Vận dụng kết hợp giáo dục truyền thống quân đội trong dạy hock giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường trung học phổ thông

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2

======

NGUYỄN THỊ HIÊN

VẬN DỤNG MỐI KẾT HỢP “GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG QUÂN ĐỘI” TRONG
DẠY HỌC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG
VÀ AN NINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

HÀ NỘI- 2016

HÀ NỘI - 2016


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2

======

NGUYỄN THỊ HIÊN

VẬN DỤNG MỐI KẾT HỢP “GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG QUÂN ĐỘI” TRONG
DẠY HỌC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG
VÀ AN NINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC

PHỔ THÔNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

Người hướng dẫn khoa học
Thượng tá. ThS Phạm Văn Dư

HÀ NỘI- 2016

HÀ NỘI - 2016


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình từ khi bắt đầu học tập tại trường tới nay, em đã
nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của Thầy cô, gia đình và bạn bè
trong quá trình học tập tại trường Sư phạm Hà Nội 2. Với lòng biết ơn sâu sắc
em xin gửi tới thầy giáo hướng dẫn cho em là Thượng tá.Th.S.Phó trưởng
khoa đường lối quân sự Phạm Văn Dư đã hướng dẫn chỉ bảo tận tình trong
suốt thời gian em làm khóa luận.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy giáo trong trung tâm GDQP Hà Nội
2 đã cùng với tri thức và tâm huyết của mình để truyền đạt vốn kiến thức quý
báu cho em trong suốt thời gian em theo học tại trường, tạo điều kiện giúp đỡ
em trong quá trình học tập nghiên cứu cũng như hoàn thành khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo, cô giáo, các em học sinh trường THPT
Xuân Hòa, trường THPT Đông Anh đã tạo điều kiện thuận lợi để em hoàn
thành đề tài khóa luận này và các bạn cùng lớp K38 GDQP&AN.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, do kiến thức còn hạn hẹp nên không
tránh khỏi những thiếu sót trong cách hiểu, lỗi trình bày. Em rất mong nhận
được sự nhận xét, đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo để đề tài của em ngày
càng hoàn chỉnh hơn.

Cuối cùng em xin kính chúc các thầy, các cô dồi dào sức khỏe và thành
công trong mọi lĩnh vực.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2016
Sinh viên
Nguyễn Thị Hiên


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan kết quả nghiên cứu trong đề tài này là đích thực của
em. Đề tài của em không trùng với kết quả nghiên cứu của các tác giả khác.
Nếu có gì không trung thực em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2016
Sinh viên
Nguyễn Thị Hiên


CÁC KÝ HIỆU VỚI CHỮ VIẾT TẮT
CNH – HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

GDQP&AN

Giáo dục quốc phòng và an ninh

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

QPAN

Quốc phòng an ninh

THPT

Trung học phổ thông

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Nội dung của chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh cấp trung
học phổ thông .................................................................................................... 23
Bảng 3.1. Vận dụng “Giáo dục truyền thống quân đội” trong các bài lí thuyết..36
Bảng 3.2. Vận dụng “Giáo dục truyền thống quân đội” trong các bài thực
hành.................................................................................................................... 44


MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 4

3. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................. 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 4
5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 4
6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn ...................................................... 5
7. Cấu trúc luận văn ………………………………………………………. 5
II. NỘI DUNG................................................................................................... 6
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG QUÂN
ĐỘI TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.......................................................... 6
1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục quốc phòng
và an ninh. ...................................................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm về truyền thống và công tác giáo dục truyền thống. . 8
1.3. Các truyền thống tốt đẹp của quân đội nhân dân Việt Nam ................. 14
1.3.1.Quân đội ta luôn luôn trung thành vô hạn với Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, với Đảng, với nhân dân .................................................... 14
1.3.2. Quân đội ta là quân đội của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân,
gắn bó máu thịt với nhân dân................................................................... 15
1.3.3. Quân đội ta vừa có tinh thần quyết chiến, quyết thắng, vừa biết
đánh và biết thắng .................................................................................... 16
1.3.4. Quân đội ta có tinh thần đoàn kết nội bộ chặt chẽ và ý thức tổ chức
kỉ luật nghiêm minh .................................................................................. 17
1.3.5. Quân đội ta không chỉ là đội quân chiến đấu giỏi mà còn là đội
quân công tác giỏi, đội quân làm kinh tế giỏi .......................................... 17
1.3.6. Quân đội ta luôn nêu cao tinh thần đoàn kết quốc tế cao cả, chí
nghĩa, chí tình ........................................................................................... 18


1.4. Tầm quan trọng của giáo dục truyền thống quân đội trong dạy môn
giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường trung học phổ thông .................. 19
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................ 21

Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC VẬN DỤNG KẾT HỢP “ GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG QUÂN ĐỘI” TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC QUỐC
PHÒNG VÀ AN NINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........... 23
2.1. Phân tích những điểm thuận lợi và khó khăn trong chương trình dạy
học Giáo dục quốc phòng và an ninh .......................................................... 23
2.1.1. Thuận lợi của việc vận dụng kết hợp giáo dục truyền thống quân
đội trong dạy học Giáo dục quốc phòng và an ninh ................................ 23
2.1.2. Khó khăn của việc vận dụng kết hợp giáo dục truyền thống quân
đội trong dạy học Giáo dục quốc phòng và an ninh ............................... 25
2.2. Kết quả việc vận dụng kết hợp “giáo dục truyền thống quân đội” trong
dạy học giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường trung học phổ thông. ... 26
2.2.1. Ưu điểm của việc vận dụng kết hợp “giáo dục truyền thống quân
đội” trong dạy học giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường trung học
phổ thông .................................................................................................. 27
2.2.2. Hạn chế của việc vận dụng kết hợp “giáo dục truyền thống quân
đội” trong dạy học giáo dục quốc phòng và an ninh ở trường trung học
phổ thông .................................................................................................. 28
2.2.3. Nguyên nhân ................................................................................... 29
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................ 30
Chương 3. VẬN DỤNG MỐI KẾT HỢP “GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG
QUÂN ĐỘI” ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC GIÁO DỤC
QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
......................................................................................................................... 31
3.1. Vận dụng mối kết hợp “giáo dục truyền thống quân đội” trong các bài
lí thuyết ........................................................................................................ 31
3.2. Vận dụng mối kết hợp “giáo dục truyền thống quân đội” trong các bài
thực hành..................................................................................................... 39


III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 47

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 50


I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước phát triển, xu hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngày càng
phát triển kéo theo đó là các lĩnh vực về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội,
ngoại giao,… và điều không thể thiếu đối với nền tri thức của mỗi quốc gia
cũng được phát triển đó là giáo dục. Giáo dục là yếu tố có thể nói là sự quyết
định đối với việc phát triển và tồn vong của mỗi quốc gia.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy
và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận
dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một
chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự
học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát
triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập
đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy
mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thống trong dạy và học”. Để
thực hiện tốt mục tiêu về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo theo
Nghị quyết số 29/NQ-TW, cần có nhận thức đúng về bản chất của đổi mới
phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và một
số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học theo hướng này.
Việc phát triển và nâng cao chất lượng Giáo dục và Đào tạo càng trở
nên cấp thiết hơn. Mục tiêu chính của nền giáo dục nước ta hiện nay là hướng
tới đối tượng người học, nhằm cung cấp tri thức, kĩ năng, sự hiểu biết và kinh
nghiệm học tập tốt, có hiệu quả không những trên lí thuyết mà còn cả đối với
thực tiễn.
Giáo dục quốc phòng và an ninh: Là một bộ phận của nền giáo dục quốc
dân, một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh

1


nhân dân, là môn học chính khóa trong chương trình giáo dục của cấp Trung
học phổ thông; GDQP&AN góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về lòng
yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tự hào dân tộc, sự trân trọng với truyền
thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc, của các lực lượng vũ trang nhân
dân Việt Nam, có ý thức trách nhiệm cảnh giác trước âm mưu thủ đoạn của các
thế lực thù địch, có kĩ năng quân sự, an ninh cần thiết để tham gia vào sự
nghiệp xây dựng củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân.
Mục tiêu của giáo dục quốc phòng và an ninh: Giúp học sinh Trung học
phổ thông có được sự hiểu biết ban đầu về nền quốc phòng toàn dân, an ninh
nhân dân, về truyền thống chống ngoại xâm vẻ vang của dân tộc, của quân
đội, công an và nghệ thuật đánh giặc giữ nước của ông cha. Có kiến thức tối
thiểu về phòng thủ dân sự, tính năng kĩ thuật chiến đấu một số loại vũ khí bộ
binh; có kĩ năng tối thiểu về điều lệnh đội ngũ, kĩ thuật, chiến thuật bộ binh,
biết sử dụng súng tiểu liên AK hoặc súng trường CKC, thực hành tập bắn
trúng mục tiêu cố định bài ban ngày, bằng súng thật hoặc bằng thiết bị điện
tử, laser. Làm được các động tác từng người trong chiến đấu, có khả năng tự
bảo vệ mình; xây dựng niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống
dựng nước và giữ nước của dân tộc, của các lực lượng vũ trang nhân dân Việt
Nam. Xác định nghĩa vụ trách nhiệm của người thanh niên, học sinh tham gia
vào các hoạt động về công tác GDQP&AN ở nhà trường, địa phương trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, góp phần hình thành lối sống có ý thức
của thế hệ trẻ học sinh, có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển đất nước
trong xu thế toàn cầu hóa. Ngày 03/05/2007, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số
12/CT-TW “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác
GDQP&AN trong tình hình mới”. Quyết định số 79/2007/QĐ-BGD&ĐT
ngày 24/12/2007 của Bộ GD&ĐT về chương trình môn học GDQP&AN cho

học sinh các trường Trung học phổ thông, Trung cấp chuyên nghiệp, Đại học,

2


Cao đẳng. Công tác GDQP&AN cho học sinh, đã dần dần được đi vào ổn
định, nhưng về chất lượng GDQP&AN còn hạn chế; Vậy nguyên nhân đó là
do đâu? Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới chất lượng của GDQP&AN còn
thấp, một trong số đó có thể kể tới như đội ngũ giáo viên GDQP&AN còn
thiếu và yếu chưa được đào tạo dài hạn, chính quy; cơ sở vật chất trang thiết
bị còn thiếu hoặc có nhưng chất lượng kém; phương pháp dạy học lạc hậu
truyền thống,… để môn học GDQP&AN được chất lượng và có hiệu quả cao
ta cần đổi mới phương pháp dạy là yếu tố cấp thiết.
Giáo dục quốc phòng và an ninh là một môn học đặc thù trong các
trường THPT, có tính cấp thiết cao, các trường THPT hiện nay vẫn dạy học theo
phương pháp truyền thống thuyết trình, đổi mới phương pháp dạy GDQP&AN ở
đây không phải ta phủ nhận những phương pháp lạc hậu truyền thống thay bằng
các phương pháp hoàn toàn mới mà là sự chọn lọc, kế thừa vận dụng linh hoạt
những cái tốt của phương pháp truyền thống để bài học đạt được hiểu quả cao
nhất có thể giúp cho người học có sự sáng tạo, chủ động, có chiều hướng tích
cực đối với bài học tìm tòi ra những sáng kiến hay cho mỗi tiết học của chúng ta
sinh động, sôi nổi hơn. Vậy để đổi mới trong phương pháp dạy học giáo dục
quốc phòng và an ninh cho học sinh THPT, điều cấp thiết có tính khả quan và
thiết thực nhất đó là ta phải vận dụng được giữa “Giáo dục truyền thống quân
đội vào giảng dạy giáo dục quốc phòng và an ninh trong các trường trung học
phổ thông”. Phương pháp kết hợp này có ý nghĩa và tầm quan trọng hết sức to
lớn giúp cho bài học không bị khô khan, giảng dạy linh hoạt, phát huy được khả
năng sáng tạo của học sinh, giúp học sinh hiểu được và vận dụng các truyền
thống quân đội vào từng bài học hiệu quả, chất lượng cao.
Chính vì vậy xuất phát từ vị trí, ý nghĩa, mục tiêu của GDQP&AN, từ

thực tế hiện nay mà việc đổi mới phương pháp quốc phòng và an ninh cần
được quan tâm. Do vậy em đã chọn đề tài: Vận dụng mối kết hợp “Giáo dục

3


truyền thống quân đội” trong dạy học giáo dục quốc phòng và an ninh ở
trung học phổ thông.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài “Vận dụng mối kết hợp “Giáo dục truyền thống quân đội” trong
dạy học giáo dục quốc phòng và an ninh ở trung học phổ thông” nhằm tìm ra
cách thức vận dụng phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường
THPT
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lí luận về vận dụng mối kết hợp “Giáo dục truyền
thống quân đội” trong dạy học GDQP&AN.
Nghiên cứu về thực trạng việc vận dụng mối kết hợp “Giáo dục truyền
thống quân đội” trong dạy học GDQP&AN.
Nghiên cứu vận dụng mối kết hợp “Giáo dục truyền thống quân đội” để
nâng cao chất lượng dạy học GDQP&AN.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là: Những bài học truyền thống của quân đội
nhân dân Việt Nam, kinh nghiệm giảng dạy môn GDQP&AN trong nhà
trường THPT, biện pháp vận dụng mối kết hợp “Giáo dục truyền thống quân
đội” trong giảng dạy GDQP&AN ở THPT.
Phạm vi nghiên cứu được thực hiện trong nhà trường THPT. Nhằm vận
dụng tốt các bài học về truyền thống quân đội trong dạy học ở THPT.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: nghiên cứu tài liệu, giáo trình, các
văn bản, chỉ thị của Đảng cũng như các nội dung liên quan tới đề tài

Phương pháp tổng hợp, phân tích đánh giá

4


6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn
Ý nghĩa khoa học: Tìm ra biện pháp dạy học phù hợp, có chất lượng
đối với giảng dạy môn học GDQP&AN cấp THPT.
Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài giúp cho giáo viên biết cách vận dụng Giáo
dục truyền thống quân đội trong dạy học GDQP&AN ở các trường THPT.
Giúp học sinh hiểu được bài học, hứng thú hăng say trong môn học cũng như
đem lại hiệu quả cao cho môn học.
7. Cấu trúc của luận văn
I. Mở đầu
II. Nội dung
Chương 1: Cơ sở lí luận của giáo dục truyền thống quân đội trong dạy
học giáo dục quốc phòng và an ở trung học phổ thông
Chương 2: Thực trạng việc vận dụng kết hợp “giáo dục truyền thống
quân đội” trong dạy học giáo dục quốc phòng và an ở trung học phổ thông
Chương 3: Vận dụng mối kết hợp “giáo dục truyền thống quân đội” để
nâng cao chất lượng dạy học giáo dục quốc phòng và an ở trung học phổ
thông
III. Kết luận và khuyến nghị

5


II. NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG
QUÂN ĐỘI TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ

AN NINH Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục quốc phòng
và an ninh.
Quốc phòng là công việc giữ nước của mỗi quốc gia, bao gồm tổng thể
các hoạt động đối nội và đối ngoại trên tất cả các lĩnh vực: Kinh tế, chính trị,
quân sự, văn hóa, xã hội,.. nhằm mục đích bảo vệ vững chắc độc lập, chủ
quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tạo môi trường thuận lợi để xây dựng đất nước.
An ninh, trạng thái ổn định an toàn, không có dấu hiệu nguy hiểm để đe
dọa sự tồn tại và phát triển bình thường của cá nhân, của tổ chức, của toàn xã
hội. Bảo vệ an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn dân và của
cả hệ thống chính trị do lực lượng an ninh làm nòng cốt; bảo vệ an ninh luôn
gắn liền với củng cố quốc phòng.
Chỉ thị 12/CT-TW ngày 03/05/2007 của Bộ Chính trị về “Tăng cường
sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác GDQP&AN trong tình hình mới”. Chỉ
thị 12/CT-TW khẳng định giáo dục quốc phòng và an ninh là một bộ phận của
nền giáo dục quốc dân, việc phổ cập và tăng cường GDQP&AN là nhiệm vụ
của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội, phải được chỉ đạo, tổ chức thực hiện chặt
chẽ, thống nhất từ Trung ương tới địa phương bằng các hình thức phù hợp với
từng đối tượng, kết hợp giáo dục thường xuyên với giáo dục tập trung có
trọng tâm, trọng điểm. GDQP&AN là một nội dung quan trọng của việc xây
dựng nền quốc phòng toàn dân, thực hiện nhiệm vụ chiến lược xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chỉ thị 12/CT-TW nhấn mạnh
“Chú trọng giáo dục lòng yêu nước, yêu chế độ xã hội chủ nghĩa, lịch sử,
truyền thống của Đảng và dân tộc, lòng tự tôn dân tộc, ý thức sống và làm

6


việc theo pháp luật”. Cần tập trung giáo dục ý thức, tri thức và kỹ năng, kết
hợp giáo dục lý thuyết với thực hành.

Nghị định 116/2007/NĐ-CP ngày 10/7/2007 của Chính phủ quy định
về đối tượng, chương trình, nội dung cơ bản về GDQP&AN cho học sinh,
sinh viên các trường THPT đến Đại học… Nghị định 116/NĐ-CP xác định vị
trí, tính chất của GDQP&AN. GDQP&AN cho học sinh, có ý nghĩa hết sức
quan trọng trong chiến lược đào tạo con người mới XHCN. GDQP&AN là
môn học chính khóa trong các trường, lớp đào tạo bậc Đại học, Cao đẳng,
Trung cấp nghề, dạy nghề, THPT thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu
GDQP&AN nhằm góp phần đào tạo con người phát triển toàn diện, có đạo
đức, sức khỏe, kiến thức quốc phòng an ninh, kỹ năng quân sự để sẵn sàng
tham gia vào sự nghiệp xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh
nhân dân. Nghị định đề cập nguyên lý GDQP&AN với nguyên lý giáo dục
của Đảng và Nhà nước; GDQP&AN phải có tính nhân dân, tính truyền thống
dân tộc, tính khoa học kĩ thuật quân sự hiện đại, giáo dục lí thuyết đi đôi với
thực hành. Nghị định 116/2007/NĐ-CP xác định rõ trách nhiệm của các Bộ,
ngành trong tổ chức thực hiện và bảo đảm cho GDQP&AN. Nghị định
116/2007/NĐ-CP khẳng định yếu tố quan trọng hàng đầu có ý nghĩa quyết
định tới chất lượng GDQP&AN là phải có đội ngũ giáo viên giỏi về chuyên
môn, vững vàng về nghiệp vụ, có hình thức tổ chức, phương pháp giáo dục,
đào tạo phù hợp, đó chính là cầu nối, con đường dẫn dắt đến nhận thức, tiếp
thu tri thức về quốc phòng và an ninh. Vì vậy, phải xây dựng được đội ngũ
giáo viên, giảng viên có phẩm chất, năng lực, yêu nghề, suốt đời phấn đấu cho
sự nghiệp giáo dục và củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, có
kiến thức cơ bản về quốc phòng, an ninh, có kỹ năng sư phạm quân sự, có khả
năng quản lý, chỉ đạo công tác quân sự, an ninh địa phương, của nhà trường.
Theo Điều 11, Luật GDQP&AN năm 2013:

7


1. GDQP&AN trong THPT, Trung cấp chuyên nghiệp, Trung cấp nghề là

môn học chính khóa.
2. Bảo đảm cho học sinh có những hiểu biết ban đầu về nền quốc phòng toàn
dân, an ninh nhân dân; về truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc, lực
lượng vũ trang nhân dân và nghệ thuật quân sự Việt Nam; có kiến thức cơ
bản, cần thiết về phòng thủ dân sự và kỹ năng quân sự; sẵn sàng thực hiện
nghĩa vụ quân sự bảo vệ Tổ quốc.
3. Tổ chức dạy và học theo phân phối chương trình. Trong năm học, căn cứ
vào điều kiện cụ thể, phối hợp với cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan tổ chức
cho học sinh học tập ngoại khoá với nội dung và hình thức thích hợp.
1.2. Một số khái niệm về truyền thống và công tác giáo dục truyền thống.
* Khái niệm truyền thống:
Truyền thống là những tập tục thói quen, là những kinh nghiệm xã hội
được hình thành từ lâu đời trong lối sống và nếp nghĩ của con người, được
truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Người xưa có câu “Ôn cố tri tân, phi cổ bất thành kim” đại thể nghĩa
của câu nói trên là ôn cũ để biết mới, không có cũ thì không có mới. Ngoài ý
nghĩa trên, nội dung câu nói đó còn ẩn ý nói đến vấn đề truyền thống, đó là
những đức tính, thói quen được hình thành từ lâu đời trong lối sống, nếp nghĩ
và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Dân tộc Việt Nam trải qua hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ
nước, trong mỗi giai đoạn, thời đại khác nhau, người Việt không ngừng nỗ
lực, tạo dựng lên những truyền thống tốt đẹp của dân tộc như: Truyền thống
đoàn kết, yêu nước trong chống giặc ngoại xâm; cần cù thông minh, sáng tạo
trong lao động sản xuất; sống có tình có nghĩa, thương yêu đùm bọc lẫn nhau;
đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, bản thân,… Chính những
truyền thống tốt đẹp này đã tạo nên giá trị, sự tự tôn, tự trọng, phẩm giá cũng

8

như sức mạnh của người Việt. Để những truyền thống tốt đẹp không bị mai
một, luôn được phát quang, tỏa sáng người Việt không ngừng coi trọng công
tác giáo dục. Từ lâu, bằng hình thức này hay hình thức khác, tổ tiên ta luôn có
ý thức giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc cho các thế hệ tiếp nối nhau,
nhờ đó chúng ta mới có một nền văn hóa, lịch sử hào hùng và đáng tự hào.
Thời đại Hồ Chí Minh, Đảng và Bác Hồ cũng hết sức quan tâm tới công
tác giáo dục truyền thống cho thế hệ thế hệ trẻ, coi đó là nhiệm vụ chiến lược của
cách mạng Việt Nam. Nhờ có công tác giáo dục truyền thống mà Đảng và Bác
Hồ đã động viên, vận động được toàn thể dân tộc tham gia đấu tranh đánh đổ
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ mang lại độc lập, tự do cho đất nước.
Trong giai đoạn cách mạng nước ta hiện nay, tuy đất nước đang sống
trong thời bình nhưng điều đó không có nghĩa là đất nước sẽ được hưởng một
nền hòa bình mãi mãi nếu không có sự cố gắng, nỗ lực của toàn thể dân tộc.
Bối cảnh quốc tế, tình hình khu vực và trong nước còn tiềm ẩn nhiều yếu tố
phức tạp khó lường. Kẻ địch và các thế lực thù địch vẫn không chịu từ bỏ âm
mưu phá hoại nền độc lập, tự chủ của nước ta, họa "thù trong", "giặc ngoài"
và nguy cơ chiến tranh vẫn đang là một thách thức lớn đối với dân tộc. Do
vậy, công tác giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ đặc biệt là thanh niên quân
đội hiện nay là điều hết sức quan trọng và cần thiết bởi đây là lực lượng được
Đảng, nhân dân, đất nước tin cậy giao nhiệm vụ trực tiếp để bảo vệ độc lập,
chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Đặc điểm của thế hệ trẻ nói chung và học viên trong quân đội nói riêng
hiện nay là được sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh đất nước hòa bình, điều
kiện kinh tế - xã hội của đất nước phát triển hơn trước. Họ là lực lượng có
trình độ kiến thức, văn hóa cao, khả năng nhanh nhạy trong nắm bắt, tiếp thu,
sử dụng các thành tựu, phương tiện khoa học, kỹ thuật quân sự tiến bộ. Tuy
nhiên, mặt hạn chế là họ không được tôi luyện trong thực tiễn chiến đấu,

9

trong chiến tranh cách mạng. Vì vậy, chỉ có thể bù đắp và khắc phục những
hạn chế trên bằng cách thông qua công tác giáo dục truyền thống, tri thức lịch
sử, văn hóa cho thế hệ trẻ trong quân đội để họ nâng cao bản lĩnh chính trị, tư
tưởng và tinh thần biến nó thành nguồn sức mạnh vật chất to lớn để sẵn sàng
đập tan mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ thù, bảo vệ vững chắc Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
* Công tác giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ trong quân đội:
Một là: Giáo dục truyền thống giúp cho thế hệ trẻ trong toàn quân nắm
rõ hơn về lịch sử dân tộc từ đó thấy được những giá trị truyền thống, ý thức
cội nguồn dân tộc, cốt cách và bản chất con người Việt Nam. Vì nếu không
thấy được cội nguồn đích thực ấy, thì khó có thể có phương hướng chiến lược
đúng đắn cho hiện tại và tương lai. Kiến thức lịch sử là vô cùng rộng lớn và
góp phần quan trọng vào giáo dục lòng yêu nước, ý thức quốc gia dân tộc.
Trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã vượt
qua bao khó khăn và thử thách, trải qua bao cuộc chiến tranh chống các thế
lực ngoại bang nhằm bảo vệ trọn vẹn nền độc lập của dân tộc. Trong thời đại
Hồ Chí Minh, thực dân Pháp và đế quốc Mỹ thay nhau xâm lược, áp đặt nền
thống trị lên đất nước ta nhưng rồi cũng phải chấp nhận thất bại trước tinh
thần thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm
nô lệ của nhân dân, quân đội ta. Thế hệ trẻ Việt Nam đã phát huy truyền
thống đánh giặc cứu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng, sẵn sàng chấp nhận
hy sinh gian khổ vì độc lập, tự do của dân tộc. Tinh thần sẵn sàng chấp nhận
mọi hy sinh, gian khổ vì độc lập và sự thống nhất của Tổ quốc của thế hệ trẻ
Việt Nam qua các tấm gương Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Nguyễn Văn
Trỗi, Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Văn Thạc, Đặng Thùy Trâm,... đã nói lên
phẩm chất cao quý, cốt cách và bản chất tốt đẹp của con người Việt Nam qua
hàng ngàn đời nay.
Như vậy, lòng yêu nước, đức hy sinh vì độc lập và tự do của dân tộc là

10


bản chất và cốt cách của con người Việt Nam, nó trở thành một tiêu chuẩn
cho sự xác định tốt, xấu, phải, trái trong từng con người, là chuẩn mực cho
mọi hành động trong mọi thời điểm của lịch sử.
Hai là: Giáo dục truyền thống cho thanh niên quân đội có nghĩa là giúp
họ phát hiện, phê phán, đấu tranh với những quan niệm, biểu hiện đi ngược
với những giá trị truyền thống. Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, các thế
lực thù địch bên ngoài tăng cường các hoạt động chống phá, tập trung vào đối
tượng thanh niên, coi đây là chỗ dựa quan trọng trong thực hiện âm mưu
"diễn biến hòa bình". Ở trong nước, những thành tựu to lớn mà đất nước đạt
được trên các mặt sau gần 30 năm đổi mới đã làm thay đổi diện mạo đất
nước, đời sống người dân không ngừng được nâng lên. Tuy nhiên, do mặt trái
của nền kinh tế thị trường, sự biến đổi nhanh chóng của đời sống xã hội, ảnh
hưởng lối sống hưởng thụ kiểu phương Tây đã được lực lượng phản động tích
cực khai thác, lợi dụng. Đáng chú ý trong đó có một bộ phận không nhỏ cán
bộ, đảng viên đã nghe theo những lý lẽ tuyên truyền, lôi kéo, mua chuộc của
lực lượng phản động, họ lớn tiếng bác bỏ những giá trị truyền thống, công
khai quan điểm cho rằng xã hội muốn phát triển thì phải dứt bỏ truyền thống.
Có xu hướng khác lại không muốn đề cập đến vấn đề truyền thống, nguy
hiểm hơn nó gieo rắc sự nghi ngờ về ý nghĩa các cuộc kháng chiến chống
ngoại xâm của dân tộc và nhân loại tiến bộ. Các quan điểm sai lầm đó cho
rằng, nhất thiết có cần phải trải qua "những cuộc đụng đầu lịch sử" để rồi cuối
cùng cả người thắng và kẻ thua đều không đạt được gì và hậu quả là dân tộc
Việt Nam đã bị tụt hậu so với một số nước ở khu vực không phải trải qua
chiến tranh mà vẫn giành được độc lập và trở thành những "con rồng, con hổ"
Cần phải khẳng định rằng, những quan niệm trên là hoàn toàn sai lầm,
đi ngược lại với lợi ích của dân tộc và các giá trị truyền thống văn hóa, văn
hiến Việt Nam. Chúng ta nhớ lại câu nói nổi tiếng của G.Đi-mi-tơ-rốp, một

11


người cộng sản chân chính, anh hùng chống phát xít đã phát biểu trong diễn
văn tại Đại hội lần thứ VI Quốc tế cộng sản là: Chủ nghĩa Mác - Lênin không
hề bảo rằng làm cách mạng là cắt đứt với truyền thống tốt đẹp, trái lại những
người cộng sản ở mỗi nước phải ra sức phát huy truyền thống tốt đẹp của dân
tộc mà mình là người kế thừa trực tiếp và xứng đáng, quyết không để bọn
phản động lợi dụng truyền thống dân tộc nhằm chống lại cách mạng. Ông
viết: "Những người cộng sản nào cho rằng tất cả những điều đó không liên
quan gì đến sự nghiệp của giai cấp công nhân, những người cộng sản không
hề làm một chút gì để cho quần chúng lao động hiểu rõ quá khứ của dân tộc
mình một cách đúng đắn, theo quan điểm lịch sử, theo ý nghĩa thực sự của
chủ nghĩa Mác - Lênin để gắn liền cuộc đấu tranh hiện nay với những truyền
thống và quá khứ của nước mình, thì những người cộng sản đó đã để mất tất
cả những gì quý báu trong lịch sử dân tộc, rơi vào tay những tên phát xít
chuyên nghề xuyên tạc sự thật và lừa phỉnh nhân dân".
Những kẻ có ý định đặt truyền thống đối lập với hiện đại, đòi bứt hiện
đại ra khỏi truyền thống là những kẻ chỉ biết coi trọng những giá trị vật chất
trước mắt tầm thường, sùng bái kinh tế thị trường, ca ngợi chủ nghĩa tư bản
như một xã hội toàn năng, đầy sức sống; phê phán, phủ định vô căn cứ chế độ
xã hội chủ nghĩa, đề cao chế độ đa nguyên, đa đảng, coi trọng lối sống thực
dụng, hưởng thụ và chủ nghĩa cá nhân. Đối với những con người có quan
điểm như vậy chúng ta cần đấu tranh không khoan nhượng.
Ba là: Giáo dục truyền thống góp phần nêu cao tinh thần cảnh giác
chống tư tưởng bi quan, đầu hàng, sợ giặc. Lịch sử như một tấm gương soi,
qua đó chúng ta thấy được những bài học lịch sử để tránh mắc những sai lầm.
Đối với quân đội ta hiện nay, bài học trên vẫn còn nguyên giá trị, bởi lẽ
không chỉ ráo riết thực hiện âm mưu "diễn biến hòa bình", "bạo loạn lật đổ"

các thế lực thù địch còn tiến hành nhiều âm mưu, thủ đoạn với mức độ tinh vi
và thâm độc hơn rất nhiều đối với cách mạng Việt Nam như là: Đòi xóa bỏ

12


vai trò lãnh đạo của Đảng, tiến hành đa nguyên, đa đảng về chính trị và đòi
"phi chính trị hóa" lực lượng quân đội, tách quân đội khỏi sự lãnh đạo của
Đảng… Trên lĩnh vực tư tưởng, chúng ra sức tuyên truyền hệ tư tưởng tư sản
thay dần hệ tư tưởng chính trị vô sản, lột bỏ lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho
mục đích cuối cùng là thay đổi chế độ xã hội ở Việt Nam.
Bốn là: Giáo dục truyền thống trong quân đội hiện nay cần quan tâm
đúng mức đến công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị. Bởi sức mạnh quan
trọng của quân đội ta chính là sức mạnh tư tưởng - chính trị và tinh thần. Sức
mạnh này góp phần nuôi dưỡng, tạo nên sức mạnh vật chất to lớn để có thể
đánh bại mọi kẻ thù cho dù nó có vũ khí trang bị mạnh hơn ta gấp nhiều lần.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thấy điều này từ rất sớm nên Người đã chỉ ra
và xác định nhiệm vụ chủ yếu của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng
quân là "tuyên truyền": "Tên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân
nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là đội quân tuyên truyền". Công tác
tuyên truyền, giáo dục chính trị trong quân đội hiện nay góp phần quan trọng
vào bồi dưỡng thế giới quan, mục tiêu, lý tưởng cho cán bộ chiến sỹ. Nội
dung hoạt động tuyên truyền, giáo dục chính trị trong quân đội hiện nay cần
khai thác sâu vào các vấn đề như là gương người tốt, việc tốt, có thể là tìm
hiểu về đức hy sinh vì nước của một nhân vật lịch sử nào đó hay tìm hiểu về
thân thế, sự nghiệp và giá trị thời đại của tư tưởng Hồ Chí Minh,…
Như vậy, trong giai đoạn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, nhiệm
vụ giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ học sinh, nói chung và quân đội nói
riêng là một nhiệm vụ hết sức cấp bách. Nó không chỉ giúp lớp trẻ giữ gìn và
phát huy tốt những giá trị truyền thống của dân tộc mà còn giúp thế hệ trẻ học

sinh, nhận rõ mọi âm mưu, thủ đoạn nham hiểm của kẻ thù, đề cao cảnh giác
cách mạng, nhất là đối với những thủ đoạn chiến tranh tâm lý. Làm tốt công
tác giáo dục truyền thống cho thanh niên tức là giúp thế hệ trẻ học sinh, nhận

13


thức rõ bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, thấy được bộ
mặt thật của chủ nghĩa đế quốc, tránh được sự mơ hồ về một xã hội "tươi đẹp"
nào đó mà chúng đang rêu rao, làm cho thế hệ trẻ học sinh, hiểu được cuộc
đấu tranh vô cùng anh dũng của nhân dân ta chống mọi kẻ thù xâm lược, đặc
biệt là bồi dưỡng cho thế hệ trẻ lòng tự hào chính đáng về quá khứ vẻ vang
của dân tộc, về vai trò xuất sắc của thế hệ học sinh trong quá trình dựng nước
cũng như giữ nước, giúp cho thanh niên tiếp cận đúng chân lý, hiểu đúng lịch
sử cách mạng của dân tộc và con đường mà Đảng, Bác Hồ đã lựa chọn là
hoàn toàn đúng đắn. Làm tốt công tác giáo dục truyền thống trong quân đội
hiện nay góp phần làm cho quân đội vững mạnh về chính trị và quân sự, quân
đội đủ khả năng đối phó với mọi tình huống và bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa xứng đáng với tên gọi "Anh bộ đội Cụ Hồ".
1.3. Các truyền thống tốt đẹp của quân đội nhân dân Việt Nam
Trải qua 70 năm vừa chiến đấu gian khổ, vừa xây dựng và trưởng thành
dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, được sự nuôi dưỡng và giúp đỡ của
nhân dân, quân đội ta không ngừng phát huy bản chất cách mạng tốt đẹp, xây
đắp nên truyền thống vẻ vang “Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến
đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào
cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”.
Truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng đã kết tinh
thành giá trị và biểu tượng “ Bộ đội Cụ Hồ”, được thể hiện qua các truyền
thống tốt đẹp sau:
1.3.1.Quân đội ta luôn luôn trung thành vô hạn với Tổ quốc Việt Nam xã

hội chủ nghĩa, với Đảng, với nhân dân
Quân đội nhân dân Việt Nam là đội quân vũ trang cách mạng tin cậy
của Đảng, Nhà nước và của nhân dân; quân đội ta luôn trung thành vô hạn với
Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, chiến đấu vì mục tiêu lý tưởng cao cả của

14


Đảng, của dân tộc là giành độc lập, tự do cho Tổ quốc và xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội trên đất nước Việt Nam. Vì vậy, kiên định mục tiêu,
con đường độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, tuyệt đối tin tưởng vào sự
lãnh đạo của Đảng, quân đội ta quyết tâm thực hiện thắng lợi đường lối, chủ
trương của Đảng và Nhà nước, gắn bó mật thiết với nhân dân.
Quân đội ta lấy mục tiêu cách mạng do Đảng đề ra làm lý tưởng và
mục tiêu phấn đấu của mình. Kiên quyết đấu tranh bảo vệ đường lối quan
điểm của Đảng, bảo vệ thành quả cách mạng của nhân dân; quân đội ta luôn
luôn kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư
tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động của mình. Nhờ vậy, quân đội ta có
được nền tảng chính trị, tư tưởng vững chắc làm cơ sở xây dựng sức mạnh về
mọi mặt, chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược và đập tan mọi âm mưu, hành
động phá hoại của kẻ thù, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ vững chắc
Tổ quốc, thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo.
1.3.2. Quân đội ta là quân đội của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân,
gắn bó máu thịt với nhân dân
Quân đội ta từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu đã trở thành
mục tiêu và phương châm hành động của cán bộ và chiến sĩ trong quân đội.
Đó là biểu hiện của sự giác ngộ về mục tiêu và lý tưởng chiến đấu, trách
nhiệm chính trị của quân đội đối với nhân dân. Biểu hiện lòng biết ơn sâu sắc,
công lao to lớn của nhân dân đối với quân đội. Cán bộ và chiến sĩ ta luôn sẵn
sàng chịu đựng mọi gian khổ, khắc phục những khó khăn, chiến đấu và hy

sinh vì độc lâp, tự do của Tổ quốc, vì CNXH, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt
Nam XHCN chính là bảo vệ lợi ích của nhân dân.
Quân đội ta biết dựa vào nhân dân mà chiến đấu, mà xây dựng và
trưởng thành nên đã vượt qua mọi khó khăn và lập nhiều chiến công to lớn.
Cán bộ và chiến sĩ quân đội ta luôn luôn coi việc tôn trọng và bảo vệ lợi ích
của nhân dân, tích cực lao động sản xuất, tham gia xây dựng kinh tế để góp

15


phần nâng cao dần đời sống của nhân dân là biểu hiện sinh động bản chất
cách mạng của quân đội ta, quân đội của nhân dân lao động, đó cũng là trách
nhiệm và nghĩa vụ của quân đội ta.
1.3.3. Quân đội ta vừa có tinh thần quyết chiến, quyết thắng, vừa biết đánh
và biết thắng
Truyền thống quyết chiến, quyết thắng, biết đánh và biết thắng, kiên
cường, dũng cảm, mưu trí và sáng tạo của quân đội ta bắt nguồn từ bản chất
cách mạng của Đảng ta, niềm tin tuyệt đối vào sự tất thắng của cách mạng và
tiền đồ của dân tộc, vào sức mạnh vô địch của nhân dân ta, là kế thừa tài thao
lược, mưu trí sáng tạo và phát huy truyền thống quật cường, bất khuất chống
ngoại xâm của dân tộc, là sự kết tinh chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ
nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân.
Quán triệt đường lối, quan điểm, tư tưởng quân sự của Đảng, phát huy sức
mạnh tổng hợp của nhân dân, quân đội ta luôn luôn đánh địch trên thế chủ
động, tiến công và làm chủ. Quân đội ta đã thực hiện tốt phương châm “vừa
chiến đấu, vừa xây dựng”, càng đánh càng mạnh, càng trưởng thành, càng
thắng lợi.
Tinh thần quyết chiến, quyết thắng của quân đội ta được thể hiện cả trong
việc hăng say học tập để không ngừng nâng cao trình độ giác ngộ cách mạng,
phát triển khoa học, nghệ thuật quân sự Việt Nam, nắm vững khoa học, kỹ thuật

quân sự hiện đại; phát huy tinh thần sáng tạo trong nghiên cứu khoa học, phát
minh, sáng chế, cải tiến kỹ thuật nhằm phát huy mọi thế mạnh của ta.
Tinh thần quyết chiến, quyết thắng, biết đánh và biết thắng còn được
thể hiện cả trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Trong công
tác hàng ngày, khi tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện đường lối chính
sách của Đảng và Nhà nước, làm bất cứ nhiệm vụ gì, trong hoàn cảnh nào,
cán bộ và chiến sĩ đều dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, cần cù, kiên trì, bền bỉ,
đem hết tinh thần, nghị lực, trí tuệ và tài năng, ý chí khắc phục mọi khó khăn,

16