Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá trong dạy học tại trường tiểu học trung văn, nam từ liêm hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

GIANG THANH THỦY

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TIỂU HỌC TRUNG VĂN,
NAM TƢ̀ LIÊM - HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

GIANG THANH THỦY

QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ
TRONG DẠY HỌC TẠI TRƢỜNG TIỂU HỌC TRUNG VĂN,
NAM TƢ̀ LIÊM - HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀ NH: QUẢN LÍGIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Đƣ́c Chính

HÀ NỘI - 2016

LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu, đến nay tôi đã hoàn thành luận văn
của mình. Với tình cảm chân thành, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, tâ ̣p
thể cán bộ quản lí, các thầy giáo, cô giáo, các chuyên gia giáo dục của Trường Đại
học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội, những người đã tham gia giảng dạy
chương trình, tạo mọi điều kiện tốt nhất giúp tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến GS.TS.
Nguyễn Đức Chính, người đã định hướng, cung cấp những kiến thức lí luận và
thực tiễn đồng thời trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn tôi tận tình trong quá trình học
tập, nghiên cứu để hoàn thành bản luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, giáo viên và học sinh trường tiểu
học Trung Văn -Nam Từ Liêm - Hà Nội - nơi tôi đang công tác đã tạo điều kiện,
ủng hộ, cộng tác, giúp đỡ tôi nhiệt tình trong quá trình điều tra, khảo sát thu thập
các dữ liệu liên quan đến đề tài.
Mặc dù có ý thức học hỏi cao và đã nỗ lực hế t min
̀ h trong quá trình thực hiện
nghiên cứu đề tài, song những thiếu sót, khiếm khuyết trong luận văn là không
thể tránh khỏi. Kính mong được sự chỉ bảo tận tình của các thầy giáo, cô giáo,
cùng ý kiến đóng góp quý báu của các bạn đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn
này có giá trị thực tiễn cao.
Hà Nội, ngày 2 tháng 5 năm 2016
Tác giả

Giang Thanh Thủy

i


DANH MỤC CÁC CHƢ̃ VIẾT TẮT

BGH

Ban Giám Hiệu

CBQL, GV, NV

Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên

CHXHCN

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cở sở vật chất

ĐNGV

Đội ngũ giáo viên

ĐTB

Điểm trung bình

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

HSTH

Học sinh tiểu học

NCKH

Nghiên cứu khoa học

KQHT

Kết quả học tập

KT

Kiểm tra

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

KHCN

Khoa học công nghệ

PHHS

Phụ huynh học sinh

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

PPDH

Phương pháp dạy học

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

TB

Thứ bậc

TH

Tiểu học

TNKQ

Trắc nghiệm khách quan

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

CNTT

Sách giáo khoa

UBND

Ủy ban nhân dân
Ban Giám Hiệu

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn .................................................................................................................. i
Danh mục các chữ viết tắt .......................................................................................... ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục bảng ........................................................................................................ vii
Danh mục sơ đồ biểu đồ .......................................................................................... viii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KIỂM TRA , ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÍ

HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA

, ĐÁNH GIÁ TRONG DA ̣Y HỌC

TẠI CÁC

TRƢỜNG TIỂU HỌC ..............................................................................................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lí hoạt động đánh giá ho ̣c sinh tiể u ho ̣c .............6
1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước .....................................................................................6
1.1.2. Nghiên cứu trong nước......................................................................................7
1.2. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................................8
1.2.1. Quản lí, quản lí nhà trường ...............................................................................8
1.2.2. Dạy học và kiểm tra đánh giá trong dạy học...................................................11
1.2.3. Quản lí kiể m tra - đánh giá trong dạy học .......................................................15
1.3. Một số vấn đề lí luận về kiểm tra - đánh giá ......................................................16
1.3.1. Tổ ng quan về kiểm tra - đánh giá ....................................................................16
1.3.2. Vị trí, vai trò, chức năng của kiểm tra - đánh giá trong quá trình dạy học ..........16
1.3.3. Cơ sở và nguyên tắc kiểm tra - đánh giá trong da ̣y ho ̣c ..................................20
1.3.4. Các yêu cầu sư phạm khi kiểm tra - đánh giá trong da ̣y ho ̣c .................21
1.3.5. Các hình thức, phương pháp kiểm tra - đánh giá trong da ̣y ho ̣c .....................22
1.3.6. Đánh giá thực kết quả học tập của người học .................................................25
1.3.7. Mục đích, ý nghĩa của kiểm tra đánh giá trong da ̣y - học ..............................26
1.3.8. Quy trình kiểm tra - đánh giá kết quả học tập .................................................27
1.4. Đặc điểm nhà trường tiểu học và học sinh tiểu học ...........................................28
1.4.1. Những vấn đề về chuẩn kiến thức kĩ năng và tâm sinh lí của bậc tiểu học ...........28
1.4.2. Giới thiệu chương trình bậc tiểu học, các môn học, hình thức kiểm tra đánh
giá bậc tiểu học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) ...............................................................29

iii

1.5. Quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá trong da ̣y ho ̣c .........................................30
1.5.1. Kế hoạch hóa hoạt động quản lí kiểm tra đánh giá trong dạy học . .................30
1.5.2. Tổ chức hoạt động quản lí kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c . ..........................31
1.5.3. Tổ chức hoạt động kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c . ......................................32
1.5.4. Kiểm tra, điều chỉnh sai lệch trong quản lí hoạt động quản lí kiể m tra đánh giá
trong da ̣y ho ̣c. ............................................................................................................32
1.6. Những yếu tố tác động tới quản lí hoạt động kiể m tra đánh giá ho ̣c sinh tiể u ho ̣c
...................................................................................................................................33
1.6.1. Định hướng (aim) của hệ thống giáo du ̣c qu ốc dân Việt Nam được xác định
như sau ......................................................................................................................33
1.6.2. Mục tiêu của giáo dục phổ thông ....................................................................33
1.6.3. Công tác chỉ đạo KTĐG của Bộ GD&ĐT thông qua hệ thống văn bản .........34
1.6.4. Mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông mới ..............................................34
Tiểu kết chương 1 ......................................................................................................35
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÍ HOẠT
ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ TRONG DA ̣Y HỌC TẠI TRƢỜNG

TIỂU

HỌC TRUNG VĂN, QUẬN NAM TƢ̀ LIÊM ......................................................36
2.1. Đặc điểm KT-XH phường Trung Văn quâ ̣n Nam Từ Liêm, Hà Nội .................36
2.1.1. Vị trí địa lí, dân số, lao động phường Trung Văn ...........................................36
2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế, xã hội phường Trung Văn .................................36
2.2. Sơ lược về trường tiể u ho ̣c Trung Văn - Nam Từ Liêm - Hà Nội......................36
2.2.1. Quy mô trường lớp ..........................................................................................36
2.2.2. Quy mô phát triển giáo dục trong các năm .....................................................37
2.2.3. Chất lượng giáo dục ........................................................................................37
2.2.4. Nhu cầu học tập, rèn luyện của học sinh .........................................................39
2.2.5. Khái quát đội ngũ cán bộ quản lí và giáo viên ................................................40

2.2.6. Về cơ sở vật chất, kĩ thuật của trường .............................................................40
2.3. Khái quát về khảo sát thực trạng ........................................................................41
2.4. Thực tra ̣ng h oạt động kiể m tra - đánh giá trong dạy học tại trường tiể u ho ̣c
Trung Văn .................................................................................................................42

iv


2.4.1. Hình thức và phương pháp kiểm tra đánh giá trong dạy học của trường tiểu
học Trung Văn ...........................................................................................................42
2.4.2. Thực trạng về xây dựng đề kiểm tra................................................................45
2.4.3. Những khó khăn khi thực hiện hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT của
học sinh .....................................................................................................................48
2.4.4. Thực trạng về kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục để khích lệ động viên
người học ...................................................................................................................51
2.4.5. Thực trạng về viê ̣c phố i hơ ̣p các lực lươ ̣ng kiể m tra đánh giá ho ̣c sinh .........54
2.5. Thực trạng quản lí hoạt động kiể m tra đánh giá trong dạy học tại trường tiể u
học Trung Văn ...........................................................................................................56
2.5.1. Nhận thức tầm quan trọng về công tác quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá
quá trình dạy học .......................................................................................................56
2.5.2. Thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá quá trình dạy học tại tiể u
học trường Tiểu học Trung Văn ................................................................................56
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lí hoạt động kiểm tra - đánh giá quá trình
dạy học tại trường Tiể u ho ̣c Trung Văn ....................................................................65
2.6.1. Điể m ma ̣nh ......................................................................................................65
2.6.2. Điể m yế u .........................................................................................................66
2.6.3. Thời cơ ............................................................................................................68
2.6.4. Nguy cơ ...........................................................................................................68
Tiểu kết chương 2......................................................................................................69
CHƢƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ TRONG DA ̣Y HỌC Ở TRƢỜNG
TIỂU HỌC TRUNG VĂN QUẬN NAM TƢ̀ LIÊM ............................................70
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ......................................................................70
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính công khai, công bằng, khách quan và toàn diện ....70
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính giáo dục và phát triển .............................................70
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ..................................................................71
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................71
3.2. Những biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiể m tra đánh
giá kết quả học tập của học sinh tiểu học quận Nam Từ Liêm .................................72

v


3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng, vị trí, chức năng của
kiểm tra đánh giá cho giáo viên và học sinh .............................................................72
3.2.2. Biện pháp 2: Đổi mới việc xây dựng kế hoạch hoạt động kiểm tra đánh giá .74
3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên về quy tình kiểm tra
đánh giá và kĩ thuật viết câu hỏi khi ra đề kiểm tra ..................................................77
3.2.4. Biện pháp 4: Đổi mới khâu cho điểm, trả bài và nhận xét hoạt động kiểm tra
đánh giá KQHT của học sinh tiểu học ......................................................................85
3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới cách sử dụng kết quả kiểm tra - đánh giá ....................87
3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường cơ sở vật chất kĩ thuật đáp ứng cho công tác quản lý
hoạt động kiểm tra, đánh giá trong dạy học ..............................................................90
3.3. Kết quả khảo cứu về tính cấ p thiết, khả thi của các biện pháp ..........................93
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ....................................................................................93
3.3.2. Nội dung, đối tượng khảo nghiệm ..................................................................93
3.3.3. Phương pháo khảo nghiệm ..............................................................................94
3.3.4. Kết quả khảo nghiệm ......................................................................................94
Tiểu kết chương 3......................................................................................................99
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................100

1. Kết luận ...............................................................................................................100
2. Khuyến nghị ........................................................................................................101
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................103
PHỤ LỤC ...............................................................................................................105

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Chỉ tiêu tuyển sinh các năm ......................................................................37
Bảng 2.2: Kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm ....................................................37
Bảng 2.3: Chất lượng giáo dục đại trà ......................................................................38
Bảng 2.4: Chất lượng giáo dục mũi nhọn .................................................................39
Bảng 2.5: Hình thức và ph ương pháp kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c của trường
tiể u ho ̣c Trung Văn ....................................................................................................43
Bảng 2.6: Thực trạng về xây dựng đề kiểm tra .........................................................46
Bảng 2.7. Những khó khăn khi thực hiện hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT
của học sinh ...............................................................................................................49
Bảng 2.8: Thực trạng về kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục để khích lệ................51
Bảng 2.9: Thực trạng về viê ̣c phố i hơ ̣p các lực lươ ̣ng kiể m tra đánh giá HS ...........54
Bảng 2.10: Nhận thức tầm quan trọng về công tác quản lí hoạt động ......................56
Bảng 2.12: Thực trạng về tổ chức hoạt động quản lí kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c
...................................................................................................................................59
Bảng 2.13: Thực trạng về chỉ đạo thực hiện kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c .........62
Bảng 2.14: Thực trạng về kiểm tra, điều chỉnh sai lệch trong quản lí ......................64
hoạt động quản lí kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c ...................................................64
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý ...............94
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ...............................95
Bảng 3.3 Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............97

vii


DANH MỤC SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mô hình quản lý [19] .................................................................................9
Sơ đồ 1.2: Các chức năng của quản lý ......................................................................10
Sơ đồ 1.3: Dấ u hiê ̣u của quá trình da ̣y ho ̣c ...............................................................12
Sơ đồ 1.4: Quy triǹ h đào ta ̣o .....................................................................................17
Sơ đồ 1.5: Sơ đồ miêu tả các phương pháp kiểm tra - đánh giá ...............................24
Sơ đồ 1.6: Chuẩn kiến thức kĩ năng trong chương trình tiểu học .............................28
Biểu đồ 2.1: Kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm ................................................38
Biểu đồ 2.2: Chất lượng giáo dục đại trà ..................................................................38
Biểu đồ 2.3: Chất lượng giáo dục mũi nhọn .............................................................39
Biểu đồ 2.4: Thực trạng về kế hoạch hóa hoạt động quản lí KTĐG trong dạy học .57
Biểu đồ 2.5: Thực trạng về tổ chức hoạt động quả n lí ..............................................60
kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c ................................................................................60
Biểu đồ 2.6: Thực trạng về chỉ đạo thực hiện kiể m tra đánh giá trong da ̣y ho ̣c .......62
Biểu đồ 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp ..........................................................95
Biểu đồ 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ........................................96
Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .......98

viii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Mục tiêu của đất nước ta trong quá trình hội nhập với thế giới là “đến
năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại hóa”,
muốn thực hiện được điều này đòi hỏi chúng ta phải chuẩn bị được nguồn
nhân lực có đầy đủ năng lực và phẩm chất để có thể cùng tồn tại và phát triển.

Nghị quyết số 37/2004/QH chỉ rõ “Chất lượng giáo dục còn nhiều yếu kém,
bất cập, hiệu quả giáo dục còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực
phục vụ cho đất nước, công tác giáo dục còn nhiều hạn chế. Những tiêu cực trong giáo
dục như thiếu trung thực trong học tập, dạy thêm học thêm tràn lan mang tính áp đặt,
thi cử nặng nề, tốn kém... gây bức xúc trong xã hội”. Thực hiện Nghị quyết của Quốc
hội, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 73/2005/QĐ-TTg ngày 6 tháng 4 năm 2005,
trong đó ghi rõ: “Tiếp tục đổi mới công tác thi cử, đánh giá nhằm đảm bảo tính khách
quan, hiệu quả, nghiêm túc, thiết thực. Ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực, tư tưởng chạy
theo thành tích. Giảm một số kì thi không cần thiết, tăng cường hình thức xét tuyển học
sinh vào đầu các lớp đầu cấp, bậc học”. Điều này cho ta thấy nhu cầu bức thiết hiện tại
đòi hỏi giáo dục phải phát triển, phải tự đổi mới mình để có thể đáp ứng được mục tiêu
của đất nước. Giáo dục hiểu theo một nghĩa nôm na là việc dạy và việc học. Một khâu
rất quan trọng kết nối việc dạy và việc học là đánh giá, để biết được quá trình dạy và
học có đạt được hiệu quả hay không, tuy nhiên muốn đánh giá đúng đắn phải đo lường
chính xác và yếu tố đánh giá phải cần được quan tâm đầy đủ, thể hiện mối quan hệ
tương tác với yếu tố mục tiêu, không chỉ thiên về đánh giá nội dung mà còn về ki ̃ năng
và phương pháp.
Đổi mới giáo dục nghĩa là phải đổi mới tất cả các thành tố của quá trình giáo
dục: mục đích, mục tiêu - nội dung - phương pháp - phương tiện - giáo viên học sinh - kiểm tra - đánh giá. Do vậy, việc đổi mới kiểm tra - đánh giá trong giáo
dục nói chung và trong quá trình sư phạm nói riêng mang ý nghĩa hết sức quan
trọng. Nó là một yêu cầu cần thiết để giáo dục đổi mới một cách toàn diện.
Kiểm tra - đánh giá là một khâu quan trọng trong giáo dục - dạy học và trong
công tác quản lí của nhà trường. Kiểm tra đánh giá giúp học sinh tiến bộ không
ngừng trong suốt quá trình học tập, giúp nhà trường thu được những thông tin
ngược để kịp thời có những điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế. Kiểm tra
đánh giá giúp giáo viên có những phản hồi tích cực trong việc thu thập thông

1

tin để nắm bắt sự tiếp thu kiến thức và kĩ năng của học sinh, góp phần điều chỉnh
hoạt động giáo dục - dạy học của mình. Kiểm tra đánh giá giúp học sinh tự đánh giá
trình độ của mình và từ đó hình thành động cơ học tập đúng đắn. Kiểm tra đánh giá
giúp các nhà quản lí có được các thông tin cần thiết để có thể đề ra các chính sách
phù hợp trong việc nâng cao chất lượng nhà trường và khuyến khích nhà trường có
những đổi mới hợp lí.
Song thực tiễn việc kiểm tra đánh giá trong dạy học ở trường Tiểu học cho
thấy: quan niệm về kiểm tra đánh giá của giáo viên, học sinh và xã hội cũng có
nhiều bất cập. Cách đánh giá theo kinh nghiệm, chủ quan cảm tính đã trở thành
thói quen ăn sâu vào nếp nghĩ, nếp làm của giáo viên, của cán bộ quản lý giáo dục.
Kiểm tra đánh giá không thực hiện chức năng đó là: giúp học sinh nhận ra những
thiếu sót của bản thân để điều chỉnh cách học, để tiến bộ không ngừng; việc đánh
giá còn nặng về hình thức, độ chính xác chưa cao. Chính vì vậy việc kiểm tra đánh
giá chưa phát huy được đúng vai trò và khả năng cao nhấ t là vì sự tiế n bô ̣ của người
học, hiê ̣n nay người giáo viên mới chỉ dừng ở viê ̣c nhâ ̣n xét nhằ m mu ̣c đích hoàn
thành nhiệm vụ (Theo hướng dẫn của thông tư 30/BGD&ĐT ngày 15/10/2014).
Kiểm tra đánh giá không chỉ là để cho điểm, kiểm tra đánh giá học sinh là
hoạt động bắt buộc và quen thuộc đối với tất cả giáo viên đứng lớp. Nhưng phần
lớn các giáo viên đều quan niệm việc ra đề kiểm tra cho học sinh đơn giản là
có điểm số ghi vào sổ điểm. Từ đó, có căn cứ để cuối học kì, cuối năm đánh giá
học sinh. Còn các cán bộ quản lí giáo dục thì cho rằng, đó là công việc của giáo
viên chứ không phải của Hiệu trưởng, đặc biệt đánh giá mới dừng ở điể m số .
Xu hướng quốc tế hiện nay xem mục đích chính của việc đánh giá là
nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Để nâng cao chất lượng giảng dạy và học
tập, giáo viên phải xem đánh giá là quá trình và là một phần không thể thiếu
trong hoạt động giảng dạy của mình.
Mặt khác, kiểm tra đánh giá không còn hoạt động của riêng giáo viên mà phải là
của các nhà quản lí trường học. Công tác quản lí giáo dục không chỉ bao gồm quản lí
nguồn lực, đội ngũ giáo viên, vấn đề tài chính, tuyển sinh,…. mà còn phải giúp ta giám
sát được mục tiêu thật sự của giáo dục đó là chất lượng học tập của học sinh hay nói

cách khác là chất lượng đầu ra. Họ phải có khả năng sử dụng thông tin về kết quả học
tập của học sinh để đưa ra các chính sách giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục,
giúp họ đánh giá được hiệu quả giáo dục . Nhà quản lí sử dụng việc đánh giá thường

2


xuyên (không chỉ thông qua các bài kiểm tra) để hướng dẫn học sinh học tập, giáo viên
giảng dạy và giám sát, nâng cao chất lượng trường học. Áp dụng xu hướng quốc tế
trong kiểm tra đánh giá là một khó khăn với các trường học ở ta hiện nay.
Quâ ̣n Nam Từ Liêm là mô ̣t quâ ̣n mới thành lâ ̣p cách đây mô ̣t năm, ở cửa ngõ
phía Tây của thành phố, mô ̣t quâ ̣n có tố c đô ̣ đô thị hóa nhanh, với bề dày thành tích,
đô ̣i ngũ giáo viên có nhiề u kinh nghiê ̣m , số lươ ̣ng ho ̣c sinh tương tương đố i đông .
Song nhiề u năm gầ n đây, chấ t lươ ̣ng giảng da ̣y, chấ t lươ ̣ng đầ u ra chưa thực sự đúng
với tiề m năng của quâ ̣n. Để có thể giúp cho hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập của học sinh diễn ra đúng định hướng, đạt được mục đích thì trong suốt quá trình
kiểm tra - đánh giá cần phải thường xuyên đặt dưới sự quản lí chặt chẽ của các cấp
quản lí và trong quá trình quản lí đó yếu tố đổi mới quản lí phải được quan tâm đúng
mức, các biện pháp quản lí phải luôn được điều chỉnh
, bổ sung.
Xuất phát từ những yêu cầu cả về mặt lí luận và thực tiễn trên , với tư cách là
giáo viên và là cán bộ quản lí chúng tôi băn khoăn về viê ̣c Quản lí hoa ̣t đô ̣n g kiể m
tra đánh giá trong dạy học tại trường tiểu học ở quâ ̣n Nam Từ Liêm, Hà Nội.
Để đi tìm câu trả lời cho các câu hỏi cấp thiết trên, tác giả chọn đề tài nghiên
cứu luận văn thạc sĩ của mình với tiêu đề: “Quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá
trong dạy học tại Trường Tiểu học Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội”.
2. Mục đích nghiên cứu
Thực hiện đề tài này nhằ m đề xuất biện pháp quản lí hoạt động kiểm tra đánh
giá trong dạy học tại Trường Tiể u ho ̣c Trung Văn tại quâ ̣n Nam Từ Liêm trong bố i
cảnh đổi mới giáo dục.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu đề ra như trên , đề tài dự kiế n sẽ tập trung
vào các nhiệm vụ sau:
3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về kiểm tra đánh giá và quản lí công tác kiểm
tra đánh giá trong dạy học bậc tiể u ho ̣c.
3.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra đánh giá và quản lí công
tác kiểm tra đánh giá trong dạy học tại trường T
Từ Liêm và phân tić h nguyên nhân thực tra ̣ng .

iể u ho ̣c Trung Văn quâ ̣n Nam

3.3. Trên cơ sở phân tích thực trạng và nguyên nhân, đề xuất biện pháp quản
lí công tác kiểm tra đánh trong dạy học tại trường Tiể u ho ̣c Trung Văn
Nam Từ Liêm.

3

tại quâ ̣n


4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động kiể m tra - đánh giá trong dạy học tại các trường tiể u ho ̣c .
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lí hoạt động kiểm tra , đánh giá trong dạy học tại Trường Tiể u ho ̣c
Trung Văn quâ ̣n Nam Từ Liêm, Hà Nội
5. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lí hoạt động kiể m tra, đánh giá
trong dạy học ở trường Tiể u ho ̣c quâ ̣n Nam Từ Liêm , Hà Nội từ năm 2013 đến năm
2015. Tuy nhiên để có được các biện pháp quản lí hiệu quả, đề tài sẽ dành một phần

quan trọng nghiên cứu thực trạng hoạt động kiể m tra, đánh giá kế t quả học tập học
sinh Tiể u ho ̣c quâ ̣n Nam Từ Liêm, Hà Nội.
6. Câu hỏi nghiên cứu
Câu hỏi được đặt ra cho nghiên cứu của chúng tôi đó là: Kiểm tra đánh giá
trong dạy học tại các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục đang đặt ra
những vấn đề gì cho các cấp quản lí và cần có những biện pháp nào để giải quyết
thành công những vấn đề đó?
7. Giả thuyết khoa học
Kiểm tra đánh giá trong dạy học là khâu quyết định tới chất lượng của quá trình
dạy học và giáo dục trong các cơ sở giáo dục
, trong đó có các trường tiểu học. Hiện nay
hoạt động KTĐG (Kiểm tra đánh giá) trong các nhà trường tiểu học, trong đó có trường
Tiểu học Trung Văn, quận Nam Từ Liêm chưa thực hiện được chức năng cơ bản của nó
là vì sự tiên bộ của học sinh, đang đặt ra nhiều vấn đề cả về lí luận cũng như thực tiễn.
Cần tìm được những biện pháp quản lí nâng cao nhận thức của CBGV (cán bộ giáo
viên), cũng như tập huấn các kĩ năng KTĐG trong dạy học, huy động các nguồn lực cho
hoạt động này làm cơ sở cho việc nâng cao chất lượng của quá trình dạy học và giáo dục
trong nhà trường. Đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục nước nhà.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa lí luận
Tổng kết lí luận về KTĐG và quản lí hoạt động
học tại các trường tiể u học.

4

kiể m tra, đánh giá trong dạy


8.2. Ý nghĩa thực tiễn:
Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lí hoạt động kiể m

tra, đánh giá trong dạy học của học sinh Tiểu học nói chung.
9. Phƣơng pháp nghiên cứu
9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu , đặc biệt về quản lí
các hoạt động chuyên môn nhà trường ; phân tích, phân loại, xác định các khái niệm
cơ bản; đọc sách, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành
cơ sở lí luận cho đề tài.
9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra bằng bảng hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi đóng /mở về vấn
đề quản lí hoa ̣t đô ̣ng kiể m tra, đánh giá kế t quả ho ̣c tâ ̣p ho ̣c sinh tiể u ho ̣c . Đối tượng
khảo sát sẽ là giáo viên, cán bộ quản lí nhà trường từ bộ môn đến Ban giám hiệu.
- Phỏng vấn: Kĩ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin sâu về
một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ tập trung vào GV,
CBQL, HS và CMHS.
9.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm để đánh giá chất lượng
Dựa trên các số liệu thống kê được về chất lượng học lực của học sinh , chấ t
lươ ̣ng đầ u ra của ho ̣c sinh tiể u ho ̣c Trung Văn, Nam Từ Liêm qua từng năm học gần
đây; về thực trạng quản lí hoạt động quản lí hoa ̣t đô ̣ng
tiể u ho ̣c của cán bộ quản lí qua các nguồn số liệu

kiể m tra đánh giá ho ̣c sinh

, nhằm đưa ra những nhận định ,

phân tích, đánh giá thực trạng và giải pháp quản lí hoạt kiể m tra đánh giá kế t quả
học tập học sinh tiểu học ở các nhà trường.
10. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận về kiể m tra đánh giá và quản lí hoa ̣t đô ̣ng kiể m tra đánh giá trong dạy học tại các trường tiể u ho ̣c.

Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động kiể m tra đánh giá và quản lí hoạt động
kiể m tra - đánh giá trong dạy học tại
Liêm, Hà Nội.

trường tiể u ho ̣c Trung Văn quâ ̣n Nam Từ

Chƣơng 3: Các biện pháp quản lí hoạt động kiể m tra - đánh giá trong dạy
học tại trường tiể u ho ̣c Trung Văn quâ ̣n Nam Từ Liêm, Hà Nội.

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ VÀ
QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TRONG DA ̣Y HỌC
TẠI CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lí hoạt động đánh giá ho ̣c sinh tiể u ho ̣c
1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước
Thời kì tiền bản chủ nghĩa (thế kỷ XV - XVIII) lần đầu tiên trong lịch sử giáo
dục thế giới, nhà giáo dục Tiệp Khắc J.A.Comesnky đã đặt nền móng cho lí luận dạy
học ở nhà trường và xây dựng thành một hệ thống vấn đề trong tác phẩm “Lí luận dạy
học vĩ đại”, trong đó nêu vai trò ý nghĩa của kiểm tra đánh giá quá trình liñ h hội tri thức
của học sinh, ông lưu ý việc kiểm tra đánh giá phải căn cứ vào mục tiêu học tập và
hướng dẫn học sinh tự kiểm tra đánh giá kiến thức của bản thân.
Về sau các nhà nghiên cứu lí luận dạy học đã phân tích và phát triển lí luận
kiểm tra đánh giá ở các góc độ: vai trò, ý nghĩa, mục tiêu, nội dung, nguyên
tắc và phương pháp nhằm đảm bảo tính khách quan của việc kiểm tra đánh giá.
Năm 1971, B.S. Bloom cùng George F. Madaus và J.Thomas Hastings cho ra
đời cuốn sách “Evaluation to improve Learning” (Đánh giá thúc đẩy học tập ). Cuốn
sách này dành cho giáo viên , viết về ki ̃ thuật đánh giá kết quả học tập của học sinh.

Nếu được áp dụng đúng cách việc đánh giá sẽ giúp giáo viên hỗ trợ học sinh cải thiện
khả năng học tập. Trọng tâm của cuốn sách này cũng chính là việc tăng cường khả
năng học tập của học sinh. Cuốn sách không nhằm giải quyết các vấn đề liên quan dến
việc lựa chọn và sử dụng các loại trí tuệ, năng lực tiềm ẩn của các bài kiểm tra thành
tích đã được chuẩn hóa - loại hình thường được học sinh các trường tiến hành một đến
hai lần một năm, mà hướng tới để hoàn thiện và sử dụng đúng cách một hệ thống các
câu hỏi, các bài kiểm tra đánh giá quá trình học tập và các dạng bài kiểm tra khác do
giáo viên tự làm được áp dụng cho học sinh hàng năm. Cuốn sách thông qua việc liên
kết các ki ̃ thuật đánh giá tốt nhất, nhằm hỗ trợ các giáo viên sử dụng đánh giá như một
công cụ để cải tiến cả quy trình dạy và học.
Ở Liên Xô cũ và các nước XHCN Đông Âu trước đây đã có nhiều tác giả
nghiên cứu về kiểm tra đánh giá, song trên thực tế các công trình nghiên cứu chủ
yếu bàn về kiểm tra đánh giá kiến thức học sinh thông qua các hình thức trắc
nghiệm truyền thống như kiểm tra vấn đáp hoặc bài viết (trắc nghiệm, tự luận) chưa
6


quan tâm đến việc kiểm tra đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm khách quan.
Vấn đề kiểm tra đánh giá kết quả học tập được các tác giả nghiên cứu ở
nhiều góc độ khác nhau nhưng tất cả đầu nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của
kiểm đánh giá kết quả học tập. Từng bước xây dựng hoàn thiện cơ sở lí thuyết cơ
sở thực tiễn và quy trình cho kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Lịch sử khoa cử ở Việt Nam được hình thành khá sớm, các cuộc thi chọn
người tài, người có học vấn được tổ chức định kì. Năm 1070 vua Lí Thái
Tông cho lập Văn Miếu, và từ đó việc học có bài bản hơn. Người ta xem Văn Miếu
Quốc Tử Giám là trường Đại học đầu tiên của Việt Nam. Khoa thi đầu tiên được
tổ chức năm 1075, đời vua Lí Thái Tông. Chế độ khoa cử thời phong kiến bắt buộc
sĩ tử phải trải qua ba kì thi để đạt học vị cao nhất: thi Hương, thi Hội, thi Đình. Thi
cử thời phong kiến có luật khá nghiêm ngặt, thể lệ khắt khe, bất công, nhưng cũng

đào tạo được nhiều trí thức tài giỏi, góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước. Song
giáo dục Nho học không tạo điều kiện cho phát triển kinh tế.
Kế thừa những thành tựu về kiểm tra đánh giá tri thức học sinh của một số
nước trên thế giới, ở nước ta đã có một số công trình nghiên cứu và nhiều bài viết
của các tác giả tiêu biểu được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành, các kỉ yếu
khoa học trong các cuộc hội thảo cấp quốc gia bàn về kiểm tra đánh giá bàn về
kiểm tra đánh giá chất lượng học tập của học sinh.
Những cuốn tài liệu đề cập đến thuật ngữ, cách hiểu về đánh giá với các
nguyên tắc đánh giá có thể kể đến:
Nguyễn Đức Chính , “Đo lường và đánh giá kế t quả học tập của học sinh” ;
“Đo lường và đánh giá trong giáo dục và dạy học” , (2008); Nguyễn Đức Chin
́ h Đinh Thi ̣Kim Thoa , “Kiể m tra đánh giá theo mục tiêu”

(2005); Nguyễn Đức

Chính, Trầ n Khánh Đức, “Đo lường và đánh giá trong giáo dục” (2006)
Tác giả Nguyễn Bá Lam
̃ có bài viết

“Kiể m tra đánh giá trong dạy học đại

học” (2003)
Các nghiên cứu đã đề cập đến nhiều góc độ khác nhau song tất cả đều có
chung một mục đích là đánh giá sự tiến bộ của người học qua từng giai đoạn, đánh
giá mức độ đạt chuẩn của người học và cuối cùng là đánh giá chất lượng cả quá
trình giáo dục. Tuy nhiên các cuốn tài liệu này dừng ở mức độ cung cấp khái niệm
mà chưa đề cập đến kĩ thuật đánh giá trong quá trin
̀ h da ̣y ho ̣c bâ ̣c tiể u ho ̣c .

7

Một số tài liệu nghiên cứu về đo lường và đánh giá giáo dục bằng phương
pháp định lượng được sử dụng trong giảng dạy trong nhà trường như “Trắc nghiệm
và đo lường thành quả học tập” (2005) của Dương Thiệu Tống. Cuốn tài liệu đã
mô tả hệ thống khái niệm về đo lường thành quả học tập, các nguyên lí đo lường,
các nguyên tắc viết câu hỏi trắc nghiệm, tổ chức thi và chấm thi, cuốn sách này là
một đóng góp rất lớn cho đánh giá giáo dục của Việt Nam.
Như vậy, vấn đề kiểm tra, đánh giá trong dạy học đã được nhiều nhà khoa
học, nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau. Trong các
công trình nghiên cứu, các tác giả đã chỉ rõ vai trò, tầm quan trọng của KTĐG có
ảnh hưởng đến hiệu quả học tập của học sinh đồng thời đến tổ chức quản lý của cấp
quản lý trong nhà trường.
Hầu hết các công trình nghiên cứu đều khẳng định KTĐG có một ý nghĩa và
vai trò rất quan trọng đối với người giáo viên, học sinh và nhà quản lý, là nhân tố
trọng yếu nâng cao chất lượng dạy và học, là yếu tố cơ bản để người học phát hiện
và điều chỉnh thực trạng hoạt động học tập góp phần phát triển trí tuệ.
Đến nay vẫn chưa có một nghiên cứu nào nghiên cứu một cách hệ thống,
toàn diện và sâu sắc về quản lý hoạt động KTĐG trong dạy học ở các trường Tiểu
học. Vì vậy, việc thực hiện đề tài này sẽ không trùng lặp, đảm bảo tính độc lập và
có ý nghĩa lý luận và thực tiễn lớn đối với việc nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động
kiể m tra đánh giá trong dạy học tại Trường Tiể u ho ̣c Trung Văn , Nam Từ Liêm, Hà
Nô ̣i nói riêng và quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá trong dạy học tại trường tiể u
học nói chung.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lí, quản lí nhà trường
1.2.1.1 Quản lí
Tác giả Trần Kiểm: “Quản lý một hệ thống xã hội là tác động có mục đích
đến tập thể người - thành viên của hệ - nhằm làm cho hệ vận hành thuận lợi và đạt
tới mục đích dự kiến”. [26, tr.28]

Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch
của chủ thể quản lý đến tập thể của những người lao động (nói chung là khách thể
quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến”. [27, tr.55]
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Công tác quản lý lãnh đạo một tổ chức xét
cho cùng là thực hiện hai quá trình liên hệ chặt chẽ với nhau: Quản và Lý. Quá trình

8


“Quản” gồm sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ ở trạng thái ổn định, quá trình “Lý” gồm
việc sửa sang sắp xếp, đổi mới đưa vào thế “phát triển”.[22, tr.78]
Tóm lại: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể
quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các
nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi
trường luôn biến động”. [23, tr.68]
Khái niệm quản lý bao hàm một ý nghĩa chung: là những tác động có tính
hướng đích; hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức hay một nhóm xã
hội; quản lý là các hoạt động thực hiện nhằm đảm bảo hoàn thành công việc qua
những nỗ lực của mọi người trong tổ chức; quản lý là một hoạt động thiết yếu, đảm
bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm; quản lý
là phương thức tốt nhất để đạt được mục tiêu chung của một nhóm người, một tổ
chức, một cơ quan hay nói rộng hơn là một Quốc gia; quản lý là quá trình tác động
có định hướng, có tổ chức của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý, thông qua các
cơ chế quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong điều kiện môi trường
biến động để hệ thống ổn định, phát triển, đạt được những mục tiêu đã định.
Khái quát những phân tích trên, có thể xây dựng mô hình quản lý như sau:

Chủ thể
quản lý
Mục

tiêu

Khách thể
quản lý

Đối tƣợng
quản lý

Sơ đồ 1.1. Mô hình quản lý [19]
Chức năng quản lý: Chức năng QL có thể hiểu một cách khái quát là một dạng
hoạt động QL chuyên biệt mà thông qua đó chủ thể QL tác động lên đối tượng QL
nhằm đạt mục tiêu đề ra. Đó là tập hợp những nhiệm vụ khác nhau mà chủ thể QL phải
tiến hành trong quá trình QL. Thực chất của các chức năng QL chính là sự tồn tại của
các hoạt động QL bao gồm các chức năng: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.

9


Chức năng lập kế hoạch: Là công tác xác định trước mục tiêu của tổ chức
đồng thời chỉ ra các phương pháp, biện pháp để thực hiện mục tiêu, trong điều kiện
biến động của môi trường.
Chức năng tổ chức: Là việc sắp xếp, phân công các nhiệm vụ, các nguồn lực
“con người, các nguồn lực khác” một cách tối ưu, nhằm làm cho tô chức vận hành
theo kế hoạch, đạt được mục tiêu đặt ra.
Chức năng chỉ đạo: Là phương thức tác động của chủ thể QL nhằm điều
hành tổ chức vận hành đúng theo kế hoạch, thực hiện được mục tiêu QL.
Chức năng kiểm tra: Là phương thức hoạt động của chủ thể QL lên đối tượng
QL nhằm thu thập thông tin phản hồi, đánh giá và xử lý các kết quả vận hành của tổ
chức, từ đó ra các quyết định QL điều chỉnh nhằm thực hiện được mục tiêu đề ra. Bốn
chức năng này có mối quan hệ mật thiết với nhau tạo thành một chu trình QL.

Thông tin liên lạc là công cụ không thể thiếu trong hoạt động QL, nó được
coi là “mạch máu” của hoạt động QL. Trong QL, để có thể ra các quyết định chính
xác và kịp thời đòi hỏi phải thu thập thông tin chuẩn xác.
Quan hệ giữa các chức năng của hoạt động QL thể hiện trong sơ đồ sau:

Kế hoạch
Kiểm tra

Thông tin

Tổ chức

Chỉ đạo

Sơ đồ 1.2: Các chức năng của quản lý
1.2.1.2 Quản lí giáo dục
Giáo dục là một bộ phận của xã hội, nên quản lí giáo dục (QLGD) là
một loại hình quản lí xã hội. Dựa trên khái niệm "quản lí" các nhà nghiên cứu về
giáo dục đã đưa ra nhiều định nghĩa về QLGD như sau:
Học giả nổi tiếng M.I Kônđacôp cho rằng: QLGD là tập hợp những biện
pháp tổ chức, cán bộ, kế hoạch, tài chính cung tiêu... nhằm đảm bảo vận hành bình
thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục phát triển và mở rộng
cả về mặt số lượng lẫn chất lượng.
Tác giả Đặng Quốc Bảo: "Quản lí giáo dục theo nghĩa tổng quan là điều
hành, phối hợp các lực lượng nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu

10


cầu phát triển kinh tế - xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục, công tác

giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho tất cả mọi người. Cho nên
QLGD được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân."[5]
Từ những quan niệm trên, có thể hiểu: Quản lí giáo dục là quá trình tác
động có tổ chức và mang tính hệ thống của chủ thể quản lí lên đối tượng quản lí
nhằm đưa hoạt động của mỗi cơ sở giáo dục, cũng như toàn bộ hệ thống giáo dục
đạt tới mục tiêu xác định. Đó là những tác động phù hợp quy luật khách quan,
hướng tới việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
1.2.1.3 Quản lí nhà trường
Trường học là một tổ chức giáo dục cơ sở mang tính nhà nước - xã hội, là
nơi trực tiếp làm công tác GD&ĐT và giáo dục thế hệ trẻ. Nó nằm trong môi trường
xã hội và có tác động qua lại với môi trường đó. Theo Nguyễn Ngọc Quang
“Trường học là thành tố khách thể cơ bản của tất cả các cấp quản lý giáo dục, vừa
là hệ thống độc lập tự quản của xã hội. Do đó quản lý nhà trường nhất thiết phải
vừa có tính nhà nước vừa có tính xã hội” [16, tr.33].
Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục
của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành
theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, đối với
thế hệ trẻ và với từng học sinh” [10, tr17].
Hoạt động QL nhà trường xét ở tầm vĩ mô là chịu tác động của những chủ
thể QL bên trên nhà trường (các cơ quan QLGD cấp trên) nhằm định hướng, hướng
dẫn cho nhà trường phát triển.
Xét ở tầm vi mô, QL nhà trường là tác động của đội ngũ CBQL nhà trường
tới quá trình lao động sư phạm của GV, hoạt động học tập nhất là tự học của học trò
và CSVC- thiết bị phục vụ dạy học nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục.
Tóm lại, từ các định nghĩa trên về QL trường học mà các nhà nghiên cứu
giáo dục đã nêu, ta có thể thấy rằng: QL trường học thực chất là hoạt động có định
hướng, có kế hoạch của các chủ thể QL nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của
thầy- trò và các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa các nguồn lực
giáo dục, để nâng cao chất lượng giáo dục nhà trường.
1.2.2. Dạy học và kiểm tra đánh giá trong dạy học

1.2.2.1. Dạy học
Dạy học là hoạt động đặc trưng nhất , chủ yếu nhất của nhà trường , diễn ra
theo mô ̣t quá trình nhấ t đinh
̣ từ t -0 đến tn gọi là quá trình dạy học . Đó là mô ̣t quá

11


trình xã hội bao gồm và gắn liền với hoạt động dạy và

hoạt động học trong đó học

sinh tự giác , tích cực, chủ động, tự tổ chức , tự điề u khiể n và điề u chin
̉ h hoa ̣t đô ̣ng
nhâ ̣n thức của miǹ h dưới sự điề u khiể n chỉ đa ̣o , tổ chức, hướng dẫn của giáo viên
nhằ m thực hiê ̣n mu ̣c tiêu, nhiê ̣m vu ̣ da ̣y ho ̣c.
Quá trình dạy học là một chuỗi liên tiếp các hành động dạy , hành động của
người da ̣y và người ho ̣c đan xen và tương tác với nhau trong khoảng không gian và
thời gian nhất định.
Dạy học

Giáo viên
Trạng thái của người
học ở thời điểm t
(0)
được thể hiê ̣n bởi:
- Hiể u biế t , khả năng ,
thía độ
- Các điều kiện nội tâm
khác

Hoạt động học tâ ̣p

Hoạt động học tập phụ

Trạng thái của người
học ở thời điểm t
(1)
được thể hiê ̣n bởi:
- Hiể u biế t , khả năng ,
thía độ
- Các điều kiện nội tâm
khác

Điề u kiê ̣n ngoa ̣i cảnh (môi trường)
Sơ đồ 1.3: Dấ u hiê ̣u của quá trình dạy học
1.2.2.2. Kiể m tra - đánh giá trong dạy học
a. Kiể m tra:
Trong Từ điển Tiếng Việt (1998) có định nghĩa: “Kiểm tra là xem xét
tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét”. [16, tr.89]
Theo Đặng Bá Lãm (2003) “Kiểm tra là quá trình xác định mục đích,
nội dung, lựa chọn phương pháp, tập hợp số liệu, bằng chứng để xác định mức độ
đạt được của người học trong quá trình học tập, rèn luyện và phát triển. Kiểm tra
bao gồm việc xác định điều cần kiểm tra, công cụ kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm
tra, tức đánh giá”. [17, tr.56]
Theo Phạm Viết Vượng: “Kiểm tra là phương pháp xem xét thường
xuyên quá trình học tập của học sinh. Mục đích của kiểm tra là tích cực hóa hoạt
động của học sinh, tăng cường chất lượng học tập. Kiểm tra là khâu quan trọng
trong quá trình dạy học nhằm đánh giá kết quả học tập”. [18, tr.99]
Theo Nguyễn Đức Chính (2005): “Đo lường là quá trình thu thập thông tin

một cách có định hướng về các đại lượng đặc trưng như nhận thức, tư duy, kĩ năng

12


và các phẩm chất nhân cách khác trong quá trình giáo dục”. [19, tr.45]
Qua các định nghĩa trên, có thể khái quát về kiểm tra như sau: Kiểm tra là
công việc nhằm đo hay xác định mức độ về kiến thức, kĩ năng, thái độ mà người
học đạt được sau một quá trình học tập.
b. Đánh giá
Theo Đại từ điển Tiếng Việt của tác giả Nguyễn Như Ý: “... đánh giá là
nhận xét bình phẩm về giá trị...” [20, tr.68]. Theo Nguyễn Đức Chính, thuật ngữ
đánh giá được định nghĩa: “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lí thông tin một
cách có hệ thống nhằm xác định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào”.
Hoặc “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách hệ thống về
năng lực và phẩm chất của người học và sử dụng các thông tin đó đưa ra
quyết định về người dạy và người học trong tương lai”. [21, tr.89]
Theo Đặng Bá Lãm (2003) “Đánh giá là một quá trình có hệ thống bao gồm
việc thu thập, phân tích, giải tích thông tin nhằm xác định mức độ người học đạt
được các mục tiêu dạy học”. [22, tr.39]
Trong giáo dục: “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một
cách có hệ thống nhằm mục đích giúp người học hoạch định chính sách lựa chọn
một phương pháp khả thi để tiến hành công việc giáo dục của mình”. [23, tr.69]
Như vậy đánh giá là đưa ra những nhận định, những phán xét về giá trị của người
học trên cơ sở xử lí những thông tin, những chứng cứ thu thập được đối chiếu với mục
tiêu đề ra nhằm đưa ra những quyết định về người học và việc tổ chức quá trình dạy học.
c. Kiể m tra - đánh giá trong dạy học
Kiểm tra - đánh giá kết quả học tập là mô ̣t trong những hoa ̣t đô ̣ng quan
trọng nhất của quá trình dạy học . Kiểm tra - đánh giá kết quả học tập được xem
là quá trình thu thập, chỉnh lí, xử lí thông tin một cách hệ thống những kết quả học

tập ở từng giai đoạn khác nhau đối chiếu với mục tiêu dạy học ở từng giai đoạn và
cuối cùng đối chiếu với chuẩn kiến thức, kĩ năng của môn học trong Chương trình
giáo dục phổ thông do Bộ Giáo dục - Đào tạo ban hành để đánh giá sự tiến bộ của
người học qua từng giai đoạn, đánh giá mức độ đạt chuẩn của người học và cuối
cùng là đánh giá chất lượng của quá trình dạy học (với cách hiểu chất lượng là sự
trùng hợp với mục tiêu, với chuẩn kiến thức, kĩ năng thì kiể m tra đánh giá là cách
tố t nhấ t để đánh giá chấ t lươ ̣ng của quy trin
̀ h đào ta ̣o).
Kiểm tra đánh giá là sự so sánh đối chiếu trình độ kiến thức, kĩ năng, thái độ
đã được hình thành ở người học với những yêu cầu xác định của mục tiêu dạy học,
mục tiêu đào tạo. Mục tiêu dạy học là cơ sở cho việc xác định nội dung, xây dựng
chương trình dạy học, lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức quá trình dạy
13


học. Đồng thời mục tiêu dạy học chi phối toàn bộ quá trình kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của người học, từ việc xác định mục đích kiểm ta, đánh giá đến việc
lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, yêu cầu kiểm tra đánh giá.
Kiểm tra đánh giá không đơn thuần là sự ghi nhận kết quả dạy - học, mà
còn đề xuất những quyết định làm thay đổi thực trạng để cho nó tốt hơn. Vì
vậy, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm mục đích:
Một là, làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về mục tiêu dạy học,
trình độ kiến thức, kĩ xảo, kĩ năng và thái độ của học sinh so với yêu cầu của
chương trình; phát hiện những sai sót và nguyên nhân dẫn tới những sai sót đó,
giúp học sinh điều chỉnh hoạt động học tập của mình.
Hai là, công khai hóa các nhận định về năng lực, kết quả học tập của mỗi
em học sinh và cả tập thể lớp, tạo cơ hội cho các em có kĩ năng tự đánh giá, giúp
các em nhận ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích động viên và thúc đẩy việc học
tập ngày càng tốt hơn.
Ba là, giúp giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh, điểm

yếu của mình, tự điều chỉnh, hoàn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không ngừng
nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.
Như vậy kiểm tra đánh giá trong dạy học là kiểm tra đánh giá kết quả học
tập của học sinh là đưa ra những nhận định phán xét về mức độ thực hiện mục tiêu
giảng dạy đã đề ra của học sinh, từ đó đưa ra các giải pháp điều chỉnh phương
pháp dạy của thầy và phương pháp học của trò, đưa ra các khuyến nghị góp phần
thay đổi các chính sách giáo dục.
d. Đánh giá định lượng
Đánh giá định lượng là quá trình dùng các phương pháp phân tích định lượng
bằng các mô hình toán, kết quả đánh giá được lượng hoá qua các bảng thống kê, tỉ
lệ phần trăm, sơ đồ, biểu đồ v.v…
Phương pháp định lượng tuy cho những kết quả tương đối khách quan và có
sức thuyết phục, song trong quá trình lượng hoá những thông tin thu được từ các
hoạt động giáo dục vẫn cần có cơ sở phân tích định tính, thông qua phán đoán, biện
luận.
e. Đánh giá định tính
Đánh giá định tính có đối tượng là những sự vật hiện tượng không thể lượng
hoá, mà phải đưa ra phán đoán giá trị thông qua điều tra, quan sát, phân tích hệ
thống, phân tích logic, biện luận…Trong đánh giá giáo dục, một hiện tượng xã hội
phức tạp, đa dạng và rộng khắp cần có sự kết hợp nhuần nhuyễn phương pháp định
tính và định lượng mới có thể dẫn tới những kết quả đánh giá có giá trị và tin cậy.
14


1.2.3. Quản lí kiểm tra - đánh giá trong dạy học
* Quản lí nội dung k iể m tra - đánh giá : Nô ̣i dung kiể m tra bao hàm tấ t cả
những yêu cầ u của bài kiể m tra đố i với từng môn ho ̣c , từng khố i ho ̣c . Căn cứ trên
các mục tiêu và các cấp độ đề ra nội dung cụ thể cần phải kiểm tra theo từng giai
đoa ̣n, từng khố i lớp xem đã đa ̣t đươ ̣c mu ̣c tiêu chưa, đa ̣t rồ i thì ở mức đô ̣ nào .
Viê ̣c kiể m tra đó là : Kiể m tra thường xuyên và kiể m tra đinh

̣ kì . Kiể m tra
thường xuyên đươ ̣c thực hiê ̣n ở tấ t cả các tiế t ho ̣c theo quy đinh
̣ của chương

trình

nhằ m theo dõi , đô ̣ng viên , khuyế n khích hay nhắ c nhở ho ̣c sinh ho ̣c tâ ̣p tiế n bô ̣

,

đồ ng thời để giáo viên đổ i mới phương pháp điề u chin
̉ h hoa ̣t động.
* Quản lí về hình thức kiểm tra đánh giá : Về hin
̀ h thức kiể m tra đánh g iá
bao gồ m : Kiể m tra miê ̣ng trên lớp , kiể m tra viế t đố i với các môn đánh giá bằ ng
điể m số . Đối với các môn đánh giá bằng nhận xét tập trung vào hình thức kiểm tra
miê ̣ng trong từng tiế t ho ̣c và theo dõi hành vi của ho ̣c sin h để ghi nhâ ̣n sự tiế n bô ̣
của học sinh . Hiê ̣n nay viê ̣c đánh giá ho ̣c sinh tiể u ho ̣c theo thông tư

30 của Bộ

GD&ĐT, đươ ̣c hướng dẫn đánh giá theo từng giai đooạn ho ̣c tâ ̣p và rèn luyê ̣n .
Viê ̣c quản lí các hình thức kiể m tra là mô ̣t yêu cầ u bắ t buô ̣c và phải thường
xuyên liên tu ̣c . Quản lí các hình thức kiểm tra nhằm đảm bảo yêu cầu khách quan
trung thực viê ̣c đánh giá kế t quả ho ̣c tâ ̣p và rèn luyê ̣n của ho ̣c sinh , đây cũng là nhu
cầ u của cha me ̣ ho ̣c sinh và đòi hỏi của xã hội.
* Quản lí lực lượng tham gia kiểm tra - đánh giá : Trong trường tiể u ho ̣c lực
lươ ̣ng tham gia kiể m tra đánh giá bao gồ m : Hiê ̣u trưởng, Hiê ̣u phó , giáo viên chủ
nhiê ̣m, giáo viên chuyên biệt, cha me ̣ ho ̣c sinh, học sinh.
Viê ̣c quản lí các lực lươ ̣ng này không khó nhưng thố ng nhấ t và đa ̣t đươ ̣c

mục tiêu đánh giá chính xác được học sinh - sản phẩm giáo dục là vấn đề cần bàn .
Nhà quản lí cần cụ thể hóa các tiêu chí đánh giá củ

a Bô ̣ - Sở - Phòng giáo dục ,

hướng dẫn cha me ̣ ho ̣c sinh cách theo dõi , đô ̣ng viên, đánh giá kế t quả giáo du ̣c của
con em nhằ m đa ̣t mô ̣t kế t quả giúp cho ho ̣c sinh tiế n bô ̣ không ngừng .
* Quản lí kết quả kiểm tra - đánh giá: Viê ̣c kiể m tra - đánh giá trong da ̣y ho ̣c
là theo sự chỉ đạo của ngành và căn cứ theo mục tiêu riêng của nhà trường

. Viê ̣c

quản lí kết quả kiểm tra đánh giá đó phải đảm bảo tính nguyên tắc , chính xác, công

15