Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện phú bình, tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

NGUYỄN TRIỀU DƯƠNG

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

NGUYỄN TRIỀU DƯƠNG

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế
Mã số: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ THỊ HỒNG ĐIỆP

Hà Nội - 2016


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ........................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ .................................................. Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN ..................Error!
Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................... Error! Bookmark not defined.
1.2. Những vấn đề chung về quản lý thu bảo hiểm xã hội.............. Error! Bookmark not
defined.
1.2.1. Thu bảo hiểm xã hội........................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Quản lý thu bảo hiểm xã hội tại địa bàn cấp huyện ......... Error! Bookmark not
defined.
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Khung phân tích ........................................................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Nguồn tài liệu và số liệu sử dụng.............................. Error! Bookmark not defined.
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể ................................ Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ........................ Error! Bookmark not defined.
2.3.2. Phương pháp quan sát ....................................... Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Phương pháp xử lý thông tin.............................. Error! Bookmark not defined.
2.3.4. Phương pháp phân tích tổng hợp ...................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI HUYỆN PHÚ
BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN ............................................ Error! Bookmark not defined.
3.1. Giới thiệu sơ lƣợc cơ quan bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Chức năng của bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình ............. Error! Bookmark not

defined.
3.1.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình Error! Bookmark
not defined.


3.1.4. Tình hình hoạt động của bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình trong những năm qua
..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Tình hình thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2012
- 2014 ............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Kết quả chung .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Kết quả thu bảo hiểm xã hội theo khối loại hìnhError! Bookmark not defined.
3.2.3. Kết quả thu bảo hiểm xã hội đối với khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh
..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Phân tích thực trạng công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình, tỉnh
Thái Nguyên .................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Công tác quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội ..... Error! Bookmark not
defined.
3.3.2. Công tác quản lý mức thu và phương thức thu BHXH ..... Error! Bookmark not
defined.
3.3.3. Công tác tổ chức thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình
..................................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.4. Công tác quản lý hồ sơ, tài liệu ......................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Đánh giá công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái
Nguyên ............................................................................. Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Những kết quả đạt được trong công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện
Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ......................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.2. Những hạn chế trong công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình,
tỉnh Thái Nguyên .......................................................... Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại
huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên .............................. Error! Bookmark not defined.

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ
HỘI TẠI HUYỆN PHÚ BÌNH , TỈNH THÁI NGUYÊN TRONG THỜI GIAN TỚI Error!
Bookmark not defined.
4.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................. Error! Bookmark not defined.
4.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại
huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ................................. Error! Bookmark not defined.


4.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về bảo hiểm xã hội ....... Error! Bookmark not
defined.
4.2.2. Hoàn thiện nghiệp vụ quản lý thu và tăng cường thu quỹ bảo hiểm xã hộiError!
Bookmark not defined.
4.2.3. Ứng dụng công nghệ tin học vào trong công tác quản lý . Error! Bookmark not
defined.
4.2.4. Bảo toàn và tăng trưởng quỹ bảo hiểm xã hội... Error! Bookmark not defined.
4.2.5. Cải cách thủ tục hành chính, thay đổi tác phong phục vụ Error! Bookmark not
defined.
KẾT LUẬN.......................................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 6


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trên thế giới, Bảo hiểm xã hội (BHXH) đã xuất hiện cách đây rất lâu.
Ngày nay, BHXH đã trở thành một công cụ hữu hiệu, mang tính nhân văn sâu
sắc để giúp con ngƣời vƣợt qua những khó khăn, rủi ro phát sinh trong cuộc
sống và trong quá trình lao động nhƣ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh
nghề nghiệp, mất khả năng lao động, già cả hoặc bị chết. Vì thế, BHXH ngày
càng trở thành nền tảng cơ bản cho an sinh xã hội của mỗi quốc gia, của mọi

thể chế Nhà nƣớc và đƣợc thực hiện ở hầu hết các nƣớc trên thế giới.
Đối với Việt Nam, Bảo hiểm xã hội là một chính sách lớn của Đảng và
Nhà nƣớc ta, nhiệm vụ chủ yếu là tổ chức thực hiện tốt chính sách Bảo hiểm
xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội tự nguyện (BHXH, BHYT,
BHXHTN) bao gồm các chế độ: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề
nghiệp, hƣu trí, tử tuất, khám chữa bệnh BHYT, bảo hiểm thất nghiệp
(BHTN) cho ngƣời lao động và nhân dân trên phạm vi cả nƣớc. Vì vậy trong
những năm qua Nhà nƣớc có nhiều những văn bản sửa đổi, bổ sung để phù
hợp với nền kinh tế trong từng thời điểm. Có thể nói chính sách BHXH luôn
mang tính cấp thiết thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nƣớc ta về vấn đề
an sinh xã hội.
Thực hiện Bộ Luật Lao động, trong đó có Chƣơng XII về BHXH,
nhất là từ khi Chính phủ ban hành Nghị định số 12/NĐ - CP ngày 26/01/1995;
sau này đã đƣợc sửa đổi, bổ sung bằng Nghị định số 01/2003/NĐ - CP ngày
09/01/2003 thì các đối tƣợng tham gia đóng, hƣởng BHXH đã đƣợc mở rộng
đến tất cả các thành phần kinh tế. Vì vậy, số lao động tham gia BHXH hàng
năm, số thu BHXH hàng năm và nguồn quỹ BHXH hàng năm độc lập với
ngân sách đều có sự gia tăng. Đây là bƣớc chuyển đổi căn bản về sự nghiệp
BHXH từ cơ chế bao cấp chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nƣớc sang cơ chế
1


quỹ BHXH chủ yếu dựa trên nguồn thu do ngƣời lao động, ngƣời chủ sử dụng
lao động đóng góp,… để chi trả các chế độ Bảo hiểm xã hội.
Tính đến hết năm 2014, cả nƣớc có trên 11,4 triệu ngƣời tham gia
BHXH bắt buộc đạt trên 85% số đối tƣợng phải tham gia. Số lao động còn lại
chƣa tham gia BHXH tập trung chủ yếu ở khu vực ngoài nhà nƣớc nhƣ: Các
doanh nghiệp ngoài quốc doanh, tổ hợp tác, ngƣời buôn bán nhỏ,… đã trốn
tránh không tham gia BHXH cho ngƣời lao động hoặc còn cố tình tìm mọi
cách trốn đóng BHXH; mặt khác nợ đọng BHXH thời gian dài, thậm chí có

những đơn vị sử dụng lao động lạm dụng quỹ BHXH, lạm dụng tiền đóng
BHXH của ngƣời lao động để làm vốn sản xuất kinh doanh,… đã ảnh hƣởng
không nhỏ đến việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH cho ngƣời lao động
nói chung và việc thực hiện công tác quản lý thu BHXH nói riêng, làm ảnh
hƣởng đến việc thu, nộp BHXH và nguồn quỹ BHXH.
Bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình là cơ quan chuyên môn do BHXH
tỉnh Thái Nguyên trực tiếp quản lý về ngành dọc, đóng trên địa bàn huyện
Phú Bình và chịu sự quản lý hành chính của Đảng bộ, UBND huyện Phú
Bình, tỉnh Thái Nguyên. Trên địa bàn huyện có 36 cơ quan hành chính sự
nghiệp; 21 UBND xã, thị trấn; 46 trƣờng THPT, THCS và tiểu học; 57 doanh
nghiệp ngoài quốc doanh và hợp tác xã; 113 hộ cá thể với tổng số 4.840 ngƣời
lao động tham gia BHXH, so với tỷ lệ ngƣời trong độ tuổi lao động thì mới
chỉ đạt 13,12%.
Trong những năm gần đây, việc thu nộp BHXH đã và đang phát triển.
Tuy nhiên, vẫn còn có một số chủ doanh nghiệp trên địa bàn còn chƣa
hiểu đúng, đủ về chế độ BHXH nên vẫn còn xảy ra tình trạng trốn đóng, chậm
đóng, đóng chƣa đủ dẫn đến việc ngƣời lao động không đƣợc tham gia BHXH
hoặc đƣợc tham gia nhƣng đơn vị sử dụng lao động không nộp tiền cho cơ
quan BHXH huyện, do vậy các chế độ ngắn hạn nhƣ ốm đau, thai sản
2


của ngƣời lao động không đƣợc giải quyết.
Thêm vào đó, số lao động tham gia BHXH trong các đơn vị đã đăng ký
tham gia đóng BHXH cũng còn chƣa đầy đủ, chƣa đúng quy định.
Có một số lƣợng không nhỏ các doanh nghiệp còn nợ tiền đóng BHXH
cho NLĐ.
Công tác tuyên truyền về BHXH hiệu quả giáo dục đối với ngƣời sử
dụng lao động và ngƣời lao động còn chƣa cao, chƣa tạo đƣợc chuyển biến rõ
rệt,...

Câu hỏi đặt ra là: Cần phải thực hiện những giải pháp gì để hoàn thiện
công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Phú Bình trong thời
gian tới?
Nhằm góp phần trả lời câu hỏi trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản
lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên” làm luận
văn thạc sĩ của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở khái quát những vấn đề chung về quản lý thu BHXH và phân
tích, đánh giá thực trạng công tác đó tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên, đề tài
nhằm hƣớng tới mục tiêu đề xuất đƣợc một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác
quản lý thu BHXH của huyện trong thời gian tới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Khái quát hóa những vấn đề chung về công tác quản lý thu Bảo hiểm
xã hội.
- Phân tích thực trạng công tác quản lý thu BHXH, từ đó đánh giá các
nhân tố ảnh hƣởng, xác định nguyên nhân của những nhân tố ảnh hƣởng tới
công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.

3


- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu
BHXH trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu công tác thu BHXH bắt buộc, các giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Phú Bình,
tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý thu
BHXH bắt buộc trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Phú
Bình, tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu các tài liệu, số liệu từ năm
2012 - 2014, định hƣớng và giải pháp đến năm 2020.
4. Những đóng góp của luận văn
Luận văn hệ thống hóa, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về công tác
quản lý thu BHXH. Phân tích thực trạng công tác quản lý thu BHXH tại cơ
quan BHXH huyện Phú Bình, qua đó tìm ra những mặt đạt đƣợc và tồn tại
cũng nhƣ các nguyên nhân của những tồn tại đó.
Kết quả nghiên cứu đề xuất các giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu
quả công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn huyện Phú Bình nói riêng và
BHXH tỉnh Thái Nguyên nói chung.
Luận văn là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý, đặc biệt là các cán
bộ lãnh đạo thuộc ngành BHXH, cán bộ lãnh đạo tại các doanh nghiệp, cơ
quan, đơn vị áp dụng để bảo đảm quyền lợi của ngƣời lao động.
Luận văn cũng có thể là tài liệu tham khảo cho học viên cao học, sinh viên
chuyên ngành quản lý kinh tế và cho các công trình nghiên cứu liên quan.
4


5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Danh mục sơ đồ, bảng biểu, Danh mục chữ viết tắt, Mở
đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề chung về
quản lý thu bảo hiểm xã hội tại địa bàn cấp huyện
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại huyện Phú Bình,
tỉnh Thái Nguyên

Chƣơng 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm tại
huyện Phú Bình, Tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới

5


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 1995. Quyết định số 94 ngày 4/8/1995 của
BHXH Việt Nam về việc thành lập BHXH huyện Phú Bình, tỉnh Thái
Nguyên. Thái Nguyên.
2. Bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình, 2015. Mô hình tổ chức biên chế và tổ
chức hoạt động. Thái Nguyên.
3. Bảo hiểm xã hội huyện Phú Bình, 2014. Báo cáo tổng kết tình hình thu
BHXH huyện Phú Bình năm 2014. Thái Nguyên.
4. Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 2011. Quyết định số:1111/2011/QĐBHXH ngày 25 tháng 10 năm 2011 của Tổng Giám đốc BHXH Việt
Nam ban hành quy định quản lý thu BHXH. Hà Nội.
5. Chính phủ nƣớc CHXHCN Việt Nam, 1995. Nghị định số 01/CP ngày
09/01/2003 của Thủ tướng Chính phủ quy định đối tượng áp dụng BHXH
bắt buộc. Hà Nội.
6. Dƣơng Xuân Triệu, 1999. Cơ sở khoa học hoàn thiện quy trình quản lý
thu bảo hiểm xã hội. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ, Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội.
7. Đỗ Tuấn Linh, 2014. Hoàn thiện công tác thu BHXH trên địa bàn tỉnh
Tuyên Quang. Luận văn Thạc sĩ, Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh
doanh - Đại học Thái Nguyên.
8. Nguyễn Văn Châu, 1996. Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội hiện
nay và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu. Đề tài nghiên cứu
khoa học cấp bộ, Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội.
9. Trần Ngọc Tuấn, 2003. Hoàn thiện quản lý thu BHXH khu vực kinh tế tư
6

nhân trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Luận văn Thạc sĩ, Trƣờng Đại học Đà
Nẵng.
10. Quốc hội, 2008. Luật Bảo hiểm xã hội. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia.

7