Sáng kiến một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy chính tả ở lớp 5

SÁNG KIẾN

Một số kinh nghiệm nâng
cao chất lượng dạy Chính tả ở lớp
5

Phần thứ nhất
ĐẶT VẤN ĐỀ.
Chúng ta đều biết rằng: “ Nhân cách của con người chỉ có thể được hình
thành thông qua hoạt động giao tiếp”. Để xã hội tồn tại và phát triển, để giao
tiếp được thuận tiện, mỗi dân tộc, mỗi quốc gia đều có một ngôn ngữ riêng.
Tiếng Việt là một ngôn ngữ thống nhất trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam. Trong
cuộc sống hàng ngày của chúng ta không chỉ lúc nào cũng giao tiếp bằng ngôn
ngữ viết. Ngôn ngữ viết đóng vai trò quan trọng của Tiếng Việt nói riêng và
trong tiếng nói của các quốc gia nói chung. Yêu cầu đầu tiên và quan trọng của
ngôn ngữ viết là phải viết đúng chính tả. Có nghĩa là khi thể hiện ngôn ngữ viết
cần phải tuân theo hệ thống các quy tắc về cách viết thống nhất cho các từ của
một ngôn ngữ. Hay nói cách khác, chính tả là những chuẩn mực của ngôn ngữ
viết được thừa nhận trong ngôn ngữ toàn dân. Mục đích của nó là phương tiện
thuận tiện cho việc giao tiếp bằng chữ viết bảo bảo cho người viết và người đọc
1


đều hiểu thống nhất những điều đã viết. Chính tả có thống nhất thì việc giao
tiếp bằng ngôn ngữ mới không bị cản trở giữa các địa phương trong cả nước,
cũng như giữa các thế hệ đời trước và đời sau
Vì vậy việc dạy chính tả đúng phải được coi trọng ngay đối với
học sinh các lớp của trường Tiểu học. Việc dạy chính tả được hiểu như rèn
luyện việc thực hiện những chuẩn mực của ngôn ngữ viết. ở các lớp Tiểu học,
chính tả sẽ tạo điều kiện ban đầu trong hành trang ngôn ngữ cả một đời người
trong các em.

Qua được học chính tả, các em nắm bắt được các quy tắc chính tả
và hình thành kỹ năng, kỹ xảo chính tả. Từ đó có thói qnen viết đúng chính tả,
giúp cho sự hoàn thiện nhân cách của học sinh. Nó bắt đầu từ việc thuận tiện
trong tiếp thu trí thức qua các môn học ở Tiểu học đến việc xây dựng các văn
bản trong quá trình giao tiếp trong học tập.
Chương trình Tiếng Việt ở bậc Tiểu học bao gồm nhiều phân môn.
Phân môn chính tả có nhiệm vụ chủ yếu rèn cho học sinh nắm các quy tắc và
các thói quen viết đúng với chuẩn chính tả Tiếng Việt. Cùng với các phân môn
khác, chính tả giúp cho học sinh chiếm lĩnh văn hoá, là công cụ để giao tiếp, tư
duy để học tập, trau dồi kiến thức và nhân cách làm người. Ngay từ đầu ở bậc
Tiểu học trẻ cần phải được học môn chính tả một cách khoa học, cẩn thận để có
thể sử dụng công cụ này suốt những năm tháng trong thời kỳ học tập ở nhà
trường cũng như trong suốt cả cuộc đời.
Chính tả có tầm quan trọng như vậy nên môn học này cần phải
được coi trọng ở các trường Tiểu học. Nhưng trên thực tế ở một số vùng miền
núi, hiện tượng học sinh viết sai chính tả là khá phổ biến. Cụ thể trên địa bàn xã
Hoà Sơn nơi tôi đang giảng dạy, hiện tượng học sinh viết sai chính tả nhất là
những âm dễ lẫn lộn như: l – n; s – x; tr – ch và dấu ngã. Vấn đề này có thể do
học sinh phát âm sai dẫn đến hiểu sai và viết sai chính tả. Bên cạnh đó hệ thống

2


sách giáo khoa, bài tập chính tả chưa xây dựng theo vùng, miền. Nên việc dạy
và học chính tả còn gặp nhiều khó khăn.
Trước tình hình như vậy, việc nhìn nhận lại thực trạng về việc dạy
chính tả để từ đó tìm ra một số giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng
học chính tả cho học sinh vùng phương ngữ là hết sức cần thiết. Đặc biệt là
việc cải tiến cách dạy chính tả sao cho khoa học, cho hiệu quả hơn. Coi trọng
phương pháp dạy chính tả có ý thức để việc viết đúng chính tả trở thành kỹ

năng, kỹ xảo cho học sinh ngay từ lớp đầu cấp.
Xuất phát từ những quan điểm trên, bản thân lại là một giáo viên
dạy học ở vùng có nhiều đối tượng học sinh có vấn đề về chính tả , tôi mạnh
dạn tiến hành nghiên cứu đề tài: “ Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng dạy
Chính tả ở lớp 5” để góp phần nâng cao chất lượng dạy – học phân môn Chính
tả.

Phần thứ hai
NỘI DUNG
I.CƠ SỞ LÝ LUẬN

A.

Cơ sở về ngữ âm học.

a.

Mối quan hệ giữa âm chữ và nghĩa.

- Chữ viết của Tiếng Việt là chữ viết ghi âm nên nguyên tắc chính tả chủ
yếu của Tiếng Việt là nguyên tắc ngữ âm học, nghĩa là mỗi âm vị được thể hiện
bằng một tổ hợp chữ cái, mỗi âm tiết, mỗi từ có một cách viết nhất định. Do đó
việc viết đúng phải dựa trên đọc đúng, đọc đúng là cơ sử viết đúng. Để phát
huy một cách có ý thức. đặc biệt là những vùng phương ngữ, việc dạy chính tả

3


phải theo sát nguyên tắc này. Nghĩa là phải tôn trọng việc phát âm, lấy phát âm
để điều chỉnh chữ viết

b. Những bất hợp lý của chữ quốc ngữ.
Ở Tiếng Việt, nguyên tắc cơ bản là nguyên tắc ngữ âm học, ngoài
ra chính tả Tiếng Việt còn được xây dựng trên một số nguyên tắc như: Nguyên
tắc truyền thống lịch sử, nguyên tắc khu biệt....Những nguyên tắc này không
đồng nhất với ngữ âm học, do vậy chính tả Tiếng Việt vẫn còn những bất hợp
lý. Chính tả chữ viết (quốc ngữ) vừa đơn giản lại vừa phức tạp. Đơn giản vì chữ
quốc ngữ là chữ viết ghi âm ở dạng ổn định văn bản hợp lý, phát âm thế nào thì
viết thế ấy. Nhưng phức tạp ở chỗ: trong Tiếng Việt có hiện tượng cách phát
âm ở những vùng miền khác nhau (phương ngữ), trong khi đó hệ thống ghi âm
tiêu chuẩn của Tiếng Việt lại chưa được xác định một cách chính thức. Do đó
khó có thể phổ biến rộng rãi hệ thống ấy được. Hơn nữa trong Tiếng Việt hiện
đại, bên cạnh việc phát âm không phù hợp với tiêu chuẩn lại có trường hợp
trong đó một từ đồng thời mang hai biến thể phát âm, khó có thể nói biến âm
nào là chuẩn.
Ví dụ:

tròng trành – chòng chành
nhún nhẩy - dún dẩy
trời – giời

Hoặc có khi cùng một cách phát âm nhưng lại có hai cách viết.

d: dải lụa
Ví dụ:

/z/

gi: giải thích

i: lí luận

y: Lý 4Thường


/i/

Bản thân hệ thống âm vị Tiếng Việt còn một số vị âm không ghi thống
nhất, một âm có thể ghi bằng nhiều con chữ.

/k/

c (con cuốc)
k (cái kim)
q (tổ quốc)

Hoặc trong bộ chữ cái Tiếng Việt còn chữ “h” là một hiện tượng
đặc biệt. Nó vừa sử dụng độc lập làm đại diện cho phụ âm /h/ thể hiện bằng con
chữ “h”, vừa được sử dụng theo cách ghép với các con chữ khác làm đại diện
cho 7 âm nữa đó là: ch, gh. kh, nh, ngh, ph, th. Do vậy khi sử dụng cần chú ý
không nên lầm tưởng là trong Tiếng Việt có phụ âm kép. Dù “h” đứng một
mình hay “h” đứng sau các chữ khác (c, g, k, n, ng, p, t) thì ch, gh, kh, nh, ngh,
ph, th đều có giá trị như nhau. Mỗi hình thức trong 7 hình thức đó đều chỉ thay
thế cho 1 âm mà thôi. Do vậy có quan niệm g đơn, g kép, ng đơn, ng kép là bất
hợp lý. Cách nhận biết tốt nhất về “ng” và “ngh” là dựa vào khả năng kết hợp
chung với nguyên âm.
Trước những bất hợp lý trên, việc xác định những trọng điểm
chính tả cần dạy cho học sinh vùng phương ngữ, một mặt phải coi trọng những
biến thể phát âm địa phương, đồng thời phải nghĩa để sử dụng dựa vào các văn
cảnh cụ thể để ghi nhớ cho học sinh cách phân biệt chính tả.
Do vậy hai nhiệm vụ chủ yếu của việc đề cao nguyên tắc dạy học
chính tả có ý thức là: giải quyết những vấn đề tồn tại của chữ quốc ngữ. Tôn

5


trọng nguyên tắc dạy chính tả theo khu vực, phải chú ý cách phát âm của địa
phương.
B. Cơ sở thực tế.
Trẻ em ở lứa tuổi Tiểu học nhận thức hiện thực khách quan mang
đậm màu sắc cảm tính. Các giác quan như tai, mắt được sử dụng nhiều trong
nhận thức sự vật, cho nên trực quan cụ thể là những yếu tố đặc biệt quan trọng
góp phần tạo nên nhận thức và tư duy của học sinh Tiểu học. “Từ trực quan
sinh động đến tư duy trừu tượng” câu nói nổi tiếng của Lê- nin khi người giải
thích quy luật nhận thức hiện đại, đặc biệt được thể hiện ở học sinh Tiểu học.
Khi dạy chính tả cho học sinh Tiểu học cần vận dụng triệt để đặc điểm, nhận
thức của trẻ em ở lứa tuổi này.
VD: Nghe và quan sát cách phát âm đúng để phát âm đúng. Quan
sát cách viết đúng để viết đúng , dần dần học sinh sẽ tích luỹ được những kinh
nghiệm, làm giàu thêm tri thức chính tả cho bản thân. Kết quả là các em nhận
thức được những vốn kinh nghiệm một cách có ý thức, tạo nên kĩ năng kĩ xảo
cho các em. Từ đó giúp các em dề dàng trong việc tiếp thu các tri thức của các
môn học, nhất là trong phân môn Tập làm văn.
II. NỘI DUNG

1.Thực tế trình độ chính tả của học sinh Tiểu học.
Qua thực tế giảng dạy và nghiên cứu khảo sát sách vở chính tả, vở tập
làm văn của học sinh trường Tiểu học Hoà Sơn A, bản thân tôi nhận thấy: Vở
chính tả, tập làm văn của các em và các vở khác mắc khá nhiều lỗi chính tả.
Thống kê số lỗi chính tả của các em tôi thấy có 3 lỗi cơ bản sau.
- Lỗi chính tả do không nắm vững chính tả: lỗi này thường gặp khi
viết các phụ âm đầu: d/gi; ch/tr; ng/ngh

6


- Lỗi do không nắm vững cấu trúc âm tiết của Tiếng Việt và không
hiểu cấu trúc nội bộ của âm tiết Tiếng Việt nên học sinh viết sai.
VD: quanh co; khúc khuỷ; ngoằn nghèo.
- Lỗi chính tả do viết theo lối phát âm địa phương hoặc do không
nắm vững âm chính. Đây là lỗi cơ bản nhất mà qua khảo sát tôi nhận thấy ở
trường Tiểu học Hoà Sơn A nói riêng và ở xã Hoà Sơn nói chung. Cụ thể là âm:
l – n, dấu ngã và dấu chấm. Học sinh thường nhầm lẫn và viết sai chính tả trong
các bài viết của mình.
Tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng sai trên tôi thấy chủ yếu là
do học sinh phát âm sai. Thường các em còn phát âm lẫn lộn giữa âm l – n nên
không phân biệt được khi viết. Để sửa lỗi này giáo viên trường Hoà Sơn A đã
cố gắng dạy cho học sinh nắm vững âm chính trong Tiếng Việt. Muốn viết
đúng chính tả thì phải phát âm đúng vì chính âm đi trước chính tả. Do vậy ta
phải chú trọng việc phát âm chuẩn cho học sinh trong các giờ tập đọc. Mặt khác
mỗi giáo viên phải là một chuẩn mực sống động để học sinh bắt trước và noi
theo. Ngoài ra việc đổi mới các phương pháp dạy học và áp dụng qui trình soạn
giáo án theo hướng đổi mới, giúp học sinh nắm bắt các mẹo luật chính tả cũng
hết sức cần thiết để giúp học sinh viết đúng chính tả. Trong phạm vi nghiên cứu
đề tài, tôi xin được thống kê số liệu học sinh mắc lỗi chính tả ở khối 5 thu được
đầu năm như sau.

Lớp

Tổng

Các lỗi chính tả thường mắc

số
học

l - n; ~/./

d/gi/r; tr/ch;
s/x; g/gh

sinh

7

Cấu trúc
âm tiết