí-lãnh đạo
nhà trường ......................................................................................................... 20

1.4.4. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường sử dụng
CNTTTT ............................................................................................................. 22
1.5. Một số đặc điểm của quản lí hoạt động dạy học ở trường THCS trong thế
kỉ 21 ................................................................................................................... 23
1.5.1. Đặc điểm của dạy học ở trường Trung học cơ sở ................................... 23
1.5.2. Hiệu trưởng sử dụng CNTTTT để thực hiện các chức năng và các
phương pháp quản lí trong công tác quản lí hoạt động dạy học........................ 24
1.6. Hiệu trưởng THCS quản lý hoạt động dạy học .......................................... 25
1.6.1. Hiệu trưởng THCS quản lý hoạt động dạy học qua các chức năng quản lý . 25
1.6.2. Hiệu trưởng quản lý hoạt động dạy học bằng phương pháp quản lý . 25
1.7. Các yêu cầu đối với Hiệu trưởng THCS về công tác quản lí hoạt động dạy
học trong bối cảnh sử dụng CNTTTT ............................................................... 26
1.7.1. Quản lý hoạt động trong môi trường CNTT&TT đòi hỏi Hiệu trưởng phải có
phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý và năng lực CNTTTT26
1.7.2. Quản lí dạy học trong môi trường CNTTTT đòi hỏi Hiệu trưởng phải có viễn
cảnh về xây dựng môi trường và ứng dụng công nghệ thông tin trong nhà trường .. 28
1.7.3. Quản lí dạy học trong môi trường CNTTTT đòi hỏi Hiệu trưởng phải có
kế hoạch và có sự đầu tư để xây dựng các điều kiện ứng dụng CNTTTT trong
dạy học ............................................................................................................... 31

iv


Số hóa bởi trung tâm học liệu
1.7.4. Quản lý hoạt động trong môi trường CNTTTT đòi hỏi Hiệu trưởng phải
có kĩ năng điều hành các hoạt động của nhà trường thông qua các phần mềm
quản lí ................................................................................................................ 33
1.7.5. Quản lý hoạt động trong môi trường CNTTTT đòi hỏi Hiệu trưởng phải
tạo môi trường và thói quen dạy học ứng dụng CNTTTT cho giáo viên bằng
các biện pháp quản lý ........................................................................................ 35

Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 36
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRONG
MÔI TRƢỜNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN CỦA HIỆU
TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH
PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH ..................................... 37
2.1. Vài nét về vị trí địa lý, tình hình kinh tế - giáo dục của thành phố Uông Bí
tỉnh Quảng Ninh ................................................................................................ 37
2.1.1. Khái quát đặc điểm tình hình kinh tế-xã hội Thành phố Uông Bí .......... 37
2.1.2. Khái quát đặc điểm tình hình phát triển giáo dục Thành phố Uông Bí .. 37
2.2. Đánh giá chất lượng học sinh của các trường THCS thành phố Uông Bí từ
năm học 2007-2008 đến năm học 2011-2012 ................................................... 39
2.2.1. Chất lượng rèn luyện và kết quả học tập ................................................. 39
2.2.2. Vài nét về trình độ CNTTTT ................................................................... 39
2.2.3. Những thành tựu và nguyên nhân........................................................... 39
2.2.4. Những yếu kém và nguyên nhân ............................................................. 41
2.3. Vài nét về môi trường dạy học ứng dụng CNTTTT của các trường THCS
thành phố Uông Bí ............................................................................................. 41
2.3.1. Tình trạng cơ sở vật chất nói chung, của CNTTTT nói riêng ................ 41
2.3.2. Kiến thức và kĩ năng về CNTTTT của đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí42
2.3.3. Thực trạng ứng dụng CNTTTT trong dạy học ........................................ 43
2.4. Thực trạng các biện pháp xây dựng môi trường CNTTTT của Sở GD&ĐT
Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí .................................................................. 44

v


Số hóa bởi trung tâm học liệu
2.4.1. Kế hoạch và các giải pháp đầu tư phát triển CNTTTT ........................... 44
2.4.2. Các biện pháp thúc đẩy việc ứng dụng CNTTTT trong dạy học ............ 45
2.4.3. Bồi dưỡng và đào tạo chuyên môn về dạy học ứng dụng CNTTTT ....... 47

2.4.4. Các biện pháp kiểm tra đánh giá ............................................................. 48
2.4.5. Các biện pháp khuyến khích ứng dụng CNTTTT ................................... 49
2.5. Kết quả nghiên cứu về thực trạng các biện pháp quản lí dạy và học của
Hiệu trưởng trong môi trường công nghệ thông tin truyền thông ở các trường
THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh ..................................................... 50
2.5.1. Kế hoạch và các giải pháp đầu tư phát triển CNTTTT ........................... 51
2.5.2. Các biện pháp thúc đẩy việc ứng dụng CNTTTT trong dạy học ............ 52
2.5.3. Các biện pháp bồi dưỡng đào tạo GV ứng dụng CNTTTT ..................... 53
2.5.4. Các biện pháp kiểm tra đánh giá GV và HS............................................ 54
2.5.5. Các biện pháp khuyến khích ứng dụng CNTTTT ................................... 57
2.6. Nhận xét chung về các ưu điểm và nhược điểm trong công tác quản lí dạy
học trong môi trường CNTTTT của Hiệu trưởng các trường THCS thành phố
Uông Bí tỉnh Quảng Ninh so sánh với yêu cầu của Bộ GD&ĐT ..................... 58
2.6.1. Những ưu điểm và nhược điểm chính ..................................................... 58
2.6.2. Nguyên nhân ............................................................................................ 61
Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 63
Chƣơng 3: ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC TRONG MÔI TRƢỜNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRUYỀN THÔNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH ..................... 64
3.1. Các định hướng đề xuất biện pháp ............................................................. 64
3.1.1. Định hướng lý luận .................................................................................. 64
3.1.2. Định hướng pháp lí .................................................................................. 64
3.1.3. Căn cứ thực trạng quản lí hoạt động dạy học trong môi trường CNTTTT
của các trường THCS thành phố Uông Bí ........................................................ 64
3.2. Các nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................ 65
3.2.1. Đảm bảo tính hệ thống đồng bộ .............................................................. 65

vi

Số hóa bởi trung tâm học liệu
3.2.2. Đảm bảo tính khoa học, sáng tạo............................................................. 65
3.2.3. Đảm bảo tính kế thừa và hướng đích....................................................... 65
3.2.4. Đảm bảo tính khả thi, phổ biến và có hiệu quả ....................................... 65
3.3. Một số biện pháp của Hiệu trường quản lý hoạt động dạy học trong môi trường
phát triển CNTTTT ở các trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh ..... 65
3.3.1. Biện pháp 1: Lập kế hoạch chiến lược để xây dựng môi trường CNTTTT
trong các trường THCS...................................................................................... 65
3.3.2. Biện pháp 2: Tuyên truyền phổ biến các văn bản quy định về CNTTTT,
đào tạo tập huấn bồi dưỡng nâng cao trình độ CNTTTT cho CBGV ............... 67
3.3.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng phát triển năng lực và kĩ năng sử dụng CNTTTT
cho học sinh ....................................................................................................... 70
3.3.4. Biện pháp 4: Đẩy mạnh ứng dụng CNTTTT trong quản lý hoạt động
dạy học .............................................................................................................. 72
3.3.5. Biện pháp 5: Bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đổi
mới phương pháp dạy học ứng dụng CNTTTT nhằm phát triển tư duy sáng tạo
cho học sinh ....................................................................................................... 73
3.3.6. Biện pháp 6: Tổ chức các cuộc thi vận dụng sáng tạo công nghệ thông tin
trong dạy học cho giáo viên và học sinh ........................................................... 77
3.3.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 79
3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động
dạy học trong môi trường CNTTTT của Hiệu trưởng các trường THCS thành
phố Uông Bí ....................................................................................................... 79
Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 84
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 85
1. Kết luận .......................................................................................................... 85
2. Khuyến nghị................................................................................................... 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 88
PHỤ LỤC ......................................................................................................... 91

vii


Số hóa bởi trung tâm học liệu

DANH MỤC NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt

Viết đầy đủ

CBGV

Cán bộ giáo viên

CBQL

Cán bộ quản lý

CNH

Công nghiệp hoá

CSVC

Cơ sở vật chất

CNTTTT

Công nghệ thông tin truyền thông

ĐMPP

Đổi mới phương pháp

ĐMPPDH

Đổi mới phương pháp dạy học

GD & ĐT

Giáo dục và đào tạo

GAĐT

Giáo án điện tử

GV

Giáo viên

HĐH

Hiện đại hoá

HĐDH

Hoạt động dạy học

HS

Học sinh

HT

Hiệu trưởng

ICT

Information and Comunication Technology

PPDH

Phương pháp dạy học

PMST

Phần mềm sáng tạo

QL

Quản lý

THCS

Trung học cơ sở

TB

Trung bình

UBND

Uỷ ban nhân dân

iv


Số hóa bởi trung tâm học liệu

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kế hoạch và các giải pháp đầu tư phát triển CNTTTT ..................... 51
Bảng 2.2. Các biện pháp thúc đẩy ứng dụng CNTTTT trong dạy học ............. 52
Bảng 2.3. Các biện pháp bồi dưỡng đào tạo GV ứng dụng CNTTTT .............. 53
Bảng 2.4. Các biện pháp kiểm tra đánh giá GV ................................................ 54
Bảng 2.5. Các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh .................... 55
Bảng 2.6. Các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá học sinh .......... 56
Bảng 2.7. Các biện pháp khuyến khích ứng dụng CNTTTT ............................ 57
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi về các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học trong môi trường CNTTTT của hiệu
trưởng THCS thành phố Uông Bí .................................................... 80

v