Bài Giảng Quản Lý Tài Chính Công

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG VÀ
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG


NỘI DUNG

Những vấn đề cơ bản về TCC

Những vấn đề cơ bản về QLTCC


TÀI LIỆU THAM KHẢO



Luật NSNN 2002



NĐ 60/2003/NĐ-CP Hướng dẫn thực hiện Luật NSNN



TT 59/2003/TT-BTC Hướng dẫn thực hiện Nghị định 60/2003/NĐ-CP



NĐ 215/2013/NĐ-CP Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức Bộ Tài chính



NĐ 116/2008/NĐ-CP Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức Bộ Kế hoạch và đầu tư


1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TCC

YÊU CẦU

1.

Hiểu rõ và phân tích được khái niệm “TCC”

2.

Nêu tên và phân tích được các đặc điểm của TCC (biểu hiện và ý nghĩa)

3.

Nêu tên và phân tích được các chức năng của TCC

4.

Nắm được các bộ phận cấu thành TCC

5.

Nêu tên và phân tích được các vai trò của TCC


1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TCC

1.1.1. KHÁI NIỆM
1.1.2. ĐẶC ĐIỂM
1.1.3. CHỨC NĂNG
1.1.4. CÁC BỘ PHẬN CẤU THÀNH
1.1.5. VAI TRO


1.1.1. KHÁI NIỆM
NHÀ NƯỚC

TÀI CHÍNH | CÔNG (CÔNG CỘNG)

NỘI DUNG

Phạm trù phân phối của cải
xã hội dưới hình thức giá trị
gắn với viêc tạo lập và sử
dụng các quỹ tiền tệ của các
chủ thể trong xã hội






Sở hữu
Mục đích
Chủ thể
Quy phạm điều

chỉnh

PHẠM VI



Thế giới, khu vực các
quốc gia




Quốc gia
Địa phương, tổ chức,
nhóm người


1.1.1. KHÁI NIỆM



“Tài chính công là sự tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của Nhà nước bằng việc sử
dụng quyền lực hợp pháp của Nhà nước (trước tiên là quyền lực chính trị) phân
phối của cải xã hội (chủ yếu là giá trị mới được tạo ra), để thực hiện các chức năng
kinh tế và xã hội của Nhà nước.”



“Tài chính công là những hoạt động thu, chi của Nhà nước nhằm thực hiện các
chức năng vốn có của Nhà nước trong việc cung cấp hàng hóa công cộng cho xã

hội, không vì mục đích lợi nhuận.”


1.1.1. KHÁI NIỆM

KHU VỰC CÔNG

DOANH NGHIỆP

CHÍNH PHỦ

CHÍNH QUYỀN TW

CÔNG

CHÍNH QUYỀN

CHÍNH QUYỀN ĐỊA

BANG

PHƯƠNG

DN CÔNG VỀ TC

DN CÔNG PHI TC

DN VỀ TIỀN TỆ,

DN VỀ TÀI CHÍNH

GỒM CẢ NHTW

PHI TIỀN TỆ


1.1.2. ĐẶC ĐIỂM
Biểu hiện?

Chủ thể  Nhà nước là chủ thể duy nhất quyết định việc tạo lập và sử
dụng các quỹ tiền tệ của Nhà nước

Ý nghĩa?

Công cộng  Mục đích thực hiện chức năng kinh tế, xã hội; Phạm vi
hoạt động rộng lớn, gắn liền với hiệu quả KTXH vĩ mô  Hiệu quả, công
bằng, ổn định

Tính chất thu, chi  Kết hợp không bồi hoàn và bồi hoàn, bắt buộc và tự
nguyện, phù hợp với các quan hệ thị trường


1.1.3. CHỨC NĂNG
PHÂN PHỐI

KIỂM SOÁT VÀ
ĐIỀU CHỈNH

Khái niệm

Khái niệm

Chủ thể

Chủ thể

Đối tượng

Tính tất yếu khách quan

Kết quả

Đối tượng và nội dung

Lưu ý

Mối quan hệ

Kết quả


1.1.4. BỘ PHẬN CẤU THÀNH

TCC

Phân cấp quản lý

TCC TW

TCC cấp tỉnh

TCC ĐP

TCC cấp huyện

Mục đích tổ chức

Chủ thể quản lý

quỹ

trực tiếp

Quỹ NSNN

TCC cấp xã

Quỹ TCC ngoài
NSNN

TCC tổng hợp

TCC các đơn vị
sử dụng NSNN


1.1.5. VAI TRO

Tại sao?

Duy trì sự tồn tại và hoạt động của bộ máy NN

Nội dung?
Trong hệ thống tài chính của nền KTQD

Biểu hiện
(thu-chi)?
Thực hiện các nhiệm vụ KTXH của Nhà nước


1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QLTCC
YÊU CẦU

1.

Hiểu rõ và phân tích được khái niệm “Quản lý TCC”

2.

Nêu tên và phân tích được các đặc điểm của Quản lý TCC

3.

Nêu tên và phân tích được các yêu cầu cơ bản của Quản lý TCC

4.

Nắm được các nội dung của quản lý TCC

5.

Nêu tên và phân tích được các công cụ của Quản lý TCC

6.

Nêu tên và phân tích được các phương pháp của Quản lý TCC

7.

Nắm được nhiệm vụ và bộ máy quản lý TCC ở Việt Nam hiện nay


1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QLTCC

1.2.1. KHÁI NIỆM
1.2.2. ĐẶC ĐIỂM
1.2.3. YÊU CẦU
1.2.4. NỘI DUNG
1.2.5. CÔNG CU
1.2.6. PHƯƠNG PHÁP
1.2.7. NHIỆM VU VÀ BỘ MÁY QLTCC Ở VIỆT NAM


1.2.1. KHÁI NIỆM


Nhà nước sử dụng hệ thống các công cụ, phương pháp thích hợp, tác động đến các hoạt động
của tài chính công, làm cho chúng vận động phù hợp với yêu cầu khách quan của nền KTXH,
nhằm phục vụ tốt nhất cho việc thực hiện các chức năng do Nhà nước đảm nhận

NHÀ NƯỚC

HOẠT ĐỘNG TCC

CÔNG CỤ

PHƯƠNG PHÁP

MUC TIÊU QL


1.2.2. ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM VỀ MỤC TIÊU QUẢN LÝ
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TƯ NHÂN

Thu được lợi ích cao nhất nhưng với chi phí thấp nhất

Quan tâm đến lợi ích tổng thể kinh tế - xã hội của cả

Quan tâm đến lợi ích xã hội của riêng mình

quốc gia

Quan tâm đến chi phí chung toàn xã hội

Quan tâm đến chi phí trực tiếp bỏ ra

1.2.2. ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM VỀ PHẠM VI QUẢN LÝ
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TƯ NHÂN

Tài chính công có quan hệ với tài chính của tất cả các

Tài chính của mỗi chủ thể không thể có quan hệ với tài

chủ thể trong xã hội

chính của tất cả các chủ thể trong xã hội => phạm vi hẹp

Phạm vi của QLTCC là rất rộng, QLTCC phải kiểm soát

Phạm vi quản lý tài chính của các chủ thể khác hẹp hơn

được toàn bộ các nguồn lực tài chính có trong xã hội

nhiều. Nó chỉ giới hạn trong phạm vi nguồn thu nhập sở
hữu của chủ thể


1.2.2. ĐẶC ĐIỂM
ĐẶC ĐIỂM VỀ SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ QUẢN LÝ
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TƯ NHÂN

Dựa vào pháp luật, kế hoạch, hạch toán …

Pháp luật

QLTCC phải tuân thủ pháp luật cả dưới góc độ quản lý Nhà

Quản lý tài chính tư nhân chỉ phải tuân thủ pháp luật dưới góc độ

nước, cả dưới góc độ quản lý nghiệp vụ cụ thể

quản lý Nhà nước, còn quản lý các nghiệp vụ cụ thể lại theo quy
định của người chủ

Hạch toán

Giúp dân giám sát việc thu, chi của Chính phủ có đáp ứng tốt

Phục vụ cho kinh doanh của người chủ, giúp người chủ thu được lợi

lợi ích của nhân dân hay không

nhuận


1.2.3. YÊU CẦU

TRÁCH
NHIỆM GIẢI
TRÌNH

MINH
BẠCH

4

TIÊN LIỆU

THAM GIA


Vấn đề 1: Rủi ro về người đại diện
•

Vấn đề người đại diện là gì?

Thông tin không
cân xứng


Ví dụ về người đại diện


Vấn đề người đại diện trong QLTCC





Người dân là chủ sở hữu của những nguồn lực công
Các chính trị gia là những người đại diện do nhân dân bầu ra bằng lá phiếu

Các chính trị gia có thể hành động vì một nhóm lợi ích thay vì lợi ích xã hội


Vấn đề 2: Nguồn lực chung

•

Vấn đề nguồn lực chung là gì?


Ví dụ về vấn đề nguồn lực chung


Nguồn lực chung và QLTCC




TCC là một nguồn lực chung do mọi người đóng góp



Nhóm được hưởng lợi sẽ cổ vũ cho chính sách chi tiêu đó hơn là các chính
sách mang lại lợi ích chung (Hagen & Harden, 1995)

Một quyết định chi tiêu chỉ mang lại lợi ích cho một nhóm, còn chi phí lan
sang toàn xã hội