Tư tưởng hồ chí minh về đoàn kết và vận dụng ở việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------------------

NGUYỄN NAM HƢNG

TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐOÀN KẾT VÀ VẬN DỤNG
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Chuyên ngành: Triết học
Mã số: 60 22 03 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thanh Mai
Hội đồng chấm luận văn: PGS.TS. Dƣơng Văn Thịnh, Chủ tịch
PGS.TS. Phạm Ngọc Anh, Phản biện 1
PGS.TS. Nguyễn Mạnh Tƣờng, Phản biện 2
PGS. TS. Đỗ Thị Hòa Hới, Thƣ ký
PGS. TS. Lại Quốc Khánh, Ủy viên

HÀ NỘI, 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của
riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Nguyễn Thị Thanh Mai. Các số liệu và
nguồn tài liệu đƣợc dẫn trích trong luận văn là trung thực, chính xác và có
nguồn gốc xuất sứ rõ ràng. Tôi xin chịu mọi trách nhiệm trƣớc Nhà trƣờng và
pháp luật về lời cam đoan này của tôi.
Hà Nội, ngày 27 tháng 11 năm 2014
Tác giả

Nguyễn Nam Hƣng


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn trân trọng và biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn
Thị Thanh Mai – Ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận
văn Thạc sỹ này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Triết
– Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội
đã giảng dạy, cung cấp cho tôi những kiến thức cơ bản về triết học để tôi hoàn
thành luận văn Thạc sỹ này trong điều kiện tốt nhất.


MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU................................................................................................................ 3
B. NỘI DUNG .......................................................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1: TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐOÀN KẾT Error! Bookmark not
defined.
1. 1. Vị trí vấn đề đoàn kết trong tƣ duy và hoạt động thực tiễn của Hồ Chí Minh
................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1. 1. 1. Vị trí vấn đề đoàn kết trong tƣ duy của Hồ Chí Minh . Error! Bookmark not
defined.
1. 1. 2. Vị trí vấn đề đoàn kết trong hoạt động thực tiễn của Hồ Chí Minh ...... Error!
Bookmark not defined.
1. 2. Một số nội dung cơ bản trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết ........... Error!
Bookmark not defined.
1. 2. 1. Cơ sở hình thành tƣ tƣởng đoàn kết của Hồ Chí MinhError! Bookmark not
defined.
1. 2. 1. 1. Cơ sở lý luận ............................................. Error! Bookmark not defined.
1. 2. 1. 2. Cơ sở thực tiễn .......................................... Error! Bookmark not defined.
1. 2. 2. Mục đích và đối tƣợng đoàn kết theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh…………...…36

1. 2. 2. 1. Mục đích đoàn kết………………………………………….…………….36
1. 2. 2. 2. Đối tƣợng đoàn kết ................................... Error! Bookmark not defined.
1. 2. 3. Nguyên tắc và phƣơng pháp đoàn kết theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh....... Error!
Bookmark not defined.
1. 2. 3. 1. Nguyên tắc đoàn kết ................................. Error! Bookmark not defined.
1. 2. 3. 2. Phƣơng pháp đoàn kết............................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG ĐOÀN KẾT CỦA HỒ CHÍ MINH TRONG
QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT Ở NƢỚC TA HIỆN
NAY………………………………………………………………………………...65
2. 1. Nhận thức của Đảng về tính cấp thiết của việc xây dựng khối đại đoàn kết
................................................................................... Error! Bookmark not defined.


2. 2. Thực trạng của việc vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết ở nƣớc ta
trong những năm vừa qua ......................................... Error! Bookmark not defined.
2. 2. 1. Những thành tựu và nguyên nhân ................. Error! Bookmark not defined.
2. 2. 2. Những hạn chế và nguyên nhân .................... Error! Bookmark not defined.
2. 2. 2. 1. Những hạn chế .......................................... Error! Bookmark not defined.
2. 2. 2. 2. Nguyên nhân của những hạn chế .............. Error! Bookmark not defined.
2. 3. Một số giải pháp nhằm vận dụng thành công tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đại đoàn
kết ở nƣớc ta hiện nay ............................................... Error! Bookmark not defined.
2. 3. 2. Giải pháp nâng cao hiệu quả vận dụng tƣ tƣởng đoàn kết của Hồ Chí Minh ở
nƣớc ta hiện nay ........................................................ Error! Bookmark not defined.
2. 3. 2. 1. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu tƣ tƣởng Hồ Chí Minh để khai thác những
nội dung, khía cạnh có giá trị .................................... Error! Bookmark not defined.
2. 3. 2. 2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động quần chúng ............... Error!
Bookmark not defined.
2. 3. 2. 3. Phát huy vai trò và nâng cao năng lực của chủ thể vận dụng...................99
C. KẾT LUẬN ........................................................... Error! Bookmark not defined.

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế kỷ XX là thế kỷ đã ghi lại nhiều biến cố thăng trầm của dân tộc Việt Nam,
một dân tộc nhỏ bé vì chính nghĩa, đã dũng cảm đƣơng đầu, chiến đấu và chiến thắng
hai kẻ thù “to” trong lịch sử lúc bấy giờ chính là Thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ.
Song cũng chính trong hoàn cảnh cam go này đã sản sinh ra cho dân tộc ta biết bao
những ngƣời con ƣu tú. Trong số những Ngƣời con đó, chúng ta không thể không
nhắc tới Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa
thế giới. Ngƣời đã suốt đời đấu tranh không biết mệt mỏi cho sự nghiệp giải phóng
dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con ngƣời ở Việt Nam nói riêng và trên toàn
thế giới nói chung.
Cũng chính vì lẽ đó mà lịch sử nƣớc ta kể từ khi có sự lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam luôn gắn liền với tên tuổi, công lao cũng nhƣ tƣ tƣởng và đạo đức của
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. Vị thế ấy của cá nhân Hồ Chí Minh đã đƣợc xác
lập và ngày càng đƣợc khẳng định thông qua những “chiến công hiển hách, vang dội
non sông, chấn động địa cầu” của cách mạng Việt Nam. Và cũng chính thực tiễn đã
chứng minh rằng: khi nào chúng ta xa rời hoặc quán triệt không đầy đủ tƣ tƣởng Hồ
Chí Minh thì khi đó cuộc cách mạng mà chúng ta đang thực hiện không tránh khỏi
những sai lầm, thậm chí là thất bại. Nói về điều này, chính đồng chí Võ Nguyên Giáp
- một trong những ngƣời thấm nhuần sâu sắc và vận dụng thành công tƣ tƣởng của
Chủ tịch Hồ Chí Minh vào sự nghiệp xây dựng, chiến đấu của Quân đội ta, đã từng
đƣa ra những nhận định vô cùng xác đáng. Đặc biệt, trong bài viết: “Tư tưởng Hồ
Chí Minh với quá trình trưởng thành và chiến thắng của Quân đội ta”, trên cơ sở
tổng kết lại toàn bộ nội dung tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, cũng nhƣ thực tiễn cách mạng
Việt
Nam, Đại tƣớng viết: “tôi muốn nói với đồng bào, đồng chí, đặc biệt là thế hệ trẻ
một chân lý đã ăn sâu trong tâm tư và tình cảm của tôi. Chân lý ấy là: Làm theo tư
tưởng Hồ Chí Minh, theo những điều mà Hồ Chí Minh đã tiếp thu, vận dụng và phát
triển chủ nghĩa Mác - Lênin thì thắng lợi. Làm sai tư tưởng Hồ Chí Minh thì thất

bại”. Những lời lẽ và nhận định, đƣợc đƣa ra từ một ngƣời với tƣ cách là ngƣời mà
Bác và Đảng đã trao nhiệm vụ thành lập, lãnh đạo và chỉ huy Quân đội nhân dân
3


Việt Nam từ những ngày đầu, là một nhân chứng lịch sử, đã đi qua suốt thế kỷ XX,
một thế kỷ đầy thử thách khốc liệt và thắng lợi vẻ vang đối với dân tộc ta thì chắc
hẳn trong mỗi chúng ta không còn nghi ngờ gì nữa về tính chân thực của nó.
Mặc dù đã đi xa gần nửa thế kỷ, song những tƣ tƣởng - lý luận cách mạng, cũng
nhƣ thành quả trong thực tiễn của những tƣ tƣởng và quá trình hoạt động cách mạng
của Ngƣời để lại cho dân tộc ta, cùng toàn thể nhân loại là một di sản vô cùng quý
giá. Điều này một lần nữa cho thấy Hồ Chí Minh xứng đáng là một vị lãnh tụ thiên
tài, một nhà hoạt động thực tiễn tài ba đồng thời là một nhà lý luận xuất sắc.
Trong số các di sản Ngƣời để lại cho dân tộc ta thì tƣ tƣởng về đại đoàn kết là
một tƣ tƣởng nổi bật, bao trùm, xuyên suốt, nhất quán cả trong tƣ duy lý luận và thực
tiễn của Ngƣời. Dƣới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, tƣ tƣởng Đại đoàn
kết đã trở thành tình cảm, suy nghĩ của mọi ngƣời Việt Nam yêu nƣớc, là sợi dây liên
kết cả dân tộc và tạo nên sức mạnh to lớn, đƣa tới thắng lợi vẻ vang của Cách mạng
Tháng Tám năm 1945, dân tộc Việt Nam độc lập hoàn toàn, đất nƣớc Việt Nam
thống nhất trọn vẹn năm 1975.
Song, theo Hồ Chí Minh, thắng đế quốc, phong kiến là nhiệm vụ không dễ,
nhƣng thắng bần cùng lạc hậu còn khó khăn hơn. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Đánh
đổ giai cấp địch đã khó, đấu tranh xây dựng chủ nghĩa xã hội còn gian khổ, khó
khăn hơn nhiều”[11, tr. 139]. Để hoàn thành một nhiệm vụ “khó khăn hơn nhiều”so
với trƣớc kia, tất yếu phải có sức mạnh lớn hơn trƣớc. Điều ấy có nghĩa là sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay khó khăn hơn trƣớc bội phần và đòi hỏi phải
phát huy tối đa sức mạnh đoàn kết dân tộc.
Nhƣ vậy có thể thấy rằng, trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh thì đoàn kết có vị trí vô
cùng quan trọng trong sự nghiệp duy trì, bảo vệ nền độc lập dân tộc và quan trọng
hơn cả là đƣa dân tộc Việt Nam, xã hội Việt Nam ngày một phát triển và đi lên. Nhƣ

trên đã trình bày, trong lịch sử, đặc biệt là dƣới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, tinh thần đoàn kết đã cùng với quân dân Việt Nam lập đƣợc biết bao chiến
công “lừng lẫy non sông, chấn động địa cầu”. Và trong giai đoạn hiện nay, nhiêm vụ
hàng đầu của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta là phải ra sức: “xây dựng một nước
Việt Nam hòa bình, độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, dân giàu, nước mạnh,
dân chủ, công bằng, văn minh”[12, tr. 84]. Để hoàn thành đƣợc nhiệm vụ đó, chúng

4


ta phải song song tiến hành nhiều biện pháp khác nhau, một trong số đó là chúng ta
phải đẩy mạnh công tác nghiên cứu tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết nói chung và
vai trò của đoàn kết nói riêng đối với sự vận động phát triển, để từ đó khai thác và
phát huy những giá trị vƣợt thời đại trong nội dung tƣ tƣởng của Ngƣời.
Xuất phát từ lý do trên, tôi quyết định chọn vấn đề “Tƣ tƣởng đoàn kết của
Hồ Chí Minh và vận dụng ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ của
mình.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu về vai trò và ý nghĩa của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh cũng nhƣ những
hoạt động thực tiễn của Ngƣời đối với cách mạng Việt Nam nói riêng và cách mạng
thế giới nói chung từ lâu đã nhận đƣợc sự quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả ở
cả trong và ngoài nƣớc. Đặc biệt, kể từ ngày Đảng Cộng sản Việt Nam khẳng định
lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tƣ tƣởng và kim
chỉ nam cho mọi hành động tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII (6 - 1991) thì
công cuộc nghiên cứu về Hồ Chí Minh, nhất là trên bình diện tinh thần tƣ tƣởng càng
đƣợc đẩy mạnh. Để việc nghiên cứu có thể diễn ra rộng rãi, phổ biến và hiệu quả hơn
Bộ chính trị đã ra chỉ thị số 23 - CT/TƢ “về đẩy mạnh việc nghiên cứu, tuyên truyền,
giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới” và chỉ thị 06 - CT/TƢ chủ
trƣơng vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Hƣởng
ứng tinh thần chỉ đạo từ chỉ thị của Bộ chính trị, rất nhiều nhà khoa học của cả trong

và ngoài nƣớc tiếp tục đi sâu tìm hiểu và nghiên cứu về Hồ Chí Minh. Kết quả của
quá trình nghiên cứu đó đã đƣợc thể hiện thông qua hàng loạt các sách chuyên khảo,
giáo trình, luận văn, luận án, các bài viết tạp chí… hay các công trình nghiên cứu
khoa học khác. Liên quan đến đề tài “Tư tưởng đoàn kết của Hồ Chí Minh và vận
dụng ở Việt Nam hiện nay”có thể kể đến một vài công trình sau:
+ Sách chuyên khảo và giáo trình:
Trƣớc hết, chúng ta phải nhắc tới chƣơng trình KX02. 07 do PGS. PTS Phùng
Hữu Phú làm chủ nhiệm. Ở công trình này, tƣ tƣởng đại đoàn kết dân tộc của Hồ Chí
Minh đã đƣợc tiếp cận, nghiên cứu từ nhiều hƣớng và tập trung chủ yếu vào những
nội dung cụ thể nhƣ: Đề tài khẳng định tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết nói
chung, tƣ tƣởng về đại đoàn kết dân tộc nói riêng không phải ra đời từ một mảnh đất
trống mà hình thành, phát triển và hoàn thiện trên nền tảng: kế thừa truyền thống đoàn

5


kết, cố kết cộng đồng của dân tộc Việt Nam; sự khảo cứu, trải nghiệm về những bài
học thất bại, thành công của phong trào cách mạng trong nƣớc và thế giới… Tuy
nhiên, tiền đề lý luận đóng vai trò to lớn và có ý nghĩa quyết định nhất tạo nên sự phát
triển về chất trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc chính là chủ nghĩa
Mác – Lênin, đặc biệt là những quan điểm duy vật lịch sử về vai trò của quần chúng
nhân dân trong lịch sử, về vấn đề đoàn kết dân tộc, đoàn kết giai cấp và tập hợp lực
lƣợng. . . Bên cạnh đó, lòng yêu thƣơng con ngƣời và tinh thần khoan dung là nhân tố
chủ quan có ý nghĩa đặc biệt quan trọng hình thành nên tƣ tƣởng của Ngƣời về đại
đoàn kết. Không những thế, đề tài còn khẳng định quá trình hoạt động thực tiễn của
Hồ Chí Minh cũng góp phần quan trọng trong quá trình hoàn thiện và phát triển tƣ
tƣởng của Ngƣời về đoàn kết. Cũng ở công trình này, các tác giả cũng thống nhất với
nhau rằng: theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, để tinh thần đoàn kết có thể đƣợc khơi dậy và
phát huy một cách hiệu quả thì cần phải có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam.

Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh do tập thể các nhà khoa học, giảng viên có
kinh nghiệm của một số trƣờng Đại học, PGS. TS. Phạm Ngọc Anh chủ biên (2009),
đã trình bày phân tích một cách rõ ràng đầy đủ các nội dung cơ bản trong tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh. Trong đó, công trình dành toàn bộ chƣơng 5 của cuốn sách để luận
giải Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế.
+ Luận văn, luận án:
Luận văn của Học viên Lê Thị Mai “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết lương
giáo”, năm 2005, trong luận văn này tác giả đã khái quát lại toàn bộ quá trình hình
thành tƣ tƣởng về đoàn kết lƣơng – giáo ở Việt Nam trong lịch sử tƣ tƣởng của dân
tộc. Trong đó, luận văn dừng lại và đặc biệt nhấn mạnh tƣ tƣởng về đoàn kết lƣơng giáo của Hồ Chí Minh. Tƣ tƣởng đó của Hồ Chí Minh trên cơ sở kế thừa có tính chất
phê phán các tƣ tƣởng trong lịch sử, đồng thời bổ sung thêm nhiều nội dung cho phù
hợp với tình hình mới. Nhờ đó tƣ tƣởng đoàn kết lƣơng – giáo của Hồ Chí Minh đã
thực sự đƣợc khơi dậy và đóng vai trò quan trong trong tiến trình cách mạng Việt
Nam.

6


Luận văn thạc sỹ của tác giả Đinh Việt Hải: Tìm hiểu tư tưởng đại đoàn kết dân
tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, 1998. Để làm rõ nội dung tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về
đoàn kết, luận văn đã tập trung phân tích làm rõ những khía cạnh khác nhau trong tƣ
tƣởng của Ngƣời nhƣ: mục đích đoàn kết chính là khơi dậy sức mạnh của toàn thể
dân tộc Việt Nam để đáp ứng những nhiệm vụ cấp bách của dân tộc trong những
điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Cũng theo luận văn thì để tinh thần đoàn kết của toàn
dân tộc có thể phát huy thế mạnh thì tinh thần đó phải đƣợc đặt dƣới sự lãnh đạo của
Đảng Cộng sản Việt Nam. Trên cơ sở thừa nhận vai trò to lớn của tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh về đoàn kết, tác giả đã đề xuất một số kiến nghị nhằm vận dụng phù hợp, có
hiệu quả tƣ tƣởng của Ngƣời về đoàn kết trong điều kiện lịch sử mới.
+ Bài báo khoa học:
Tác giả Nguyễn Thanh Tịnh trên Tạp chí Tuyên giáo, có bài viết: “Tư tưởng

Hồ Chí Minh về đoàn kết dân tộc”. Ở bài viết này, tác giả đã khái quát một cách
ngắn gọn, súc tích nội dung tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết, cách thức, tập hợp
lực lƣợng và đặc biệt là vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Cụ thể, theo
tác giả, trong tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, nguyên tắc cao nhất khi thực hiện đại đoàn kết
là đặt lợi ích của Tổ quốc, của dân tộc, của toàn dân lên trên hết, trƣớc hết. Theo
Ngƣời, đoàn kết toàn dân càng rộng rãi thì thắng lợi càng to, thành tích càng lớn. Vì
vậy, trong cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân và trong cách mạng CNXH, phải
thƣờng xuyên khơi dậy và phát huy tinh thần đoàn kết.
Tác giả Hồ Thanh Hải, có bài viết: “Vận dụng tư tưởng Đại đoàn kết của Hồ
Chí Minh trong công tác xây dựng Đảng ở các cơ quan, đơn vị hiện nay”, đăng
trên Tạp chí Lý luận của Ban Tuyên giáo Trung ƣơng. Bài viết này tập trung phân
tích những vấn đề mang tính chất vận dụng quan điểm Đại đoàn kết của Hồ Chí
Minh đối với công tác xây dựng Đảng ở các cơ quan, đơn vị hiện nay ở góc độ một
số bài học nhƣ: đoàn kết quyết định đến hiệu quả công việc, đoàn kết phải chân
thành, lâu dài, thân ái giúp nhau cùng tiến bộ, phát huy vai trò, sức mạnh của các tổ
chức chính trị - xã hội. Không những thế, tác giả còn lƣu ý: “Nước ta hiện nay, đội
ngũ cán bộ, đảng viên còn ở tuổi đoàn chiếm một tỷ lệ khá lớn. Điều này cho thấy
rằng, công tác đoàn có một vai trò rất quan trọng trong nhiệm vụ củng cố và tăng

7


cường tinh thần đoàn kết”. Bởi vì, theo Hồ Chí Minh, đoàn kết trong thanh niên sẽ
tạo ra phong trào to lớn thu hút đông đảo thanh niên tham gia. Đoàn kết, tập hợp
thanh niên sẽ tạo cho Đoàn thanh niên sức mạnh để hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng
và nhân dân giao phó.
Bài viết: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết quốc tế, một trong những di sản
vô giá hiện nay”của tác giả Hà Huy Thông - Học viện Quốc phòng, đăng trên Báo
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam. Ở bài viết này, tác giả khẳng định: tƣ tƣởng đoàn
kết của Hồ Chí Minh không chỉ dừng lại ở phạm vi của quốc gia dân tộc, mà nó

vƣợt lên tầm quốc tế và nhân loại. Khi luận giải tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết
quốc tế, tác giả khẳng định nó bao gồm nhiều nội dung rộng lớn, sâu sắc, cao đẹp,
trong đó trƣớc hết là đoàn kết trong phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và
đoàn kết trong đại gia đình các nước xã hội chủ nghĩa anh em, điều đó đƣợc thể
hiện sâu sắc ở mối tình đoàn kết đặc biệt giữa ba nƣớc Việt Nam – Lào Campuchia. Không những thế, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết quốc tế cao đẹp
còn đƣợc thể hiện phong phú, rộng lớn ở tình đoàn kết giữa Việt Nam với nhân dân
tiến bộ thế giới. Những nội dung đoàn kết quốc tế cao đẹp ấy có giá trị bền vững,
có ý nghĩa quốc gia và quốc tế sâu sắc, đây chính là một di sản vô giá của tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh trong thời đại ngày nay. Giá trị và ý nghĩa to lớn của di sản này đƣợc
thể hiện trên một số vấn đề chủ yếu: góp phần dẫn đƣờng cho phong trào cộng sản
và công nhân quốc tế tiếp tục đấu tranh giành thắng lợi, là di sản lý luận góp phần
quan trọng vào cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, sôvanh, kỳ thị
chủng tộc, sắc tộc hiện nay và tất cả những điều đó chính là cơ sở lý luận trọng yếu
để Đảng Cộng sản Việt Nam xác định đƣờng lối đối ngoại, mở rộng quan hệ quốc
tế trong thời kỳ mới. Từ những sự phận tích trên, bài báo đi đến khẳng định: “Hồ
Chí Minh là lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam, đồng thời là chiến sĩ xuất
sắc của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Người không chỉ là biểu tượng
sáng ngời của đại đoàn kết dân tộc, mà còn là hiện thân rực rỡ của tinh thần đoàn
kết quốc tế cao đẹp trong thời đại ngày nay”.
Tác giả Đoàn Thế Hanh, trên Tạp chí Cộng sản có bài viết: “Làm theo tư
tưởng Hồ Chí Minh về phát huy sức mạnh nhân dân, khối đại đoàn kết toàn dân tộc

8


trong điều kiện hiện nay”. Mở đầu bài báo, tác giả khẳng định: “Tư tưởng về phát
huy sức mạnh nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc là vấn đề chiến lược của
cách mạng Việt Nam, được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm và dành nhiều
công sức xây dựng. Vì thế, cuộc chiến đấu giải phóng mà dân tộc ta phải đương
đầu chống những tên đế quốc sừng sỏ nhất của thời đại trong thế kỷ XX là cuộc

chiến tranh nhân dân vĩ đại, đã làm nên những chiến thắng huyền thoại”. Vị trí,
cũng nhƣ vai trò to lớn của tƣ tƣởng đoàn kết ở Hồ Chí Minh còn đƣợc tác giả tiếp
tục khẳng định và luận giải trong quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong thời
gian vừa qua. Qua đó, tác giả cho rằng để phát triển nhanh, rút ngắn khoảng cách
giữa nền kinh tế nƣớc ta với các nƣớc phát triển thì tính chiến lƣợc của vấn đề phát
huy sức mạnh nhân dân, khối đại đoàn kết toàn dân tộc theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
phải đƣợc đồng thuận nhận thức và cùng hành động cụ thể từ mỗi cá nhân, từng tập
thể đến toàn xã hội. Muốn đạt đƣợc điều đó trƣớc hết, toàn Đảng, toàn dân phải
đồng thuận nhận thức sâu sắc về một di sản tinh thần truyền thống quý báu - phát
huy sức mạnh nhân dân, của khối đại đoàn kết dân tộc mà ông cha ta dày công xây
dựng và sử dụng nhƣ một thần khí viết nên những trang sử vàng chói lọi của dân
tộc trong sự nghiệp dựng nƣớc và giữ nƣớc, cần đƣợc nhân lên trong thời kỳ phát
triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế hiện nay.
Hơn nữa, mỗi cá nhân, tập thể, địa phƣơng và cả cộng đồng dân tộc hãy cùng hành
động trong thực tế nhằm phát huy sức mạnh nhân dân, xây dựng khối đại đoàn kết
toàn dân trong mỗi công việc, kế hoạch theo những quyết sách của Đảng, cùng phát
triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa, thực hiện thắng lợi Nghị
quyết Đại hội XI của Đảng.
Nhƣ vậy, chúng ta có thể thấy rằng, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết và sự
vận dụng tƣ tƣởng đó vào quá trình xây dựng khối đại đoàn kết ở nƣớc ta hiện nay
là một hệ vấn đề, nhận đƣợc sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, nhà
nghiên cứu của cả trong và ngoài nƣớc. Ở đó, xuất hiện hai hƣớng nghiên cứu
chính đó là: nguồn gốc hình thành và nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh
về đại đoàn kết dân tộc và tình hình cũng như giải pháp vận dụng, phát huy tư
tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc vào sự nghiệp đổi mới ở nước ta hiện

9


nay. Do có sự khác nhau về mục đích, quan điểm nghiên cứu nên các công trình dù

nhiều về số lƣợng, sâu sắc về nội dung, nhƣng cũng chỉ tiếp cận và giải quyết vấn
đề ở một chừng mực nhất định. Đặc biệt, đến nay chƣa có một công trình nào
nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống dƣới góc độ triết học, cũng nhƣ đề xuất một
hệ thống giải pháp cơ bản nhằm vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết
dân tộc trong giai đoạn hiện nay.
Mặt khác, nhƣ chúng ta đã biết, thực tiễn thƣờng xuyên vận động và phát
triển không ngừng và để có thể vận dụng thành công tƣ tƣởng của Hồ Chí Minh nói
chung cũng nhƣ tƣ tƣởng của Ngƣời về đoàn kết nói riêng một cách hiệu quả trong
tình hình mới thì việc trở lại nghiên cứu nội dung tƣ tƣởng đó là hết sức cần thiết.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
+ Mục đích:
Luận văn tập trung làm sáng tỏ tƣ tƣởng của Hồ Chí Minh về đoàn kết. Đồng
thời, làm rõ nhận thức của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng khối đại đoàn kết
cũng nhƣ thực trạng của việc vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về xây dựng khối đại
đoàn kết ở nƣớc ta trong thời gian vừa qua. Từ đó, tác giả xin mạnh dạn đề xuất
phƣơng hƣớng và một số giải pháp nhằm phát huy có hiệu quả sự vận dụng tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh về đoàn kết trong quá trình xây dựng khối đại đoàn kết ở Việt Nam
hiện nay.
+ Nhiệm vụ: Để đạt đƣợc mục đích trên, luận văn cần phải thực hiện những
nhiệm vụ sau:
- Thứ nhất: Làm rõ nội dung tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết.
- Thứ hai: Làm rõ nhận thức của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng khối
đại đoàn kết.
- Thứ ba: Từ việc làm rõ thực trạng của việc vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
vào xây dựng khối đại đoàn kết ở nƣớc ta trong thời gian vừa qua, luận văn đi đến
khẳng định và làm rõ sự cần thiết của việc vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh vào quá
trình xây dựng khối đại đoàn kết ở Việt Nam hiện nay.
- Thứ tư: Đề ra phƣơng hƣớng và giải pháp nhằm phát huy có hiệu quả sự vận
dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết trong giai đoạn hiện nay.

10


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
+ Đối tượng:
- Tƣ tƣởng của Hồ Chí Minh thông qua các tác phẩm, bài viết, bài phát biểu
cũng nhƣ những hoạt động thực tiễn của Ngƣời.
- Nhận thức và thực tiễn chỉ đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong việc xây
dựng khối đại đoàn kết ở nƣớc ta hiện nay,
+ Phạm vi:
- Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về đoàn kết và sự
nhận thức cũng nhƣ vận dụng tƣ tƣởng đó vào quá trình xây dựng khối đại đoàn kết
ở Việt Nam hiện nay dƣới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
5. Cơ sở lý luận - phƣơng pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận: Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử về xã hội.
Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu dựa vào các phƣơng pháp luận
mácxít trong việc nghiên cứu lịch sử tƣ tƣởng, cụ thể là những phƣơng pháp nhƣ
phân tích tổng hợp, phƣơng pháp lịch sử và logic, phƣơng pháp so sánh…
6. Ý nghĩa của luận văn
Luận văn góp phần khẳng định vai trò to lớn của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh nói
chung và tƣ tƣởng đoàn kết của Ngƣời nói riêng trong quá trình xây dựng khối đại
đoàn kết ở Việt Nam hiện nay.
Luận văn thành công có thể làm tài liệu tham khảo cho học viên, sinh viên các
khóa sau và những ngƣời quan tâm nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm có
2 chƣơng và 5 tiết.

11

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ giáo dục và đào tạo (2009): Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2000): Văn kiện Đảng Toàn tập , Tập 7, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1987): Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI,
NXB Sự thật, Hà Nội.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VIII, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011): Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,
NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
8. Nguyễn Hùng Hậu (2008) Chủ biên: Từ chủ nghĩa yêu nước truyền thống đến chủ
nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
9. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000) , Tập 1, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
10. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 2, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
11. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 3, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
12. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 4, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
13. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 5, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
14. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 6, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
15. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 7, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
16. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 8, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
17. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 9, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
18. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 10, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
19. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 11, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

20. Hồ Chí Minh: Toàn tập (2000), Tập 12, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
21. Hồ Chí Minh: Bài nói chuyện tại lớp bồi dưỡng cán bộ về công tác mặt trận
(8/1962)

12


22. Chuyện kể về Bác Hồ (2002), Tập 5, NXB Nghệ An.
23. Nghiên cứu tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, Tuyển Tập (1993), Tập 2, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội,.
24. Góp phần tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh (1992), NXB Sự thật, Hà Nội.
25. Tư tưởng Hồ Chí Minh-Di sản văn hóa dân tộc (1995), NXB Quân đội.
26. Nguyễn Thế Kiệt (2008), Xây dựng và phát triển con người, nâng cao chất lượng
nguồn lực con người trong công cuộc đổi mới ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Triết
học, số 6, trang 3 - 10.
27. Vũ Khiêu (1993), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, truyền thống dân tộc và nhân
loại, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
28. Nguyễn Văn Khoa (2008), Đi tới mùa xuân tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Thanh
niên.
29. Đặng Xuân Kỳ (chủ biên), (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển văn hoá
và con người, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
30. Đinh Đức Lập: Tư tưởng đại đoàn kết – ngọn đuốc soi đường dân tộc,
daidoanket. vn
31. Đinh Xuân Lâm (2008), Góp phần tìm hiểu cuộc đời và tư tưởng Hồ Chí Minh,
Nxb chính trị Quốc gia, Hà Nội.
32. Nguyễn Lân, (1958) Lịch sử giáo dục học thế giới, Nxb Sự thật, Hà Nội
33. Phan Ngọc Liên (2007), Hồ Chí Minh về giáo dục, Nxb Bách Khoa, Hà Nội.
34. Luật giáo dục (2006), Nxb Chính trị quốc gai, Hà Nội
35. Nguyễn Thị Tuyết Mai (2009), Quan niệm của Nho giáo về con người, về giáo
dục và đào tạo con người, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

36. Võ Văn Nam (2002), Hồ Chí Minh nói về vấn đề tự học, tự tu dưỡng, tự rèn
luyện, Tạp chí giáo dục, số 5, tr11.
37. Phan Đình Nghiệp (2000), Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam
trong tình hình mới, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
38. Trần Quy Nhơn (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng cách mạng cho đời
sau, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
39. Hồ Sĩ Quý (2007), Con người và phát triển con người, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

13


40. Nguyễn Thái Sơn (2007), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, Tạp chí
Triết học số 5, trang 15 - 19.
41. Nguyễn Thanh Sơn, Phạm Văn Khánh, Nguyễn Bá Dƣơng (2013), Bác Hồ với
giáo dục và thế hệ trẻ, Nxb Mỹ thuật.
42. Phùng Hữu Phú (1995) Chủ biên, Chiến lược đại đoàn kết Hồ Chí Minh, NXB
CTQG, Hà Nội.
43. Song Thành: Hồ Chí Minh nhà tư tưởng lỗi lạc (2005), NXB Lý luận chính trị,
Hà Nội.
45. Nguyễn Văn Thế (2008), Hỏi đáp tư tưởng Hồ Chí Minh về dân tộc, tôn giáo,
Nxb QĐND.
46. Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ Tịch (1976), Tập 1, Nxb Sự Thật, Hà Nội.
47. Hoàng Trang, Phạm Ngọc Anh (2000) chủ biên, Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc
lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb Lao động, Hà Nội.
48. Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về cuộc đời hoạt động của Hồ Chủ Tịch
(1994), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
49. Chu Đức Tính (2008) chủ biên, Hồ Chí Minh - tiểu sử, Nxb CTQG, Hà Nội.
50. Ngô Đăng Tri: 80 năm Đảng Cộng sản Việt Nam-Những chặng đường lịch sử
(2010), NXB Thông tin và Truyền thông.
51. Bế Xuân Trƣờng, Nguyễn Bá Dƣơng (2011), Kế thừa và phát triển trong sự nghiệp đổi

mới, xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay, Nxb QĐND, Hà Nội.
52. Lê Trọng Tuyến (2011), Giáo dục bồi dưỡng thanh niên hiện nay theo tư tưởng
Hồ Chí Minh, Tạp chí lý luận chính trị, số 3, trang 8 – 13
53. Nguyễn Hữu Vui (2008), Lịch sử Triết học, Nxb Chính tri Quốc gia.
54. Viện Khoa học xã hội Việt Nam (1998), Đại Việt sử ký toàn thư, Tập 1, Nxb
KHXH, Hà Nội.
55. J. Neehrru: Phát hiện Ấn Độ (1990), Tập 2, NXB Văn học, Hà Nội.
56. Phạm Xanh (1990): Nguyễn Ái Quốc với việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin ở
Việt Nam (1921-1930). Nxb Thông tin lý luận, Hà Nội.
57. Phạm Xanh: Các Mác với các nước thuộc địa, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 5/1998.

14