LUẬN văn THẠC sĩ CHẤT LƯỢNG CÔNG tác GIÁO dục CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN các TRƯỜNG đại học TRÊN địa bàn THÀNH PHỐ hà nội HIỆN NAY

3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sinh viên là một bộ phận của thanh niên, là “rường cột”, là chủ nhân
tương lai quan trọng của nước nhà. Trong sự nghiệp lãnh đạo cách mạng,
Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò của thanh niên nói chung, sinh viên nói
riêng. Báo cáo Chính trị tại Đại hội X của Đảng khẳng định: “Coi trọng bồi
dưỡng cho học sinh, sinh viên khát vọng mãnh liệt xây dựng đất nước giàu
mạnh, gắn liền lập nghiệp bản thân với tương lai của cộng đồng, của dân tộc,
trau dồi cho học sinh, sinh viên bản lĩnh, phẩm chất và lối sống của thế hệ trẻ
Việt Nam hiện đại” [14, tr. 207]. Nghị quyết Trung ương 7, Khoá X của Đảng
tiếp tục khẳng định vai trò to lớn đó: “Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn,
một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân
tộc... công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc”[16, tr.35-36].
Thành phố Hà Nội là một trong hai trung tâm giáo dục đại học lớn
nhất nước ta. Trên địa bàn thành phố hiện nay có 69 trường đại học, cùng với
22 trường cao đẳng, đào tạo nhiều ngành nghề quan trọng. Do vậy, số lượng
sinh viên học tập và cư trú trên địa bàn thành phố tương đối đông đảo. Với
đặc điểm là lứa tuổi trẻ trung, sung sức nhất của cuộc đời, có nhiệm vụ học
tập và rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp, lại tập trung với số lượng lớn trên địa
bàn thành phố nên sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố đóng
vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của Thủ đô Hà Nội nói riêng và sự
phát triển của đất nước nói chung.
Để sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội phát
huy hết khả năng của mình trong học tập rèn luyện, thực sự trở thành chủ
nhân tương lai của nước nhà, sinh viên phải được giáo dục đầy đủ, toàn diện,
đặc biệt là giáo dục chính trị. Công tác giáo dục chính trị nâng cao nhận thức
cho sinh viên về đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà
nước, góp phần bồi đắp ở sinh viên lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm công
dân, xây dựng bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, định hướng tư tưởng và

4
hành động của sinh viên theo chuẩn mực con người mới xã hội chủ nghĩa,
giúp sinh viên có thế giới quan, nhân sinh quan vững vàng, đánh giá và xử lý
đúng các tình huống trong thực tiễn, nhất là trước những biến động lớn của
tình hình thế giới và trong nước hiện nay.
Nhận thức đúng về vai trò quan trọng của công tác giáo dục chính trị
cho sinh viên, những năm qua, Đảng, Nhà nước và chính quyền thành phố Hà
Nội, đảng ủy, ban giám hiệu các trường đại học đã đặc biệt quan tâm công tác
giáo dục chính trị cho sinh viên. Công tác giáo dục chính trị đã góp phần giáo
dục, đào tạo những sinh viên tiên tiến có nhận thức tốt và ý thức chính trị cao,
vươn lên lập thân, lập nghiệp, phát huy truyền thống cách mạng của dân tộc,
góp phần làm rạng rỡ cho Thủ đô và đất nước.
Tuy nhiên, so với yêu cầu phát triển của đất nước, của thành phố Hà
Nội hiện nay thì chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các
trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội còn chưa ngang tầm, tồn tại
nhiều hạn chế. Nghị quyết Trung ương sáu, Khoá IX đánh giá: “Vấn đề bức
xúc nhất trong giáo dục nước ta hiện nay là chất lượng giáo dục toàn diện,
trước hết là chất lượng giáo dục chính trị, lý tưởng, đạo đức và lối sống, đặc
biệt ở bậc cao đẳng, đại học” [13, tr.40]. Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp
hành Trung ương §¶ng khóa X đánh giá: “Chương trình, nội dung, phương
pháp giáo dục lý luận chính trị trong nhµ trêng chậm đổi mới, chưa theo kịp
trình độ phát triển và yêu cầu xã hội”[15, tr.37]. Nội dung, chương trình chưa
cập nhật kịp thời những thành tựu mới nhất của khoa học hiện đại vµ chưa
đảm bảo tính lôgic. Hình thức, phương pháp giáo dục chính trị cho sinh viên
còn sơ cứng, thiếu sinh động, việc áp dụng các thành tựu công nghệ để nâng
cao chất lượng giáo dục chính trị chưa được đẩy mạnh. Những hạn chế nêu
trên đã làm giảm tính hứng thú của sinh viên đối với nội dung giáo dục chính
trị. Đáng lo ngại là, một bộ phận sinh viên có biểu hiện thụ động và thờ ơ với
tình hình chính trị của đất nước, một số sinh viên do thiếu bản lĩnh, kinh

nghiệm trong cuộc sống, khi gặp phải tác động từ những thông tin xấu, độc


5
hại lan truyền trên internet, không đủ bản lĩnh, trình độ đánh giá các quan
điểm, tư tưởng, văn hoá, nghệ thuật, lối sống không phù hợp từ bên ngoài đã
dao động về lập trường, mất phương hướng chính trị, mờ nhạt về lý tưởng
cách mạng. Đúng như Đảng ta đã chỉ ra: “Đặc biệt đáng lo ngại là trong một
bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái đạo đức, mờ nhạt về lý
tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp” [11,
tr.24].
Thực trạng đó đặt ra những yêu cầu cấp bách đối với công tác giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
Cần phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, trong đó có giáo dục
chính trị, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho sinh viên các
trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội, khắc phục những hạn chế trên.
Với những lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài “Chất lượng công tác
giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố
Hà Nội hiện nay” có ý nghĩa cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
* Những công trình bàn về công tác giáo dục chính trị tư tưởng
Công trình “Một số vấn đề về công tác tư tưởng” của tác giả Đào
Duy Tùng, do nhà xuất bản Lý luận chính trị ấn hành 1985, đã đề cập toàn
diện các mặt, các nội dung công tác tư tưởng của Đảng. Dưới góc độ của khoa
học xây dựng Đảng, tác giả khẳng định: “Đảng là chủ thể quản lý các quá
trình tư tưởng trong toàn xã hội. Yếu tố quyết định nâng cao hiệu quả công
tác tư tưởng là tăng cường vai trò lãnh đạo, hoàn thiện cơ chế quản lý tư
tưởng và nâng cao năng lực tổ chức thực hiện những nhiệm vụ công tác tư
tưởng của Đảng”. Tác giả đã đề cập đến công tác tư tưởng của Đảng, nhưng
chưa đi sâu vào công tác giáo dục chính trị cho thanh niên.

Trong công trình “Công tác tư tưởng và vấn đề đào tạo cán bộ làm
công tác tư tưởng” do Nxb CTQG xuất bản năm 2010, tiến sỹ Trần Thị Anh
Đào xác định công tác tuyên truyền là một nội dung của công tác tư tưởng. Mục


6
đích của công tác này nhằm truyền bá cho quần chúng nhân dân hiểu rõ lý luận
Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam,
trang bị cho nhân dân những tri thức về các quy luật phát triển của xã hội, trên
cơ sở đó xây dựng niềm tin vào lý tưởng cộng sản và nâng cao tính tích cực,
sáng tạo của quần chúng trong cuộc đấu tranh xây dựng xã hội mới. Ở đây, tác
giả chưa bàn đến khái niệm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nhưng có thể
thấy giáo dục chính trị, tư tưởng được tác giả xác định là một nội dung của công
tác tuyên truyền. Công trình này tuy không đề cập trực tiếp đến giáo dục chính
trị cho sinh viên, nhưng đã đề cập đến giáo dục chính trị cho học viên ngành báo
chí, tuyên truyền. Những luận bàn của tác giả về công tác tư tưởng, về giáo dục
chính trị cho học viên ngành báo chí, tuyên truyền là những gợi ý quan trọng để
tác giả luận văn nghiên cứu xác định chủ thể, nội dung, phương pháp giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
Năm 1999, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam có công
trình “Một số vấn đề công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội dưới
ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh”, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội,
1999. Từ thực tiễn công tác đảng, công tác chính trị trong những năm đổi
mới, công trình này đã đề cập đến việc vận dụng quan điểm, tư tưởng của Chủ
tịch Hồ Chí Minh về công tác đảng, công tác chính trị, làm sáng tỏ nhận thức
về chức năng, nhiệm vụ và xác định một số biện pháp nhằm giải quyết những
vấn đề cơ bản, cấp bách về công tác đảng, công tác chính trị trong giai đoạn
hiện nay.
Bàn về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng trong quân
đội, công trình này còn cho rằng, phải “đẩy mạnh công tác tư tưởng cả bề

rộng đến từng ngành, từng tổ chức, từng con người và chiều sâu từ giáo dục
quan điểm lý luận đến quán triệt đường lối, chính sách, pháp luật, từ định
hướng tư tưởng đến hướng dẫn hành động, từ tạo sức mạnh thống nhất của tổ
chức tập thể đến phát huy sức mạnh nhân cách nhân cách của mỗi cán bộ,
đảng viên, chiến sỹ, kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống”. Công trình đã chỉ rõ


7
công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trong quân đội phải đặc biệt chú ý đến
đối tượng đoàn viên thanh niên quân nhân.
* Những công trình bàn về thanh niên, công tác thanh niên và giáo
dục chính trị - tư tưởng cho thanh niên
Những năm gần đây, đã có nhiều công trình đi sâu nghiên cứu, luận
giải về bồi dưỡng, giáo dục thế hệ cách mạng cho đời sau, công tác giáo dục
chính trị cho đoàn viên, thanh niên và sinh viên. Dưới đây là một số công
trình, bài viết tiêu biểu:
Nguyễn Phương Đông: Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, Nxb
QĐND, Hà Nội, 2009. Phạm Đình Trung: Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh
về vấn đề giáo dục thế hệ trẻ, Nxb QĐND, Hà Nội, 2009. Lê Văn Mạnh: Di
chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau,
Nxb QĐND, Hà Nội, 2009. Đỗ Duy Môn: Tình thương yêu con người trong
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb QĐND, Hà Nội, 2009. Lê Huy Bình:
Lời dặn của Bác Hồ về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, Nxb QĐND,
Hà Nội, 2009. Phạm Gia Cư: Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh với việc bồi
dưỡng thanh niên quân đội hiện nay, Nxb QĐND, Hà Nội, 2009. Đây là
những bài viết đăng trong sách: Di chúc của Chủ tịch Hò Chí Minh – Giá trị
lịch sử và hiện thực của Học viện Chính trị, Nxb QĐND, Hà Nội, 2009. Các
tác giả đã luận bàn khá sâu sắc tư tưởng của Bác Hồ về thanh niên và công tác
thanh niên, giá trị của những tư tưởng đó đối với việc bồi dưỡng thanh niên
hiện nay. Bàn về ý nghĩa giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh

niên, các tác giả đều thống nhất cho rằng, ngày nay thanh niên sinh ra và lớn
lên trong điều kiện đất nước hòa bình, họ đã và đang được thừa hưởng những
thành quả của nền hòa bình, độc lập dân tộc do các thế hệ cha, anh mang lại.
Tuy nhiên trước hoàn cảnh mới của đất nước, thời đại, bên cạnh những thuận
lợi, thanh niên ngày nay cũng đang đứng trước những khó khăn, thách thức
mới. Vì vậy việc giáo dục chính trị - tư tưởng cho thanh niên cần tập trung
vào làm cho họ có nhận thức đầy đủ, có khát vọng vươn tới cái chân, thiện,
mỹ. Giáo dục cho thanh niên có nhận thức đúng đắn về mục tiêu, lý tưởng của


8
Đảng, về con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và
nhân dân đã lựa chọn.
Năm 2004, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh có Giáo trình
công tác dân vận. Trong giáo trình này có chủ đề về công tác vận động thanh
niên, trong đó xác định giáo dục chính trị - tư tưởng cho đoàn viên thanh niên
là một nhiệm vụ, nội dung của công tác đoàn. Những luận bàn của công trình
về giáo dục chính trị - tư tưởng cho thanh niên là cơ sở khoa học để tác giả
nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn công tác giáo dục chính trị cho
sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội.
* Các công trình nghiên cứu về giáo dục chính trị cho sinh viên
Nhìn tổng quát, các công trình nghiên cứu về công tác giáo dục chính trị
cho thanh niên, sinh viên đều dựa vào quan điểm của Đảng và tư tưởng Hồ Chí
Minh. Các tác giả đều khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của công tác giáo
dục chính trị, tư tưởng cho tuổi trẻ. Các công trình đã đánh giá thực trạng công tác
này, từ đó rút ra các bài học kinh nghiệm sâu sắc và khẳng định những yêu cầu
khách quan của công tác giáo dục chính trị cho thanh niên, sinh viên. Tuy mỗi
công trình, bài viết có mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, khách thể, phạm vi nghiên
cứu và phương pháp tiếp cận khác nhau, nhưng đều thống nhất cho rằng, giáo dục
chính trị cho thanh niên, sinh viên là một tất yếu khách quan. Việc quán triệt quan

điểm, mục tiêu, nguyên tắc, nhiệm vụ, nội dung công tác giáo dục chính trị, tư
tưởng cho thanh niên, sinh viên mà Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ tịch Hồ Chí
Minh đã xác định trong các Nghị quyết, văn kiện sẽ là căn cứ xác định phương
hướng, mục tiêu, chủ trương, giải pháp giáo dục chính trị cho đoàn viên thanh
niên mỗi lĩnh vực công tác, là cơ sở bảo đảm cho công tác giáo dục chính trị cho
thanh niên, sinh viên đạt hiệu quả trong tình hình mới.
Tuy nhiên, cho đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách cơ
bản, có hệ thống về chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các
trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Vì vậy, đề tài luận văn không
trùng lặp với các công trình khoa học, luận văn, luận án đã công bố trong
những năm gần đây.


9
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn, xác định yêu cầu, đề xuất các
biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên
các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ cơ sở lý luận về chất lượng công tác giáo dục chính trị cho
sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội
- Đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân, rút ra bài học kinh nghiệm
nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại
học trên địa bàn Thành phố Hà Nội
- Xác định yêu cầu, đề xuất biện pháp nâng cao chất lượng công tác
giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà
Nội trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu

Chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học
trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.
* Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động giáo dục chính trị cho sinh
viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Phạm vi khảo sát tập
trung vào một số trường đại học như Đại học Bách Khoa, Đại học Kinh tế
Quốc dân, Đại học Thủy Lợi, Đại học Ngoại Thương, Đại học Khoa học xã
hội & nhân văn, Đại học Sư phạm Hà Nội, Học viện Báo chí và Tuyên truyền,
Đại học Công đoàn... Thời gian và các số liệu sử dụng khảo sát, điều tra tính
từ 2010 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận
Đề tài dựa trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nâng
cao chất lượng giáo dục chính trị cho sinh viên.


10
* Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học
trên địa bàn thành phố Hà Nội; các báo cáo về tình hình, chất lượng giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội, kết
quả nghiên cứu, điều tra, khảo sát thực tế của tác giả về công tác giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội.
* Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu
của khoa học chuyên ngành và liên ngành, trong đó đặc biệt chú trọng các
phương pháp lôgic – lịch sử, phân tích, tổng hợp, điều tra, khảo sát, so sánh,
tổng kết và phương pháp chuyên gia.

6. Ý nghĩa của luận văn
Những kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cung cấp thêm cơ sở
khoa học giúp cấp ủy, ban giám hiệu các trường đại học trên địa bàn thành
phố Hà Nội nghiên cứu, vận dụng vào quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức
công tác giáo dục chính trị cho sinh viên theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo.
Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ giảng dạy, nghiên
cứu môn giáo dục chính trị ở các nhà trường, trung tâm bồi dưỡng chính trị.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm: Mở đầu, 2 chương (4 tiết), kết luận, danh mục tài liệu
tham khảo và phụ lục.


11
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ CHO SINH
VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ
NỘI
1.1. Công tác giáo dục chính trị và những vấn đề cơ bản về chất
lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa
bàn Thành phố Hà Nội
1.1.1. Công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa
bàn Thành phố Hà Nội
* Các trường đại học và sinh viên của các trường đại học trên địa bàn
Thành phố Hà Nội
Thủ đô Hà Nội là một trong hai trung tâm giáo dục đại học lớn nhất cả
nước. Trên địa bàn Hà Nội hiện nay có hơn 69 trường đại học, trong đó có 56
trường công lập, 13 trường ngoài công lập và 22 trường cao đẳng, đào tạo hầu
hết các ngành nghề quan trọng. Nhiều trường đại học ở đây là những trường
đào tạo đa ngành và chuyên ngành hàng đầu của Việt Nam, có bề dầy lịch sử

xây dựng và trưởng thành lâu đời như Đại học Y Hà Nội (1902), Đại học
Quốc gia Hà Nội (1945), Đại học Công đoàn (1946), Đại học Sư phạm Hà
Nội (1951), Đại học Bách khoa Hà Nội và Đại học Xây dựng (1956), Đại học
Nông nghiệp Hà Nội (nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam - 1956), Đại
học Thủy lợi và Đại học Văn hóa (1959), Đại học Ngoại thương (1960), Học
viện Ngân hàng (1961), Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (1962), Đại
học Giao thông Vận tải (24/3/1962), Học viện Kỹ thuật Quân sự
(28/10/1966), Đại học Kinh tế Quốc dân (1974)…
Với vai trò là trung tâm giáo dục đại học lớn nhất cả nước, các trường
đại học trên địa bàn Thủ đô có nhiều nhiệm vụ quan trọng. Nhiệm vụ đầu tiên
và quan trọng nhất, là đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cho xã hội, ở


12
nhiều ngành nghề khác nhau như: giáo viên, giảng viên (các trường Đại học
Sư phạm, Học viện Báo chí tuyên truyền...), kỹ sư điện, điện tử, tin học (Đại
học Bách Khoa, Đại học Kỹ thuật công nghiệp...), y khoa (Đại học Y Hà
Nội), chuyên viên kế toán, tài chính ngân hàng (Đại học Kinh tế quốc dân,
Học viện Ngân hàng, Đại học Công đoàn...), kỹ sư nông nghiệp (Đại học
Nông nghiệp), kỹ sư lâm nghiệp (Đại học Lâm nghiệp), kỹ sư bảo hộ lao
động (Đại học Công đoàn), thủy lợi, thủy điện và tài nguyên nước phục vụ
cho các ngành công nghiệp, nông nghiệp, dân sinh, kinh tế và phát triển nông
thôn trên phạm vi cả nước (Đại học Thủy lợi), kinh tế - kỹ thuật giao thông
vận tải (Đại học Giao thông Vận tải), xây dựng (Đại học Xây dựng)…Đó đều
là những ngành nghề quan trọng, thuộc tất cả các lĩnh vực của đời sống xã
hội, đóng vai trò trụ cột đối với sự phát triển của Thủ đô và đất nước.
Để thực hiện mục tiêu xuyên suốt là đào tạo sinh viên trở thành những
con người toàn diện, vừa có đức, vừa có tài, vừa “hồng” vừa “chuyên” như
Hồ Chí Minh đã dạy, cùng với quá trình trang bị tri thức, kỹ năng chuyên
môn, một nhiệm vụ rất quan trọng và thường xuyên của các trường đại học

trên địa bàn Thủ đô là thường xuyên đẩy mạnh giáo dục chính trị cho sinh
viên. Quá trình giáo dục chính trị góp phần hình thành thế giới quan, phương
pháp luận khoa học, làm cơ sở hình thành cho sinh viên những phẩm chất đạo
đức trong sáng, lý tưởng cao đẹp, khát vọng sống và cống hiến đúng đắn, ý
thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tập thể, ý thức cộng đồng, tính tự giác trong
học tập, lao động, phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Là trung tâm giáo dục đại học lớn nhất của cả nước, số lượng sinh viên
tập trung ở Thủ đô Hà Nội rất đông. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và đào
tạo, năm 2007, Thủ đô Hà Nội có 606.207 sinh viên. Sau khi Hà Tây sát nhập
vào Hà Nội (tháng 8 năm 2008) tăng thêm 29.435 sinh viên, nâng tổng số sinh
viên trên địa bàn lên 635.640 sinh viên. Độ tuổi của sinh viên phổ biến từ 18
đến 25, là lứa tuổi trẻ trung, sung sức nhất của đời người. Trong cơ cấu, sinh
viên nữ chiếm tỷ lệ nhiều hơn sinh viên nam. Sinh viên nữ chủ yếu tập trung


13
ở các trường Đại học Sư phạm, Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Công
đoàn, Học viện báo chí tuyên truyền, Đại học Văn hóa, Đại học Khoa học xã
hội và nhân văn. Một số trường đặc thù như Đại học Giao thông Vận tải, Đại
học Xây dựng, Học viện Cảnh sát, Học viện An ninh, sinh viên nam chiếm
đại đa số. Đa số sinh viên đến từ các tỉnh phía Bắc, một số ít đến từ các tỉnh
phía Nam. Do vậy, phần lớn sinh viên đều phải thuê nhà trọ vì hầu hết các
trường đều không đủ ký túc xá cho sinh viên ở trong trường. Sinh viên thường
ở theo nhóm, rải rác trên địa bàn Thủ đô, ngoài việc học tập, nhiều sinh viên
còn dành thời gian để đi làm thêm, tạo thu nhập trang trải cho sinh hoạt, trợ
giúp gia đình. Vì thế, có thể coi đời sống sinh viên là xã hội thu nhỏ, phản ánh
hầu hết đặc điểm kinh tế, xã hội của Thủ đô.
Theo Từ điển tiếng Việt, khái niệm “sinh viên” được dùng để chỉ người
học ở bậc đại học. Theo quy chế công tác Học sinh Sinh viên trong các trường
đào tạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì: “sinh viên” là người đang theo học

hệ đại học và cao đẳng. Từ đó ta có thể hiểu: khái niệm “sinh viên” là những
người đang học tập tại các trường đại học, cao đẳng, ở đó học được truyền đạt
kiến thức bài bản về một ngành nghề, chuẩn bị cho công việc sau này của họ.
Sinh viên là lực lượng ưu tú của thanh niên, là chủ nhân tương lai của
đất nước, có vai trò to lớn, quyết định đến vận mệnh của dân tộc, như Nghị
quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 7 khóa X của Đảng đã khẳng định: Thanh
niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết
định tương lai, vận mệnh dân tộc…công tác thanh niên là vấn đề sống còn
của dân tộc. Hồ Chí Minh đã từng nói, một năm khởi đầu bằng mùa xuân, đời
người khởi đầu bằng tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội. Sinh viên nói
chung, sinh viên Hà Nội nói riêng có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển
chung của đất nước và sự phát triển riêng của Thủ đô Hà Nội. Là lực lượng
trẻ, có sức khỏe, trí tuệ và khát vọng, được sống, học tập và rèn luyện trong
một môi trường thủ đô – trung tâm chính trị đầu não của cả nước, tập trung
đông dân cư, thường xuyên diễn ra nhiều sự kiện chính trị quan trọng của đất


14
nước, nhiều sự kiện liên quan đến thế giới, có tầm cỡ quốc tế, khu vực. Do
vậy, sinh viên Thủ đô có nhiều cơ hội học tập, trưởng thành, đồng thời môi
trường Thủ đô cũng đặt ra những yêu cầu, đòi hỏi cao hơn đối với sinh viên
về trách nhiệm chính trị, về rèn luyện, phấn đấu so với các địa bàn khác của
cả nước.
Nhiệm vụ chính và to lớn nhất của sinh viên các trường đại học trên địa
bàn thành phố Hà Nội là học tập và rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp. Với đặc
thù đến từ nhiều vùng miền của đất nước, lại được đào tạo ở nhiều ngành
nghề quan trọng, sau khi tốt nghiệp, sinh viên của các trường đại học trên địa
bàn thành phố Hà Nội tỏa đi cả nước để làm việc. Do đó, sinh viên tích cực học
tập, rèn luyện, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững chắc, có phẩm chất
đạo đức trong sáng, đẹp đẽ sẽ là động lực to lớn góp phần thúc đẩy sự phát

triển của Thủ đô và đất nước phát triển.
Quá trình học tập tại trường, sinh viên của các trường đại học trên địa
bàn Thành phố Hà Nội là lực lượng quan trọng góp phần xây dựng và bảo vệ Thủ
đô, cùng với nhân dân trên địa bàn tạo nên một Hà Nội hòa bình, ổn định,
xanh - sạch - đẹp, xứng đáng là trái tim của cả nước, Thành phố vì hòa bình,
tiếp nối truyền thống của Thủ đô ngàn năm văn hiến, là điểm đến hấp dẫn, an
toàn của nhân dân cả nước cũng như bạn bè quốc tế. Với số lượng lên đến
635.640 người, thời gian học tập mỗi khóa diễn ra tương đối dài, đa phần là 4
năm, một số trường lên thới 6 năm (Đại học Y Hà Nội), 4 năm rưỡi (Đại học
Xây dựng, Đại học Kiến trúc), sinh viên của các trường đại học trên địa bàn
thành phố Hà Nội tham gia và có ảnh hưởng đến nhiều mặt đời sống, sinh hoạt của
thủ đô như môi trường, nhà ở, nước sạch, giao thông, các dịch vụ công cộng,
nơi vui chơi giải trí, tình hình an ninh trật tự…
Một trong những trách nhiệm chính trị quan trọng của sinh viên các
trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội là phải góp phần tích cực tuyên
truyền, quảng bá hình ảnh của thủ đô đến nhân dân trong nước và bạn bè quốc
tế. Trong điều kiện hội nhập, toàn cầu hóa và mở cửa hiện nay, thành phố Hà


15
Nội muốn phát triển mạnh cần phải có sự giao lưu hợp tác, học hỏi các nước,
các thủ đô khác trên thế giới, thu hút đầu tư của nước ngoài. Do vậy, cần phải
quảng bá hình ảnh của Hà Nội sâu rộng trong và ngoài nước. Sinh viên các
trường đại học, thông qua các hoạt động học tập, văn hóa thể thao, giao lưu
với các trường bạn, với thanh niên, sinh viên quốc tế…sẽ là cầu nối quan
trọng, góp phần quảng bá hình ảnh Thủ đô đến với nhân dân trong nước và
bạn bè quốc tế.
* Công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa
bàn thành phố Hà Nội
Giáo dục là hoạt động truyền thụ những tri thức và kinh nghiệm, rèn

luyện kỹ năng và lối sống, bồi dưỡng tư tưởng và đạo đức cần thiết cho đối
tượng, giúp hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất, nhân cách phù hợp
với mục đích, mục tiêu chuẩn bị cho đối tượng tham gia lao động sản xuất và
tham gia đời sống xã hội.
Giáo dục chính trị là hoạt động truyền bá, xây dựng, bảo vệ và phát
triển hệ tư tưởng của giai cấp cầm quyền nhằm tập hợp, huy động và phát huy
vai trò của quần chúng nhân dân thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ mà
giai cấp đề ra.
Giáo dục chính trị là giáo dục trong xã hội có giai cấp, giai cấp cầm
quyền sử dụng giáo dục chính trị như là một công cụ xây dựng và quản lý xã
hội, là con đường, biện pháp truyền bá, bảo vệ và phát triển hệ tư tưởng của
đảng cầm quyền; giáo dục chính trị mang tính giai cấp sâu sắc và mang tính
lịch sử, xã hội.
Sinh viên là lực lượng có vai trò cực kỳ quan trọng trong sự nghiệp xây
dựng và phát triển của mỗi quốc gia, vì sinh viên là lực lượng trẻ, có tri thức.
Vào những năm đầu cách mạng, khi bàn về phong trào thanh niên, chủ tịch
Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Chỉ có tầng lớp sinh viên là có thể nghe thấy những
hồi âm của phong trào cách mạng ở phương Tây. Chỉ có họ mới có thể nhìn
thấy, suy ngẫm, so sánh và hiểu được vấn đề. Vì vậy, họ là những người đầu
tiên tham gia đấu tranh” [25, tr.484]. Người đặt nhiều kỳ vọng vào lực lượng


16
sinh viên, học sinh Việt Nam, trong thư gửi học sinh năm 1945, Người đã
viết: “Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc
năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các
em” [26, tr.35]. Theo chủ tịch Hồ Chí Minh, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho
đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết. Giáo dục thanh niên là trách
nhiệm của Đảng, chính phủ và của toàn dân.
Thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt

Nam luôn đánh giá đúng vị trí, vai trò của thanh niên trong sự nghiệp cách
mạng của dân tộc. Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương
khoá VII về công tác thanh niên trong thời kỳ mới đã khẳng định: Sự nghiệp
đổi mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo
con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng
thanh niên, vào việc bồi dưỡng rèn luyện các thế hệ thanh niên; công tác
thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết
định sự thành bại của cách mạng. Vì vậy phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng,
rèn luyện và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển, trưởng thành của thanh
niên, phát huy vai trò, tiềm năng to lớn của thanh niên.
Từ những cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: Công tác giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội là
hoạt động có mục đích, có tổ chức của cấp ủy, ban giám hiệu, các cơ quan
chức năng của các trường đại học với sự tham gia của chính quyền và các tổ
chức, lực lượng trong hệ thống chính trị trên địa bàn thành phố Hà Nội, nhằm
nâng cao nhận thức, hình thành thế giới quan và phương pháp luận khoa học;
rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống đúng đắn cho sinh viên, cổ vũ
sinh viên tích cực học tập, rèn luyện theo chuẩn mực con người mới xã hội
chủ nghĩa, sẵn sàng đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì khi Tổ quốc cần.
Mục đích của công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại
học trên địa bàn Thành phố Hà Nội nhằm làm cho sinh viên thấy được vai trò,
tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị đối với bản thân họ để sinh


17
viên xác định thái độ và động cơ học tập đúng đắn. Bên cạnh đó, sinh viên
phải nắm được những nội dung cơ bản của việc giáo dục chính trị để làm cơ
sở, nền tảng định hướng cho hành động thực tiễn. Từ đó, công tác giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội
nhằm xây dựng sinh viên thành những con người tha thiết với lý tưởng độc

lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, bản lĩnh vững vàng,
có ý chí kiên cường, có tinh thần tự lực tự cường để xây dựng và bảo vệ toàn
vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, đưa sự nghiệp đổi mới đi đến thành công..
Chủ thể công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học
trên địa bàn Thành phố Hà Nội bao gồm chủ thể lãnh đạo và chỉ đạo, hướng
dẫn tổ chức thực hiện. Đảng ủy, ban giám hiệu, phòng đào tạo, phòng công tác
sinh viên, ban chủ nhiệm các khoa, giáo viên chủ nhiệm lớp, chính quyền nơi
sinh viên tạm trú trên địa bàn thành phố là những chủ thể có vai trò quan
trọng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng chương trình giáo dục chính trị
cho sinh viên. Các cơ quan chức năng, đội ngũ giảng viên, báo cáo viên,
tuyên truyền viên ở các trường đại học là lực lượng trực tiếp quyết định hiệu
quả của công tác giáo dục chính trị cho sinh viên. Các tổ chức như hội sinh
viên, đoàn thanh niên, ban nữ công, công đoàn…và gia đình sinh viên có
chức năng tổ chức các hoạt động ngoại khóa, các phong trào sâu, rộng và có
sức lan tỏa, hỗ trợ phong phú, sinh động cho việc nâng cao hiệu quả của công
tác giáo dục chính trị cho sinh viên.
Đối tượng công tác giáo dục chính trị là lực lượng sinh viên các trường
đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Là một trung tâm kinh tế, chính trị
lớn của đất nước, lực lượng sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành
phố Hà Nội có sự khác biệt về trình độ học vấn, nghề nghiệp và cương vị
công tác, do đó cần phải nắm vững đối tượng sinh viên của từng trường để có
hình thức, biện pháp tiến hành các hoạt động giáo dục chính trị cho phù hợp,
khả thi và hiệu quả.
Nội dung giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa


18
bàn Thành phố Hà Nội bao gồm học tập chính trị nâng cao nhận thức, hiểu
biết về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Giáo dục sinh viên về
đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước làm cơ sở

định hướng cho hành động, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật
của sinh viên. Giáo dục về các sự kiện chính trị lớn, ngày lễ trọng đại của đất
nước, của Thành phố Hà Nội như ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
(3/2/1930), ngày thành lập quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944), ngày
Quốc khánh (2/9/1945), ngày chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954), ngày
giải phóng Thủ đô (10/10/1954), ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất
nước (30/4/1975)... Qua đó bồi đắp lòng yêu nước,niềm tự hào, tự tôn dân
tộc, ý thức gìn giữ và phát huy những giá trị đó của dân tộc. Giáo dục về
những chủ trương chính sách của Đảng bộ, chính quyền Thành phố Hà Nội.
Sống và học tập trên địa bàn Thành phố Hà Nội, sinh viên phải nắm vững
những chỉ thị, nghị quyết của các cấp ủy Đảng, những quy định của Ủy ban
nhân dân Thành phố, nắm được các phong trào, các cuộc vận động, các hoạt
động văn hóa thể thao, chính trị xã hội diễn ra trên địa bàn.
Hình thức tổ chức công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường
đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội được sử dụng đa dạng, linh hoạt, vận
dụng tổng hợp các hình thức, biện pháp của công tác tuyên truyền, giáo dục,
kết hợp với tổ chức hoạt động thực tiễn phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý của
sinh viên như: học tập lý luận chính trị theo nội dung, chương trình quy định;
sinh hoạt chính trị, thông báo chính trị; giáo dục chung, giáo dục riêng; hoạt
động giáo dục của các tổ chức lãnh đạo, ban giám hiệu, cơ quan chức năng,
chính quyền, quần chúng; kết hợp giáo dục chính trị với các hình thức khác
của công tác tư tưởng (tuyên truyền cổ động, văn hoá văn nghệ quần chúng).
Giáo dục chính trị thông qua các cuộc vận động do Đảng, Nhà nước, thủ đô
phát động, các đợt sinh hoạt chính trị, sinh hoạt Đảng, đoàn, tự phê bình và
phê bình; thông báo thời sự chính sách; thông qua tự nghiên cứu, tự học tập lý
luận chính trị của sinh viên... Những biện pháp giáo dục chính trị đạt được
hiệu quả cao hay thấp là tuỳ thuộc vào việc tổ chức chặt chẽ, khoa học, việc


19

triển khai cụ thể, việc kiểm tra đôn đốc thường xuyên. Những hình thức,
phương pháp giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn
thành phố Hà Nội được vận dụng phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của mỗi
nhà trường, không máy móc, giáo điều.
Lực lượng tham gia công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các
trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội bao gồm các tổ chức, các lực
lượng trong trường đại học, các tổ chức, lực lượng trong hệ thống chính trị
của thành phố; địa phương, gia đình của các sinh viên cũng góp phần quan
trọng trong công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên
địa bàn thành phố Hà Nội.
Vai trò công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên
địa bàn Thành phố Hà Nội.
Công tác giáo dục chính trị là một nội dung bảo đảm mục tiêu, mô
hình đào tạo toàn diện của các trường đại học. Mục tiêu của bậc đại học là
đào tạo những sinh viên có trình độ chuyên môn sâu, vì thế, chương trình đào
tạo chủ yếu ở các trường đại học là nhằm trang bị cho sinh viên trình độ
chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ. Tuy nhiên, sản phẩm của các trường đại học
không chỉ là những con người có chuyên môn thuần túy, mà phải là những
người có khát vọng sống, cống hiến đúng đắn, có đạo đức nghề nghiệp vững
vàng, đó là những người vững về chuyên môn, thành thạo về nghiệp vụ và có
kiến thức toàn diện về các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, thực sự
xứng đáng là những chủ nhân tương lai của nước nhà. Việc giáo dục chính trị
cho sinh viên là yêu cầu khách quan, tất yếu, là nội dung, biện pháp góp phần
quan trọng thực hiện mục tiêu đào tạo của mỗi trường, đồng thời đáp ứng
được yêu cầu chung của đất nước về đào tạo sinh viên – nguồn nhân lực chất
lượng cao của xã hội.
Thông qua việc giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
giáo dục về truyền thống, về đạo đức cách mạng….giúp cho sinh viên nhận thức
đầy đủ hơn về các quy luật hoạt động của chính trị - xã hội, có khả năng nhìn
nhận, đánh giá khách quan, chân thực về thế giới, với những mâu thuẫn vốn có

20
của nó và cách thức giải quyết mâu thuẫn. Từ đó, sinh viên có cơ sở khoa học để
khám phá, đánh giá và cải tạo thực tiễn theo chiều hướng tốt đẹp hơn. Sinh viên sẽ
hình thành được bản lĩnh vững vàng, kiên định trong quan điểm, lập trường,
không tỏ ra hoang mang, dao động trước những biến động chính trị và những tác
động phức tạp của cuộc sống xã hội, biết lựa chọn phương pháp giải quyết hợp lý
những khó khăn thách thức đối với bản thân, luôn trung thành với lý tưởng độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Luôn dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm
trong quá trình thực hiện mục tiêu, lý tưởng đã chọn của bản thân.
Công tác giáo dục chính trị góp phần tuyên truyền đường lối chủ
trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ của các
trường đại học cho sinh viên. Ở nước ta, Đảng Cộng sản Việt Nam là tổ chức
chính trị duy nhất có vai trò lãnh đạo. Vai trò lãnh đạo của Đảng là cao nhất
và toàn diện, trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, là nhân tố thường xuyên,
quan trọng nhất quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Nắm vững
đường lối chủ trương của Đảng trở thành nhiệm vụ bắt buộc, thể hiện trách
nhiệm nghiêm túc của mỗi công dân đối với đất nước, nhất là sinh viên – chủ
nhân tương lai của nước nhà. Quá trình giáo dục chính trị trực tiếp đưa chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ
của địa phương, nhiệm vụ của nhà trường đến với sinh viên một cách nhanh
chóng, chính xác, kịp thời, góp phần định hướng tư tưởng, cố vũ, động viên
sinh viên ra sức thi đua thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện, đồng thời còn
góp phần vào việc giáo dục tư tưởng, tình cảm cách mạng, nâng cao đời sống
văn hóa tinh thần, xây dựng nhân cách, lối ứng xử văn hóa cho sinh viên.
Công tác giáo dục chính trị góp phần xây dựng các trường đại học vững
mạnh, tạo sự thống nhất, đồng thuận trong địa bàn Thủ đô và trong xã hội.
Thông qua công tác giáo dục chính trị - tư tưởng mà góp phần quan
trọng vào việc làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan

điểm, đường lối của Đảng chiếm ưu thế chủ đạo trong đời sống tinh thần của
sinh viên, bảo đảm sự trong sạch, vững mạnh về chính trị của tổ chức đoàn.


21
Thông qua công tác giáo dục chính trị cho cho sinh viên các trường đại học
trên địa bàn thành phố Hà Nội tạo được sự thống nhất về nhận thức, sự đồng
thuận trong hành động của các tổ chức, các lực lượng trong các trường đại
học, góp phần xây dựng các nhà trường vững mạnh về chính trị - tư tưởng.
Quá trình giáo dục chính trị góp phần tạo sự đồng thuận về ý thức trách nhiệm của
sinh viên với nhà trường, với xã hội, định hướng cho sinh viên khắc phục khó khăn,
tích cực phấn đấu vươn lên trong học tập, rèn luyện, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ
giáo dục, đào tạo của nhà trường, của bản thân, đấu tranh khắc phục các tư tưởng
lệch lạc, sai trái, xây dựng nhà trường vững mạnh toàn diện.
Lực lượng sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội rất
đông đảo, sự lan tỏa ảnh hưởng của sinh viên trên các lĩnh vực hoạt động xã hội
của Thủ đô là rất nhanh và mạnh, với thế mạnh về trình độ tri thức, khả năng làm
chủ khoa học công nghệ và đặc tính nhanh nhạy trước cái mới, sinh viên các
trường đại học trên địa bàn thành phố Hà Nội có vai trò quan trọng trong định
hướng tư tưởng, tạo trạng thái cảm xúc tâm lý trước các hiện tượng, sự kiện của
đời sống xã hội. Lực lượng sinh viên các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà
Nội từ khắp mọi miền hội tụ về Thủ đô, quá trình học tập, rèn luyện tại các trường
đại học, lực lượng sinh viên vẫn thường xuyên giữ mối liên hệ với quê hương,
hình ảnh của họ, tính cách của họ thậm trí trở thành niềm tự hào của tầng lớp
thanh niên địa phương. Vì thế, nhận thức đúng của sinh viên, trạng thái tích cực
của sinh viên không chỉ là là tác nhân rất quan trọng góp phần tạo nên sự thống
nhất, đồng thuận cao trong đời sống xã hội của Thủ đô Hà Nội mà còn có ý nghĩa
quan trọng tạo nên định hướng tích cực cho tâm trạng, đời sống tư tưởng trong đời
sống xã hội của cả nước.
* Đặc điểm công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học

trên địa bàn Thành phố Hà Nội
Một là, hoạt động giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học
trên địa bàn Thành phố Hà Nội được lồng ghép với các hoạt động của các nhà
trường, hội sinh viên, đoàn thanh niên. Mục tiêu của giáo dục đại học được


22
nêu trong Luật giáo dục nước ta ghi rõ “Mục tiêu giáo dục đại học là đào tạo
người học có phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có
kiến thức và năng lực thực hành nghề nghiệp tương xứng với trình độ đào tạo,
có sức khỏe để đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Để
thực hiện được mục tiêu đó, cần phải giáo dục sinh viên toàn diện cả về
chuyên môn nghiệp vụ và phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống. Cùng với
nội dung chương trình giáo dục lý luận chính trị đã được đưa vào chương
trình đào tạo chính khóa của các trường đại học, hoạt động giáo dục chính trị
cho sinh viên được các trường tổ chức lồng ghép với hoạt động như: thông
qua những đợt sinh hoạt chính trị đầu khóa, những buổi nói chuyện về tình
hình thời sự trong nước, thế giới, tham gia các cuộc vận động chung do Trung
ương đoàn, Trung ương hội tổ chức, những cuộc vận động do các tổ chức
phát động hoặc nhân các ngày lễ lớn của đất nước, của nhà trường, của Thủ
đô. Công tác giáo dục chính trị cho sinh viên còn được thực hiện thông qua
các hoạt động phong trào của sinh viên như “sinh viên tình nguyện”, “sinh
viên lập nghiệp” ….
Hai là, chủ thể công tác giáo dục chính trị cho cho sinh viên các trường
đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội rất đa dạng, phong phú. Công tác giáo
dục chính trị cho sinh viên ở các trường đại học trên địa bàn thành phố Hà
Nội là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị trong các trường đại học, cấp ủy,
chính quyền các cấp trên địa bàn thành phố và địa phương, gia đình của sinh
viên. Các chủ thể giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học có vai
trò, vị trí, chức năng khác nhau, mỗi lực lượng có những khả năng và lợi thế

riêng trong quá trình tham gia giáo dục chính trị cho sinh viên.
Cấp ủy, chính quyền các cấp trên địa bàn thủ đô, đảng ủy, ban giám
đốc và cơ quan chức năng ở các trường đại học là lực lượng lãnh đạo, chỉ đạo,
xây dựng và điều hành kế hoạch giáo dục chính trị của các nhà trường. Đội
ngũ giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị là những người truyền thụ
cho sinh viên nội dung kiến thức của môn học, đồng thời thông qua đó tạo


23
dựng cho sinh viên niềm tin lý tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, tình yêu đối
với quê hương đất nước, ý thức trách nhiệm, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, trách
nhiệm và đạo đức nghề nghiệp. Đội ngũ cán bộ đoàn thanh niên, hội sinh viên
tại các trường là lực lượng trực tiếp tham gia các hoạt động giáo dục chính trị,
thông qua các hoạt động mang đặc thù thanh niên như tổ chức phong trào
“thanh niên tình nguyện”, các hoạt động diễn đàn sinh viên, truyền thống sinh
viên từ đó hình thành cho sinh viên nhiệt huyết, niềm đam mê của tuổi trẻ. Đội
ngũ báo cáo viên, cộng tác viên là lực lượng tham gia truyền thụ, cập nhật
những vấn đề mới về tình hình thời sự, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về thực tiễn
của dân tộc thời đại, từ đó góp phần bồi đắp cho sinh viên bản lĩnh, thái độ
đúng đắn, tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với nhân dân. Địa phương và
gia đình của sinh viên là chỗ dưa về tinh thần, vật chất, động viên, giúp đỡ sinh
viên học tập, rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành.
Nếu các lực lượng trên đây có nhận thức đúng có năng lực chuyên
môn tốt, có trách nhiệm cao, có sự phối kết hợp chặt chẽ thì chắc chắn bảo
đảm cho công tác giáo dục chính trị cho sinh viên được triển khai nghiêm túc,
nề nếp; công tác giáo dục chính trị cho sinh viên sẽ được đầu tư cần thiết về
lực lượng và cơ sở vật chất để đạt hiệu quả cao và ngược lại, nếu nhận thức
không nhất quán, năng lực chuyên môn yếu và sự phối kết hợp không chặt
chẽ thì chắc chắn công tác giáo dục chính trị sẽ gặp nhiều khó khăn.
Ba là, công tác giáo dục chính trị cho cho sinh viên các trường đại học

trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay còn gặp nhiều khó khăn, bất cập.
Trong thực tế hoạt động, công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường
đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Một
số cấp ủy, chính quyền và ban giám đốc một số trường đại học chưa đánh giá
và quan tâm đúng mức tới công tác giáo dục chính trị cho sinh viên, ở một số
trường đại học còn tồn tại quan niệm công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho
sinh viên là nhiệm vụ của cơ quan chuyên trách công tác chính trị, tư tưởng
như văn phòng đảng ủy, phòng công tác sinh viên của các trường. Nội dung,


24
chương trình, giáo trình, tài liệu phục vụ giáo dục chính trị cho sinh viên các
trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội chậm được đổi mới. Nhiều nội
dung chương trình dàn trải, thiếu sự chọn lọc, không mang tính tiêu biểu, đại
diện. Hình thức, phương pháp giáo dục chính trị còn khuôn mẫu, sơ cứng, ít
hấp dẫn…
Bốn là, công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên
địa bàn Thành phố Hà Nội chịu sự chi phối của tình hình kinh tế, chính trị, xã
hội trên địa bàn thủ đô. Thành phố Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị,
hành chính, kinh tế lớn của cả nước, tập trung đông dân, với khoảng 8 triệu
người. Các cơ quan đầu não của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị, xã hội
đều đóng trụ sở tại Hà Nội. Là thủ đô ngàn năm văn hiến, thành phố vì hòa
bình, Hà Nội còn là trung tâm du lịch hấp dẫn với nhiều di tích lịch sử, danh
lam thắng cảnh nổi tiếng, với nhiều nét văn hóa đặc sắc, thu hút đông đảo
khách du lịch trong nước và nước ngoài đến thăm, nhiều khu công nghiệp lớn,
quan trọng đóng trên địa bàn thủ đô với lượng công nhân lớn…Vì thế, mật độ
dân số của Hà Nội xếp hàng cao nhất nước. Tình hình kinh tế, chính trị, an
ninh trật tự ở Hà Nội hiện đang phải đối mặt với nhiều vấn đề xã hội phức tạp
như ùn tắc giao thông, tệ nạn xã hội, quá tải về trường học, bệnh viện, nhà ở,
nước sạch…Những thuận lợi và khó khăn trên đây tác động tới đời sống, sinh

hoạt của sinh viên các trường đại học, tạo nên những tác động cả thuận lợi và
khó khăn chi phối đến công tác giáo dục chính trị cho sinh viên.
1.1.2. Một số vấn đề về chất lượng công tác giáo dục chính trị cho
sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội
Từ điển tiếng Việt quan niệm: Chất lượng là thuộc tính vốn có, là cái
tạo nên giá trị của sự vật, hiện tượng, con người. Mỗi một sự vật, hiện tượng
có chất lượng khác nhau, giá trị tác dụng khác nhau. Chất lượng của một sự vật,
hiện tượng, con người được biểu hiện ở giá trị, tác dụng trong đời sống. Đánh
giá chất lượng hoạt động trong lĩnh vực chính trị - xã hội thường là phức tạp
hơn trong lĩnh vực kinh tế, khoa học kỹ thuật, công nghệ, y học…Vì bản chất


25
con người là tổng hoà các mối quan hệ xã hội.
Công tác giáo dục chính trị là một chỉnh thể bao gồm nhiều nhân tố
hợp thành. Các yếu tố ấy có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Yếu tố này là tiền
đề, điều kiện của yếu tố kia và ngược lại. Nếu thiếu hụt hoặc có sự khiếm
khuyết một yếu tố nào đó đều làm ảnh hưởng đến chất lượng công tác giáo
dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Vì
vậy, xem xét chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường
đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội phải xem xét toàn diện các mặt, các bộ
phận, yếu tố hợp thành trong tính chỉnh thể của nó.
Căn cứ vào quan niệm về chất lượng, về bản chất công tác giáo dục
chính trị cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội có thể
hiểu: chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh viên các trường đại học trên
địa bàn Thành phố Hà Nội là tổng hợp chất lượng các yếu tố, các bộ phận của
hoạt động giáo dục chính trị, được biểu hiện ở nhận thức, năng lực của chủ thể, sự
linh hoạt, sinh động của nội dung, hình thức giáo dục chính trị và sự phát triển về
nhận thức, phẩm chất chính trị, tư tưởng, ý thức trách nhiệm và kết quả học tập, tu
dưỡng, rèn luyện của sinh viên trong quá trình học tập tại các trường đại học.

* Các yếu tố tạo thành chất lượng công tác giáo dục chính trị cho sinh
viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội
Yếu tố thứ nhất, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện của các
chủ thể công tác giáo dục chính trị. Đó là năng lực của Đảng ủy, Ban Giám
hiệu, đội ngũ giảng viên, cán bộ đoàn thanh niên, hội sinh viên, báo cáo viên,
cộng tác viên ở các trường đại học. Họ là người tổ chức thực hiện và trực tiếp
giáo dục chính trị cho sinh viên. Do vậy, đội ngũ này phải được đào tạo về cơ
bản, có chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, có nhiệt huyết với nghề nghiệp,
yêu nghề, yêu người, tích cực học tập nâng cao trình độ, năng nổ với các
phong trào đoàn thể. Từ đó mới có thể giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện cho
sinh viên tinh thần yêu nước, yêu lao động, yêu con người, yêu cuộc sống, tin


26
tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vững vàng trước những biến đổi của cuộc
sống, không bị cám dỗ, dao động.
Yếu tố thứ hai, nội dung, chương trình giáo dục chính trị. Đây cũng là yếu
tố quyết định đến chất lượng giáo dục chính trị cho sinh viên. Công tác giáo dục
chính trị có nhiều nội dung, giáo dục sinh viên về nhiều vấn đề khác nhau. Do
vậy, từng nội dung phải xác định và xây dựng chương trình phù hợp, gắn liền
với mục tiêu cụ thể của nội dung đó và với mục tiêu đào tạo chung. Nội dung
chương trình của các môn học lý luận chính trị phải đầy đủ, ngắn gọn, dễ hiểu,
phù hợp với từng đối tượng sinh viên, với sự nhận thức của sinh viên, có tương
quan, hệ thống với các môn học khác trong toàn bộ chương trình đào tạo của
Nhà trường. Từ đó, mới trang bị được thế giới quan, nhân sinh quan cho sinh
viên. Nội dung chương trình liên quan đến việc tuyên truyền đường lối chủ
trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước phải chính xác, đầy đủ.
Việc tuyên truyền, giáo dục nhân các ngày lễ lớn, trọng đại của dân tộc phải
phản ánh chân thực, sinh động khí thế của sự kiện lịch sử đó, mới tạo ra bức
tranh chân thực về sự kiện, tăng niềm tin, niềm tự hào, lòng tự tôn dân tộc cho

sinh viên khi học tập. Tuyên truyền về các cuộc vận động, các sự kiện chính trị
lớn của đất nước, của nhà trường phải hấp dẫn, lôi cuốn sinh viên, làm cho sinh
viên thấy rõ trách nhiệm của mình khi tham gia.
Yếu tố thứ ba là phương pháp, hình thức sử dụng trong giáo dục. Đây là
lĩnh vực góp phần chuyển tải nội dung giáo dục chính trị đến sinh viên, yếu tố
quan trọng tạo nên chất lượng của việc giáo dục chính trị. Phương pháp, hình
thức giáo dục được xây dựng và xác định dựa trên chương trình, nội dung
giáo dục và đối tượng sinh viên cụ thể. Chất lượng của công tác giáo dục
chính trị thể hiện ở chỗ các phương pháp có phong phú đa dạng hay không, có
thường xuyên được đổi mới hay không, chủ thể giáo dục có linh hoạt trong
việc sử dụng phương pháp hay không. Các phương pháp có phù hợp với từng
đối tượng sinh viên hay không, hay một phương pháp lại áp dụng cho tất cả
sinh viên, ở tất cả các trường. Bên cạnh đó còn thể hiện ở chỗ phương pháp


27
và hình thức giáo dục có phát huy được tính tích cực, chủ động của sinh viên
hay không, có lối cuốn hấp dẫn sinh viên tham gia học hay không. Giáo dục
các môn lý luận chính trị phải kết hợp nhiều phương pháp, hình thức như dạy
học nêu vấn đề, dạy học tích cực, lấy người học làm trung tâm, thuyết trình,
đàm thoại, thảo luận, kết hợp với hình thức đào tạo theo tín chỉ. Như vậy mới
phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của sinh viên, tránh tình trạng
nhàm chán, thụ động, phụ thuộc hoàn toàn vào giảng viên. Các nội dung về
giáo dục về đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà
nước phải đưa vào hình thức giáo dục chính khóa, bắt buộc với các phương
pháp phong phú, hấp dẫn sinh viên như thuyết trình, thảo luận nhóm, sân
khấu hóa, tổ chức các cuộc thi. Đối với giáo dục các sự kiện chính trị, ngày lễ
lớn của dân tộc và Thành phố Hà nội có thể kết hợp hình thức giáo dục ngoại
khóa, tự giáo dục với các phương pháp như tổ chức các cuộc vận động, cuộc
thi tìm hiểu, kể chuyện, sân khấu hóa…

Yếu tố thứ tư, bảo đảm cơ sở vật chất cho quá trình giáo dục chính trị
cho sinh viên các trường đại học trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Đây là yếu
tố rất quan trọng, tạo cơ sở cho các chủ thể giáo dục chính trị chuyển tải nội
dung giáo dục đến sinh viên và tạo điều kiện thuận lợi để sinh viên tiếp nhận
và phát huy những nội dung giáo dục. Cơ sở vật chất bảo đảm quá trình giáo
dục gồm khuôn viên các nhà trường, nhà hiệu bộ, giảng đường, sân bóng, nhà
thể chất, phòng học tin học và ngoại ngữ, ký túc xá sinh viên, điều kiện sinh
hoạt, điện nước…Để việc giáo dục chính trị có chất lượng phải có các cơ sở
đồng bộ bảo đảm, giúp các chủ thể phát huy được vai trò, tạo niềm tin, giúp
sinh viên tự tin, yên tâm học tập. Đơn cử, việc giáo dục chính trị không chỉ có
lý thuyết mà phải gắn liện với minh họa, dẫn chứng, mới làm cho nội dung trở
nên sinh động, hấp dẫn, có sức thuyết phục cao. Do vậy, cần phải có sự hỗ trợ
của các phương tiện, máy móc tiên tiến, hiện đại như máy tính, máy chiếu,
thiết bị âm thanh, internet. Sinh viên được học tập trong điều kiện tốt, việc
tiếp thu sẽ có chất lượng hơn.