Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường tiểu học đồng tâm, quận hai bà trưng, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐỖ THỊ THANH THÚY

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC ĐỒNG TÂM,
QUẬN HAI BÀ TRƢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc

HÀ NỘI – 2016


Lêi c¶m ¬n
Với tình cảm chân thành, em xin trân trọng cảm ơn các thầy cô trong
Ban giám hiệu, các giáo sư, các giảng viên của Trường Đại học Giáo dục Đại học Quốc gia Hà Nội đã trực tiếp hướng dẫn, tư vấn, tạo điều kiện giúp
đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu xây dựng đề tài “Quản lý hoạt
động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học Đồng Tâm,quận Hai Bà
Trưng, thành phố Hà Nội”
Đặc biệt, em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Nguyễn
Thị Mỹ Lộc, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho em trong suốt quá
trình lập đề cương, nghiên cứu viết và hoàn chỉnh luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các bạn đồng nghiệp
và các lực lượng giáo dục trong trường Tiểu học Đồng Tâm,quận Hai Bà
Trưng, thành phố Hà Nội đã quan tâm tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá
trình học tập cũng như cung cấp tài liệu, đóng góp các ý kiến quý báu để tôi

hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc nghiên cứu, thử nghiệm và hoàn
chỉnh luận văn, song chắc rằng luận văn vẫn còn có những thiếu sót, em rất
mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của quý thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng
nghiệp và bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện cho học sinh thân yêu của chúng ta.
Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng 5năm 2016
Tác giả

ĐỖ THỊ THANH THÚY

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CMHS

Cha mẹ học sinh

CNH

Công nghiệp hóa

CSVC

Cơ sở vật chất

CNTT

Công nghệ thông tin

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDTH

Giáo dục Tiểu học

GS.TS

Giáo sư, Tiến sỹ

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

GD KNS

Giáo dục Kĩ năng sống

HĐH

Hiện đại hóa

HT

Hiệu trưởng

HĐ GD NGLL

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

KK

Khuyến khích

KNS

Kỹ năng sống

NT

Nhà trường

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

TH

Tiểu học

TNTP

Thiếu niên tiền phong

TDTT

Thể dục thể thao

TPT

Tổng phụ trách

VHVN

Văn hóa văn nghệ

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

XHH

Xã hội hóa

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn ........................................................................................................ i
Danh mục viết tắt ............................................................................................. ii
Mục lục ............................................................................................................. iii
Danh mục các bảng ......................................................................................... vi
Danh mục biểu đồ, sơ đồ ................................................................................. vii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC .................................................6
1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài: .................................................................8
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ............................................ 8
1.2.2. Kỹ năng sống và giáo dục kỹ năng sống .................................................... 12
1.2.3. Quản lý hoạt động GDKNS....................................................................... 14
1.3. Trƣờng Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ....................................14
1.3.1.Vị trí, vai trò của trường Tiểu học .............................................................. 14
1.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường Tiểu học ............................................. 15
1.4. Một số vấn đề lý luận về giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học......17
1.4.1. Đặc điểm tâm - sinh lý lứa tuổi của HS Tiểu học ....................................... 17
1.4.2. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học ........................................... 19
1.5. Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động GDKNS cho học sinh TH ......27

1.5.1. Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục KNS .................................................28
1.5.2. Nội dung quản lí hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh TH .......... 28
1.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh TH ............................................................................................................. 31
Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................36
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

KỸ

NĂNG SỐNG TẠI TRƢỜNG TIỂU HỌC ĐỒNG TÂM, QUẬN HAI BÀ
TRƢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..........................................................................37
iii


2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình giáo dục, đào
tạo của quận Hai Bà Trƣng, Hà Nội và trƣờng Tiểu học Đồng Tâm .................37
2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế -văn hóa- xã hội của quận
Hai Bà Trưng .................................................................................................... 37
2.1.2. Về tình hình giáo dục - đào tạo của Quận Hai Bà Trưng ............................ 38
2.1.3. Khái quát về trường Tiểu học Đồng Tâm: ................................................. 39
2.2. Giới thiệu khảo sát: ..........................................................................................42
2.2.1. Mục đích khảo sát: ................................................................................... 42
2.2.2. Nội dung khảo sát: ................................................................................... 42
2.2.3. Phương pháp khảo sát:............................................................................. 43
2.2.4. Đối tượng khảo sát:.................................................................................. 43
2.3. Kết quả khảo sát: .............................................................................................43
2.3.1. Thực trạng về GDKNS cho học sinh trường Tiểu học Đồng Tâm, quận Hai43
Bà Trưng, Hà Nội .............................................................................................. 43
2.3.2. Thực trạng quản lý GDKNS cho HS trường Tiểu học ĐồngTâm, quận Hai Bà
Trưng, Hà Nội ................................................................................................... 56

2.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý GDKNS cho HS trƣờng
Tiểu học Đồng Tâm, quận Hai Bà Trƣng .............................................................64
2.4.1. Đội ngũ cán bộ quản lý............................................................................ 64
2.4.2. Đội ngũ giáo viên: ................................................................................... 64
2.4.3. Yếu tố kinh tế - xã hội của địa phương ...................................................... 66
2.4.4. Sự quản lý GD của cha mẹ học sinh .......................................................... 66
2.5. Đánh giá thực trạng .........................................................................................67
2.5.1. Những mặt mạnh ...................................................................................... 67
2.5.2. Những mặt hạn chế .................................................................................. 68
2.5.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 68
Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................71

iv


CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH TRƢỜNG TIỂU HỌC ĐỒNG TÂM, QUẬN HAI BÀ
TRƢNG, HÀ NỘI ...................................................................................................72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp:........................................................................72
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu giáo dục................................................................ 72
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................. 72
3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống ............................................................................. 73
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................... 73
3.2. Những biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống trong trƣờng
Tiểu học Đồng Tâm, quận Hai Bà Trƣng, Hà Nội ...............................................73
3.2.1. Biện pháp 1 .............................................................................................. 73
3.2.2. Biện pháp 2 .............................................................................................. 76
3.2.3. Biện pháp 3 .............................................................................................. 81
3.2.4. Biện pháp 4 .............................................................................................. 83
3.2.5. Biện pháp 5 .............................................................................................. 87

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................91
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất : ...92
Tiểu kết chƣơng 3 ....................................................................................................95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................96
1. Kết luận ................................................................................................................96
2. Khuyến nghị .........................................................................................................97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................100
PHỤ LỤC .............................................................................................................. 103

v


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Tổng hợp về Đội ngũ Cán bộ giáo viên trường Tiểu học Đồng Tâm, quận
Hai Bà Trưng năm học 2015 - 2016..........................................................................42
Bảng 2.2. Những biểu hiện kỹ năng sống của học sinh trường Tiểu học Đồng Tâm,
Quận Hai Bà Trưng ...................................................................................................44
Bảng 2.3. Các nguyên nhân dẫn đến HS chưa có những biểu hiện về KNS ..............48
Bảng 2.4. Tầm quan trọng của công tác giáo dục kỹ năng sống trong trường tiểu học
hiện nay .....................................................................................................................50
Bảng 2.5. Những KNS nhà trường quan tâm giáo dục cho học sinh TH..................51
Bảng 2.6. Những hình thức GDKNS cho học sinh ...................................................53
Bảng 2.7. Mức độ thực hiện những biện pháp GDKNS cho học sinh .......................55
Bảng 2.8. Các loại kế hoạch hoạt động GDKNS cho hoc sinh tiểu học .......................57
Bảng 2.9. Tổ chức, chỉ đạo công tác GDKNS cho học sinh .....................................59
Bảng 2.10. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động GDKNS cho học sinh
trường TH Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng ..............................................................61
Bảng 2.11. Đánh giá mức độ cần thiết của các lực lượng giáo dục, lực lượng xã hội
đối với hoạt động GDKNS cho học sinh tiểu học ......................................................62
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp quản lí hoạt động

GDKNS .....................................................................................................................92
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động
GDKNS .....................................................................................................................93

vi


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 3.1. Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh ............................................................................................... 90
Biểu đồ 3.1. So sánh giữa tính cấp thiết và tính khả thi. ................................... 94

vii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế hội nhập với một xã hội không ngừng biến đổi như hiện nay
đòi hỏi con người ngoài việc nắm vững tri thức, phát triển năng lực hoạt động trí
tuệ, có phẩm chất tốt thì cần phải có kỹ năng sống tốt, kỹ năng hòa nhập. Mục tiêu
giáo dục không chỉ giúp con người học để biết, học để làm, học để làm người mà
còn học để cùng chung sống. Do vậy, các nhà giáo dục đặc biệt quan tâm đến vấn
đề GDKNS cho thế hệ trẻ, trong đó có học sinh tiểu học.
Mặt khác, muốn thành công và sống có chất lượng trong xã hội hiện đại, con
người phải có kỹ năng sống. Kỹ năng sống vừa mang tính xã hội vừa mang tính cá
nhân. GDKNS trở thành mục tiêu và là một nhiệm vụ trong giáo dục nhân cách
toàn diện.
Nội dung GDKNS đã được nhiều quốc gia trên thế giới đưa vào giáo dục
cho học sinh trong các trường phổ thông, dưới nhiều hình thức khác nhau. Chương
trình hành động Dakar về Giáo dục cho mọi người (Senegal- 2000) đã đặt ra trách

nhiệm cho mỗi quốc gia phải đảm bảo cho người học tiếp cận với chương trình
GDKNS phù hợp và kỹ năng sống cần được coi như một nội dung của chất lượng
giáo dục.
Ở Việt Nam, để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng
nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp
ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nhu cầu phát triển cuả người học, giáo dục phổ
thông đã và đang được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của giáo dục thế kỉ XXI,
mà thực chất là cách tiếp cận kỹ năng sống, đó là: Học để biết, Học để làm, Học để
tự khẳng định mình và Học để cùng chung sống. Mục tiêu giáo dục phổ thông đã
và đang chuyển hướng từ chủ yếu là trang bị kiến thức sang trang bị những năng
lực cần thiết cho các em học sinh. Phương pháp giáo dục phổ thông cũng đã và
8


đang đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của
người học, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, tăng cường khả năng làm việc
theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Nội dung GDKNS đã được
tích hợp trong một số môn học và hoạt động giáo dục có tiềm năng trong trường
phổ thông; việc GDKNS cho học sinh phổ thông còn được thực hiện thông qua
nhiều chương trình, dự án như: Giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục phòng chống
HIV/AIDS, giáo dục phòng chống ma túy, giáo dục phòng tránh tai nạn thương
tích. Tuy nhiên, việc tích hợp GDKNS vào nội dung môn học, thông qua hoạt động
giáo dục nào, bằng phương pháp nào, thời lượng, cơ cấu chương trình và cách tổ
chức thực hiện ra sao vẫn là những câu hỏi đặt ra đòi hỏi phải giải đáp.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả mạnh dạn chọn đề tài nghiên cứu:
“Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường Tiểu học Đồng
Tâm, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp cao học
quản lý.
2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động GDKNS tại trường Tiểu học Đồng
Tâm, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Hoạt động GDKNS cho học sinh tiểu học.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu:
Quản lý hoạt động GDKNS cho học sinh tiểu học tại trường Tiểu học
Đồng Tâm, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội
4. Câu hỏi nghiên cứu

9


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đặng Quốc Bảo (2009), Nền giáo dục phát triển nhân văn và trường
học thân thiện: Quan điểm và giải pháp, Tài liệu giảng dạy lớp cao học
Quản lý giáo dục
2. Đặng Quốc Bảo, Đặng Bá Lãm, Nguyễn Lộc, Phạm Quang Sáng,
Bùi Đức Thiệp (2009), Đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo
dục Việt Nam. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
3. Đặng Quốc Bảo (2012), Chuyên đề phát triển nguồn nhân lực phát
triển con người. Đại học Giáo dục.
4. Đặng Quốc Bảo, Bùi Tiến Phú (2012), Một số góc nhìn về phát triển
và quản lý giáo dục. Nxb Giáo dục Hà Nội.
5. Nguyễn Thanh Bình (2009), Giáo trình chuyên đề giáo dục kỹ năng
sống. Nhà xuất bản đại học sư phạm.
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Giáo dục kỹ năng sống trong hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phô thông, tài liệu
dành cho giáo viên. Nxb Giáo dục Việt Nam.
7. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày

22 tháng 7 năm 2008 về việc phát động phong trào thi đua “ Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông
giai đoạn 2008-2013. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Chuẩn nghề
nghiệp giáo viên tiểu học. NXB Đại học Sư phạm
8. Bộ GD & ĐT (2010), Kế hoạch số 453/KH-BGD&ĐT ngày 30/7/2010
về tập huấn và triển khai giáo dục kỹ năng sống trong một số môn học
và hoạt động giáo dục ở Tiểu học, Trung học cơ sở, Trung học phổ
thông trên toàn quốc.
9. Bộ Giáo dục và đào tạo (2010) - Điều lệ trường Tiểu học.

10


10.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011). Giáo dục kĩ năng sống trong các môn
học ở tiểu học lớp 1. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
11..Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011). Giáo dục kĩ năng sống trong các môn
học ở tiểu học lớp 2. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
12.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011). Giáo dục kĩ năng sống trong các môn
học ở tiểu học lớp 3. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
13.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011). Giáo dục kĩ năng sống trong các môn
học ở tiểu học lớp 4. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
14.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011). Giáo dục kĩ năng sống trong các môn
học ở tiểu học lớp 5. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam
15.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011), Giáo dục kỹ năng sống qua các môn
học và hoạt động giáo dục, NXB Giáo dục Việt Nam. . Bộ Giáo dục và
Đào tạo, Hướng dẫn triển khai thực hiện GDKNS tại các cơ sở GDMN,
GDPT và GDTX, Công văn số 463 do Thứ trưởng Bộ GD&ĐT kí ngày
28/01/2015
16.Bộ Giáo dục và Đào tạo, Quy định đánh giá học sinh tiểu học, Ban
hành kèm theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT

17. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014),Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng
sống và hoạt động ngoài giờ lên lớp (Ban hành kèm theo Thông tư
04/2014/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 2 năm 2014 2011của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo)
18. Nguyễn Quốc Chí-Nguyễn Thị Mỹ Lộc (1996), Bài giảng lí luận đại
cương về quản lí. Trường Đại học Giáo dục- Đại học Quốc Gia Hà nội
19. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Đại cương khoa học
quản lý. Nxb ĐHQG Hà Nội.
20. Nguyễn Đức Chính (2011), Đo lường và đánh giá trong giáo dục và
dạy học. Đại học Giáo dục
11


21.Vũ Cao Đàm (2011), Giáo trình phương pháp luận nghiên cứu khoa
học. Nxb Giáo dục Việt Nam.
22.Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Hà Nội.
23.Trần Khánh Đức(2010), Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong
thế kỷ XXI. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
24. Phạm Minh Hạc (2001), Phát triển toàn diện con người thời kỳ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.
25.Nguyễn Trọng Hậu (2012), Bài giảng Đại cương khoa học quản lí giáo
dục. Tài liệu cho lớp Cao học Quản lí giáo dục, Đại học Giáo dục-Đại
học Quốc gia Hà Nội.
26.Nguyễn Công Khanh (2013), Phương pháp giáo dục Giá trị sống, Kỹ
năng sống. Nhà xuất bản Đại học Sư phạm
27.Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2008), Tâm lý học quản lý. Khoa Sư phạm Đại
học Quốc gia Hà Nội.
28.Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2009), Quản lý lãnh đạo nhà trường thế kỷ 21.
Nxb ĐHQG Hà Nội

29.Nguyễn Thị Mỹ Lộc – Đinh Thị Kim Thoa – Trần Văn Tính (2009),
Tâm lý học phát triển. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
30.Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa, Đặng Hoàng Minh
(2010), Giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học.
Nxb ĐHQG Hà Nội.
31.Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Đại cương khoa học quản lý. Nhà xuất
bản Đại học quốc gia Hà Nội.
32.Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Trọng Hậu, Nguyễn
Quốc Chí, Nguyễn Sĩ Thƣ (2012), Quản lý giáo dục, một số vấn đề lý
luận và thực tiễn. Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.
12


33. Hà Nhật Thăng, Lê Quang Sơn (2010), Rèn luyện kỹ năng sư phạm.
Nxb Giáo dục Việt Nam
34. Phạm Viết Vƣợng (2001) Giáo dục học. Nxb Đại học quốc gia Hà Nội

13