Chăm sóc cộng đồng ở các quốc gia Châu Á có thu nhập thấp và trung bình

Chăm sóc cộng đồng
ở các quốc gia Châu Á
có thu nhập thấp và trung bình

Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về Già hóa dân số
Hà Nội ngày 25-26 tháng 9 năm 2013
Khách sạn Melia Hà Nội
D. Wesumperuma, Tổ chức Hỗ trợ người cao tuổi quốc tế


Tổng quan: các quốc gia và những phương thức

ứng phó đa dạng tùy theo mức độ phát triển/ kinh
nghiệm khác nhau
Các quốc gia: Hình thức
chi phối truyền thống

Gia đình là nền tảng
Có 1 số cơ sở chăm sóc người
cao tuổi tại nhà hoặc những
địa chỉ đáng tin cậy.

Các quốc gia bước vào giai
đoạn nước có thu nhập
trung bình

Những quốc gia có thu
nhập trung bình này có
những sáng kiến gì?

Quốc gia có hướng tiếp cận và cơ

cấu tiến bộ

Chăm sóc thanh toán tại nhà (dịch
vụ công)
Chăm sóc thanh toán tại nhà (các
dịch vụ tư nhân)

Các dịch vụ cấp cứu cơ bản
cho người nghèo

Những nước này có kinh
nghiệm và bài học gì trong
quá trình quá độ này?

Bệnh viện

Việt Nam?

Các trung tâm cư trú ngắn hạn

Chăm sóc sức khỏe tự
nguyện (VD: ROK-ASEAN)

Thái Lan?

Tiền mặt chi trả cho việc chăm sóc

Các dịch vụ tự thanh toán,
tại hộ, hoặc cơ sở tư nhân
không thường xuyên với chi

phí cao

Trung Quốc?

Inđônesia?
Philippines?

Các trung tâm chăm sóc ban ngày
tại cộng đồng

Các dịch vụ công điều dưỡng tại nhà
Cơ sở tư nhất có tổ chức và quy
định: từ người sống không phụ
thuộc đến cần tiếp cận điều dưỡng


Những sáng kiến dựa trên cộng đồng ở các nước
có thu nhập trung bình
THAILAND: Bắt đầu chương trình thử nghiệm và kết quả ngày càng
tiến bộ

•

Đang thực hiện nhiều dự án thử nghiệm trong các chương trình chăm sóc tại nhà và
cộng đồng

•

Một Bộ Phát triển xã hội và chăm sóc người cao tuổi tại nhà về An ninh con người là
một chương trình thí điểm tình nguyện viên tại cộng đồng do Cơ quan quản lý địa

phương hợp tác với các nhà lãnh đạo cộng đồng thực hiện. Năm 2011, có 40.000 tình
nguyện viên được đào tạo tại 63 tỉnh thành.

•

Chương trình Chăm sóc người cao tuổi của Bộ Y tế bao gồm các trung tâm cộng đồng
cao cấp, Quỹ Người cao tuổi và các câu lạc bộ sức khỏe cho người cao tuổi.

•

Năm 2005, Bộ Y phê duyệt dự án chăm sóc sức khỏe tại nhà, cung cấp các dịch vụ
y tế dựa vào cộng đồng cho người cao tuổi thông qua các bệnh viện địa phương.

•

Năm 2007, hai Bộ phối hợp cung cấp các dịch vụ phúc lợi xã hội và chăm sóc sức khỏe
lồng ghép dựa vào cộng đồng nhằm xây dựng mô hình lồng ghép dưới sự tài trợ của
JICA. Đầu tiên thí điểm tại 4 tỉnh. Mô hình này hiện nay đã được nhân rộng tại 6 tỉnh.

•

CSO thí điểm: Tình nguyện viên Chăm sóc tại gia Hàn Quốc-ASEAN FOPDEV
CSO thí điểm: “Đồng đẳng viên giúp đỡ đồng đẳng viên của SCCT- Peer Help
Peer“


Thái Lan (2)
Định hướng chương trình dài hạn
Hiện nay Thái Lan đang trong quá trình thiết kế và xây
dựng hệ thống chăm sóc dài hạn cho người cao tuổi

•Có một nghiên cứu đã khuyến nghị thiết kế và thiết lập hệ
thống bảo hiểm chăm sóc xã hội dài hạn gồm có
•Chi phí chăm sóc tại gia cho mọi lứa tuổi
•Hỗ trợ tài chính cho người chăm sóc không chính thức
•Thiết lập thêm các trung tâm chăm sóc người cao tuổi
•Thực hiện các chương trình chăm sóc tại gia đình dựa vào
tình nguyện viên có sự tham gia phối hợp của các tổ chức phi
chính phủ và các đơn vị tư nhân.
•Nhân rộng sáng kiến của Bộ Phát triển xã hội và an ninh con
người về chương trình chăm sóc tình nguyện tại cộng đồng do
chính quyền địa phương quản lý và thực hiện.


Inđônêsia (1)

Mô hình chăm sóc dựa vào cộng đồng (Pusaka)
•

Dịch vụ tại cộng đồng dưới sự chỉ đạo của tình nguyện viên

•

Đối tượng: Những người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn, phần
lớn là các góa phụ hoặc những người phụ nữ khó khăn khác

•

Ngân sách: Chủ yếu là đóng góp cá nhân và có trợ cấp của
chính phủ

•

Những người chăm sóc: Tình nguyện viên cộng đồng

•

Thực hiện: Các nhóm cộng đồng địa phương, các tổ chức phi
chính phủ có sự giám sát của chính quyền địa phương

•

Dịch vụ: 3-5 bữa ăn/ 1 tuần, một số hoạt động xã hội và tập thể
dục, hỗ trợ tiếp cận các dịch vụ y tế khác cho người cao tuổi

•

Quy mô: 110 người ở Jakarta (50-60 người ở Pusaka)

•

Thách thức: Lãnh đạo cộng đồng/ sự đoàn kết của cộng đồng,
dịch vụ và quy mô hạn chế


Inđônêsia (2)

Hỗ trợ tiền mặt cho người cao tuổi (ASLUT)
•

Trợ cấp tiền mặt hỗ trợ xã hội ($20/tháng)

•

Đối tượng: Người cao tuổi nghèo là những người bị
bỏ rơi và/ hoặc trong tình trạng nằm liệt giường (ưu
tiên: người từ 70 tuổi trở lên)

•

Lựa chọn: sử dụng tiêu chí lựa chọn chính quyền địa
phương

•

Quy mô: 26.500 người nghèo và bị bỏ rơi

•

Chi phí: Hỗ trợ 0,3% tổng ngân sách hỗ trợ xã hội
cho người cao tuổi (Năm 2010, Ngân hàng thế giới)

•

Thách thức: Quy mô còn rất hạn chế, hỗ trợ tùy ý,
thiên vị, các lỗi về bao gồm/ loại trừ


Mô hình dựa vào cộng đồng tại khu vực:
Cách tiếp cận Hàn Quốc - ASEAN
•

Đối tượng: Tất cả 10 nước trong khối ASEAN

•

Quản lý: Hướng dẫn chung của chính phủ hoặc các tổ chức phi
chính phủ và các tổ chức tôn giáo tài trợ việc cung cấp các dịch vụ
chăm sóc

•

Địa điểm cung cấp dịch vụ: tại gia đình của người cao tuổi

•

Tần số cung cấp dịch vụ: Ít nhất một lần một tuần

•

Nhà cung cấp dịch vụ: không được trả lương, tình nguyện viên
cộng đồng được đào tạo tại địa phương

•

Loại hình dịch vụ: (1) kết bạn và đồng hành, (2) giúp đỡ vệ
sinh, nấu ăn, chăm sóc bản nhân, đưa đến các cửa hàng mua
sắm, gặp bác sĩ, các sự kiện xã hội)

•

Quy mô: Khoảng 20.000 người cao tuổi trong khu vực


Thách thức và bài học (1)
 Cân đối giữa chăm sóc gia đình và sự chăm sóc của các
thành viên không dựa vào gia đình
- Chăm sóc gia đình là nền tảng của chăm sóc trong mọi xã hội. Các chương
trình chăm sóc khác cần phải trình bày rõ ràng là phụ trợ cho hình thức chăm
sóc dựa vào gia đình
- Hoạt động tình nguyện do chính những người cao tuổi đảm trách có thể
giúp cải thiện cuộc sống của chính họ và góp phần nhân rộng dịch vụ này.
 Cân đối giữa công tác chăm sóc do các cơ quan nhà
nước, tổ chức xã hội dân sự với khu vực tư nhân cho
công tác chăm sóc không dựa vào gia đình)
- Mô hình Hàn Quốc-các nước ASEAN và các mô hình khác đã chứng minh
việc chính phủ đã khuyến khích và hỗ trợ cung cấp các dịch vụ chăm sóc
thông qua các nhóm xã hội dân sự
- Mạng lưới các nhóm người cao tuổi ngày càng phát triển và vững mạnh
trong khu vực có thể tạo điều kiện mở rộng mô hình chăm sóc này.
- Có thể hỗ trợ khu vực tư nhân để giải quyết các nhu cầu, đặc biệt là trong
khu vực đô thị hoặc các khu vực giàu có hơn.


Thách thức và bài học (2)
•

Cân đối giữa công tác chăm sóc tại nhà, cộng đồng và tổ
chức
 Mô hình chăm sóc dựa vào cộng đồng cũng củng cố các mạng lưới xã
hội theo nhu cầu của người cao tuổi và người chăm sóc họ

 Mô hình chăm sóc dựa vào cộng đồng cần tận dụng tốt các cơ cấu và
thể chế hiện hành, gồm có nhóm người cao tuổi và trung tâm cộng
đồng.

•

Cân đối việc cung cấp các dịch vụ và trợ cấp tiền mặt
 Chuyển đổi thành tiền mặt có thể hữu ích nhưng cũng khó nhắm đúng
mục tiêu và có thể phản tác dụng nếu không được thiết kế tốt
 Châu Âu và các quốc gia khác có nhiều bài học kinh nghiệm

•

Cân đối giữa chăm sóc xã hội và y tế
 Những thách thức về sức khỏe tinh thần và cảm xúc của người cao
tuổi bị kỳ thị và chưa được hiểu rõ
 Nhu cầu chăm sóc của những người cao tuổi bị bỏ rơi trong khu vực
này chính là hỗ trợ xã hội và người bạn đồng hành
 Các quốc gia như Vương quốc Anh đã gặp khó khăn khi tái hòa nhập
chăm sóc sức khỏe và xã hội sau khi tách biệt 2 lĩnh vực này.


Những thách thức:
Nguồn lực và nguồn tài chính
Chi phí tài chính đáp ứng việc mở rộng nhu cầu
•Phân tích chi phí – lợi ích của mô hình chăm sóc dựa
vào cộng đồng có thể giúp huy động hơn nữa đầu tư
xã hội
Nguồn nhân lực được đào tạo

•Đào tạo và hỗ trợ người chăm sóc nhằm củng cố
chất lượng và sự nhất quán
•Thiết lập các nhóm hỗ trợ người chăm sóc dựa vào
các trung tâm cộng đồng địa phương


Chi phí tiếp tục gia tăng
Chi phí

Chăm sóc liên tục

Ở ngắn
hạn

Điều
dưỡng tại
nhà

Chăm sóc
ban ngày
Chăm sóc tại
nhà (chuyên
sâu)
Chăm sóc tại
nhà (tình
nguyện)

Khó khăn

Mức độ phụ thuộc

Tại nhà
Chăm sóc tại cộng đồng

Nằm liệt giường
Chăm sóc tổ chức


Định hướng tương lai
Không có một kim chỉ nam nào trong việc chăm
sóc cho người cao tuổi tại quốc gia có thu nhập
trung bình. Các chính phủ cần hỗ trợ và chia sẻ
kinh nghiệm để nhân rộng chính sách và thực
hành tốt nhất. Xin gợi ý một số ưu tiên trước
mắt:
•Ưu tiên công tác chăm sóc dựa vào cộng đồng
•Đảm bảo hỗ trợ cho các trường hợp khẩn thiết nhất

•Lồng ghép chăm sóc xã hội với chăm sóc y tế
•Củng cố và điều tiết thị trường tư nhân đang phát
triển


Chân thành cảm ơn!