Hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông

TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN


PHạM QUANG HƯNG

HOàN THIệN HOạT ĐộNG THANH TRA CủA NGÂN HàNG
NHà NƯớC CHI NHáNH TỉNH ĐắK NÔNG ĐốI VớI CáC
NGÂN HàNG THƯƠNG MạI TRÊN ĐịA BàN TỉNH đắk nông

Chuyên ngành: quản lý kinh tế và chính sách

Ngời hớng dẫn khoa học:
pgs.ts. lê thị anh vân

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi, các kết quả
nghiên cứu trong luận văn là xác thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác trước đó.
Tác giả

Phạm Quang Hưng


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian nghiên cứu và học tập tại Viện Đào tạo Sau Đại học,
dưới sự hướng dẫn tận tình của các thầy cô, em đã nghiên cứu và tiếp thu được
nhiều kiến thức bổ ích để vận dụng vào công việc hiện tại nhằm nâng cao trình độ
năng lực năng lực của bản thân.

Luận văn “Hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN Chi nhánh tỉnh
Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông” là kết quả của quá
trình nghiên cứu trong những năm học vừa qua.
Em xin dành lời cảm ơn trân trọng nhất tới PGS.TS.GVCC. Lê Thị Anh Vân
- người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em về mọi mặt trong quá trình thực hiện
luận văn.
Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo đã tham gia giảng dạy,
giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập.
Xin cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã giúp đỡ, động viên, tạo
điều kiện cho em trong quá trình học tập và hoàn thành bản luận văn này.
Tác giả

Phạm Quang Hưng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................ii
Phạm Quang Hưng........................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................iii
Phạm Quang Hưng.......................................................................................iii
MỤC LỤC......................................................................................................iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................v
Năm................................................................................................................37


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CBTD

: Cán bộ tín dụng

ĐT&PT

: Đầu tư và Phát triển

GSTX

: Giám sát từ xa

NHNN

: Ngân hàng Nhà nước

NHTM

: Ngân hàng thương mại

No&PTNT

: Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

QLNN

: Quản lý Nhà nước

QSDĐ

: Quyền sử dụng đất

TCTD

: Tổ chức tín dụng

TMCP

: Thương mại cổ phần

TTTC

: Thanh tra tại chỗ


DANH MỤC BẢNG, HÌNH
BẢNG
Bảng 2.1.

Tình hình các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông tính đến hết 2014
...........................................................Error: Reference source not found

Bảng 2.1:

Nguồn vốn huy động tại chỗ của các chi nhánh NHTM trên địa bàn
tỉnh Đắk Nông giai đoạn 2011-2014........Error: Reference source not
found

Bảng 2.2:

Tình hình tín dụng của các chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk
Nông giai đoạn 2011-2014............Error: Reference source not found

Bảng 2.3:

Diễn biến nợ xấu của các chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk
Nông giai đoạn 2011-2014............Error: Reference source not found

Bảng 2.4:

Kết quả kinh doanh của các chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk
Nông giai đoạn 2011-2014............Error: Reference source not found

Bảng 2.5:

Tình hình cán bộ Thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh Đắk Nông
giai đoạn 2011-2014......................Error: Reference source not found

Bảng 2.6:

Thống kê các cuộc thanh tra theo nội dung của NHNN chi nhánh tỉnh
Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn giai đoạn 2011-2014....Error:
Reference source not found

Bảng 2.7:

Kết quả thanh tra tại chỗ của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối
với các NHTM trên địa bàn giai đoạn 2011-2014.....Error: Reference
source not found

Bảng 2.8:

Thống kê sai phạm được phát hiện qua thanh tra của NHNN chi
nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn giai đoạn

2011-2014......................................Error: Reference source not found

Bảng 2.9:

Kết quả giám sát các NHTM trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2011-2014
...........................................................Error: Reference source not found

Bảng 2.10:

Thống kê tình hình xử lý vi phạm của Thanh tra, giám sát NHNN chi
nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn..............Error:
Reference source not found


Bảng 2.11:

Tổng hợp tình hình kiến nghị sửa đổi cơ chế chính sách của Thanh
tra, giám sát NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông.........Error: Reference
source not found

Bảng 2.12:

Đánh giá kết quả thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối
với các NHTM trên địa bàn tỉnh....Error: Reference source not found

LỜI CAM ĐOAN...........................................................................................ii
Phạm Quang Hưng........................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................iii
Phạm Quang Hưng.......................................................................................iii
MỤC LỤC......................................................................................................iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................v
Năm................................................................................................................37


TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN


PHạM QUANG HƯNG

HOàN THIệN HOạT ĐộNG THANH TRA CủA NGÂN HàNG
NHà NƯớC CHI NHáNH TỉNH ĐắK NÔNG ĐốI VớI CáC
NGÂN HàNG THƯƠNG MạI TRÊN ĐịA BàN TỉNH đắk nông

Chuyên ngành: quản lý kinh tế và chính sách


ix
Hµ Néi - 2015


i

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, hệ thống tài chính, ngân hàng nước ta đã có những
chuyển biến sâu sắc, nhất là trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.
Các tổ chức tín dụng (TCTD), đặc biệt là các ngân hàng thương mại (NHTM) có
bước phát triển nhanh về quy mô và phạm vi hoạt động. Tuy nhiên, qua gần 20
năm phát triển, nền tài chính Việt Nam đã bộc lộ nhiều yếu kém tồn tại. Hệ
thống các TCTD trong nước đối mặt với những nguy cơ rủi ro và bất ổn hệ

thống, thể hiện ở một số điểm như: (i) Cấu trúc hệ thống ngân hàng ngày đa dạng
hoá phù hợp với trình độ phát triển kinh tế trong nước và xu thế hội nhập, mở
cửa thị trường tài chính. Tuy nhiên, cơ cấu sở hữu chéo đang hàm chứa những nguy cơ
rủi ro và giảm hiệu quả hoạt động trong hệ thống ngân hàng; (ii) Quy mô vốn các ngân
hàng đã được cải thiện, về cơ bản đã đáp ứng được tiêu chuẩn về an toàn vốn theo thông
lệ quốc tế nhưng vẫn ở mức thấp so với mức trung bình của thế giới và khu vực; (iii)
Năng lực quản trị của các ngân hàng đã có bước phát triển nhanh nhưng vẫn còn nhiều
tồn tại, hạn chế; hiệu quả hoạt động của các ngân hàng đã tăng nhưng chưa tương xứng
với mức độ mở rộng của quy mô và còn thấp so với khu vực; (iv) Tăng trưởng tín dụng
nóng gắn liền với tỷ lệ nợ xấu cao và kéo dài trong thời gian qua đã khiến cho một số
TCTD bộc lộ rõ những yếu kém, hàng loạt sai phạm được phát hiện đã làm suy giảm
lòng tin của công chúng vào hệ thống TCTD.
Chính vì vậy, nhiệm vụ cấp bách đặt ra đối với ngành Ngân hàng là phải tìm ra
đúng căn nguyên những yếu kém của TCTD để ngăn chặn tình trạng trên. Trong đó,
thanh tra, giám sát ngành Ngân hàng đóng vai trò quyết định.
Mặc dù hoạt động của thanh tra, giám sát ngành Ngân hàng ở nước ta đã có nhiều
đổi mới, hệ thống cơ chế chính sách ngày càng hoàn thiện và đã phát huy được vai trò
tích cực trong việc quản lý, định hướng cho hoạt động của ngành Ngân hàng tuân thủ
đúng pháp luật. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, khuôn khổ
pháp luật, cơ chế chính sách quản lý chưa đầy đủ, đồng bộ, hoạt động ngân hàng ngày


ii
càng đa dạng, với nhiều sản phẩm, dịch vụ phong phú, hiện đại thì hoạt động thanh tra
của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam nói riêng và Thanh tra, giám sát NHNN
chi nhánh tỉnh Đắk Nông nói riêng đang tỏ ra còn nhiều bất cập và hạn chế, chưa theo
kịp với yêu cầu thực tiễn quản lý hoạt động tiền tệ, ngân hàng.
Nhận thức được những hạn chế, yếu kém nêu trên, là một cán bộ công tác tại
Thanh tra, giám sát NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông, học viên mạnh dạn lựa chọn
đề tài “Hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông

đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông” làm đối tượng nghiên cứu luận
văn thạc sĩ, với mong muốn góp một phần nhỏ trong việc luận giải nguyên nhân,
tồn tại, từ đó đề ra giải pháp khắc phục những hạn chế để hoạt động thanh tra ngân
hàng ngày càng hoàn thiện và có chất lượng hơn.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là tìm kiếm các giải pháp phù hợp nhằm
hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các
NHTM trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới.
Để thực hiện được mục tiêu nêu trên, luận văn xác định một số nhiệm vụ
nghiên cứu cụ thể sau:
- Xác định khung lý thuyết về hoạt động thanh tra của NHNN đối với các
NHTM.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh
Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh; chỉ ra ra những điểm mạnh, điểm
yếu và nguyên nhân của điểm yếu trong hoạt động thanh tra.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh
tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk
Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về nội dung: Nghiên cứu những nội dung cơ bản hoạt động thanh tra của
NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.


iii
+ Về không gian: NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông.
+ Về thời gian: Số liệu thu thập, xử lý và phân tích trong giai đoạn 2011-2014;
giải pháp được đề xuất đến năm 2020.
4. Phương pháp nghiên cứu

4.1. Khung lý thuyết
Các yếu ảnh
hưởng đến thanh
tra của NHNN
đối với các
NHTM

Các yếu tố
thuộc về môi
trường vĩ mô

Nội dung thanh tra của NHNN
đối với các NHTM

Bảo đảm sự phát triển an toàn,
lành mạnh của NHTM
Thanh tra việc chấp hành
pháp luật về tiền tệ và ngân
hàng

Xem xét, đánh giá mức độ
rủi ro và tình hình tài chính
của ngân hàng thương mại

Nhóm yếu tố
thuộc về
NHNN

Nhóm yếu tố
thuộc về các

NHTM

Mục tiêu của thanh tra của NHNN
đối với các NHTM

Xử lý theo thẩm quyền, kiến
nghị cơ quan nhà nước có
thẩm quyền xử lý vi phạm
pháp luật về tiền tệ và ngân
hàng
Kiến nghị các cơ quan nhà nước
có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung,
hủy bỏ hoặc ban hành văn bản
quy phạm pháp luật quản lý
nhà nước về tiền tệ và ngân
hàng

Bảo đảm quyền lợi và lợi ích
hợp pháp của người gửi tiền và
khách hàng của NHTM

Duy trì và nâng cao lòng tin của
công chúng đối với NHTM

Bảo đảm việc chấp hành chính
sách, pháp luật về tiền tệ và
ngân hàng
Nâng cao hiệu quả và hiệu lực
QLNN trong lĩnh vực tiền tệ và
ngân hàng

4.2. Quá trình nghiên cứu
Bước 1: Nghiên cứu tài liệu nhằm xác định khung lý thuyết về thanh tra của
NHNN đối với các NHTM.
Bước 2: Thu thập tài liệu, số liệu và tiến hành phân tích thực trạng thanh tra
của NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh trong
giai đoạn 2011-2014.


iv
Bước 3: Trên cơ sở kết luận phân tích thực trạng, đề xuất một số giải pháp
hoàn thiện thanh tra của NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên
địa bàn tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới.
4.3. Phương pháp thu thập dữ liệu
Nguồn số liệu của luận văn bao gồm:
- Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo liên quan đến hoạt động thanh
tra của NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk
Nông trong giai đoạn 2011-2014.
- Số liệu sơ cấp được thu thập qua bảng hỏi đối với 05 cán bộ thanh tra thuộc
Thanh tra, giám sát NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông và 06 cán bộ tín dụng đại diện
của 06 chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh. Bảng hỏi được trình bày ở phần Phụ lục.
4.4. Phương pháp xử lý số liệu
Phương pháp so sánh, tỷ lệ: Sau khi có được hệ thống số liệu thứ cấp, học viên
tiến hành so sánh và chia tỷ lệ các chỉ tiêu giữa các năm để có được hai nhóm số
liệu gồm: nhóm số liệu tương đối và nhóm số liệu tuyệt đối để phục vụ cho việc
phân tích, đánh giá các vấn đề liên quan đến hoạt động thanh tra của NHNN Chi
nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA NHNN

CHI NHÁNH TỈNH ĐỐI VỚI NHTM
1.1. THANH TRA CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1. Khái niệm thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đối với các ngân
hàng thương mại
Thanh tra của NHNN đối với các NHTM là hoạt động xem xét, đánh giá một
cách đầy đủ, toàn diện việc chấp hành các quy định của pháp luật về tiền tệ và ngân
hàng; xem xét, đánh giá mức độ rủi ro, năng lực quản trị rủi ro và tình hình tài chính
của các NHTM; từ đó phát hiện, ngăn chặn kịp thời và xử lý theo thẩm quyền hoặc
kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý các vi phạm xảy ra trong hoạt động


v
của các NHTM; đồng thời phát hiện sơ hở, bất cập về cơ chế, chính sách để kiến nghị
cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ hoặc ban hành văn bản
quy phạm pháp luật đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về tiền tệ, và ngân hàng.
1.1.2. Mục tiêu và tiêu chí đánh giá kết quả thanh tra của Ngân hàng Nhà
nước đối với các ngân hàng thương mại
Mục tiêu thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đối với các ngân hàng thương
mại là góp phần bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hệ thống NHTM; bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền và khách hàng của NHTM; duy trì
và nâng cao lòng tin của công chúng đối với hệ thống NHTM; bảo đảm việc chấp
hành chính sách, pháp luật về tiền tệ và ngân hàng; nâng cao hiệu quả và hiệu lực
quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng.
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn, tác giả đưa ra 5 tiêu chí, đó là: tính chính
xác trong việc đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng của NHTM tại thời điểm thanh
tra; khả năng phát hiện những sai phạm trọng yếu của NHTM hoặc những vấn đề cần
phải khắc phục, bổ sung, chỉnh sửa; kết quả xử lý các sai phạm của các NHTM và kết
quả khắc phục các tồn tại, sai phạm trong hoạt động tín dụng của các NHTM từ những
kiến nghị do thanh tra đưa ra; những đề xuất, kiến nghị của thanh tra NHNN với các cơ

quan có thẩm quyền về cơ chế, chính sách, pháp luật liên quan đến lĩnh vực tiền tệ và
hoạt động ngân hàng; ý thức chấp hành pháp luật của NHTM.
1.1.3. Cơ sở pháp lý hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đối với
các ngân hàng thương mại
Cơ sở pháp lý cho hoạt động thanh tra của NHNN đối với các NHTM là tất cả
các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tiền tệ và hoạt động ngân hàng , các
văn bản liên quan đến hoạt động thanh tra.
1.1.4. Nguyên tắc thanh tra của NHNN đối với các NHTM
Tính tất yếu của thanh tra của NHNN đối với các NHTM đòi hỏi công tác
thanh tra phải đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả và phải tuân chủ chặt chẽ một số
nguyên tắc của hoạt động thanh tra, đó là: nguyên tắc tuân thủ pháp luật; chính xác,
khách quan; công bằng, công khai, minh bạch và thuận tiện, tiết kiệm, hiệu quả.


vi
1.1.5. Phân cấp thanh tra của Ngân hàng Nhà nước đối với các ngân hàng
thương mại
Phân cấp thanh tra của NHNN đối với các NHTM hiện nay thực hiện theo quy
định tại Thông tư số 03/2015/TT-NHNN ngày 20/3/2015 hướng dẫn thực hiện một
số điều của Nghị định số 26/2014/NĐ-CP ngày 07/4/2014 về tổ chức và hoạt động
của Thanh tra, giám sát ngành Ngân hàng.
1.2. NỘI DUNG THANH TRA CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC ĐỐI
VỚI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.2.1. Thanh tra việc chấp hành pháp luật về tiền tệ và ngân hàng
Để tiến hành thanh tra nội dung này, Thanh tra, giám sát ngân hàng dựa vào hệ
quy chiếu giữa hoạt động diễn ra thực tế và các quy định của pháp luật. Phương
pháp này chủ yếu nhằm đảm bảo việc chấp hành các quy định pháp luật về tiền tệ,
hoạt động ngân hàng của các NHTM.
1.2.2. Xem xét, đánh giá mức độ rủi ro và tình hình tài chính của ngân
hàng thương mại

Để thực hiện nội dung này, Thanh tra, giám sát ngân hàng áp dụng phương
pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro để đánh giá toàn bộ rủi ro của NHTM, bao gồm: rủi
ro tín dụng; rủi ro thị trường; rủi ro thanh khoản; rủi ro hoạt động; rủi ro danh tiếng;
rủi ro chiến lược và rủi ro tuân thủ.
1.2.3. Phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền; kiến nghị cơ quan
nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về tiền tệ và ngân hàng
Đây là một nội dung quan trọng trong hoạt động thanh tra nhằm nâng cao hiệu lực,
hiệu quả QLNN của NHNN đối với NHTM. Tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm, thanh
tra NHNN sẽ áp dụng các hình thức để xử lý vi phạm của NHTM, từ việc cảnh báo, nhắc
nhở đến đề nghị cơ quan có thẩm quyền truy cứu trách nhiệm hình sự.
1.2.4. Kiến nghị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung,
hủy bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật quản lý nhà nước về tiền tệ
và ngân hàng
Hoạt động thanh tra của NHNN đối với các NHTM còn giúp cơ quan QLNN
đánh giá lại cơ chế, chính sách, các quy định của pháp luật, các quy định quản lý để


vii
kịp thời sửa đổi, bổ sung, thay thế, ban hành quy định mới nhằm khắc phục sơ hở
trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật, tránh xảy ra các vi phạm tương tự ở nơi
khác hoặc thời điểm khác.
1.3. YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG THANH TRA
Luận văn đưa ra 3 nhóm yếu tố, bao gồm nhóm yếu tố thuộc về Ngân hàng
Nhà nước tỉnh, nhóm yếu tố thuộc về NHTM và nhóm yếu tố thuộc về môi trường
bên ngoài

CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA
CỦA NHNN CHI NHÁNH TỈNH ĐẮK NÔNG ĐỐI VỚI CÁC NHTM
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG

2.1. GIỚI THIỆU NHNN VÀ CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG
Tác giả giới thiệu khái quát về NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông, bao gồm cơ
cấu tổ chức, bộ máy, chức năng nhiệm vụ và tình hình hoạt động, mạng lưới của các
NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đến 2014.
2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA NGÂN HÀNG
NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH TỈNH ĐẮK NÔNG ĐỐI VỚI CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG
Tác giả tiến hành phân tích thực trạng thông qua việc phân tích hoạt động
thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông ở 4 nội dung như ở chương cơ sở lý
luận, bao gồm: thanh tra việc chấp hành pháp luật về tiền tệ và ngân hàng; xem xét,
đánh giá mức độ rủi ro và tình hình tài chính của ngân hàng thương mại; phát hiện,
ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền, kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử
lý vi phạm pháp luật về tiền tệ và ngân hàng; kiến nghị các cơ quan nhà nước có
thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật
quản lý nhà nước về tiền tệ và ngân hàng.
2.3. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA NHNN ĐỐI VỚI
NHTM
Qua phân tích thực trạng, tác giả đánh giá kết quả hoạt động thanh tra của
NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông dựa vào các bộ tiêu chí được nêu ở chương 1


viii
thông qua việc khảo sát 2 nhóm đối tượng và đánh giá dựa vào nội dung thanh tra
thông qua việc phân tích điểm mạnh, điểm yếu trong thanh tra của Ngân hàng Nhà
nước Chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh
Đắk Nông và nguyên nhân của những điểm yếu đó. Trong đó có nguyên nhân thuộc
về NHNN Chi nhánh tỉnh Đắk Nông, nguyên nhân thuộc về các NHTM và nguyên
nhân thuộc về môi trường vĩ mô.

CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA
NHNN CHI NHÁNH TỈNH ĐẮK NÔNG ĐỐI VỚI CÁC NHTM TRÊN
ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG
3.1. ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA NGÂN
HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH TỈNH ĐẮK NÔNG ĐỐI VỚI CÁC NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG ĐẾN NĂM 2020
Căn cứ các mục tiêu của Thanh tra, giám sát ngành Ngân hàng, để đạt được các
mục tiêu đó, luận văn đưa ra các định hướng về nâng cao chất lượng, đổi mới nội dung,
phương pháp, quy trình thanh tra; thực hiện thanh tra, giám sát theo hướng ưu tiên thanh
tra đối với các chi nhánh NHTM trên địa bàn có tỷ lệ nợ xấu lớn, có biểu hiện kém an
toàn, có dấu hiệu vi phạm pháp luật; triển khai áp dụng thanh tra trên cơ sở rủi ro, kết
hợp thanh tra tuân thủ với thanh tra trên cơ sở rủi ro. Đồng thời củng cố, hoàn thiện bộ
máy Thanh tra, giám sát Chi nhánh cả về số lượng và chất lượng.
3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THANH TRA CỦA
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC CHI NHÁNH TỈNH ĐẮK NÔNG ĐỐI VỚI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẮK NÔNG
Sau khi nghiên cứu, phân tích các hoạt động của các NHTM và hoạt động
thanh tra, giám sát của Chi nhánh NHNN đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk
Nông, đề tài đã đánh giá và nêu lên những điểm mạnh, những điểm đã làm được và
những mặt hạn chế trong hoạt động của Thanh tra, giám sát Chi nhánh trong thời
gian từ năm 2011 đến năm 2014 và nêu lên nguyên nhân của những điểm yếu nói


ix
trên. Trên cơ sở những định hướng của ngành Ngân hàng, của Cơ quan Thanh tra,
giám sát ngân hàng và thực tiễn hoạt động Ngân hàng trên địa bàn. Để phát huy
những mặt tích cực và nâng cao chất lượng, hạn chế những những điểm yếu trong
hoạt động thanh tra, giám sát của Chi nhánh NHNN tỉnh đối với các NHTM trên địa
bàn trong thời gian tới, luận văn đã đưa ra một số giải pháp, đó là:

3.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện thanh tra việc chấp hành pháp luật về
tiền tệ và ngân hàng
Luận văn đưa ra các giải pháp để hoàn thiện và nâng cao chất lượng hoạt động
thanh tra tại chỗ, trong đó có giải pháp hoàn thiện về nội dung thanh tra tại chỗ,
hoàn thiện quy trình, thủ tục tiến hành thanh tra, kết hợp nhiều hình thức thanh tra
và tổ chức tốt việc thực hiện các kiến nghị sau thanh tra.
3.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện xem xét, đánh giá mức độ rủi ro và tình
hình tài chính của ngân hàng thương mại
Luận văn đề cập đến 2 giải pháp chính, đó là nâng cao hiệu quả công tác giám
sát từ xa, kết hợp chặt chẽ giữa giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ và đặc biệt nhấn
mạnh việc áp dụng thanh tra trên cơ sở rủi ro vào hoạt động thanh tra của NHNN
chi nhánh tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới.
3.2.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện việc xử lý theo thẩm quyền; kiến nghị cơ
quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về tiền tệ và ngân hàng
Nhóm giải pháp này đề cập đến việc nâng cao trách nhiệm của cơ quan có
thẩm quyền trong việc xử lý vi phạm hành chính, tránh tư tưởng nể nang, né tránh,
đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật. Đồng thời phải phối hợp có hiệu quả với các
cơ quan bảo vệ pháp luật.
3.2.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện kiến nghị các cơ quan nhà nước có thẩm
quyền sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật
quản lý nhà nước về tiền tệ và ngân hàng
Cơ chế chính sách hiện tại còn nhiều bất cập, vì vậy tác giả đưa ra các giải pháp
về hình thành đồng bộ khuôn khổ pháp lý thông qua việc rà soát, bổ sung, chỉnh sửa
cơ chế chính sách hiện hành về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Xây dựng hệ thống


x
giám sát ngân hàng hiện đại phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế, đổi mới nội
dung, phương pháp thanh tra và hạ tầng công nghệ của hoạt động thanh tra.
3.2.5. Nhóm giải pháp khác

Luận văn cũng đưa ra các giải pháp bổ trợ để thực hiện 4 nhóm giải pháp trên
như: hoàn thiện và đổi mới về mô hình tổ chức của Thanh tra, giám sát ngành Ngân
hàng từ trung ương đến địa phương; tăng cường chỉ đạo hoạt động kiểm tra kiểm
toán nội bộ của các ngân hàng thương mại; chủ động và tăng cường phối hợp với
các cơ quan chức năng có liên quan trong công tác thanh tra, giám sát hoạt động
ngân hàng; hoàn thiện đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, tiếp tục bổ sung số
lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà
nước chi nhánh tỉnh Đắk Nông nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới.
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
Để thực hiện thành công các nhóm giải pháp trên nhằm hoàn thiện hoạt động
thanh tra của NHNN đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh, luận văn đưa ra một số
kiến nghị đối với Chính phủ, với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Cơ quan Thanh
tra, giám sát ngân hàng. Các kiến nghị này chủ yếu là sửa đổi, hoàn thiện cơ chế
chính sách, đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin để phù hợp với xu hướng quản trị rủi
ro của NHTM và phù hợp với thông lệ, chuẩn mực quốc tế.
Đồng thời luận văn cũng đưa ra một số kiến nghị đối với Hội sở của các Ngân
hàng thương mại. Trong đó đặc biệt chú trọng hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ,
hoạt động kiểm toán nội bộ và tăng cường, chấn chỉnh công tác xử lý sau thanh tra.

KẾT LUẬN
Nhằm đảm bảo cho hoạt động của các NHTM ổn định, hiệu quả và ngày càng
phát triển, góp phần vào việc tăng trưởng và phát triển kinh tế đất nước. Với chức
năng là cơ quan QLNN đối với các NHTM, việc NHNN thường xuyên tăng cường
hoạt động quản lý, giám sát các NHTM là một tất yếu khách quan. Thanh tra, giám
sát ngành Ngân hàng là một công cụ thiết yếu của NHNN để thực hiện nhiệm vụ nói
trên. Vì vậy, vấn đề đặt ra là phải tiếp tục hoàn thiện tổ chức và hoạt động để nâng
cao chất lượng hoạt động thanh tra của NHNN đối với NHTM.


xi

Đối chiếu với mục tiêu nghiên cứu, luận văn đã hoàn thành được các nhiệm vụ
nghiên cứu cụ thể sau:
- Luận văn đã xác định mục tiêu, nội dung, tiêu chí đánh giá hoạt động thanh
tra, cơ sở pháp lý của hoạt động thanh tra cũng như nghiên cứu nội dung thanh tra
và các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh tra của NHNN đối với NHTM.
- Nghiên cứu khái quát về hoạt động của các chi nhánh NHTM trên địa bàn và
Thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông, từ đó đi sâu phân tích thực
trạng hoạt động của Thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông trong giai
đoạn 2011-2014, đánh giá những thành công và các kết quả đạt được, chỉ ra các hạn
chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác thanh tra của Thanh tra, giám sát
NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối với các NHTM.
- Nhằm đáp ứng yêu cầu và phát huy hơn nữa vai trò của Thanh tra, giám sát
NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông trong việc nâng cao vai trò quản lý Nhà nước của
NHNN Chi nhánh tỉnh đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh, luận văn đã đưa ra một
số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk
Nông đối với các NHTM trên địa bàn tỉnh.


TRƯờNG ĐạI HọC KINH Tế QUốC DÂN


PHạM QUANG HƯNG

HOàN THIệN HOạT ĐộNG THANH TRA CủA NGÂN HàNG
NHà NƯớC CHI NHáNH TỉNH ĐắK NÔNG ĐốI VớI CáC
NGÂN HàNG THƯƠNG MạI TRÊN ĐịA BàN TỉNH đắk nông

Chuyên ngành: quản lý kinh tế và chính sách

Ngời hớng dẫn khoa học:

pgs.ts. lê thị anh vân


ii

Hµ Néi - 2015


1

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, hệ thống tài chính, ngân hàng nước ta đã có những
chuyển biến sâu sắc, nhất là trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Các
tổ chức tín dụng (TCTD), đặc biệt là các ngân hàng thương mại (NHTM) có bước
phát triển nhanh về quy mô và phạm vi hoạt động. Sản phẩm dịch vụ ngân hàng
ngày càng đa dạng hoá, gia tăng khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính trong nền
kinh tế. Tuy nhiên, qua gần 20 năm phát triển, nền tài chính Việt Nam đã bộc lộ
nhiều yếu kém tồn tại. Hệ thống các TCTD trong nước đối mặt với những nguy cơ
rủi ro và bất ổn hệ thống, thể hiện ở một số điểm như: (i) Cấu trúc hệ thống ngân
hàng ngày đa dạng hoá phù hợp với trình độ phát triển kinh tế trong nước và xu thế
hội nhập, mở cửa thị trường tài chính. Tuy nhiên, cơ cấu sở hữu chéo đang hàm
chứa những nguy cơ rủi ro và giảm hiệu quả hoạt động trong hệ thống ngân hàng;
(ii) Quy mô vốn các ngân hàng đã được cải thiện, về cơ bản đã đáp ứng được tiêu
chuẩn về an toàn vốn theo thông lệ quốc tế nhưng vẫn ở mức thấp so với mức trung
bình của thế giới và khu vực; (iii) Năng lực quản trị của các ngân hàng đã có bước
phát triển nhanh nhưng vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế; hiệu quả hoạt động của các
ngân hàng đã tăng nhưng chưa tương xứng với mức độ mở rộng của quy mô và còn
thấp so với khu vực; (iv) Tăng trưởng tín dụng nóng gắn liền với tỷ lệ nợ xấu cao và
kéo dài trong thời gian qua đã khiến cho một số TCTD bộc lộ rõ những yếu kém,

hàng loạt sai phạm được phát hiện đã làm suy giảm lòng tin của công chúng vào hệ
thống TCTD.
Chính vì vậy, nhiệm vụ cấp bách đặt ra đối với ngành Ngân hàng là phải tìm
ra đúng căn nguyên những yếu kém của TCTD để ngăn chặn tình trạng trên. Trong
đó, Thanh tra, giám sát ngành Ngân hàng đóng vai trò quyết định.
Mặc dù hoạt động của thanh tra, giám sát ngành Ngân hàng ở nước ta đã có
nhiều đổi mới, hệ thống cơ chế chính sách ngày càng hoàn thiện và đã phát huy
được vai trò tích cực trong việc quản lý, định hướng cho hoạt động của ngành Ngân


2

hàng tuân thủ đúng pháp luật. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó
khăn, khuôn khổ pháp luật, cơ chế chính sách quản lý chưa đầy đủ, đồng bộ, hoạt
động ngân hàng ngày càng đa dạng, với nhiều sản phẩm, dịch vụ phong phú, hiện
đại thì hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đang tỏ ra
còn nhiều bất cập và hạn chế, chưa theo kịp với yêu cầu thực tiễn quản lý hoạt động
tiền tệ, ngân hàng.
Đối với NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông, ngoài những bất cập nêu trên cộng
với những hạn chế như số lượng cán bộ thanh tra ít, chất lượng công tác giám sát
thường xuyên thấp, công tác thanh tra tại chỗ chưa chuyên nghiệp và nhiều hạn chế
khác đang đòi hỏi thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông phải khắc
phục và đổi mới để hoạt động có hiệu quả hơn. Việc tăng cường công tác thanh tra
của NHNN trên địa bàn để đảm bảo an toàn cho hệ thống NHTM trên địa bàn đang
là vấn đề hết sức cấp thiết và quan trọng.
Mặc dù trên địa bàn tỉnh Đắk Nông thời gian qua chưa xảy ra các vụ việc lớn,
hoạt động ngân hàng vẫn đúng định hướng, an toàn, tỷ lệ nợ quá hạn thấp nhưng
nguy cơ rủi ro vẫn luôn tiềm ẩn, đe dọa ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.
Nhận thức được những hạn chế, yếu kém nêu trên, là một cán bộ công tác tại
Thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông, học viên mạnh dạn lựa chọn

đề tài “Hoàn thiện hoạt động thanh tra của NHNN chi nhánh tỉnh Đắk Nông đối
với các NHTM trên địa bàn tỉnh Đắk Nông” làm đối tượng nghiên cứu luận văn
thạc sĩ, với mong muốn góp một phần nhỏ trong việc luận giải nguyên nhân, tồn tại,
từ đó đề ra giải pháp khắc phục những hạn chế để hoạt động thanh tra ngân hàng
ngày càng hoàn thiện và có chất lượng hơn.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Về hoạt động của thanh tra NHNN Việt Nam, hiện nay đã có tương đối nhiều
tác giả nghiên cứu, trong đó, có thể kể đến một số tác giả và công trình sau đây:
- Bài viết: “Một số vấn đề về thanh tra và tổ chức, hoạt động thanh tra trong
tình hình hiện nay” của tác giả PGS.TS Nguyễn Văn Thâm, đăng trên Website Cơ
sở dữ liệu khoa học Hành chính - Luật - Kinh tế của Học viện Hành chính Quốc gia.


3

Trong bài viết, tác giả đã làm rõ các khái niệm về thanh tra, kiểm tra, kiểm soát;
phân tích những ưu điểm và nhược điểm của cơ cấu thanh tra hiện nay ở nước ta.
Mặc dù bài viết chưa đề cập trực tiếp tới hoạt động thanh tra của NHNN đối với các
NHTM, tuy nhiên, nội dung của bài viết vẫn có giá trị tham khảo nhất định đối với
việc nghiên cứu luận văn.
- Bài viết: “Hoàn thiện hoạt động giám sát của Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam đối với ngân hàng thương mại” của tác giả Ths Nguyễn Thị Minh Huệ đăng
trên Tạp chí Ngân hàng ngày 28 tháng 11 năm 2011. Trong bài viết, tác giả đã đưa
ra 05 nhóm giải pháp nhằm mục tiêu hoàn thiện hoạt động giám sát của NHNN Việt
Nam đối với NHTM, bao gồm: Hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Cơ quan Thanh tra,
giám sát; Đổi mới phương pháp giám sát; Thống nhất nội dung giám sát; Hoàn
thiện quy trình giám sát; Đào tạo cán bộ giám sát có chuyên môn và đội ngũ kế cận.
Bài viết có ý nghĩa tham khảo tốt đối với luận văn.
- Luận văn thạc sĩ: “Hoạt động thanh tra, giám sát của NHNN Việt Nam - Chi
nhánh Hà Nội đối với các Quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn thành phố Hà Nội”

của tác giả Phùng Kiều Oanh, bảo vệ tại Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà
Nội. Luận văn đã đi sâu nghiên cứu 03 nội dung: Hoạt động giám sát; hoạt động
thanh tra tại chỗ; hoạt động theo dõi khắc phục chỉnh sửa sau thanh tra. Kết quả đạt
được của văn có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện hoạt động thanh tra, giám
sát của NHNN Việt Nam - Chi nhánh Hà Nội đối với các Quỹ tín dụng nhân dân
trên địa bàn thanh phố Hà Nội. Tuy nhiên, luận văn không nghiên cứu hoạt động
thanh tra của NHNN đối với các NHTM.
- Luận văn: “Hoàn thiện công tác thanh tra trong lĩnh vực tín dụng của NHNN
Việt Nam Chi nhánh thành phố Đà Nẵng đối với các NHTM trên địa bàn” của tác
giả Phạm Đắc Phước, bảo vệ tại Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã: (i) Hệ thống hóa
một số vấn đề cơ bản về cơ sở lý luận trong hoạt động thanh tra của NHTW đối với
NHTM; (ii) Phân tích, đánh giá để làm rõ thực trạng hoạt động thanh tra trong lĩnh
vực tín dụng của NHNN chi nhánh Thành phố Đà Nẵng đối với các NHTM trên địa
bàn; (iii) Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh tra trong lĩnh