Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học giáo dục thường xuyên từ thực tiễn huyện chương mỹ, thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LẠI VĂN BỔNG

GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO HỌC SINH
PHỔ THÔNG TRUNG HỌC - GIÁO DỤC THƯỜNG
XUYÊN TỪ THỰC TIỄN HUYỆN CHƯƠNG MỸ,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60 31 02 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.VŨ MẠNH TOÀN

HÀ NỘI, 2016

HÀ NỘI - năm


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, bảo đảm tính khách
quan, khoa học và có nguồn gốc rõ ràng.

Tác giả luận văn

LẠI VĂN BỔNG

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

1

Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ
TƯ TƯỞNG CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG TRUNG HỌC - GIÁO
DỤC THƯỜNG XUYÊN
1.1. Khái niệm và vai trò giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông
trung học – giáo dục thường xuyên
1.2. Các yếu tố tác động đến giáo dục chính trị tư tưởng học sinh phổ thông
trung học – giáo dục thường xuyên
1.3. Các yếu tố của giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung
học – giáo dục thường xuyên
Chương 2. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO
HỌC SINH PHỔ THÔNG TRUNG HỌC - GIÁO DỤC THƯỜNG
XUYÊN Ở HUYỆN CHƯƠNG MỸ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY
2.1. Thực tiễn giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học –
giáo dục thường xuyên
2.2. Nguyên nhân của thực trạng giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh
phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG
TRUNG HỌC - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN
3.1. Nhóm giải pháp đối với chủ thể giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh
phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên
3.2. Nhóm giải pháp đối với nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục
chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên
3.3. Nhóm giải pháp nâng cao tính tích cực chủ động học tập của học sinh

phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên
3.4. Nhóm giải pháp xây dựng môi trường giáo dục gia đình và nhà trường
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

9

9
17
23
39

39
48
55

55
60
62
64
67
70
75


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BGD

Bộ giáo dục

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CNMLN

Chủ nghĩa Mác-Lênin

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

DBHB

Diễn biến hòa bình

GDCTTT

Giáo dục chính trị tư tưởng

GDPT

Giáo dục phổ thông

GDTX

Giáo dục thường xuyên

GD & ĐT

Giáo dục và đào tạo

GDCD

Giáo dục công dân

HCM

Hồ Chí Minh

KT - XH

Kinh tế - xã hội

KH & CN

Khoa học và công nghệ

MLN

Mác-Lênin

NNXHCN

Nhà nước xã hội chủ nghĩa

NDCXHCN

Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa

PTTH

Phổ thông trung học

SGK

Sách giáo khoa

VH

Văn hóa

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bất cứ dân tộc, quốc gia nào muốn tồn tại và phát triển đều phải quan
tâm đến việc đào tạo, giáo dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ bởi đó chính là lực lượng
quyết định vận mệnh của dân tộc và sự phát triển của đất nước.
Đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa
và hội nhập quốc tế sâu rộng. Hơn bao giờ hết những người trẻ tuổi càng trở
nên quan trọng và đã được thừa nhận là nhân tố quyết định chủ yếu đến sự
phát triển kinh tế, xã hội, trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Để đáp ứng được yêu cầu đó thì cần phải có nguồn nhân lực chất lượng
cao, những con người phát triển toàn diện, thể chất, tri thức, đạo đức. Hồ Chủ

Tịch đã căn dặn toàn Đảng, toàn dân ta: Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời
sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết. Đại hội X của Đảng chỉ rõ phải
coi trọng việc xây dựng và hoàn thiện nhân cách của người Việt Nam.
Trong đó: “Bồi dưỡng các giá trị văn hóa trong thanh niên, học sinh,
sinh viên, đặc biệt là lý tưởng sống, lối sống, năng lực trí tuệ, đạo đức và bản
lĩnh văn hóa con người Việt Nam” sẽ góp phần đáp ứng tốt yêu cầu về đào tạo
nguồn nhân lực trẻ.
Trong sự nghiệp cách mạng, Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò của
thanh niên nói chung, thanh niên học sinh nói riêng. Nghị quyết Trung ương
7, khoá X của Đảng tiếp tục khẳng định vai trò to lớn đó: “Thanh niên là lực
lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai,
vận mệnh dân tộc... công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc” [18,
tr.35-36]. Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác giao dục chính trị
tư tưởng cho thanh niên, học sinh nhằm giáo dục lý tưởng cách mạng, nâng
cao bản lĩnh chính trị, xây dựng những lớp người kế tục trung thành với lý
tưởng của Đảng và của cách mạng Việt Nam “Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa

1


xã hội”. Báo cáo chính trị tại Đại hội X của Đảng khẳng định: “Coi trọng bồi
dưỡng cho học sinh khát vọng mãnh liệt xây dựng đất nước giàu mạnh, gắn liền
lập nghiệp bản thân với tương lai của cộng đồng, của dân tộc, trau dồi cho học
sinh bản lĩnh, phẩm chất và lối sống của thế hệ trẻ Việt Nam hiện đại”.
Nhìn chung, công tác giáo dục chính trị tư tưởng ở các trường phổ
thông trung học - giáo dục thường xuyên vẫn còn nhiều yếu kém. Cụ thể, tại
hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X đánh giá:
“Chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục lý luận chính trị trong nhà
trường chậm đổi mới, chưa theo kịp trình độ phát triển và yêu cầu xã hội” [19,
tr.37]. Nội dung, chương trình chưa chú ý đúng mức đến chức năng phương

pháp luận, chưa cập nhật kịp thời những thành tựu mới nhất của khoa học
hiện đại và chưa đảm bảo tính lôgic.
Đảng ta nhận định trong Hội nghị Trung ương 2 khoá VIII: “Đặc biệt
đáng lo ngại là trong một bộ phận học sinh có tình trạng suy thoái đạo đức,
mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập
nghiệp” [20, tr.24].
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, để góp một phần nhỏ vào
việc giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học - giáo dục
thường xuyên nhằm đáp ứng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hướng tới mục tiêu “Dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”, thực hiện lý tưởng
của Đảng “Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”.Với những lý do
nêu trên, tôi lựa chọn và thực hiện đề tài Giáo dục chính trị tư tưởng cho học
sinh phổ thông trung học - giáo dục thường xuyên từ thực tiễn huyện Chương
Mỹ, thành phố Hà Nội.

2


2. Tình hình nghiên cứu đề tài
2.1. Một số công trình lí luận về giáo dục chính trị tư tưởng
Cuốn sách tư tưởng "Hồ Chí Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo
đại học hiện nay" của TS. Hoàng Anh, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội
(2013). Tác giả phân tích nội dung giáo dục - toàn diện theo tư tưởng Hồ Chí
Minh, những nội dung giáo dục này là: giáo dục chính trị tư tưởng, theo
Người: chính trị là linh hồn, chuyên môn là cái xác. Có chuyên môn mà
không có chính trị thì chỉ có cái xác không hồn. Phải có chính trị trước rồi
mới có chuyên môn; nội dung tiếp theo là giáo dục đạo đức cách mạng, giáo
dục văn hóa trình độ chuyên môn.
"Học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", Nxb Lao Động

(2007), trong quyển sách này tác giả Lê Văn Yên bàn đến tư tưởng của Hồ
Chí Minh về giáo dục lí luận chính trị, theo Hồ Chí Minh, giáo dục lí luận
chính trị là: truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, đường lối quan điểm, chính
sách của Đảng và nhà nước tới cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Cuốn sách "Tư tưởng chính trị của C.Mác, Ph.Ăngghen V.I.Lênin và
Hồ Chí Minh" của Lê Minh Quân, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội (2009).
Cuốn sách "Nhận diện và đấu tranh chống suy thoái tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên hiện nay của nhiều tác giả", Nxb
Quân đội nhân dân Hà Nội (2013).
Cuốn "Tập bài giảng về quan điểm chính trị trong một số tác phẩm kinh
điển Mác – Lênin" của tập thể tác giả, Nxb Chính trị Quốc gia – sự thật Hà
Nội (2011).
Cuốn sách "Lí luận và phương pháp nghiên cứu, giáo dục lí luận chính
trị", của Phạm Huy Kỳ (chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia – Hành chính Hà
Nội (2010).

3


Cuốn "tâp bài giảng chính trị học", của tập thể tác giả Học viện chính
trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh (2013), Nxb Chính trị - Hành chính
Hà Nội.
Trần Doãn Tiến, "Phê phán các quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị
trên mạng Internet góp phần bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện
nay", Luận án tiến sĩ triết học, Học viện chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ
Chí Minh, Hà Nội (2010). Tác giả luận án phân tích khá rõ những khái niệm
về tư tưởng chính trị, quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị và phê phán các
quan điểm sai trái về tư tưởng chính trị, nhận diện các quan điểm sai trái về tư
tưởng chính trị trên mạng, tính đặc thù của việc phê phán các quan điểm sai
trái về tư tưởng chính trị trên mạng.

2.2. Một số công trình nghiên cứu về thực tiễn giáo dục chính trị tư tưởng
Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về nhiệm vụ chủ yếu của công tác
tư tưởng trong tình hình mới.
Nghị quyết số16-NQ/TW ngày 1 tháng 8 năm 2007 của Ban chấp hành
Trung ương Đảng (tại Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương khóa X)
về công tác tư tưởng, lí luận và báo chí trước yêu cầu mới.
Đề án "Đổi mới phương pháp giảng dạy các môn khoa học Mác-Lê nin,
tư tưởng Hồ Chí Minh trong các trường đại học và cao đẳng" (năm 2007).
Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25 tháng 7 năm 2008 của Ban chấp
hành Trung ương về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh
niên trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Lương ngọc Vĩnh trong công trình: "Hiệu quả công tác giáo dục chính
trị - tư tưởng trong học viên các học viện quân sự ở nước ta hiện nay", Luận
án tiến sĩ khoa học chính trị, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội năm
2012.

4


Ngày 10/8/2013, tại Hà Nội, Bộ GD&ĐT đã khai mạc Hội thảo quốc
gia về giáo dục đạo đức công dân trong giáo dục phổ thông Việt Nam. Hội
thảo nhằm mục đích góp phần đánh giá những kết quả nghiên cứu lý luận,
thực tiễn giảng dạy học tập giáo dục đạo đức công dân ở trường phổ thông,
công tác đào tạo giáo viên đạo đức giáo dục công dân trong những năm đầu
của thế kỷ 21, đề xuất định hướng đổi mới chương trình, nội dung phương
pháp dạy học, kiểm tra đánh giá đạo đức giáo dục công dân ở trường phổ
thông trong thời gian tới, phục vụ việc đổi mới chương trình giáo dục phổ
thông sau 2015.
2.3. Một số công trình nghiên cứu về giải pháp giáo dục chính trị tư tưởng
Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24 tháng 3 năm 2015 của Ban Bí thư về

tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lí tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống văn hóa thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030.
Võ Hải An “Các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học phần “công
dân với việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học môn
GDCD lớp 10” (luận văn thạc sĩ của năm 2009), Tham luận của tác giả Bành
Tiến Long năm 2008, “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng cho
học sinh, sinh viên trong giai đoạn hiện nay: thực trạng, nguyên nhân và giải
pháp”.
Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (2005), “Đổi mới mạnh mẽ
hơn nữa hình thức, phương pháp tuyên truyền, giáo dục, học tập quán triệt
nghị quyết của Đảng”, Công ty in Tiến bộ, Hà Nội.
Bành Tiến Long (2008), Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư
tưởng cho học sinh, sinh viên trong giai đoạn hiện nay: Thực trạng và giải
pháp, Kỷ yếu Hội thảo khoa học Ban Tuyên giáo Trung ương.
Tô Huy Rứa (2006), “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư
tưởng trong giai đoạn phát triển mới” Tạp chí Tư tưởng - Văn hoá, (số 6).

5


Mạch Quang Thắng (2008),"Phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ
về Lí luận chính trị theo quan điểm của Hồ Chí Minh”, Tạp chí Tuyên giáo,
(số 11).
Tóm lại: Công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đối tượng là sinh
viên, thanh niên nói chung trong những năm gần đây đã được Đảng, Nhà
nước cũng như các đoàn thể chính trị - xã hội quan tâm đúng mức, điều đó
được thể hiện qua nhiều các chỉ thị, nghị quyết, văn bản của Đảng và Nhà
nước. Song bên cạnh đó, với đối tượng là học sinh phổ thông trung học – giáo
dục thường xuyên thì chưa được quan tâm, chú ý đúng mức. Do vậy, đề tài
này góp phần nhỏ bổ sung những thiếu sót trên.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn công tác Giáo dục
chính trị tư tưởng cho học sinh các trường phổ thông trung học – Giáo dục
thường xuyên những năm gần đây, đề tài đề xuất nội dung về Giáo dục chính
trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – Giáo dục thường xuyên ở
huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội nhằm góp phần tạo ra một thế hệ thanh
niên vừa hồng vừa chuyên đáp ứng nhu cầu thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH,
phát triển kinh tế tri thức, tích cực và chủ động hội nhập quốc tế.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hoá và phát triển một số vấn đề lý luận về giáo dục chính trị
tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học - Giáo dục thường xuyên.
- Phân tích thực trạng giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ
thông trung học - Giáo dục thường xuyên ở huyện Chương Mỹ, thành phố Hà
Nội hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp về giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh
phổ thông trung học - Giáo dục thường xuyên ở huyện Chương Mỹ hiện nay.

6


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các yếu tố trong hệ thống giáo dục chính trị tư tưởng
cho học sinh phổ thông trung học - Giáo dục thường xuyên hiện nay như chủ
thể giáo dục, mục tiêu, chương trình, nội dung, phương pháp, hình thức,
phương tiện giáo dục và nhất là đối tượng giáo dục đó là học sinh phổ thông
trung học - Giáo dục thường xuyên, chủ yếu ở độ tuổi 15-18.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu nâng cao hiệu quả giáo dục chính trị tư

tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên từ thực tiễn
huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội. Các số liệu, tư liệu phục vụ cho đề tài
được giới hạn từ năm 2013 đến nay.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài dựa vào phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng HCM, những quan điểm của Đảng và Nhà
nước ta về giáo dục chính tri tư tưởng nói chung, giáo dục chính trị tư tưởng
cho học sinh nói riêng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp: phân tích - tổng hợp, lô gíc - lịch sử,
khảo sát tài liệu, thống kê số liệu, quan sát, so sánh, phương pháp liên ngành
khoa học xã hội.

7


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
- Những luận điểm và kết luận của đề tài sẽ góp phần làm sáng tỏ và
cung cấp luận cứ khoa học cho việc xác định các quan điểm về giáo dục chính
trị tư tưởng nói chung, giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông
trung học - Giáo dục thường xuyên ở huyện Chương Mỹ hiện nay nói riêng.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Đề tài góp thêm kinh nghiệm cho giáo viên GDCD, các nhà quản lý,
lãnh đạo của ngành GD&ĐT và những ai quan tâm đến công tác giáo dục
chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học - giáo dục thường xuyên
hiện nay.
- Đề tài đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học - giáo dục thường

xuyên hiện nay.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
tổng quan đề tài được kết cấu thành 3 chương (9 tiết), cụ thể là:
Chương 1: Một số vấn đề lí luận về giáo dục chính trị tư tưởng cho học
sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên.
Chương 2: Thực trạng giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ
thông trung học – giáo dục thường ở huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội
hiện nay.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính
trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên.

8


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ TƯ TƯỞNG
CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG TRUNG HỌC – GIÁO DỤC
THƯỜNG XUYÊN
1.1. Khái niệm và vai trò giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ
thông trung học – giáo dục thường xuyên
1.1.1. Một số khái niệm
Khái niệm chính trị
Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng (2011) định nghĩa: "Chính trị là
những hiểu biết hoặc những hoạt động để nâng cao hiểu biết về mục đích,
đường lối, nhiệm vụ đấu tranh của một giai cấp, một chính đảng nhằm giành
hoặc duy trì quyền điều khiển bộ máy nhà nước (nói tổng quát)"[26, tr. 223].
Khái niệm tư tưởng
Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng (2011) định nghĩa: "Tư tưởng là quan
điểm và ý nghĩ chung của con người đối với hiện thực khách quan, đối với xã

hội (nói tổng quát) và vì vậy có tư tưởng tiến bộ, tư tưởng lạc hậu" [26, tr.
1372].
Khái niệm giáo dục chính trị tư tưởng
Giáo dục chính trị tư tưởng là giáo dục cho học sinh sống có lý tưởng
và trung thành với lý tưởng cách mạng. Giáo dục chính trị tư tưởng cũng
chính là thực hiện mục tiêu của giáo dục: “đào tạo con người Việt Nam phát
triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung
thành với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH; hình thành và bồi dưỡng nhân
cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc” [điều 2, Luật Giáo dục, Nxb CTQG, Hà Nội 2005].
Khái niệm học sinh phổ thông trung học - giáo dục thường xuyên

9


Học sinh phổ thông trung học là người học văn hóa cấp trung học phổ
thông, học theo chương trình phân ban hoặc không phân ban (ban cơ bản và
ban chuyên) của cấp trung học phổ thông gồm có lớp 10, lớp 11 và lớp 12. Độ
tuổi vào học lớp 10 là 15 tuổi. Học sinh không được lưu ban quá 02 lần trong
một cấp học. Độ tuổi của năm học cuối cấp lớp 12 và đăng kí dự thi tốt
nghiệp không quá 24 tuổi. Học sinh học xong chương trình lớp 12, nếu có đủ
điều kiện theo qui định của Bộ giáo dục và Đào tạo thì được đăng kí và dự thi
tốt nghiệp [Bộ Giáo dục và Đào tạo: thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày
28/3/2011].
Học sinh Giáo dục thường xuyên là người học văn hóa cấp trung học
phổ thông, học theo chương trình giáo dục thường xuyên gồm có lớp 10, lớp
11 và lớp 12. Độ tuổi vào học lớp 10 là đủ 15 tuổi trở lên và không giới hạn
tối đa độ tuổi. Học sinh từ 25 tuổi trở lên không phải xếp loại Hạnh kiểm. Học
sinh học xong chương trình giáo dục thường xuyên lớp 12, nếu có đủ điều
kiện theo qui định của Bộ giáo dục và đào tạo thì được đăng kí và dự thi tốt

nghiệp [Bộ Giáo dục và Đào tạo: Quyết định số 01/2007/QĐ-BGDĐT ngày
02 tháng 01 năm 2007].
1.1.2. Vai trò của giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung
học – Giáo dục thường xuyên
Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học - Giáo
dục thường xuyên góp phần phát triển con người toàn diện
Giáo dục chính trị tư tưởng là bộ phận quan trọng nhất góp phần hình
thành nhân cách, phẩm chất, lối sống cho học sinh theo mục tiêu giáo dục.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng CNXH phải có con người
XHCN” [36, tr.448]. Đức và tài là hai mặt của cùng một nhân cách con người,
là những nội dung không thể thiếu trong giáo dục con người toàn diện.

10


Mục đích cuối cùng của giáo dục toàn diện nhằm tạo ra lớp người có
năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu thời đại. Hồ Chí Minh xác định
“Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách
mạng, giác ngộ XHCN, văn hoá, kĩ thuật, lao động và sản xuất” [37, tr.190].
Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh là một trong những nội dung
quan trọng trong công tác giáo dục toàn diện bởi ngoài kiến thức chuyên môn,
văn hóa, người học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên rất cần
được trau dồi tư tưởng, đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lòng yêu nước, sự quan
tâm tới cộng đồng... Qua đó, giúp họ dần tạo lập và kiên định lập trường và
bản lĩnh chính trị.
Luật Giáo dục nước ta chỉ rõ: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo người học
có phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có kiến thức và
năng lực thực hành nghề nghiệp tương xứng với trình độ đào tạo, có sức khoẻ để
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [45, tr.30-31]. Bởi
vậy, giáo dục chính trị tư tưởng với mục đích trang bị thế giới quan khoa học,

nhân sinh quan cộng sản và phương pháp luận biện chứng chính là góp phần
hình thành nhân cách toàn diện cho học sinh phổ thông trung học nói chung và
học sinh giáo dục thường xuyên nói riêng.
Triết học Mác-Lênin trang bị cho học sinh những nguyên lý, quy luật
và các cặp phạm trù cơ bản của phép biện chứng duy vật, để học sinh nắm chắc
bản chất của thế giới khách quan và những biểu hiện sinh động, phong phú của
chúng trong đời sống hiện thực.
Kinh tế chính trị MLN giúp cho học sinh nhận thức về sự vận động của xã
hội tư bản chủ nghĩa, thấy rõ được bản chất của giai cấp tư sản trong nền kinh tế
tư bản chủ nghĩa. Nhờ bóc lột giá trị thặng dư do giai cấp công nhân tạo ra, giai
cấp tư sản đã đẩy mạnh phát triển kinh tế và bước vào cuộc cách mạng công
nghiệp làm tăng năng suất lao động, nhưng đồng thời cũng làm cho lực lượng

11


sản xuất mang tính chất xã hội hóa ngày càng cao, mâu thuẫn với tính chất
chiếm hữu tư nhân của chế độ tư bản chủ nghĩa.
Chủ nghĩa tư bản càng phát triển thì càng làm cho mâu thuẫn giữa lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất càng gay gắt. Mâu thuẫn đó chỉ được giải
quyết triệt để khi cuộc cách mạng làm cho quan hệ sản xuất phù hợp với tính
chất và trình độ của lực lượng sản xuất. Người có sứ mệnh lịch sử thực hiện quá
trình cách mạng đó là giai cấp công nhân, con đẻ của nền đại công nghiệp, đại
diện cho lực lượng sản xuất và phương thức sản xuất tiên tiến của thời đại mới.
CNXH chứa đựng những nội dung tri thức khoa học đề cập đến các vấn
đề cải tạo thế giới theo những quy luật khách quan của cách mạng XHCN.
CNXH khoa học làm rõ mục tiêu cuối cùng và con đường giải phóng xã
hội, giải phóng con người, đồng thời luận giải một cách khoa học về lực lượng
chủ đạo trong quá trình cách mạng, đó là giai cấp công nhân với sứ mệnh lịch sử
của mình là xây dựng CNXH.

Giáo dục chính trị tư tưởng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo
đức, lối sống XHCN cho học sinh phổ thông trung học - giáo dục thường
xuyên. Bản lĩnh chính trị là tổng hợp những phẩm chất tích cực của con người
nó thể hiện ở sự vững vàng, kiên định trong quan điểm, lập trường chính trị,
không hoang mang, dao động trước những biến động chính trị và tác động
phức tạp của cuộc sống xã hội cũng như những khó khăn, thách thức đối với
bản thân; luôn trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với CNXH.
Bản lĩnh còn thể hiện ở việc dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm để
thực hiện mục tiêu, lý tưởng đó.
Thông qua giáo dục chính trị tư tưởng bản lĩnh chính trị của học sinh
được hình thành và nâng cao. Bản lĩnh chính trị thể hiện ở sự trung thành với
chế độ XHCN, lòng yêu nước chân chính, kiên định lập trường cách mạng,
vững vàng trước những âm mưu, thủ đoạn tấn công của kẻ địch cũng như

12


không hoang mang, dao động trước những biến động chính trị trên thế giới. Đó
chính là góp phần đào tạo lớp người kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp của
Đảng và dân tộc Việt Nam.
Quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông trung học – giáo
dục thường xuyên có vai trò to lớn đối với sự hình thành nhân cách của họ.
Việc coi trọng giáo dục đạo đức, xây dựng đạo đức trong giáo dục chính trị tư
tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên không chỉ
là đòi hỏi cho nhiệm vụ xây dựng đất nước, mà còn là đòi hỏi bức thiết của
bản thân công tác giáo dục chính trị tư tưởng. Lê - nin cho rằng, phải làm cho
toàn bộ nhiệm vụ giáo dục - đào tạo thanh niên (trong đó có học sinh) trở
thành nhiệm vụ giáo dục đạo đức cộng sản.
Giáo dục chính trị tư tưởng kết hợp với thường xuyên giáo dục lối sống
lành mạnh, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc cho học sinh. Giáo

dục cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên tinh thần
trọng nghĩa, trung thực, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước cộng đồng,
bảo vệ môi trường, chống mọi tệ nạn và tiêu cực xã hội, tích cực bài trừ các
hủ tục lạc hậu cản trở tiến bộ xã hội... Giáo dục cho họ có thái độ đúng, đấu
tranh không khoan nhượng với thói hư tật xấu, lên án hành vi vô văn hoá, phi
đạo đức.
Đại hội Đảng lần thứ X chỉ rõ: “Xây dựng và hoàn thiện giá trị nhân
cách con người Việt Nam, bảo vệ và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong
thời kỳ CNH, HĐH, hội nhập kinh tế quốc tế. Bồi dưỡng các giá trị văn hoá
trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý tưởng sống, lối sống, năng
lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hoá con người Việt Nam” [21, tr.106].
Giáo dục chính trị tư tưởng góp phần định hướng hoạt động thực tiễn
theo hướng nhân văn, tiến bộ, cách mạng, khoa học, sáng tạo... cho học sinh
phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên. Công tác giáo dục chính trị tư

13


tưởng làm cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên thấm
nhuần tinh thần của CNMLN là góp phần “cải tạo thế giới”, tạo nên những
học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên hăng hái đi đầu trên
nhiều lĩnh vực, có thái độ, nhận thức tốt và ý thức chính trị cao, có ý chí vượt
qua khó khăn, vươn lên lập thân, lập nghiệp, phát huy mạnh mẽ truyền thống
xung kích cách mạng của những thế hệ thanh niên cách mạng lớp trước.
Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo
dục thường xuyên góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế tri thức và
đẩy mạnh hội nhập quốc tế
Học sinh phổ thông trung học nói chung và và học sinh giáo dục
thường xuyên nói riêng chính là những thanh niên có ý thức, giác ngộ được

động cơ học tập đúng đắn do đó có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển
đất nước. Đại hội X của Đảng xem việc phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy
mạnh toàn diện công cuộc đổi mới nhằm sớm đưa nước ta thoát khỏi tình
trạng kém phát triển và đến năm 2020, cơ bản trở thành nước công nghiệp
theo hướng hiện đại là nhiệm vụ chính trị trọng đại nhất của toàn Đảng, toàn
dân trong giai đoạn hiện nay.
Để thực hiện nhiệm vụ đó, trong khi không xem nhẹ việc khai thác
ngoại lực, biến ngoại lực thành nội lực cho sự phát triển KT - XH, Đảng ta
cũng cho rằng, nội lực là chính, trong đó, quan trọng nhất là nhân tố con
người. Phát huy đựơc nhân tố con người Việt Nam nhất là thế hệ trẻ là cái bảo
đảm cơ bản nhất cho thành công của sự nghiệp đổi mới. Nghị quyết Trung
ương 7, Khoá X nhấn mạnh: “Thanh niên được đặt ở vị trí trọng tâm trong
chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người” [22, tr.24].
Trước những yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiêp hoá, hiện đại
hoá đất nước, quá trình hội nghập quốc tế ngày càng sâu rộng đòi hỏi phải

14


tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên nhằm chăm lo,
bồi dưỡng và phát huy cao nhất vai trò, sức mạnh của thanh niên trong công
cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành
Trung ương khóa X chỉ rõ: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, là chủ
nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp
CNH, HĐH đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng CNXH...” [23, tr.41].
Từ đó, Nghị quyết nêu mục tiêu cụ thể trong những năm tới là: “Nâng
cao nhận thức chính trị, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên, nhất là
học sinh, sinh viên. Tập trung giáo dục, định hướng, cổ vũ thanh niên thực
hiện có hiệu quả "Cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ

Chí Minh" tạo chuyển biến thực sự trong đạo đức, lối sống và hành động của
thanh niên". Đồng thời "xây dựng môi trường xã hội lành mạnh để thanh niên
rèn luyện, phấn đấu và trưởng thành… Có chính sách mang tính đột phá trong
đào tạo nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao đáp ứng quá trình đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn liền với giải quyết việc làm, tăng thu
nhập, hưởng thụ văn hóa, vui chơi, giải trí của thanh niên” [24, tr.44].
Giáo dục chính trị tư tưởng qua việc trang bị thế giới quan duy vật biện
chứng giúp cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên biết
yêu lao động, tham gia lao động, học tập một cách nghiêm túc, đem lại chất
lượng và hiệu quả cao. Từ đó, họ có khả năng vươn lên làm chủ khoa học
công nghệ tiên tiến để xứng đáng với vị trí và vai trò của mình trong sự
nghiệp cách mạng của dân tộc ta.
Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo
dục thường xuyên góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư
tưởng - văn hoá

15


Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo
dục thường xuyên là giáo dục đạo đức, lý tưởng cách mạng, lối sống, niềm
tin, góp phần tạo nên một con người có niềm tin sâu sắc trung thành với
Đảng, có lập trường vững vàng trước mọi thử thách. Điều đó góp phần giúp
học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên có đủ dũng khí và khả
năng bảo vệ hệ tư tưởng vô sản, bảo vệ Đảng Cộng sản và chế độ XHCN, bảo
vệ các giá trị văn hoá truyền thống dân tộc và có sức đề kháng với “Diễn biến
hoà bình” của các thế lực thù địch với hình thức ngày càng thâm độc, tinh vi.
Chiến lược “Diễn biến hoà bình” là một bộ phận trong chiến lược toàn cầu
phản cách mạng của các thế lực thù địch. Đây là kiểu “chiến tranh không có
khói súng, không đánh mà thắng”.

Giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – giáo
dục thường xuyên có được phẩm chất đạo đức và lối sống lành mạnh trong
trong điều kiện có sự tác động mặt trái của cơ chế thị trường ở nước ta và thế
lực thù địch thực hiện âm mưu "DBHB", chống CNXH ở nước ta. Việc xây
dựng phẩm chất đạo đức và lối sống lành mạnh sẽ không phải chỉ là tuyên
truyền, hô hào, kêu gọi học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên
làm việc thiện, không làm điều ác, là sống có tình có nghĩa, là phải hy sinh lợi
ích riêng của cá nhân để phục vụ cho lợi ích chung... mà vấn đề cốt lõi là phải
trang bị cho học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên thế giới
quan duy vật biện chứng một cách toàn diện và vững chắc.
Khi được giáo dục thế giới quan duy vật biện chứng sẽ hình thành ở
học sinh phổ thông trung học – giáo dục thường xuyên nhân sinh quan cộng
sản chủ nghĩa. Đó là quan niệm về cuộc đời, ý nghĩa, mục đích của con người
là phải đấu tranh để thực hiện một xã hội không còn áp bức bóc lột giữa con
người với nhau, một xã hội công bằng, ở đó con người có một cuộc sống đầy
đủ về vật chất và có đời sống văn hóa tinh thần phong phú.

16


Từ đó, học sinh thấy được giá trị, ý nghĩa và mục đích cuộc sống của
con người, "không có gì quý hơn độc lập tự do". Đó là "bức tường thép" để
ngăn chặn lối sống cá nhân chủ nghĩa, thực dụng trọng đồng tiền mà các thế
lực thù địch gieo rắc trong học sinh ngày nay. Họ sẽ biết nêu cao tinh thần
đấu tranh bảo vệ chân lý, bảo vệ cái đúng, cái tốt, lên án cái ác, cái xấu và cái
tiêu cực; có thái độ kiên quyết, dứt khoát đấu tranh ngăn chặn và đẩy lùi mọi
cái tiêu cực, sa đọa, suy thoái về đạo đức và lối sống trong nhà trường cũng
như ngoài xã hội.
1.2. Các yếu tố tác động đến giáo dục chính trị tư tưởng học sinh phổ
thông trung học – giáo dục thường xuyên

1.2.1. Tác động của quá trình đổi mới đất nước và kinh tế thị trường
Sự nghiệp đổi mới của nước ta được bắt đầu từ năm 1986. Sau 30 năm
đổi mới, nền kinh tế thị trường định hướng XHCN đã trở thành nền tảng KT XH của đất nước. Những thành tựu đạt được trong kinh tế đã thổi luồng sinh
khí mới vào lĩnh vực tư tưởng chính trị. Sự năng động trên lĩnh vực kinh tế
vừa là nguyên nhân vừa là kết quả của sự năng động, sáng tạo của tư duy.
Ưu thế của cơ chế thị trường là giải phóng sức sản xuất, tăng trưởng
kinh tế, tiến bộ khoa học - công nghệ, khả năng tác động nhiều mặt lên sự
phát triển xã hội. Nhưng cũng chính cơ chế thị trường đã đẩy nhanh sự phân
cực giàu nghèo, làm sâu sắc hơn những bất bình đẳng xã hội, phá vỡ sự cân
bằng giữa xã hội và tự nhiên, giữa tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội.
Trong những điều kiện như vậy, sự phát triển của nền giáo dục nói chung và
giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – Giáo dục
thường xuyên ở huyện Chương Mỹ nói riêng không tránh khỏi những tác
động cả tích cực lẫn tiêu cực.
Về tác động tích cực: cơ chế thị trường tạo nên sự năng động trong toàn
xã hội và nâng lên đáng kể đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Từ

17


đó, niềm tin của toàn dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ngày
càng được củng cố vững chắc. Đây chính là điều kiện khách quan thuận lợi
đối với công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cho học sinh. Nhiều học
sinh vượt khó vươn lên trong học tập, sẵn sàng tham gia phong trào thanh
niên tình nguyện, mùa hè xanh, tuổi trẻ lập nghiệp... chính là nhờ họ đã có
một lý tưởng sống đúng đắn, cao đẹp. Họ đã nhìn thấy hạnh phúc cá nhân của
mình trong hạnh phúc của biết bao con người mà họ đem đến. Lý tưởng sống
đó không phải tự nhiên mà hình thành, nó được rèn luyện, tu dưỡng, giáo dục
mà nên.
Dưới áp lực của cạnh tranh, con người trong cơ chế thị trường luôn phải

thể hiện, tự khẳng định mình. Theo đó, cơ chế thị trường tạo lập môi trường cạnh
tranh ngay trong đội ngũ những người làm công tác giảng dạy chính trị tư
tưởng. Quy luật thị trường tạo ra sự sàng lọc khắt khe, sự đào thải nghiêm khắc,
đòi hỏi mỗi nhà giáo phải không ngừng vươn lên về trình độ, kỹ năng nghề
nghiệp, trau dồi đạo đức… Cơ chế thị trường, theo nghĩa đó, là cơ chế tốt để
phát triển đội ngũ giáo viên môn GDCD bớt tính kinh viện, giáo điều, tăng tính
thực tiễn, sáng tạo, linh hoạt.
Kinh tế thị trường làm nảy sinh những quan niệm mới về giáo dục
chính trị tư tưởng; những quan niệm có tính bảo thủ, sơ cứng về giáo dục
chính trị tư tưởng thời kỳ kinh tế tập trung bao cấp không còn cơ sở để tồn tại
mà thay vào đó tư duy năng động, cởi mở và có xu hướng thực tế, hiệu quả
hơn. Sự tác động của kinh tế thị trường và cũng từ chính yêu cầu khách quan
của cơ chế kinh tế thị trường đặt ra đòi hỏi công tác giáo dục chính trị tư
tưởng ở các trường phổ thông trung học – Giáo dục thường xuyên trong 30
năm qua không ngừng được đổi mới cả về nội dung, chương trình, phương
pháp giảng dạy, phương pháp quản lý giáo dục... và chính bản thân đội ngũ
giáo viên cũng phải đổi mới.

18


Về tác động tiêu cực: Trong Nghị quyết Trung ương năm, khoá VIII,
Đảng ta đã chỉ ra mặt tiêu cực của kinh tế thị trường đối với tư tưởng, tinh
thần của con người là: “kinh tế thị trường với sức mạnh tự phát ghê gớm của
nó đã khuyến khích chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng, làm cho con người
ta chỉ chú ý tới lợi ích vật chất mà coi nhẹ giá trị tinh thần, chỉ chú ý đến lợi
ích cá nhân mà coi nhẹ lợi ích cộng đồng, chỉ chú ý lợi ích trước mắt mà coi
nhẹ lợi ích lâu dài, cơ bản” [3, tr.29-30].
Hiện nay, có một bộ phận học sinh phổ thông trung học – Giáo dục
thường xuyên do nhiều nguyên nhân mà chưa có lý tưởng sống đúng đắn nên

họ học hành mang tính đối phó, hoặc chỉ lo cho mình có kiến thức, khả năng
để có thể kiếm nhiều tiền mà không quan tâm rèn luyện, nhân cách của mình.
Một số học sinh chỉ quan tâm đến hưởng thụ, chạy theo “mốt” đôi khi bất
chấp cả việc xâm phạm lợi ích của người khác, gây tổn hại đến danh dự bản
thân, gia đình và tập thể. Một bộ phận khác thì lại lao mình vào cuộc sống vật
chất và lo cho khả năng nghề nghiệp để đạt tới lợi ích trước mắt, tiền tài, danh
vọng coi đó là cái đích của đời sống hạnh phúc; do vậy trong học tập, họ chỉ
chú trọng học các môn: Toán, Văn, Lí, Hóa, Ngoại ngữ ..... mà xem nhẹ môn
GDCD, Lịch sử, các hoạt động ngoại khóa về giáo dục chính trị tư tưởng.
Trong cơ chế thị trường, những biểu hiện của tính cách mạnh ở một số
học sinh phổ thông trung học – Giáo dục thường xuyên chưa bảo đảm cho sự
phát triển hài hoà của nhân cách. Khi những lợi ích cá nhân che lấp lương tâm
và trách nhiệm đạo đức, thì sự khôn ngoan, tính năng động, những nỗ lực ý
chí không còn là biểu hiện cho sức mạnh bản chất của con người. Trái lại,
chúng dễ biến thành phương tiện và kích thích tố cho những thói hư tật xấu.
Sự khôn ngoan và tính cách mạnh ở một số người kết hợp với lối sống
vị kỷ sẽ dẫn đến sự méo mó nhân cách, làm nảy sinh sự đối lập giữa con
người với con người, giữa cá nhân với xã hội. Điều này diễn ra cả ở đối tượng

19


học tập và chủ thể giảng dạy chính trị tư tưởng. Đã có những học sinh phổ
thông trung học – Giáo dục thường xuyên trượt vào vòng xoáy tha hóa của
kinh tế thị trường, xem thường việc học tập chính trị tư tưởng.
Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII
đánh giá: “những năm gần đây tình trạng suy thoái về đạo đức và lối sống có
chiều hướng tăng lên, rất đáng lo ngại” [4, tr.27]; “Một bộ phận thanh niên
còn mơ hồ về lý tưởng, chưa nhận thức được tình hình, nhiệm vụ của giai
đoạn cách mạng mới, chưa xác định được trách nhiệm của thanh niên nói

chung và của bản thân nói riêng” [51, tr.309]. Để khắc phục tình trạng này,
Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định giáo dục đào tạo phải là quốc sách hàng
đầu nhằm nâng cao chất lượng con người với tính cách là nguồn lực và mục
tiêu của CNH, HĐH. "Cùng với sự nghiệp giáo dục và đào tạo, phải tăng
cường giáo dục công dân, giáo dục lòng yêu nước chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục đạo đức và nhân văn, lịch sử dân tộc và bản sắc
văn hoá dân tộc; ý chí vươn lên vì tương lai của bản thân và tiền đồ đất nước”
[25, 109].
Hiện tượng thương mại hóa ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển lành
mạnh của giáo dục chính trị tư tưởng, sự lệch pha giữa lý luận và thực tiễn,
những nghịch lý, những mâu thuẫn của cuộc sống làm cho giáo dục chính trị
tư tưởng đứng trước những thử thách mới. Nhiều vấn đề nảy sinh từ thực tiễn
chúng ta chưa kịp tổng kết, khái quát về mặt lý luận để định hướng cho công
tác chính trị - tư tưởng thì đã xuất hiện sự mơ hồ, dao động, mất phương
hướng trong một bộ phận thế hệ trẻ, trong đó có học sinh phổ thông trung học
– Giáo dục thường xuyên. Trong điều kiện như vậy, giáo dục chính trị tư tưởng
có trách nhiệm phải hình thành và củng cố trong học sinh phổ thông trung học –
Giáo dục thường xuyên một niềm tin sâu sắc vào những giá trị đích thực và lâu
bền của con người.

20


Sự phân tích trên đây cho thấy, kinh tế thị trường tác động lên nhận
thức, tư tưởng con người theo hai xu hướng tích cực và tiêu cực; thành quả công
cuộc đổi mới mang lại nhiều thuận lợi cơ bản cho sự phát triển và đổi mới, nâng
cao chất lượng giáo dục chính trị tư tưởng nhưng những mâu thuẫn nảy sinh từ
đời sống KT - XH cũng trở thành thách thức không nhỏ đối với giáo dục chính
trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – Giáo dục thường xuyên .
1.2.2. Tác động của sự phát triển của khoa học công nghệ và kinh tế tri

thức
Trong bối cảnh quốc tế ngày nay, cuộc cách mạng khoa học công nghệ
tiếp tục phát triển mạnh mẽ, làm nền tảng cho sự phát triển kinh tế tri thức.
Khoa học công nghệ trở thành động lực phát triển KT - XH. Sự phát triển của
khoa học công nghệ đã làm thay đổi mạnh mẽ nội dung, phương pháp giáo
dục trong các nhà trường, điều đó đòi hỏi công tác giảng dạy chính trị tư
tưởng cũng phải được đổi mới.
Trong thời đại ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công
nghệ đã dẫn đến những thay đổi trên nhiều mặt đời sống xã hội với hai đặc
trưng cơ bản: sự biến đổi nhanh trên các lĩnh vực ở mọi nơi, mọi lúc và sự
toàn cầu hóa ngày càng mạnh mẽ về kinh tế và công nghệ, trong đó nổi bật là
công nghệ thông tin và viễn thông đã tác động không nhỏ đến công tác giáo
dục chính trị tư tưởng cho học sinh phổ thông trung học – Giáo dục thường
xuyên.
Trong thời đại bùng nổ thông tin, trước sự phát triển mạnh mẽ của
truyền thông đa phương tiện, sự phát triển mạnh mẽ của thông tin đã làm cho
người thầy không còn giữ vai trò độc quyền trong cung cấp thông tin, không
còn độc quyền về kiến thức như trước đây. Điều đó đòi hỏi người thầy phải
đổi mới mạnh mẽ về phương pháp dạy học, có năng lực hướng dẫn học sinh
tự học, tự nghiên cứu, thổi vào trong học sinh niềm đam mê tìm kiếm tri thức,

21